Dərbənd döyüşü — Dərbənd şəhərinin Narınqala adlı gücləndirilmış məntəqəsinə yiyələnmək məqsədi ilə həyata keçirilən əməliyyat. Qədim şəhər geosiyasi baxımdan olduqca əlverişli yerdə yerləşirdi. Şərqdən Xəzər dənizi, qərbindən isə Qafqaz dağları ilə əhatələndiyindən bir keçid rolunu oynayırdı.
Bu yürüş üçün 1796-cı ildən Dağıstanın şimalındakı Qızılyardan güclü rus korpusu hazırlanır. İki piyada və iki kavaler briqadası şəxsən imperatriçanının şəxsi əmri ilə general-mayorlar: knyazPavel Dmitriyeviç Sisianov, Sergey Alekseyeviç Bulaqov, Aleksandr Mixayloviç Rimskiy, baron Leontiy Keinteviç Beginsen, qraf Stepan Apraksin və Matvey İvanoviç Platov təyin edilir. Ordu komandanlığı isə Valerian Zubova həvalə edilir. Sonra Zubov general İvan Dmitriyeviç Savelyevin izi ilə hərəkət edir. Savelyev Şeyx Əlixanın sarayına gələrək Rusiya imperiyası ilə Qacar İranına qarşı ittifaq qurmağı təklif edir. Xan məktubu cavablandırmır və rus dəstəsinə atəş açır. Bu zaman Savelyev Dərbənd qalasının ətrafında gözləyirdi. O, Zubovun gəlməsini gözləyirdi. 2 may1796-cı ildə Zubov Dərbəndə qoşun yeridir. Kazak dəstələrini Dərbənd qüvvələri qarşılayır. Üç saatlıq döyüşdən sonra xanın qüvvələri qalaya çəkilir. Ruslar şəhəri mühasirəyə alaraq onu atəşə alır.
Dərbənd bir qalalar sistemi idi. Burada üç müdafiə xətti vardı.
Dərbənd şəhərinin Dübarı qapısı
Birinci güclü Narınqala idi ki, o dağlara qədər uzanırdı. İkinci şəhər ətrafında yerləşən qala olmuşdur. Üçüncü isə dəniz yaxınlığında yerləşən qala idi ki, o da Dübarı adlanırdı. Sədd boyunca 80 bürc var idi ki, bununda 10 böyük bürc idi. Hər bürcdə 100, orta 50 nəfər, ən azı isə 15-20 nəfər yerləşə bilərdi.
Zubov anlayır ki, ilk əvvəl ön divarı ələ keçirmək lazımdır. Bu məqsədlə 12 funtluq toplardan qalaya atəş açılır. Ancaq bu divarda bir təsir əmələ gətirmir. Onlar qalanı hücumla almağa qərarlaşırlar.
3 mayda adaya hücumun qarşısı qətiyyətlə alınır. Polkovnik Krivtsov və onun batalyonundakı əsgərlərin böyük qismi yaralanır. General Rimskiy geri çəkilərək mövqe tutmaq məcburiyyətində qalır. Növbəti gün Zubov qalaya yaxın mövqelər qurdurur.
8 mayda general Bulakovun qüvvələri adaya hücum çəkir. Qaladakıların güclü müqavimətinə baxmayaraq ruslar tədricən adanın ətraflarını ələ keçirirdi. Ruslar əsas hədəfi Narınqalaya yönəldirlər.
10 may tarixində qaladan ağ bayraq asılır. Şeyx Əlixan özü şəxsən rusların düşərgəsinə gedir. Rusların itkisi 107 əsgər və 11 zabit olur. Qənimət olaraq 28 top ələ keçirilir.
Nəticəsi
Rusiya imperiyasının Dərbəndi ələ keçirməsi onlara Dərbənd keçidini əldə saxlamağa imkan vermişdi. Şeyx Əlixanın əsir düşməsi ilə Dərbənd və Quba xanlıqları ələ keçirildi. Bu da öz növbəsində daha sonra rusların Bakı və Şirvan (Şamaxı) xanlıqlarını işğal etmələrinə yol açdı.
I Pavel hakimiyyətə gəldikdən sonra rus qoşunlarını (1795-cı ilin dekabrı) Cənubi Qafqazdan çıxarır.
Mənbə
Историческое известие о походе Российских войск в 1796 году в Дагестане и Персии под командою Графа Валериана Александровича Зубова.
Дела с Персией и экспедиция Графа В. Зубова. 1795—1796 гг.
Осада и взятие Дербента в 1796 г. в воспоминаниях Варвары Ивановны Бакуниной
А. В. Шишов. Схватка за Кавказ. — Москва: «Вече», 2007. — С. 105—138.
İstinadlar
↑ История русской армии от зарождения Руси до войны 1812 г. — СПб.: Полигон, 2003.
↑ А.В. Потто. Кавказская война (в 5-ти томах).
Fevral 25, 2022
dərbənd, qalasının, işğalı, dərbənd, döyüşü, dərbənd, şəhərinin, narınqala, adlı, gücləndirilmış, məntəqəsinə, yiyələnmək, məqsədi, ilə, həyata, keçirilən, əməliyyat, qədim, şəhər, geosiyasi, baxımdan, olduqca, əlverişli, yerdə, yerləşirdi, şərqdən, xəzər, dən. Derbend doyusu Derbend seherinin Narinqala adli guclendirilmis menteqesine yiyelenmek meqsedi ile heyata kecirilen emeliyyat Qedim seher geosiyasi baximdan olduqca elverisli yerde yerlesirdi Serqden Xezer denizi qerbinden ise Qafqaz daglari ile ehatelendiyinden bir kecid rolunu oynayirdi Derbend doyusuTarix 10 may 1796Yeri DerbendNeticesi Derbend xanliginin teslim olmasiMunaqise terefleriRusiya imperiyasi Derbend xanligiKomandan lar Valerian Zubov Seyxeli xanTereflerin quvvesi21 top 12300 esger 1 10 000 esger 2 Olenler ve yaralananlar11 zabit107 esger melum deyil Mundericat 1 Arxaplan 2 Hucuma hazirliq 3 Qalaya hucum 4 Neticesi 5 Menbe 6 IstinadlarArxaplan Redakte1795 ci ilde Qacar dovletinin bascisi Aga Mehemmed sah Qacar Azerbaycan xanliqlari ve Kartli Kaxetiya carligi uzerine yurus teskil edir 12 sentyabr 1795 ci ilde Tiflis seherini isgal edir Rusiya terefi 1783 cu ilin Georgiyevsk muqavilesini esas getirerek Azerbaycan xanliqlari uzerine yuruse cixir Bu yurus ucun 1796 ci ilden Dagistanin simalindaki Qizilyardan guclu rus korpusu hazirlanir Iki piyada ve iki kavaler briqadasi sexsen imperatricaninin sexsi emri ile general mayorlar knyaz Pavel Dmitriyevic Sisianov Sergey Alekseyevic Bulaqov Aleksandr Mixaylovic Rimskiy baron Leontiy Keintevic Beginsen qraf Stepan Apraksin ve Matvey Ivanovic Platov teyin edilir Ordu komandanligi ise Valerian Zubova hevale edilir Sonra Zubov general Ivan Dmitriyevic Savelyevin izi ile hereket edir Savelyev Seyx Elixanin sarayina gelerek Rusiya imperiyasi ile Qacar Iranina qarsi ittifaq qurmagi teklif edir Xan mektubu cavablandirmir ve rus destesine ates acir Bu zaman Savelyev Derbend qalasinin etrafinda gozleyirdi O Zubovun gelmesini gozleyirdi 2 may 1796 ci ilde Zubov Derbende qosun yeridir Kazak destelerini Derbend quvveleri qarsilayir Uc saatliq doyusden sonra xanin quvveleri qalaya cekilir Ruslar seheri muhasireye alaraq onu atese alir 2 Hucuma hazirliq Redakte Derbend sah sarayi Narinqala Derbend bir qalalar sistemi idi Burada uc mudafie xetti vardi Derbend seherinin Dubari qapisi Birinci guclu Narinqala idi ki o daglara qeder uzanirdi Ikinci seher etrafinda yerlesen qala olmusdur Ucuncu ise deniz yaxinliginda yerlesen qala idi ki o da Dubari adlanirdi Sedd boyunca 80 burc var idi ki bununda 10 boyuk burc idi Her burcde 100 orta 50 nefer en azi ise 15 20 nefer yerlese bilerdi Zubov anlayir ki ilk evvel on divari ele kecirmek lazimdir Bu meqsedle 12 funtluq toplardan qalaya ates acilir Ancaq bu divarda bir tesir emele getirmir Onlar qalani hucumla almaga qerarlasirlar 1 Qalaya hucum Redakte Derbend qalasi 3 mayda adaya hucumun qarsisi qetiyyetle alinir Polkovnik Krivtsov ve onun batalyonundaki esgerlerin boyuk qismi yaralanir General Rimskiy geri cekilerek movqe tutmaq mecburiyyetinde qalir Novbeti gun Zubov qalaya yaxin movqeler qurdurur 8 mayda general Bulakovun quvveleri adaya hucum cekir Qaladakilarin guclu muqavimetine baxmayaraq ruslar tedricen adanin etraflarini ele kecirirdi Ruslar esas hedefi Narinqalaya yoneldirler 10 may tarixinde qaladan ag bayraq asilir Seyx Elixan ozu sexsen ruslarin dusergesine gedir Ruslarin itkisi 107 esger ve 11 zabit olur Qenimet olaraq 28 top ele kecirilir Neticesi RedakteRusiya imperiyasinin Derbendi ele kecirmesi onlara Derbend kecidini elde saxlamaga imkan vermisdi Seyx Elixanin esir dusmesi ile Derbend ve Quba xanliqlari ele kecirildi Bu da oz novbesinde daha sonra ruslarin Baki ve Sirvan Samaxi xanliqlarini isgal etmelerine yol acdi I Pavel hakimiyyete geldikden sonra rus qosunlarini 1795 ci ilin dekabri Cenubi Qafqazdan cixarir Menbe RedakteIstoricheskoe izvestie o pohode Rossijskih vojsk v 1796 godu v Dagestane i Persii pod komandoyu Grafa Valeriana Aleksandrovicha Zubova Dela s Persiej i ekspediciya Grafa V Zubova 1795 1796 gg Osada i vzyatie Derbenta v 1796 g v vospominaniyah Varvary Ivanovny Bakuninoj A V Shishov Shvatka za Kavkaz Moskva Veche 2007 S 105 138 Istinadlar Redakte 1 2 Istoriya russkoj armii ot zarozhdeniya Rusi do vojny 1812 g SPb Poligon 2003 1 2 A V Potto Kavkazskaya vojna v 5 ti tomah Menbe https az wikipedia org w index php title Derbend qalasinin isgali amp oldid 6241664, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
