fbpx
Wikipedia

Birinci Qul müharibəsi

Mart 31, 2022

Birinci Qul müharibəsi (lat. Primum Bellum servile) və ya Birinci Siciliya üsyanı (lat. Primo Rebellionem Siculis Confunditur) — e.ə. 135–132-ci illərdə Roma Respublikasına qarşı qaldırılan müvəffəqiyyətsiz qul üsyanı. Müharibə Siciliya adasındakı Enna şəhərində baş verən qul qiyamlarından təhriklənmişdi. Üsyana peyğambər olduğunu iddia edən, əvvəllər kölə olan Yevn və kilikiyalı (indiki Türkiyə) Kleon rəhbərlik edirdi. Kölələrin bir neçə kiçik qələbə çalmasından sonra, Siciliyaya böyük bir Roma legionu gəlmiş və üsyançıları məğlub etmişdir.

Birinci Qul müharibəsi
Qul müharibələri
Tarix e.ə. 135–132
Yeri Siciliya, Axeya
Səbəbi Qulların çox pis həyat tərzi
Nəticəsi Romanın qələbəsi
Münaqişə tərəfləri

Roma Respublikası

Siciliya qulları

Komandan(lar)

Lyusi Kalpurni Pizon
Pubri Rupili
Afrikalı Ssipion

Yevn
Kleon

Tərəflərin qüvvəsi

Naməlum

təx. 70,000–200,000

Ölənlər və yaralananlar

Ağır

Ölü:
Əksəriyyəti
Əsir:
Sağ qalanların hamısı

Arxaplan

İkinci Pun müharibəsi zamanı Karfegenin Hispaniyadan qovulmasından sonra, Siciliyada torpaq sahibliyinə böyük dəyişikliklər baş vermişdi. İtaliya möhtəkirləri adaya axın etmiş, böyük torpaq sahələrini ucuz qiymətə almış və Karfagen siciliyalılar ına aid olan əmlak və mülkləri məcburi şəkildə almışdılar. Bu torpaq sahələri və mülklər sahibkarların edamından və sürgünündən sonra Roma hökumətinə verilmişdi.

Roma siciliyalıları öz həmvətənlərinin, soydaşlarının dərdlərindən zənginləşmişdilər. E.ə. II əsrin ortalarında Axeyadakı kölə sayı ölçüyəgəlməz idi. Siciliyalı Diodora görə, siyasi olaraq nüfuzlu quldarlar, əsasən Roma ekvitləri öz kölələrini kifayət qədər qida və geyimlə təmin etmirdi, halbuki qullar ən çətin işlərdə fəaliyyət göstərirdilər. Kölələr yaşamaq üçün quldurluğa üz çevirmişdi. Burada əziyyət çəkənlər kasıb siciliyalılar idi. Nüfuzlu quldarlarla münaqişəyə girmək istəməyən Roma hökuməti, vəziyyəti yaxşılaşdırmağa cəhd göstərmirdi. İllərlə artan gərginlik müharibə, qul üsyanı ilə nəticələnmişdir.

Yevn

Qulların qaldırdığı üsyanın rəhbəri əslən suriyalı olan Yevn idi. O, kölələr arasında bir peyğambər və sehrbaz hesab edilirdi.

Yevn hələ qul ikən, onun sahibi onu bir simposidə konferansye təyin etmişdi. O, alov udmaq daxil olmaqla çoxlu sehr şoularını gerçəkləşdirə bilirdi. Çıxışları zamanı o, özünü döyəcləyərək “Siciliya cəmiyyəti rol dəyişikliyi yaşayacaq. Bu rol dəyişikliyində zadəgan auditoriyası ya öldürüləcək, ya da kölə ediləcək və mən kral olacam” deyirdi. Aqibətindən xəbərdar olmayan zadəgan tamaşaçılar Yevnin sözlərini məzhəkəli görürdü. Buna əlavə olaraq, o, ona dilənçipayı verənlərə öz krallığında mərhəmət edəcəyinə söz verirdi. O, üsyan vaxtı söz verdiyi zadəganların bəzilərinə mərhəmət göstərmişdir.

Müharibə

Üsyan e.ə. 136-cı ildə Enna şəhərində başladı. 400 köləyə rəhbərlik edən Yevn şəhər zadəganlarına qarşı qırğın törətdi. Şəhərdə baş verən qələbədən təhrikləşən daha 6,000 qul üsyana qatıldı. Bu kölələr Yevni öz kralları seçmişdilər və ona "Antiox" adını vermişdilər. Kiçik ordunun böyük əməlləri Kleonun qulağına gəldi və o, 14,000 qul ilə Yevnə kömək etməyə Siciliyaya getdi. Kleon burada general təyin edilmişdi. Siciliyadakı Roma qoşunları üsyana qarşı çıxmaq istəsələr də, bütün döyüşlərdə məğlub oldular.

E.ə. 135-ci ildə üsyançılar Kataniya və Taormina şəhərlərini işğal etdilər. E.ə. 134-cü ildə üsyançılar yerli pretorları – Manliyo, Lentulo və İpseyo məğlub etdilər. Bu hadisədən sonra, Roma Hökuməti üsyanı daha ciddiyə almış və axırda bir konsul göndərmək qərarına gəlmişdir. Bu konsul Qay Fulvi Flakk idi.

Flakk qüvvə sayı artıq 200,000-ə çatmış üsyançıları məğlub edə bilməmiş və nəticədə Messena (indika Messina) şəhəri e.ə. 133-cü ildə işğal edilmişdir. Üsyançıları məğlub etmək vəzifəsi artıq Lyusi Kalpurni Pizon Fruqiyə düşmüşdür. Pizon və yeni, daha güclü ordusu üsyançıları Messenada məğlub etdi.

E.ə 132-ci ildə üsyançıların idarəsi altında olan Taormina şəhəri Publi Rupili tərəfindən mühasirəyə alındı. Üsyançılar özlərini uzun müddət qoruya bildilər. Aclığa tapdıqları tək çarə kannibalizm (adamyeyənlik) idi. Onlar ilk olaraq uşaqları, daha sonra qadınları, axırda isə bir-birlərini yeməyə başladılar. Sonda, üsyançı rəhbərlərindən biri olan Serapion öz yoldaşlarına xəyanət etmiş, nəticədə üsyan yatırılmışdı. Əsir alınan bütün qullara Roma Respublikası konstitusiyasına əsasən ilk öncə işgəncə verildi, daha sonra isə Taormina kliflərindən körfəzə atılaraq öldürüldülər. Bundan çox keçməmiş, Yevn və Kleonun sığınacaqları – Enna şəhəri Roma ordusu tərəfindən azad edildi. Qalan üsyançılar çox keçməmiş məğlub edildilər. Beləliklə, üsyan sona çatdı.

Nəticə

Yevnin döyüşlərdə birbaşa iştirakı barədə çox məlumat yoxdur. Onun və generalı kilikiyalı Kleon haqda sadəcə Roma sərkərdələri məlumat vermişdir. Lakin, Yevn müharibə boyunca öz rütbəsini qoruya bilməsi və öz rəislərinin səlahiyyətlərini icra etməsi Yevnin bacarıqlı bir şəxs olduğunun bir sübutu idi. Kleon döyüşlərdə həlak olmuş, Yevn isə Morqatina şəhərinə aparılmışdır, ancaq cəzalandırılmazdan əvvəl vəfat etmişdir.

Siciliyalı Diodora əsasən, üsyana 200,000 nəfər qatılmışdır, Onun yazdıqlarına görə, üsyanda kişilər, qadınlar və uşaqlar iştirak edirdi. Tit Livi və daha sonra Pavel Orozi üsyana 70,000 nəfərin qatıldığını yazıblar.

Əsir alınan üsyançıların bəzilərinə işgəncə verildi, onlar zəncirləndilər və həbsxanalara atıldılar, bəziləri isə yorucu işlərə tabe edildi. Həmin qullara yenə çox az qida və geyim verdilər və onlar yenə quldurluğa üz tutdular. İlk vaxtlarda bu problem aradan qaldırıldı, ancaq artan qul sayı vəziyyəti daha da pisləşdirdi. Qullar öz aralarında bandalar qurmağa başladılar. İlk vaxtlarda ucqar kəndlərə hücum edən və yağmalayan qul bandaları, daha sonra şəhərətrafı kəndləri və qəsəbələrə vahimələndirdilər.

Bu, Qədim Romada baş verən üç qul müharibəsindən biri idi. Sonuncu müharibədə qullara məşhur qladiator Spartak rəhbərlik edirdi.

Mənbə

İstinadlar

  1. ↑ Foti və Konstantin Baqryanorodun Diodorun məruzələri, Brent D. Şau tərəfindən sitata gətirilmişdir. Spartacus and the Slave Wars: a brief history with documents. 80-81 və 88-89.
  2. Livi, Tit. Ab Urbe condĭta [Şəhərin qoyulmasından tarix] (lat). Roma. səh. 56.9.
  3. Livi, Tit. Ab Urbe condĭta [Şəhərin qoyulmasından tarix] (lat). Roma. səh. 56.2.
  4. Fotinin Diodorun məruzələri, Brent D. Şau tərəfindən sitata gətirilmişdir. Spartacus and the Slave Wars: a brief history with documents. 85.
  5. Periox və Orozi, Brent D. Şau tərəfindən sitata gətirilmişdir. Spartacus and the Slave Wars: a brief history with documents. 95 və 97.

Ədəbiyyat

  • Livi, Tit. Ab Urbe condĭta [Şəhərin qoyulmasından tarix] (lat). Roma.
  • Arnold. History of Rome. III (London buraxılışı). 317–318.
  • D. Şau, Brent. Spartacus and the Slave Wars: a brief history with documents. 2001. 79–106.
  • Engels, Deyvid. Ein syrisches Sizilien? Seleukidische Aspekte des Ersten Sizilischen Sklavenkriegs und der Herrschaft des Eunus-Antiochos. Polifemo. 2011. 233–251.

Mart 31, 2022
birinci, müharibəsi, primum, bellum, servile, birinci, siciliya, üsyanı, primo, rebellionem, siculis, confunditur, illərdə, roma, respublikasına, qarşı, qaldırılan, müvəffəqiyyətsiz, üsyanı, müharibə, siciliya, adasındakı, enna, şəhərində, baş, verən, qiyamlar. Birinci Qul muharibesi lat Primum Bellum servile ve ya Birinci Siciliya usyani lat Primo Rebellionem Siculis Confunditur e e 135 132 ci illerde Roma Respublikasina qarsi qaldirilan muveffeqiyyetsiz qul usyani Muharibe Siciliya adasindaki Enna seherinde bas veren qul qiyamlarindan tehriklenmisdi Usyana peygamber oldugunu iddia eden evveller kole olan Yevn ve kilikiyali indiki Turkiye Kleon rehberlik edirdi Kolelerin bir nece kicik qelebe calmasindan sonra Siciliyaya boyuk bir Roma legionu gelmis ve usyancilari meglub etmisdir Birinci Qul muharibesiQul muharibeleriTarix e e 135 132Yeri Siciliya AxeyaSebebi Qullarin cox pis heyat terziNeticesi Romanin qelebesiMunaqise terefleriRoma Respublikasi Siciliya qullariKomandan lar Lyusi Kalpurni PizonPubri RupiliAfrikali Ssipion Yevn KleonTereflerin quvvesiNamelum tex 70 000 200 000Olenler ve yaralananlarAgir Olu EkseriyyetiEsir Sag qalanlarin hamisi Mundericat 1 Arxaplan 1 1 Yevn 2 Muharibe 3 Netice 4 Menbe 4 1 Istinadlar 4 2 EdebiyyatArxaplan RedakteIkinci Pun muharibesi zamani Karfegenin Hispaniyadan qovulmasindan sonra Siciliyada torpaq sahibliyine boyuk deyisiklikler bas vermisdi Italiya mohtekirleri adaya axin etmis boyuk torpaq sahelerini ucuz qiymete almis ve Karfagen siciliyalilar ina aid olan emlak ve mulkleri mecburi sekilde almisdilar Bu torpaq saheleri ve mulkler sahibkarlarin edamindan ve surgununden sonra Roma hokumetine verilmisdi Roma siciliyalilari oz hemvetenlerinin soydaslarinin derdlerinden zenginlesmisdiler E e II esrin ortalarinda Axeyadaki kole sayi olcuyegelmez idi Siciliyali Diodora gore siyasi olaraq nufuzlu quldarlar esasen Roma ekvitleri 1 oz kolelerini kifayet qeder qida ve geyimle temin etmirdi halbuki qullar en cetin islerde fealiyyet gosterirdiler Koleler yasamaq ucun quldurluga uz cevirmisdi Burada eziyyet cekenler kasib siciliyalilar idi Nufuzlu quldarlarla munaqiseye girmek istemeyen Roma hokumeti veziyyeti yaxsilasdirmaga cehd gostermirdi Illerle artan gerginlik muharibe qul usyani ile neticelenmisdir 1 Yevn Redakte Qullarin qaldirdigi usyanin rehberi eslen suriyali olan Yevn idi O koleler arasinda bir peygamber ve sehrbaz hesab edilirdi Yevn hele qul iken onun sahibi onu bir simposide konferansye teyin etmisdi O alov udmaq daxil olmaqla coxlu sehr soularini gerceklesdire bilirdi Cixislari zamani o ozunu doyecleyerek Siciliya cemiyyeti rol deyisikliyi yasayacaq Bu rol deyisikliyinde zadegan auditoriyasi ya oldurulecek ya da kole edilecek ve men kral olacam deyirdi Aqibetinden xeberdar olmayan zadegan tamasacilar Yevnin sozlerini mezhekeli gorurdu Buna elave olaraq o ona dilencipayi verenlere oz kralliginda merhemet edeceyine soz verirdi O usyan vaxti soz verdiyi zadeganlarin bezilerine merhemet gostermisdir Muharibe RedakteUsyan e e 136 ci ilde Enna seherinde basladi 400 koleye rehberlik eden Yevn seher zadeganlarina qarsi qirgin toretdi Seherde bas veren qelebeden tehriklesen daha 6 000 qul usyana qatildi Bu koleler Yevni oz krallari secmisdiler ve ona Antiox adini vermisdiler Kicik ordunun boyuk emelleri Kleonun qulagina geldi ve o 14 000 qul ile Yevne komek etmeye Siciliyaya getdi Kleon burada general teyin edilmisdi Siciliyadaki Roma qosunlari usyana qarsi cixmaq isteseler de butun doyuslerde meglub oldular E e 135 ci ilde usyancilar Kataniya ve Taormina seherlerini isgal etdiler E e 134 cu ilde usyancilar yerli pretorlari Manliyo Lentulo ve Ipseyo meglub etdiler Bu hadiseden sonra Roma Hokumeti usyani daha ciddiye almis ve axirda bir konsul gondermek qerarina gelmisdir Bu konsul Qay Fulvi Flakk idi 2 Flakk quvve sayi artiq 200 000 e catmis usyancilari meglub ede bilmemis ve neticede Messena indika Messina seheri e e 133 cu ilde isgal edilmisdir Usyancilari meglub etmek vezifesi artiq Lyusi Kalpurni Pizon Fruqiye dusmusdur Pizon ve yeni daha guclu ordusu usyancilari Messenada meglub etdi E e 132 ci ilde usyancilarin idaresi altinda olan Taormina seheri Publi Rupili terefinden muhasireye alindi Usyancilar ozlerini uzun muddet qoruya bildiler Acliga tapdiqlari tek care kannibalizm adamyeyenlik idi Onlar ilk olaraq usaqlari daha sonra qadinlari axirda ise bir birlerini yemeye basladilar Sonda usyanci rehberlerinden biri olan Serapion oz yoldaslarina xeyanet etmis neticede usyan yatirilmisdi Esir alinan butun qullara Roma Respublikasi konstitusiyasina esasen ilk once isgence verildi daha sonra ise Taormina kliflerinden korfeze atilaraq oldurulduler Bundan cox kecmemis Yevn ve Kleonun siginacaqlari Enna seheri Roma ordusu terefinden azad edildi Qalan usyancilar cox kecmemis meglub edildiler Belelikle usyan sona catdi 3 Netice RedakteYevnin doyuslerde birbasa istiraki barede cox melumat yoxdur Onun ve generali kilikiyali Kleon haqda sadece Roma serkerdeleri melumat vermisdir Lakin Yevn muharibe boyunca oz rutbesini qoruya bilmesi ve oz reislerinin selahiyyetlerini icra etmesi Yevnin bacariqli bir sexs oldugunun bir subutu idi Kleon doyuslerde helak olmus Yevn ise Morqatina seherine aparilmisdir ancaq cezalandirilmazdan evvel vefat etmisdir Siciliyali Diodora esasen usyana 200 000 nefer qatilmisdir Onun yazdiqlarina gore usyanda kisiler qadinlar ve usaqlar istirak edirdi 4 Tit Livi ve daha sonra Pavel Orozi usyana 70 000 neferin qatildigini yaziblar 5 Esir alinan usyancilarin bezilerine isgence verildi onlar zencirlendiler ve hebsxanalara atildilar bezileri ise yorucu islere tabe edildi Hemin qullara yene cox az qida ve geyim verdiler ve onlar yene quldurluga uz tutdular Ilk vaxtlarda bu problem aradan qaldirildi ancaq artan qul sayi veziyyeti daha da pislesdirdi Qullar oz aralarinda bandalar qurmaga basladilar Ilk vaxtlarda ucqar kendlere hucum eden ve yagmalayan qul bandalari daha sonra seheretrafi kendleri ve qesebelere vahimelendirdiler Bu Qedim Romada bas veren uc qul muharibesinden biri idi Sonuncu muharibede qullara meshur qladiator Spartak rehberlik edirdi Menbe RedakteIstinadlar Redakte 1 2 Foti ve Konstantin Baqryanorodun Diodorun meruzeleri Brent D Sau terefinden sitata getirilmisdir Spartacus and the Slave Wars a brief history with documents 80 81 ve 88 89 Livi Tit Ab Urbe condĭta Seherin qoyulmasindan tarix lat Roma seh 56 9 Livi Tit Ab Urbe condĭta Seherin qoyulmasindan tarix lat Roma seh 56 2 Fotinin Diodorun meruzeleri Brent D Sau terefinden sitata getirilmisdir Spartacus and the Slave Wars a brief history with documents 85 Periox ve Orozi Brent D Sau terefinden sitata getirilmisdir Spartacus and the Slave Wars a brief history with documents 95 ve 97 Edebiyyat Redakte Livi Tit Ab Urbe condĭta Seherin qoyulmasindan tarix lat Roma Arnold History of Rome III London buraxilisi 317 318 D Sau Brent Spartacus and the Slave Wars a brief history with documents 2001 79 106 Engels Deyvid Ein syrisches Sizilien Seleukidische Aspekte des Ersten Sizilischen Sklavenkriegs und der Herrschaft des Eunus Antiochos Polifemo 2011 233 251 Menbe https az wikipedia org w index php title Birinci Qul muharibesi amp oldid 5547011, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.