Bayatı — Azərbaycan lirik xalq şeir janrı. Qafiyə sistemi aaba prinsipi ilə qurulan dörd misralı və hər misrası yeddi hecadan ibarət olan şeir şəkli. İlkin-arxaik şeir biçimlərindən biri olduğu üçün bu şeir qəlibi təkcə Azərbaycan xalq ədəbiyyatında deyil, bütövlükdə türk folklor etnocoğrafiyasında geniş yayılmış formalardandır.
Məzmun
Bayatının mənşəçə bayatların adı ilə bağlı olduğu ehtimal edilir. 7 hecalı 4 misradan ibarətdir. 3-cü misrası sərbəst, qalanları həmqafiyə olur. Əsas fikir son iki misrada ifadə edilir. Bayatılar mövzuca rəngarəngdir. Bayatılarda xalqın kədəri, ictimai quruluşa, zülmə qarşı etirazı, yadelli işğalçılara nifrəti, azadlıq və xoşbəxtlik arzuları ifadə edilmiş, məhəbbətə, ayrılığa, dostluğa aid təsirli bayatılar söylənmişdir.
Xalq ədəbiyyatının başqa janrları kimi, bayatılar da nəsildən-nəslə keçərək, müxtəlif variantlara düşmüşdür. Sarı Aşıqın bayatıları məşhurdur. Bayatı janrından klassik və müasir yazılı ədəbiyyatda da istifadə edilmişdir. Bir sıra türkdilli xalqlarda da bayatıya uyğun şeirr formaları mövcuddur. Buna İraqda xoyratları misal göstərmək olar. Bayatılar forma və məzmunça müəyyən mənada, çastuşkalara yaxındır.
Həzin melodiya və havalara da bayatı deyilir. Bəzi muğam adları (Bayatı Şiraz, Bayatı-kürd, Bayatı-qacar və s) bayatı sözü ilə bağlıdır.
Bayatı folklorun ən geniş yayılmış janrlarındandır. Bayatıların çoxu məzmunca qəmli, kədərli və həzin olur. Qürbət sıxıntısı, ayrılıq, Vətən məhəbbəti ilə bağlı bayatılar daha çoxdur. Məsələn:
Məhəbbət mövzusunda olan və ictimai məzmunlu bayatılar da var. Bayatı dörd misradan və hər misrası yeddi hecadan ibarət şeir şəklidir: birinci, ikinci və dördüncü misralar qafiyələnir, üçüncü misra isə sərbəst olur. I və II misralar giriş xarakteri daşıyır, əsas fikir son iki misrada söylənilir. Bayatının qafiyə quruluşu bu şəkildədir: aaba. Bayatıların ilk misraları, bir qayda olaraq, "Mən aşiq", "Mən aşiqəm", "Əzizinəm", "Eləmi" sözləri ilə başlanır.
Əzizim el yoludu, Bu gələn el yoludu. Başımda bulud oynar, Gözlərim sel yoludu.
Mən aşiq sini, sini, Doldur iç sini, sini. Mənə öz yarım gərək, Nəylirəm özgəsini?
Eləmi yada məni Satdılar yada məni Kimim, kimsənəm yox, Bir salsın yada məni
Bayatıların bir növü cinas bayatılardır. Belə bayatıların qafiyələri cinas sözlər üzərində qurulur. Məsələn;
Əzizim yasəməni, Dərmişəm yasəməni. Getdin, arxaya baxdın, Batırdın yasa məni
Burada "yasəməni" və "yasa məni" sözləri cinasdır. Birinci mənada gül, ikincidə isə qəm, kədər məzmunundadır. Yaxud:
Ordubada, Yol gedir Ordubada, Sərkərdə qoçaq olsa, Heç verməz ordu bada.
Bayatı janrından yazılı ədəbiyyatda da istifadə olunmuşdur. Xətai və Əmaninin yaradıcılığında bayatılar diqqəti cəlb edir. XXII əsr müəllifi Sarı Aşığın bayatıları xüsusilə məşhurdur.
Səkinə İsmayılova - Elə bəndəm (Arazam, Kürə bəndəm...) - xalq mahnısı
Tünzalə Ağayeva - Ay qaşı-gözü qara qız (Tellərini yan dara, qız) - xalq mahnısı
Rəşid Behbudov - Bayatılar (Bağımda üzüm qaldı) - xalq mahnısı
Rəşid Behbudov - Güləbatın - xalq mahnısı
Rəşid Behbudov - Qoy gülüm gəlsin, ay nənə - xalq mahnısı
Baba Mahmudoğlu - Qara gözlər
Qarışıq mövzuda bayatılar
Sarı Aşıq - Bayatılar
İslam Rzayev - Qəşəngdir
Təyyar Bayramov - Qurban olum o gözlərə (Onu demə, zalım yar) - xalq mahnısı
Lütfiyar İmanov - Ay Laçın... - xalq mahnısı
Zeynəb Xanlarova - Şirvan gözəlləri - musiqi: Oqtay Rəcəbov, söz: xalq
"Sevil" vokal ansambli - Bayatılar - musiqi: Oqtay Rəcəbov, söz: xalq
Çoban Bayatı. - musiqi: Oqtay Kazımi, söz: Ramiz Heydər
Qaynaq
Abduləliyev Ariz. Şərq ənənəvi peşəkar musiqisində Bayatı muğamı //"Muğam aləmi" II Beynəlxalq elmi simpoziumunun materialları.-B.:Şərq-Qərb, 2011. - s.7-15.
Məhərrəm Qasımlı, Mahmud Allahmanlı (2018). "Aşıq şeirinin poetik biçimləri və çeşidləri" (azərb.). Elm və təhsil. İstifadə tarixi: 2020-04-13.
bayatı, azərbaycan, lirik, xalq, şeir, janrı, qafiyə, sistemi, aaba, prinsipi, ilə, qurulan, dörd, misralı, hər, misrası, yeddi, hecadan, ibarət, olan, şeir, şəkli, ilkin, arxaik, şeir, biçimlərindən, biri, olduğu, üçün, şeir, qəlibi, təkcə, azərbaycan, xalq, . Bayati Azerbaycan lirik xalq seir janri Qafiye sistemi aaba prinsipi ile qurulan dord misrali ve her misrasi yeddi hecadan ibaret olan seir sekli Ilkin arxaik seir bicimlerinden biri oldugu ucun bu seir qelibi tekce Azerbaycan xalq edebiyyatinda deyil butovlukde turk folklor etnocografiyasinda genis yayilmis formalardandir 1 Mundericat 1 Mezmun 1 1 Veten bayatilari 1 2 Sevgi bayatilari 1 3 Qarisiq movzuda bayatilar 2 Qaynaq 3 Hemcinin baxMezmun RedakteBayatinin mensece bayatlarin adi ile bagli oldugu ehtimal edilir 7 hecali 4 misradan ibaretdir 3 cu misrasi serbest qalanlari hemqafiye olur Esas fikir son iki misrada ifade edilir Bayatilar movzuca rengarengdir Bayatilarda xalqin kederi ictimai qurulusa zulme qarsi etirazi yadelli isgalcilara nifreti azadliq ve xosbextlik arzulari ifade edilmis mehebbete ayriliga dostluga aid tesirli bayatilar soylenmisdir Xalq edebiyyatinin basqa janrlari kimi bayatilar da nesilden nesle kecerek muxtelif variantlara dusmusdur Sari Asiqin bayatilari meshurdur Bayati janrindan klassik ve muasir yazili edebiyyatda da istifade edilmisdir Bir sira turkdilli xalqlarda da bayatiya uygun seirr formalari movcuddur Buna Iraqda xoyratlari misal gostermek olar 2 Bayatilar forma ve mezmunca mueyyen menada castuskalara yaxindir 3 Hezin melodiya ve havalara da bayati deyilir Bezi mugam adlari Bayati Siraz Bayati kurd Bayati qacar ve s bayati sozu ile baglidir Bayati folklorun en genis yayilmis janrlarindandir Bayatilarin coxu mezmunca qemli kederli ve hezin olur Qurbet sixintisi ayriliq Veten mehebbeti ile bagli bayatilar daha coxdur Meselen Eziziyem dilen gez Bagda gulu dilen gez Qurbetde xan olunca Veteninde dilen gez Mehebbet movzusunda olan ve ictimai mezmunlu bayatilar da var Bayati dord misradan ve her misrasi yeddi hecadan ibaret seir seklidir birinci ikinci ve dorduncu misralar qafiyelenir ucuncu misra ise serbest olur I ve II misralar giris xarakteri dasiyir esas fikir son iki misrada soylenilir Bayatinin qafiye qurulusu bu sekildedir aaba Bayatilarin ilk misralari bir qayda olaraq Men asiq Men asiqem Ezizinem Elemi sozleri ile baslanir Ezizim el yoludu Bu gelen el yoludu Basimda bulud oynar Gozlerim sel yoludu Men asiq sini sini Doldur ic sini sini Mene oz yarim gerek Neylirem ozgesini Elemi yada meni Satdilar yada meni Kimim kimsenem yox Bir salsin yada meniBayatilarin bir novu cinas bayatilardir Bele bayatilarin qafiyeleri cinas sozler uzerinde qurulur Meselen Ezizim yasemeni Dermisem yasemeni Getdin arxaya baxdin Batirdin yasa meniBurada yasemeni ve yasa meni sozleri cinasdir Birinci menada gul ikincide ise qem keder mezmunundadir Yaxud Ordubada Yol gedir Ordubada Serkerde qocaq olsa Hec vermez ordu bada Bayati janrindan yazili edebiyyatda da istifade olunmusdur Xetai ve Emaninin yaradiciliginda bayatilar diqqeti celb edir XXII esr muellifi Sari Asigin bayatilari xususile meshurdur Veten bayatilari Redakte Arzu Rzayev Hesret bayatilari musiqi Eldar Mansurov soz Piruz Dilenci Gulaga Memmedov Sirin dil musiqi Emin Sabitoglu soz xalq Hacibaba Huseynov Tikdim ki izim qala musiqi Vaqif Mustafazade soz xalq Nezaket Teymurova Ezizinem Qarabag xalq mahnisi Nuriyye Huseynova Bayatilar 20 Yanvar Sehidlerine agilar musiqi Flora Kerimova soz Flora Kerimova ve agilar Sehidler bayatilari musiqi Oqtay Kazimi soz Bextiyar Vahabzade Qurbet bayatilari musiqi Oqtay Kazimi soz Cabir NovruzSevgi bayatilari Redakte Mubariz Tagiyev Bagcadan gelen ses musiqi Eldar Mansurov soz xalq Brilliant Dadasova Bayatilar musiqi Eldar Mansurov soz xalq Brilliant Dadasova Ezizim yarimgile musiqi Cavansir Quliyev soz xalq Brilliant Dadasova Bu qala dasli qala xalq mahnisi Alim Qasimov ve Naibe Beydullayeva Bayatilar musiqi Vaqif Gerayzade soz xalq Elmira Rehimli Deli Kur filminden bayatilar musiqi Cahangir Cahangirov soz xalq Qedir Rustemov Neycun gelmez musiqi Sefiqe Axundova soz Sovket Memmedova Qedir Rustemov Sona bulbuller soz xalq Yalcin Rzazade Ezizim baxti yarim musiqi Emin Sabitoglu soz xalq Memmed Salmanov Asigin arzulari musiqi Emin Sabitoglu soz xalq Nermine Memmedova ve Sinan Seid Sirindir yaxud O yana donder meni Kerkuk bayatilari Sara Qedimova Yar haralisan musiqi Seid Rustemov soz xalq Rubabe Muradova Getme getme gel musiqi Seid Rustemov soz xalq Arif Babayev Gel maralim soz xalq Flora Kerimova Maralim gel musiqi Seid Rustemov soz xalq Flora Kerimova Nacaram musiqi Oqtay Kazimi soz xalq Memmedbagir Bagirzade Aman Tello musiqi Oqtay Kazimi soz xalq Asiq Samire Aman Tello xalq mahnisi Sovket Elekberova Aman ayriliq musiqi Polad Bulbuloglu Zeyneb Xanlarova Gel menim Leylam musiqi Zeyneb Xanlarova Sekine Ismayilova Ele bendem Arazam Kure bendem xalq mahnisi Tunzale Agayeva Ay qasi gozu qara qiz Tellerini yan dara qiz xalq mahnisi Resid Behbudov Bayatilar Bagimda uzum qaldi xalq mahnisi Resid Behbudov Gulebatin xalq mahnisi Resid Behbudov Qoy gulum gelsin ay nene xalq mahnisi Baba Mahmudoglu Qara gozlerQarisiq movzuda bayatilar Redakte Sari Asiq Bayatilar Islam Rzayev Qesengdir Teyyar Bayramov Qurban olum o gozlere Onu deme zalim yar xalq mahnisi Lutfiyar Imanov Ay Lacin xalq mahnisi Zeyneb Xanlarova Sirvan gozelleri musiqi Oqtay Recebov soz xalq Sevil vokal ansambli Bayatilar musiqi Oqtay Recebov soz xalq Coban Bayati musiqi Oqtay Kazimi soz Ramiz HeyderQaynaq RedakteAbduleliyev Ariz Serq enenevi pesekar musiqisinde Bayati mugami Mugam alemi II Beynelxalq elmi simpoziumunun materiallari B Serq Qerb 2011 s 7 15 Meherrem Qasimli Mahmud Allahmanli 2018 Asiq seirinin poetik bicimleri ve cesidleri azerb Elm ve tehsil Istifade tarixi 2020 04 13 Resul Rza Uzaq ellerin yaxin tohfeleri Asif Hacili Bayati poetikasi B 2000 olu kecid Hemcinin bax RedakteGerayli Qosma TuyuqMenbe https az wikipedia org w index php title Bayati amp oldid 5938635, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
