Azərbaycan xalqının dünya sivilizasiyasına bəxş etdiyi nadir töhfələrdən biri də Qobustan və Gəmiqaya təsvirləri, həmçinin epiqrafik abidələrdir. Tarixi faktlar sübut edir ki, bu qiymətli əsərləri yaradarkən xalqımız müxtəlif yazı növlərindən və əlifbalardan istifadə etmişdir. Qədim Manna dövlətində yerli yazı növü ilə yanaşı, heroqliflərdən də istifadə olunduğu məlumdur. Ulu əcdadlarımız olan albanların 52 hərfdən ibarət əlifbası vardı.
Ölkəmizdə İslam dininin yayılması ilə əlaqədar ərəb əlifbasından geniş istifadə olunmuş, yüz illər boyu ərəb dili din, elm və təhsil dili rolunu oynamışdır. Lakin əsrlərlə müxtəlif xalqların mədəni əlaqələrinə xidmət etmiş ərəb qrafikası dilimizin səs sistemini bütün dolğunluğu ilə əks etdirə bilmir, onun quruluşu və xarakteri haqqında tam aydın təsəvvür yaratmırdı. Bu çatışmazlıqlar M. F. Axundzadə başda olmaqla dövrün mütərəqqi maarifçi ziyalılarında əlifba islahatı keçirmək ideyaları yaratmışdı. Lakin o vaxt bu ideyanı həyata keçirmək mümkün olmamışdı.
1922-ci ildə Azərbaycan hökumətinin qərarı ilə Yeni Əlifba Komitəsi yaradıldı. Bu Komitəyə Azərbaycan (türk) dili üçün latın qrafikalı əlifba tərtib etmək tapşırığı verildi. Bu yeni əlifbaya keçilməsi yolunda atılmış ilk ciddi addım oldu.
1923-cü ildən etibarən latın qrafikalı əlifbaya keçmə prosesi sürətləndirildi. 1926-cı ildə keçirilmiş Birinci Ümumittifaq Türkoloji Qurultayın tövsiyəsinə əsasən 1929-cu il yanvarın 1-dən etibarən Azərbaycanda kütləvi şəkildə latın qrafikalı əlifba tətbiq edildi. Bu hadisə Azərbaycanda savadsızlığın ləğv olunmasında mühüm rol oynadı. Lakin Türkiyə Cümhuriyyətində də latın qrafikalı əlifbaya keçilməsi və bunun nəticəsində SSRİ- də və xaricdə yaşayan türk xalqları arasında mədəni əlaqələrin güclənməsi qorxusu Sovet imperiyası rəhbərliyində Azərbaycan əlifbasının yenidən dəyişdirilməsi planlarını yaratdı.
1940-cı il yanvarın 1-dən kiril qrafikalı əlifbaya keçmək haqqında qərar qəbul olundu. Sonralar kiril qrafikasının Azərbaycan dilinin fonetik səs sisteminə uyğunlaşdırılması üçün Azərbaycan kiril qrafikasında müəyyən dəyişikliklər aparıldı. Yarım əsrdən çox bir müddət ərzində kiril qrafikası ilə Azərbaycan elmi və mədəniyyətinin qiymətli nümunələri yaradıldı.
1990-ci ildən Azərbaycanda yenidən latın qrafikalı əlifbaya keçidlə bağlı təşəbbüslər irəli sürülməyə başlanılmışdır. Yeni müstəqil əlifbaya keçməyin zəruriliyini elmi faktlarla əsaslandıran ilk alim Afad Qurbanov olmuşdur. 1 avqust 1990-cı il tarixində onun təşəbbüsü ilə Azərbaycan Əlifba Komissiyası yaradılmış və əlifba mütəxəssisi kimi bilik və bacarığı nəzərə alınaraq o, komissiyanın sədri təyin edilmişdir. Məhz Azərbaycan Əlifba Komissiyasının tərtib etdiyi yeni əlifba 1992-ci ildə təsdiq edilmiş və tətbiq edilməyə başlanılmışdır.
Bayramın qeyd olunması
Nəticədə 1992-ci ildə latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasının tətbiqi barədə Qanun qəbul olundu. 2001-ci ildə isə latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasına keçid başa çatdırıldı. Latın qrafikalı əlifbanın tətbiqinin Azərbaycan Respublikasının siyasi həyatında, yazı mədəniyyətimizin tarixində mühüm hadisə olduğunu nəzərə alaraq Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev 2001-ci il avqustun 9-da fərman imzalamışdır. Bu fərmanla avqustun 1-i Azərbaycan Respublikasında Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan dili Günü elan edilmişdir.
İstinadlar
Yanvar 28, 2022
azərbaycan, dili, əlifbası, günü, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, yanvar,. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz yanvar 2022 Azerbaycan Dili ve Elifbasi Gunu Azerbaycanda qeyd olunan milli bayram Tarixi RedakteAzerbaycan xalqinin dunya sivilizasiyasina bexs etdiyi nadir tohfelerden biri de Qobustan ve Gemiqaya tesvirleri hemcinin epiqrafik abidelerdir Tarixi faktlar subut edir ki bu qiymetli eserleri yaradarken xalqimiz muxtelif yazi novlerinden ve elifbalardan istifade etmisdir Qedim Manna dovletinde yerli yazi novu ile yanasi heroqliflerden de istifade olundugu melumdur Ulu ecdadlarimiz olan albanlarin 52 herfden ibaret elifbasi vardi Olkemizde Islam dininin yayilmasi ile elaqedar ereb elifbasindan genis istifade olunmus yuz iller boyu ereb dili din elm ve tehsil dili rolunu oynamisdir Lakin esrlerle muxtelif xalqlarin medeni elaqelerine xidmet etmis ereb qrafikasi dilimizin ses sistemini butun dolgunlugu ile eks etdire bilmir onun qurulusu ve xarakteri haqqinda tam aydin tesevvur yaratmirdi Bu catismazliqlar M F Axundzade basda olmaqla dovrun mutereqqi maarifci ziyalilarinda elifba islahati kecirmek ideyalari yaratmisdi Lakin o vaxt bu ideyani heyata kecirmek mumkun olmamisdi 1922 ci ilde Azerbaycan hokumetinin qerari ile Yeni Elifba Komitesi yaradildi Bu Komiteye Azerbaycan turk dili ucun latin qrafikali elifba tertib etmek tapsirigi verildi Bu yeni elifbaya kecilmesi yolunda atilmis ilk ciddi addim oldu 1923 cu ilden etibaren latin qrafikali elifbaya kecme prosesi suretlendirildi 1926 ci ilde kecirilmis Birinci Umumittifaq Turkoloji Qurultayin tovsiyesine esasen 1929 cu il yanvarin 1 den etibaren Azerbaycanda kutlevi sekilde latin qrafikali elifba tetbiq edildi Bu hadise Azerbaycanda savadsizligin legv olunmasinda muhum rol oynadi Lakin Turkiye Cumhuriyyetinde de latin qrafikali elifbaya kecilmesi ve bunun neticesinde SSRI de ve xaricde yasayan turk xalqlari arasinda medeni elaqelerin guclenmesi qorxusu Sovet imperiyasi rehberliyinde Azerbaycan elifbasinin yeniden deyisdirilmesi planlarini yaratdi 1940 ci il yanvarin 1 den kiril qrafikali elifbaya kecmek haqqinda qerar qebul olundu Sonralar kiril qrafikasinin Azerbaycan dilinin fonetik ses sistemine uygunlasdirilmasi ucun Azerbaycan kiril qrafikasinda mueyyen deyisiklikler aparildi Yarim esrden cox bir muddet erzinde kiril qrafikasi ile Azerbaycan elmi ve medeniyyetinin qiymetli numuneleri yaradildi 1990 ci ilden Azerbaycanda yeniden latin qrafikali elifbaya kecidle bagli tesebbusler ireli surulmeye baslanilmisdir Yeni musteqil elifbaya kecmeyin zeruriliyini elmi faktlarla esaslandiran ilk alim Afad Qurbanov olmusdur 1 avqust 1990 ci il tarixinde onun tesebbusu ile Azerbaycan Elifba Komissiyasi yaradilmis ve elifba mutexessisi kimi bilik ve bacarigi nezere alinaraq o komissiyanin sedri teyin edilmisdir Mehz Azerbaycan Elifba Komissiyasinin tertib etdiyi yeni elifba 1992 ci ilde tesdiq edilmis ve tetbiq edilmeye baslanilmisdir Bayramin qeyd olunmasi RedakteNeticede 1992 ci ilde latin qrafikali Azerbaycan elifbasinin tetbiqi barede Qanun qebul olundu 2001 ci ilde ise latin qrafikali Azerbaycan elifbasina kecid basa catdirildi Latin qrafikali elifbanin tetbiqinin Azerbaycan Respublikasinin siyasi heyatinda yazi medeniyyetimizin tarixinde muhum hadise oldugunu nezere alaraq Azerbaycan Prezidenti Heyder Eliyev 2001 ci il avqustun 9 da ferman imzalamisdir Bu fermanla avqustun 1 i Azerbaycan Respublikasinda Azerbaycan Elifbasi ve Azerbaycan dili Gunu elan edilmisdir Istinadlar Redakte Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan Dili ve Elifbasi Gunu amp oldid 6301345, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
