fbpx
Wikipedia

Ata pərəstiş

Avqust 12, 2021

Ata pərəstiş — dinin bəzi ibtidai formalarının ayrılmaz hissəsi, zoolatriya növü ata (atlara) pərəstişidir.

Uffinqton ağ atı

Ümumi məlumat

Ata pərəstişin ortaya çıxmasının dəqiq tarixi və yeri hələ müəyyənləşdirilməyib.

Bu pərəstiş nisbətən gəncdir, təqribən altı min yaşında, günəşə, aya və s. ibadət isə daha qədimdir. Pərəstişin gəncliyi, kultun yalnız atın əhliləşdirilməsindən sonra ortaya çıxması ilə müəyyən edilir. Bundan sonra bu heyvan insan həyatına güclü təsir göstərməyə başlayır. Pərəstiş atlar üçün həm müsbət, həm də mənfi nəticələri doğurmuşdur. Bəzi hallarda tanrı olaraq onlara qurban verilir, digər hallarda özləri də qurban olaraq kəsilir.

Sadə döyüşçülər, nəcib aristokratlar və hətta keçmiş dövrlərdəki krallar üçün at hər şey sayılırdı. Qida, geyim, güc və sərvət təmin edir, insanları xilas edir, hətta öz şücaətlərinin və cəsarətlərinin təcəssümü, seçilmənin simvolu, güc atributu və s. rolunu oynayır.

Tövhid dinlərin yayılması ilə ata pərəstiş əvvəlki dini əhəmiyyətini tamamilə itirmiş, lakin at yetişdirmənin, atçılıq idmanının və at ovunun inkişaf etdiyi ölkələrdə ənənə olaraq qorunur.

Totemizm

Ritual daha qədim dini pərəstişdə baş verən və ya əvvəlki totemik konsepsiyalara əsaslanan fərqli bir məna kəsb edən, günümüzdə mənası aydın olmayan insan qurbanının yerini almış ola bilər.

Qədim xalqlar, birləşmə məqsədi ilə totem heyvanının sehrli xüsusiyyətlərinin insana keçəcəyinə inanaraq totemin ətini yeyir və qanını içdikləri kompleks ayinlər və qurbanlar edirdilər.

Azərbaycanda ata pərəstiş

Azərbaycanda atla bağlı atalar sözləri:

  • At muraddır.
  • At min, ad qazan.
  • At alsan başından, qız alsan saçından.
  • Atını dost kimi saxla, düşmən kimi saxla.
  • At yeriməklə, insan bilməklə.
  • Yaxşı at özünə qarşı vurdurmaz.
  • Atdı, arvatdı, papaqdı, kişiyə urvatdı.
  • Atı yolda, igidi zorda yoxlayarlar.
  • At yerişindən, igid duruşundan tanınar.
  • Atı bir aya, insanı illərlə sınayarlar.
  • At təpiyinə, at dözər.
  • At igidin qardaşıdır.
  • At igidi darda qoymaz.
  • At ölər meydan qalar, igid ölər ad-san qalar.

Qafqaz xalqları arasında pərəstiş

Laklar, çeçenlər, inquşlar, abxazlar və digər xalqların nağıllarında ata pərəstişlə bağlı kifayət qədər xüsusiyyətlər vardır.

Qafqaz xalqları atın kəllə sümüyünün xüsusi rolu olması fikri vardır. Gürcü eposunda Lurca atının kəlləsi bütün istəkləri yerinə yetirir.

Ata pərəstiş Qafqazın bir çox xalqları arasında çox inkişaf etmişdir, xüsusən də ataların fövqəltəbii güclərə sahib olduğu, çevrilmə, insan səsləri ilə danışmaq, düşmənləri tapdalamaq, sahibinə kömək etmək qabiliyyətinə sahib olduğu "Nart dastanının" geniş yayılmışdır.

Qafqazın Abxaz-adıge xalqları arasında atın qurban verilməsi ayini ölənlərin səma dəfni mərasiminin ayrılmaz hissəsi idi.

Digər xalqlar arasında ata pərəsttiş

Ata pərəstiş müxtəlif türk xalqlarının dini həyatında böyük əhəmiyyət daşıyırdı.

Qırmızı və ya ağ ata (alnında ağ ulduz olan) pərəstiş uyğurlar üçün böyük məna kəsb edir.

Yenidoğulanı xoşbəxt etmək üçün başqırdlar və qaraqalpaqlar ona bir at gətirərdilər. Tulpar qıpçaq (başqırdlar, qazaxlar, tatarlar) mifologiyasında qanadlı (və ya uçan) atdır.

Sayan-Altay xalqları "tay-elqa" ayinini yerinə yetirirdilər: Tanrıya ağ bir at qurban kəsilir, əti yeyilir və dərisi dirəklərə asılırdı.

Cöhögöy Toyun bir tanrıdır. Saxa mifologiyasında atların və mal-qaraların hamisi olaraq bilinir.

Külək atı (Lunqta) Tibet Buddizmində kürəyində bir çintamanini daşıyan at şəklində bir rəmzdir, yəni istəkləri yerinə yetirən və firavanlıq gətirən bir ləl-cəvahiratdır.

İstinadlar

  1. (PDF). 2019-07-17 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-05.
  2. П. В. Денисов, Религиозные верования Чувашии. Чебоксары, 1959.
  3. Н. Ф. Каганов. О погребальных обычаях тюркских племен с древнейших времен до наших дней, «Известия общества Археологии, Истории, Этнографии Казанского университета». т. XII, вып. 2, Казань, 1894.
  4. Е. Малов, Остатки шаманства у желтых уйгуров,-- «Живая старина», вып. 1, СПб., 1912. стр. 73

Avqust 12, 2021
pərəstiş, dinin, bəzi, ibtidai, formalarının, ayrılmaz, hissəsi, zoolatriya, növü, atlara, pərəstişidir, uffinqton, atımündəricat, ümumi, məlumat, totemizm, azərbaycanda, pərəstiş, qafqaz, xalqları, arasında, pərəstiş, digər, xalqlar, arasında, pərəsttiş, isti. Ata perestis dinin bezi ibtidai formalarinin ayrilmaz hissesi zoolatriya novu ata atlara perestisidir Uffinqton ag atiMundericat 1 Umumi melumat 2 Totemizm 3 Azerbaycanda ata perestis 1 4 Qafqaz xalqlari arasinda perestis 5 Diger xalqlar arasinda ata peresttis 6 IstinadlarUmumi melumat RedakteAta perestisin ortaya cixmasinin deqiq tarixi ve yeri hele mueyyenlesdirilmeyib Bu perestis nisbeten gencdir teqriben alti min yasinda gunese aya ve s ibadet ise daha qedimdir Perestisin gencliyi kultun yalniz atin ehlilesdirilmesinden sonra ortaya cixmasi ile mueyyen edilir Bundan sonra bu heyvan insan heyatina guclu tesir gostermeye baslayir Perestis atlar ucun hem musbet hem de menfi neticeleri dogurmusdur Bezi hallarda tanri olaraq onlara qurban verilir diger hallarda ozleri de qurban olaraq kesilir Sade doyusculer necib aristokratlar ve hetta kecmis dovrlerdeki krallar ucun at her sey sayilirdi Qida geyim guc ve servet temin edir insanlari xilas edir hetta oz sucaetlerinin ve cesaretlerinin tecessumu secilmenin simvolu guc atributu ve s rolunu oynayir Tovhid dinlerin yayilmasi ile ata perestis evvelki dini ehemiyyetini tamamile itirmis lakin at yetisdirmenin atciliq idmaninin ve at ovunun inkisaf etdiyi olkelerde enene olaraq qorunur Totemizm RedakteRitual daha qedim dini perestisde bas veren ve ya evvelki totemik konsepsiyalara esaslanan ferqli bir mena kesb eden gunumuzde menasi aydin olmayan insan qurbaninin yerini almis ola biler Qedim xalqlar birlesme meqsedi ile totem heyvaninin sehrli xususiyyetlerinin insana kececeyine inanaraq totemin etini yeyir ve qanini icdikleri kompleks ayinler ve qurbanlar edirdiler Azerbaycanda ata perestis 1 RedakteAzerbaycanda atla bagli atalar sozleri At muraddir At min ad qazan At alsan basindan qiz alsan sacindan Atini dost kimi saxla dusmen kimi saxla At yerimekle insan bilmekle Yaxsi at ozune qarsi vurdurmaz Atdi arvatdi papaqdi kisiye urvatdi Ati yolda igidi zorda yoxlayarlar At yerisinden igid durusundan taninar Ati bir aya insani illerle sinayarlar At tepiyine at dozer At igidin qardasidir At igidi darda qoymaz At oler meydan qalar igid oler ad san qalar Qafqaz xalqlari arasinda perestis RedakteLaklar cecenler inquslar abxazlar ve diger xalqlarin nagillarinda ata perestisle bagli kifayet qeder xususiyyetler vardir Qafqaz xalqlari atin kelle sumuyunun xususi rolu olmasi fikri vardir Gurcu eposunda Lurca atinin kellesi butun istekleri yerine yetirir Ata perestis Qafqazin bir cox xalqlari arasinda cox inkisaf etmisdir xususen de atalarin fovqeltebii guclere sahib oldugu cevrilme insan sesleri ile danismaq dusmenleri tapdalamaq sahibine komek etmek qabiliyyetine sahib oldugu Nart dastaninin genis yayilmisdir Qafqazin Abxaz adige xalqlari arasinda atin qurban verilmesi ayini olenlerin sema defni merasiminin ayrilmaz hissesi idi Diger xalqlar arasinda ata peresttis RedakteAta perestis muxtelif turk xalqlarinin dini heyatinda boyuk ehemiyyet dasiyirdi 2 3 Qirmizi ve ya ag ata alninda ag ulduz olan perestis uygurlar ucun boyuk mena kesb edir 4 Yenidogulani xosbext etmek ucun basqirdlar ve qaraqalpaqlar ona bir at getirerdiler Tulpar qipcaq basqirdlar qazaxlar tatarlar mifologiyasinda qanadli ve ya ucan atdir Sayan Altay xalqlari tay elqa ayinini yerine yetirirdiler Tanriya ag bir at qurban kesilir eti yeyilir ve derisi direklere asilirdi Cohogoy Toyun bir tanridir Saxa mifologiyasinda atlarin ve mal qaralarin hamisi olaraq bilinir Kulek ati Lunqta Tibet Buddizminde kureyinde bir cintamanini dasiyan at seklinde bir remzdir yeni istekleri yerine yetiren ve firavanliq getiren bir lel cevahiratdir Istinadlar Redakte DEDE QORQUD kitabi nda at kultu PDF 2019 07 17 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 12 05 P V Denisov Religioznye verovaniya Chuvashii Cheboksary 1959 N F Kaganov O pogrebalnyh obychayah tyurkskih plemen s drevnejshih vremen do nashih dnej Izvestiya obshestva Arheologii Istorii Etnografii Kazanskogo universiteta t XII vyp 2 Kazan 1894 E Malov Ostatki shamanstva u zheltyh ujgurov Zhivaya starina vyp 1 SPb 1912 str 73Menbe https az wikipedia org w index php title Ata perestis amp oldid 5719025, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.