Arazboyu əməliyyatlar

Arazboyu əməliyyatlar (erm. Արասի հովտի արշավ)) — 2020-ci ilin 27 sentyabrından başlamış və 22 oktyabr tarixində Zəngilan rayonunun Ağbənd qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi ilə Azərbaycan-İran sərhədinin nəzarətə götürülməsinə kimi davam edən, Azərbaycan Silahlı Qüvvələri və Ermənistan Silahlı Qüvvələri arasında baş verən döyüşlər, İkinci Qarabağ müharibəsində olan mühüm əməliyyatlar.

Arazboyu əməliyyatlar
Əsas münaqişə: İkinci Qarabağ müharibəsi
Arazboyu əməliyyatların xəritəsi
Tarix	2020-ci il 27 sentyabr - 22 oktyabr
Yeri	Arazboyu ərazilər
Səbəbi	2020-ci ildə Azərbaycan ordusunun əks-hücumu
Nəticəsi	Azərbaycan ordusunun qələbəsi. Azərbaycan Arazboyu yerləşən yaşayış məntəqələrini işğaldan azad edir.
Münaqişə tərəfləri
Azərbaycan Ermənistan Dağlıq Qarabağ separatçıları
Komandan(lar)
Mais Bərxudarov (Hərbi Birlik Komandiri) Hikmət Mirzəyev (Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin Komandanı) Elçin Quliyev (Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin rəisi) Sergey Şakaryan  †
Tərəflərin qüvvəsi
Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Azərbaycan Quru Qoşunları Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidməti Ermənistan Silahlı Qüvvələri
Ölənlər və yaralananlar
Azərbaycan mənbələrinə əsasən: 1 mülki şəxs ölüb 6 mülki şəxs yaralanıb Ermənistan mənbələrinə əsasən: 21 hərbçi məhv edilib
Ümumi itkilər
Bilinmir

Nəticədə Cəbrayıl və Zəngilan rayonunun bir sıra yaşayış məntəqələri Azərbaycan ordusu tərəfindən azad edilir. Üstəlik ordunun Qubadlı, Zəngilan və Dağlıq Qarabağın daxilinə doğru irəliləməsi üçün yollar açılır.

Arazboyu əməliyyatlar Azərbaycan Ordusunun İkinci Qarabağ müharibəsində cənub cəbhəsində baş vermiş ən əhəmiyyətli döyüşlərdən biri olub.

Tarixi

2020-ci ilin 27 sentyabrından başlamış əks hücun əməliyyatı ilkin olaraq Qarabağın şimal, şimal-şərq və cənub-şərq cəbhəsi boyunca gedir. Azərbaycan ordusunun cənub-şərq cəbhəsi boyunca ilk həmləsi ilə Ermənistan ordusunun müdafiə istehkamları yarılır. Nəticədə azərbaycan ordusu Cəbrayıl rayonunun Araz boyu istiqamətində irəliləməyə başlayır. Elə ilk gündəcə Cəbrayıl rayonunun Arazboyunda yerləşən Böyük Mərcanlı və Nüzgar kəndləri işğaldan azad edilir. 3 oktyabr tarixində bu əməliyyat istiqamətində Cəbrayılın Mehdili, Çaxırlı, Aşağı Maralyan, Şəybəy və Quycaq kəndləri, Füzulinin isə Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndi tamamilə işğaldan azad edilir.. Oktybrın 4-də Cəbrayıl rayonunun Karxulu, Şükürbəyli, Yuxarı Maralyan, Çərəkən, Daşkəsən, Decal, Mahmudlu, Cəfərabad, Horovlu kəndləri və Cəbrayıl şəhəri işğaldan tam azad edilir. Artıq Cəbrayıl rayonu istiqamətdə geniş ərazilərin işğaldan azad olunması ilə İkinci Qarabağ müharibəsində cənub (6 oktyabr) və cənub-qərb cəbhələrinin açılması ilə nəticələnir. Ancaq ordunun müdafiə xəttinin içərilərinə irəliləməsi Qarabağın qapısı adlandırılan Füzuli şəhərinin azad olunmasından keçirdi. Bununla belə əməliyyatların keçirildiyi ərazilər Azərbaycan ordusunun irəlləməsi ilə yüksək dağlıq ərazilərə keçməsi və düşmən tərəfindən Füzulinin təmas xəttində bir neçə müdafiə xətti qurması Füzuli şəhərinin azad edilməsini yuvadırdı. 16 oktyabrdan 17-nə keçən gecə Füzuli şəhəri işğaldan tam azad edilir.. Şəhərin azad olunması artıq ordunun Azərbaycan-İran dövlət sərhəddi boyunca irəliləməsini asanlaşdırır. Artıq bir gün sonra Cəbrayıl rayonunda yerləşən Xudafərin körpülərinə Azərbaycan bayrağı sancılır.. Ardından cənub-qərb cəbhəsi boyunca irəliləmə sayəsində 20 oktyabrda Zəngilan, 25 oktyabr tarixində isə Qubadlı şəhərləri işğaldan azad edilir. 22 oktyabr tarixində Zəngilan rayonunun Ağbənd qəsəbəsinin işğaldan tam azad edilməsi ilə Azərbaycan-İran sərhədi nəzarətə götürülür. Müharibə ərzində artıq Azərbaycan ordusunun cənub cəbhəsi boyunca güclü həmlələr edərək Dağlıq Qarabağın daxilinə doğru irəliləməsi haqqında ilk məlumatlar 22 oktyabr tarixində ermənistan tərəfindən verilir.

Nəticəsi

Əməliyyat nəticəsində Ermənistan ordusu xeyli canlı və qüvvə texnika itirir. Azərbaycanın bu istiqamətdən şimala, Dağlıq Qarabağın cənubuna, Zəngilan və Qubadlı rayonları ərazisinə irəliləməsi üçün yol açılır. Üstəlik Azərbaycan-İran sərhədinin nəzarətə götürülməsi ilə qanunsuz silah dövriyyəsi, narkotik maddələrin daşınması və bir çox qanunsuz fəaliyyətlərin qarşısı tam alınır. Xudafərin körpülərinin işğaldan azad olunması Azərbaycan xalqının milli birliyinin mənəvi simvolu baxımından önəmlidir

İstinadlar

1. Ghazanchyan, Siranush (5 October 2020). "Azerbaijan resumes offensive operations on the southern front" (ingilis). Public Radio of Armenia. İstifadə tarixi: 23 October 2020.
2. Напряженные бои продолжались всю ночь
3. twitter.com (3 oktyabr 2020). "Bu gün #Azərbaycan #Ordusu Tərtər rayon Talış kəndini, Cəbrayıl rayon Mehdili, Çaxırlı, Aşağı Maralyan, Şəybəy və Quycaq kəndlərini, Füzuli rayonu Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndini azad etmişdir" (azərb.). İlham Əliyev.
4. "Prezident: Bu gün Azərbaycan ordusu bir sıra kəndləri işğaldan azad edib". Report.az (azərb.). Report İnformasiya Agentliyi. 3 October 2020. İstifadə tarixi: 3 October 2020.
5. Teleqraf.com (03.10.2020). "Son dəqiqə: Daha bir neçə kəndimiz azad olundu - Prezidentdən şad xəbər" (azərb.). Teleqraf.com. İstifadə tarixi: 2020-10-03.
6. "Cəbrayılın 9 kəndi işğaldan azad edilib". qafqazinfo.az (azərb.). 4 oktyabr 2020. İstifadə tarixi: 4 oktyabr 2020.
7. "President Ilham Aliyev: Jabrayil city and 9 villages of the region liberated from occupation". APA.az (ingilis). 4 oktyabr 2020. İstifadə tarixi: 4 oktyabr 2020. President İlham Aliyev said the city of Jabrayil and 9 villages of the region were liberated from the occupation: Today, Karkhulu, Shukurbayli, Chereken, Dashkasan, Horovlu, Mahmudlu, Jafarabad, Yukhari Maralyan, Decal villages of Jabrayil region have been liberated from occupation. Love to the Azerbaijani army! Karabakh is Azerbaijan!"
8. Ереван сообщил о начале наступления азербайджанскими ВС на юге Нагорного Карабаха // ТАСС, 06.10.2020
9. "Füzuli azad edildi - Ali Baş Komandan elan etdi + Video". qafqazinfo.az (azərb.). 17 oktyabr 2020. İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2020.
10. "Prezident İlham Əliyev: "Füzuli şəhəri və daha 7 kənd işğaldan azad edilib"". apa.az (azərb.). 17 October 2020.
11. "Azərbaycan bayrağı Xudafərin körpüsündə - Video". qafqazinfo.az (azərb.). 18 oktyabr 2020. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2020.
12. "Zəngilan və bu kəndləri azad edildi". qafqazinfo.az (azərb.). 20 oktyabr 2020. İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2020.
13. "President Ilham Aliyev: Zangilan city and 6 villages of the district, 18 villages of Fuzuli, Jabrayil, and Khojavand districts liberated". mod.gov.az. 20 October 2020.
14. "Qubadlı şəhəri işğaldan azad olundu!". qafqazinfo.az (azərb.). 25 oktyabr 2020. İstifadə tarixi: 25 oktyabr 2020.
15. "Zəngilanın daha 13 kəndi işğaldan azad edildi". qafqazinfo.az (azərb.). 22 oktyabr 2020. İstifadə tarixi: 22 oktyabr 2020.
16. "В Мартуни бои идут на подступах к селам Шехер и Дживан". Mediamax.am. 2020-10-22. İstifadə tarixi: 2020-10-22.
17. İranla sərhədin nəzarətimizə götürülməsi suverenliyin təmin edilməsidir
18. Xudafərin körpüsü Azərbaycanın birliyinin mənəvi simvoludur^{[ölü keçid]}.

Xarici keçidlər