Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ankara — Türkiyə Cümhuriyyətinin paytaxtı, İstanbuldan sonra ölkənin ən böyük ikinci şəhərinın adı. Ankara şəhərinin adı tarix boyu dəyişmişdir. Şəhər, frigiyalılar, və qədim romalılar (Antik, Helenistik ve Bizans dövrlərində) tərəfindən mənası gəmi lövbəri olan Ἄγκυρα (Qədim yunan dilində Anqira və Ankira olaraq tələffüz edilir) olaraq adlandırıldı; bu ad latın əlifbası ilə qərb mənbələrində Ankyra və Ancyra olaraq yazılmışdır. Ankara şəhəri, ərəb mənbələrində "Bəldəyi-əl Səlasil", "Məmuriyə" və "Mə'muriyə-i Səlasə" olaraq yazılmışdır. Qədim yunan dilində "Anküra" olaraq tələffüz edilən şəhər adı ərəblər tərəfindən qorunub saxlanılmışdı. Böyük Səlcuq İmperiyasının Anadoluya gəlməsindən sonra bu ad "Ankara" və "Əngürü", qərb dillərində isə "Anqora" (Angora) olaraq dəyişmişdir. "Əngürü" (Engürü) adı, ərəb şəkilçisiylə "Əngüriyyə" olmuşdur. Ankaranı suverenliyi altında saxlayan dövlətlər tərəfindən zərb edilən sikkələrdə istifadə olunan rəsmi ad, Böyük Səlcuq İmperiyasında "Ankara", Elxanilər Dövlətində "Əngürü" və "Əngüriyyə", Osmanlı İmperiyasında isə "Əngürü" və "Ankara" olmuşdur. Şəhərin adı Osmanlı İmperiyası dövründə, XVI əsrdən etibarən rəsmi olaraq Ankara (آنقره) olmasına baxmayaraq, xalq arasında "Əngürü", qərb ölkələrində isə "Anqora" adlarından istifadə edilirdi. Türkiyə Respublikasının öz müstəqilliyini əldə etməsindən sonra digər adların istifadəsi sona çatmış, Ankara adı isə universallaşdırmışdır.
Frigiya
Ankira, Frigiya dövründə əhəmiyyətli bir şəhər idi. Şəhər, Əhəmənilər dövlətinə gedən Krallıq yolu üzərində yerləşirdi. Mənbələrə əsasən e.ə. 333-cü ildə Böyük İsgəndərin III Dara ilə İssdə vuruşmağa gedərkən Ankaradan keçmişdir.
Səyyah və coğrafiyaçı olan Pavsaniyə görə Ankara, Kral Midasın qurduğu bir şəhər idi. Pavsani, Frigiya kralı Midasın bir dəmir parçası tapdığı yerə Anker (Yunan dilində gəmi lövbəri deməkdir) adını verdiyini və Kral Midasın həmin lövbəri saxladığını yazır.
II əsrin ortalarında yaşamış olan lidiyalı səyyah Pavsani, qalatiyaların Kiçik Asiyada məskunlaşması barədə məlumat verərkən Ankaradan da bəhs edir. Pavsani, "Ankyra" şəhərini oğlu Midasın saldığını və bir Frigiya şəhəri olduğunu yazır. Pavsani buna əlavə olaraq, Midasın tapdığı gəmi lövbərini, öz dövrünə qədər saxladığını yazır. Lövbər, II əsrdən bəri zərb olunan sikkələrin üzərində də mövcuddur. Pavsani, Midas mənbəyi adı ilə tanınan və haqqında hekayələr yazılan su mənbəyinin Ankara şəhərində olduğunu və "Bax, qalatiyalılar bu Ankara şəhərini də aldılar" yazır.
Qalatiya
VI əsr Bizans tarixçisi hazırladığı coğrafiya lüğətində e.ə. II əsrdə yaşamış Afrodisiaslı Apolloniyə əsaslanaraq Ankaranın quruluşu ilə əlaqədar məlumatlar verir. Bu məlumatlara əsasən, e.ə. 278-ci ildə Kiçik Asiya bölgəsinə gələn qalatiyalılar Pont Kralı ilə birlikdə Misirə müharibə elan edir, onları məğlub edib dənizə qədər qovur və aldıqları lövbərləri də qalibiyyət simvolu olaraq öz yurdlarına aparırlar. Qalatiyalılar, bu qalibiyyətdən sonra onlara təltif edilən torpaqlarda yeni bir məntəqə qurur, adını isə mənası "lövbər" olan Ankyra (tələf. Ankira) qoyurlar. Ankarada e.ə. 240-cı ildə(və ya e.ə. 239-cu il) Selevkilər İmperatoru ilə qardaşı arasında baş vermişdir.
Roma imperiyası
Kelt xalqlarından olan e.ə. I əsrdə Ankiranı işğal etdilər, lakin daha sonra Roma imperiyasına tabe oldular. E.ə. 25-ci ildə Qalatiya rəsmi olaraq Roma İmperiyasının bir vilayəti halına gəlmişdir.
Türkiyə Respublikası
28 mart 1930-cu il tarixində Türkiyə Respublikası xarici ölkələrdə Türkiyə şəhərlərinin türk dilindəki adlarından istifadə etməyini tələb etmişdir. Bu tarixdən poçt idarəsi "Anqora" və "Konstantinopol" olaraq ünvanlanmış məktuvları Ankara və İstanbula çatdırmamağa başlamışdır.
Hal-hazırda, "Ankara" adı yerli dialektlərdə və ya Anadolunun başqa bölgələrində istifadə edilən ləhcələrdə "Anqara" olaraq tələffüz edilir.
Başqa dillərdə
Latın hərflərindən istifadə edən dillər arasında Ankara adını fərqli şəkildə yazan dillər arasında portuqal (Ancara), latın (Ancyra) və kürd (Enqere) dilləri var. R səsi olmayan Çinin mandarin dilində Ankara (安卡拉), "Ankala" (Hanyu Pinyin yazılış sistemi ilə) olaraq tələffüz edilir.
Məşhur etimologiyalar
Ankara və Əngürü adlarının kökü haqda, adətən tələffüz oxşarlığına əsaslanan müxtəlif nəzəriyyələr mövcuddur. Bunların bir qismi yanlışdır, digərlərinin isə doğruluqları barədə qəti sübut yoxdur.
Ankuva
Ankara şəhərinin qədim Het şəhəri olan Ankuva (digər yazılışlarıyla Ankuvva, Ankuvaş) olduğuna dair bəzi tarixi anlayışlar var. Buna əlavə olaraq, müasir mənbələr Ankuva şəhərinin Yozğaddakı və ya müasir Çorum ilinə bağlı olan olduğunu təsdiq edir.
Midasın lövbəri
Kral Midasın lövbəri barədə olan əfsanə "Ankyra" adının etimologiyası ilə bağlı olan məşhur anlayışların ən qədimidir. Buna baxmayaraq, Ankara şəhərinin dənizə olan uzaqlığına görə, tapılan dəmir parçasının bir gəmi lövbəri olmasının qeyri-mümkün olması və bu əfsanənin "Ankyra" adına bir etimologiya vermək üçün sonradan uydurulmuş olması haqda da nəzəriyyələr irəli sürülmüşdür.
Misir lövbərləri
Makedoniyalı İsgəndərin "Ankyra"da olduğu haqda tarixi qeydlərin mövcudluğu nəzərə alınsa, şəhər adının qalatiyalıların qədim misirlilərdən qələbə qəniməti olaraq gətirdikləri gəmi lövbərlərinə həsr olunduğu barədə irəli sürülən nəzəriyyə sonradan uydurulduğu haqda düşüncələr mövcuddur.
Üngür
Daha sonrakı əsrlərdə Ankaranın adıyla bağlı müxtəlif nəzəriyyələr ortaya atılmışdır. Övliya Çələbi müəllifi olduğu səyahətnaməsində Ankara şəhəri haqda "abad yer olub, üzümü çox olduğunundan adına Əngürü deyiblər" yazmışdır. "Ungür" sözünün fars dilindəki mənası üzümdür.
Anqariya
Övliya Çələbi müəllifi olduğu səyahətnaməsində "bəziləri qalası ilə hazırlandığından Ankara deyilmişdir deyir" yazmışdır.
Anqara çayı
Baykal gölünün adı qədim türk dilindən gəlir və mənası "zəngin göl"dür. Bu gölə və tökülür. Gölün sahillərindəki ərazilərdə qədim türklərə aid çoxlu qalıq tapılmışdır.
1930-cu illərdə Mustafa Kamal Atatürk tərəfindən dəstəklənən Günəş dil nəzəriyyəsinə əsasən, bütün dillər Mərkəzi Asiyadan törəmişdir. 1937-ci ildə keçirilən İkinci Tarix konqresində "Günəş dil nəzəriyyəsinin tarix dissertasiyasında yeri " (türk. Güneş Dil Teorisinin Tarih Tezinde Yeri) adlı təqdimatında Baykal gölünü Yenisey çayına bağlayan Anqara çayı ilə Ankara şəhərinin yaxınlıqlarında yerləşən arasındakı ad oxşarlığına əsaslanaraq "su" anlayışı ilə Ankara arasında bir əlaqənin olduğunu irəli sürmüşdür.
1937-ci ildə Türkiyəni ziyarət edən Mustafa Kamal Atatürklə keçirdiyi bir görüşdə Atatürk prezidentdən "cənab, Ankara adının haradan gəldiyini bilirsiz?" sualını soruşub. Atatürk aldığı mənfi cavabdan sonra, dünya xəritəsini açıb Baykal gölünün yaxınlıqlarında yerləşən Anqarsk şəhərini göstərmiş və "baxın buradan gəlir cənab!" demişdir.
İstinadlar
- Fuller, C. F. S. The Generalship of Alexander the Great. Da Capo Press. 2004. səh. 77.[ölü keçid]
- Kvint Kurtius Rufus, Con Yardli, Ualdemar Hekl. The History of Alexander. Penguin Classics. 2004. səh. 27.
- Ankara, Başkentin Tarihi, Arkeolojisi ve Mimarisi. Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları.ISBN
- Tarih İçinde Ankara.ISBN
- Görsel Büyük Genel Kültür Ansiklopedisi (I). 1984. səh. 638.
- Rikard, C. 2017-07-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 iyun 2018.
- D. Robinson, Riçard. The First Turkish Republic: A Case Study in National Development. Harvard University Press. 1963. səh. 298. 2011-07-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-13.
- "Some Recent Decisions of the P. C. G. N." (LXXVII). The Geographical Journal. 1931: 161–163. 2016-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-13.
Turks are forcing us to adopt İstanbul and Ankara by refusing to deliver lettres addresssed to Constantinople and Angora..."
(#first_missing_last) - M. Əmin Qaraxan, Mehmet Turqut. 21. yüzyılın eşiğinde Uşak sempozyumu: 25–27 Ekim 2001. Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı. 2001. səh. 21.
- Büsra Ərsanlı. "Naming Turkish Language Politically: Ottoman Language, Sunlanguage, Azerbaijan Language" (III). Balkan Studies (Etudes balkaniques). 2004: 108–120. 2009-04-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-13.
- Gönən, Sinan. (PDF). 2014-03-06 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 iyun 2018.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ankara Turkiye Cumhuriyyetinin paytaxti Istanbuldan sonra olkenin en boyuk ikinci seherinin adi Ankara seherinin adi tarix boyu deyismisdir Seher frigiyalilar ve qedim romalilar Antik Helenistik ve Bizans dovrlerinde terefinden menasi gemi lovberi olan Ἄgkyra Qedim yunan dilinde Anqira ve Ankira olaraq teleffuz edilir olaraq adlandirildi bu ad latin elifbasi ile qerb menbelerinde Ankyra ve Ancyra olaraq yazilmisdir Ankara seheri ereb menbelerinde Beldeyi el Selasil Memuriye ve Me muriye i Selase olaraq yazilmisdir Qedim yunan dilinde Ankura olaraq teleffuz edilen seher adi erebler terefinden qorunub saxlanilmisdi Boyuk Selcuq Imperiyasinin Anadoluya gelmesinden sonra bu ad Ankara ve Enguru qerb dillerinde ise Anqora Angora olaraq deyismisdir Enguru Enguru adi ereb sekilcisiyle Enguriyye olmusdur Ankarani suverenliyi altinda saxlayan dovletler terefinden zerb edilen sikkelerde istifade olunan resmi ad Boyuk Selcuq Imperiyasinda Ankara Elxaniler Dovletinde Enguru ve Enguriyye Osmanli Imperiyasinda ise Enguru ve Ankara olmusdur Seherin adi Osmanli Imperiyasi dovrunde XVI esrden etibaren resmi olaraq Ankara آنقره olmasina baxmayaraq xalq arasinda Enguru qerb olkelerinde ise Anqora adlarindan istifade edilirdi Turkiye Respublikasinin oz musteqilliyini elde etmesinden sonra diger adlarin istifadesi sona catmis Ankara adi ise universallasdirmisdir dovrunden qalma bir Ankyra sikkesi Bu Ankara adinin bir lovberden esaslandigini eks etdirir FrigiyaAnkira Frigiya dovrunde ehemiyyetli bir seher idi Seher Ehemeniler dovletine geden Kralliq yolu uzerinde yerlesirdi Menbelere esasen e e 333 cu ilde Boyuk Isgenderin III Dara ile Issde vurusmaga gederken Ankaradan kecmisdir Seyyah ve cografiyaci olan Pavsaniye gore Ankara Kral Midasin qurdugu bir seher idi Pavsani Frigiya krali Midasin bir demir parcasi tapdigi yere Anker Yunan dilinde gemi lovberi demekdir adini verdiyini ve Kral Midasin hemin lovberi saxladigini yazir II esrin ortalarinda yasamis olan lidiyali seyyah Pavsani qalatiyalarin Kicik Asiyada meskunlasmasi barede melumat vererken Ankaradan da behs edir Pavsani Ankyra seherini oglu Midasin saldigini ve bir Frigiya seheri oldugunu yazir Pavsani buna elave olaraq Midasin tapdigi gemi lovberini oz dovrune qeder saxladigini yazir Lovber II esrden beri zerb olunan sikkelerin uzerinde de movcuddur Pavsani Midas menbeyi adi ile taninan ve haqqinda hekayeler yazilan su menbeyinin Ankara seherinde oldugunu ve Bax qalatiyalilar bu Ankara seherini de aldilar yazir QalatiyaVI esr Bizans tarixcisi hazirladigi cografiya lugetinde e e II esrde yasamis Afrodisiasli Apolloniye esaslanaraq Ankaranin qurulusu ile elaqedar melumatlar verir Bu melumatlara esasen e e 278 ci ilde Kicik Asiya bolgesine gelen qalatiyalilar Pont Krali ile birlikde Misire muharibe elan edir onlari meglub edib denize qeder qovur ve aldiqlari lovberleri de qalibiyyet simvolu olaraq oz yurdlarina aparirlar Qalatiyalilar bu qalibiyyetden sonra onlara teltif edilen torpaqlarda yeni bir menteqe qurur adini ise menasi lovber olan Ankyra telef Ankira qoyurlar Ankarada e e 240 ci ilde ve ya e e 239 cu il Selevkiler Imperatoru ile qardasi arasinda bas vermisdir Roma imperiyasiKelt xalqlarindan olan e e I esrde Ankirani isgal etdiler lakin daha sonra Roma imperiyasina tabe oldular E e 25 ci ilde Qalatiya resmi olaraq Roma Imperiyasinin bir vilayeti halina gelmisdir Turkiye Respublikasi28 mart 1930 cu il tarixinde Turkiye Respublikasi xarici olkelerde Turkiye seherlerinin turk dilindeki adlarindan istifade etmeyini teleb etmisdir Bu tarixden poct idaresi Anqora ve Konstantinopol olaraq unvanlanmis mektuvlari Ankara ve Istanbula catdirmamaga baslamisdir Hal hazirda Ankara adi yerli dialektlerde ve ya Anadolunun basqa bolgelerinde istifade edilen lehcelerde Anqara olaraq teleffuz edilir Basqa dillerdeLatin herflerinden istifade eden diller arasinda Ankara adini ferqli sekilde yazan diller arasinda portuqal Ancara latin Ancyra ve kurd Enqere dilleri var R sesi olmayan Cinin mandarin dilinde Ankara 安卡拉 Ankala Hanyu Pinyin yazilis sistemi ile olaraq teleffuz edilir Meshur etimologiyalarAnkara ve Enguru adlarinin koku haqda adeten teleffuz oxsarligina esaslanan muxtelif nezeriyyeler movcuddur Bunlarin bir qismi yanlisdir digerlerinin ise dogruluqlari barede qeti subut yoxdur Ankuva Ankara seherinin qedim Het seheri olan Ankuva diger yazilislariyla Ankuvva Ankuvas olduguna dair bezi tarixi anlayislar var Buna elave olaraq muasir menbeler Ankuva seherinin Yozgaddaki ve ya muasir Corum iline bagli olan oldugunu tesdiq edir Midasin lovberi Kral Midasin lovberi barede olan efsane Ankyra adinin etimologiyasi ile bagli olan meshur anlayislarin en qedimidir Buna baxmayaraq Ankara seherinin denize olan uzaqligina gore tapilan demir parcasinin bir gemi lovberi olmasinin qeyri mumkun olmasi ve bu efsanenin Ankyra adina bir etimologiya vermek ucun sonradan uydurulmus olmasi haqda da nezeriyyeler ireli surulmusdur Misir lovberleri Makedoniyali Isgenderin Ankyra da oldugu haqda tarixi qeydlerin movcudlugu nezere alinsa seher adinin qalatiyalilarin qedim misirlilerden qelebe qenimeti olaraq getirdikleri gemi lovberlerine hesr olundugu barede ireli surulen nezeriyye sonradan uyduruldugu haqda dusunceler movcuddur Ungur Daha sonraki esrlerde Ankaranin adiyla bagli muxtelif nezeriyyeler ortaya atilmisdir Ovliya Celebi muellifi oldugu seyahetnamesinde Ankara seheri haqda abad yer olub uzumu cox oldugunundan adina Enguru deyibler yazmisdir Ungur sozunun fars dilindeki menasi uzumdur Anqariya Ovliya Celebi muellifi oldugu seyahetnamesinde bezileri qalasi ile hazirlandigindan Ankara deyilmisdir deyir yazmisdir Anqara cayi Baykal golunun xeritesi Baykal golunun adi qedim turk dilinden gelir ve menasi zengin gol dur Bu gole ve tokulur Golun sahillerindeki erazilerde qedim turklere aid coxlu qaliq tapilmisdir 1930 cu illerde Mustafa Kamal Ataturk terefinden desteklenen Gunes dil nezeriyyesine esasen butun diller Merkezi Asiyadan toremisdir 1937 ci ilde kecirilen Ikinci Tarix konqresinde Gunes dil nezeriyyesinin tarix dissertasiyasinda yeri turk Gunes Dil Teorisinin Tarih Tezinde Yeri adli teqdimatinda Baykal golunu Yenisey cayina baglayan Anqara cayi ile Ankara seherinin yaxinliqlarinda yerlesen arasindaki ad oxsarligina esaslanaraq su anlayisi ile Ankara arasinda bir elaqenin oldugunu ireli surmusdur 1937 ci ilde Turkiyeni ziyaret eden Mustafa Kamal Ataturkle kecirdiyi bir gorusde Ataturk prezidentden cenab Ankara adinin haradan geldiyini bilirsiz sualini sorusub Ataturk aldigi menfi cavabdan sonra dunya xeritesini acib Baykal golunun yaxinliqlarinda yerlesen Anqarsk seherini gostermis ve baxin buradan gelir cenab demisdir IstinadlarFuller C F S The Generalship of Alexander the Great Da Capo Press 2004 seh 77 olu kecid Kvint Kurtius Rufus Con Yardli Ualdemar Hekl The History of Alexander Penguin Classics 2004 seh 27 Ankara Baskentin Tarihi Arkeolojisi ve Mimarisi Ankara Enstitusu Vakfi Yayinlari ISBN 975 95848 3 2 Tarih Icinde Ankara ISBN 9944 473 07 3 Gorsel Buyuk Genel Kultur Ansiklopedisi I 1984 seh 638 Rikard C 2017 07 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 iyun 2018 D Robinson Ricard The First Turkish Republic A Case Study in National Development Harvard University Press 1963 seh 298 2011 07 22 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 13 Some Recent Decisions of the P C G N LXXVII The Geographical Journal 1931 161 163 2016 03 07 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 13 Turks are forcing us to adopt Istanbul and Ankara by refusing to deliver lettres addresssed to Constantinople and Angora first missing last M Emin Qaraxan Mehmet Turqut 21 yuzyilin esiginde Usak sempozyumu 25 27 Ekim 2001 Usaklilar Egitim ve Kultur Vakfi 2001 seh 21 Busra Ersanli Naming Turkish Language Politically Ottoman Language Sunlanguage Azerbaijan Language III Balkan Studies Etudes balkaniques 2004 108 120 2009 04 18 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 13 Gonen Sinan PDF 2014 03 06 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 iyun 2018