Amerika avokadosu

Amerika avokadosu (lat. Persea americana) – avokado cinsinə aid bitki növü.

?Amerika avokadosu
Persea americana
Elmi təsnifat
Aləmi: Bitkilər Şöbə: Örtülütoxumlular Sinif: İkiləpəlilər Yarımsinif: Maqnolid Sıra: Dəfnəçiçəklilər Fəsilə: Dəfnəkimilər Cins: Avokado Növ: Amerika avokadosu
Elmi adı
Persea americana Mill. (1754)
Sinonimlər
Persea gratissima
Vikinövlərdə sistematika Şəkil axtarışı ITIS   18154 NCBI   3435 EOL   596888 GRIN   27393 IPNI   467921-1 TPL   kew-2529835

Sinonim

• Laurus persea L. Synonym M WCSP (in review) 2012-03-23
  • Persea americana var. americana Synonym L TRO 2012-04-18 americana Synonym L TRO 2012-04-18
  • Persea americana var. angustifolia Miranda Synonym L TRO 2012-04-18
  • Persea americana var. drimyfolia (Cham. & Schltdl.) S.F.Blake Synonym L WCSP (in review) 2012-03-23
  • Persea americana var. floccosa (Mez) Scora Synonym L WCSP (in review) 2012-03-23
  • Persea americana var. nubigena (L.O.Williams) L.E.Kopp Synonym L WCSP (in review) 2012-03-23
• Persea drimyfolia Cham. & Schltdl. Synonym M WCSP (in review) 2012-03-23
• Persea edulis Raf. [Illegitimate] Synonym M WCSP (in review) 2012-03-23
• Persea floccosa Mez Synonym M WCSP (in review) 2012-03-23
• Persea gigantea L.O.Williams Synonym M WCSP (in review) 2012-03-23
• Persea gratissima C.F.Gaertn. Synonym M WCSP (in review) 2012-03-23
  • Persea gratissima var. drimyfolia (Cham. & Schltdl.) Mez Synonym L WCSP (in review) 2012-03-23
  • Persea gratissima var. macrophylla Meisn. Synonym L WCSP (in review) 2012-03-23
  • Persea gratissima var. melanocarpa Phil. Synonym L WCSP (in review) 2012-03-23
  • Persea gratissima var. oblonga Meisn. Synonym L TRO 2012-04-18
  • Persea gratissima var. praecox Nees Synonym L TRO 2012-04-18
  • Persea gratissima var. vulgaris Meisn. Synonym L TRO 2012-04-18
• Persea leiogyna S.F. Blake Synonym M TRO 2012-04-18
• Persea nubigena L.O.Williams Synonym M WCSP (in review) 2012-03-23
  • Persea nubigena var. guatemalensis L.O.Williams Synonym L WCSP (in review) 2012-03-23
• Persea paucitriplinervia Lundell Synonym M WCSP (in review) 2012-03-23
• Persea persea (L.) Cockerell [Invalid] Synonym M WCSP (in review) 2012-03-23
• Persea steyermarkii C.K.Allen Synonym M WCSP (in review) 2012-03-23

Vətəni Mərkəzi Amerika və Meksikanın yüksəkdağlı rayonlarıdır. Botaniki cəhətdən Avakado giləmeyvədir. Lakin əmtəəşünaslıq təsnifatına görə çəyirdəkli meyvələr qrupuna aid edilir. Meyvəsi yumru, oval formada, bəzən armudaoxşardır. Qabığı sıx, dərivari hamar və ya çopuq, qara, bənövşəyi və ya yaşıl rəngdədir. Yetişmiş meyvələrin ətliyi qabığından asan aralanır. Meyvənin daxilində iri çəyirdəyi var. Meyvənin ümumi kütləsinin 25%-ni təşkil edir. Son illər beynəlxalq bazarda çəyirdəksiz mini-avakado da olur. Bir meyvənin kütləsi 150 qr-119 dan 1 kq-a qədərdir. Orta ölçüsü 10-15 sm diametrində, 400 qr kütlədə olur. Sortlarından Fuerte, Hass, Fortuna, Nabal, Bacon, Tonnage, Lulla və s.

Elmi araşdırmalar beta-karotin, askorbin turşusu və alfa-tokoferol kimi antioksidantların sərbəst radikalların səbəb olduğu oksidləri zərərsizləşdirdiyini, həmçinin sərbəst radikalların xəstəlik və yaşlanma təsirini azaltdığını göstərmişdir. Eyni zamanda E və C vitaminləri də sərbəst radikalların dağıdıcı təsirini azaldır. Kök, pomidor, brokkoli, kələm, kərəviz, çiyələk, böyürtkən, itburnu, kivi, gavalı kimi bir çox meyvə və tərəvəzdə olan antioksidantlar sərbəst radikalların mənfi təsirini böyük ölçüdə azaldır. Ancaq bu qidalardakı antioksidantlar mitoxondrinin içinə girmirlər. Buna görə də sərbəst radikallar mitoxondriyə zərər verməyə davam edir, enerji hasilatını dayandırır və hüceyrənin ölməsinə səbəb olur. Bu, neft sızması zamanı sadəcə neftin yayıldığı ərazinin təmizlənib, sızıntıya səbəb olan qaynağın qarşısının alınmamasına, nəticə etibarı ilə neftin sızmağa davam edərək balıqların ölümünə səbəb olmasına bənzəyir. Ancaq aparılan təcrübələr avokado yağının mitoxondridəki sərbəst radikallara qarşı qoruyucu təsirinin olduğunu ortaya çıxarıb. Avokado yağında sərbəst radikallara qarşı dözümlülük göstərən xüsusi quruluş, eyni zamanda oksidləşmənin qarşısını alan piqmentlər var.

Avokadonun tərkibindəki vitaminlər hüceyrə yeniləyici xüsusiyyətlərə sahib olduğundan yaşlılığın gecikməsi üçün istifadə olunur, dərini qidalandırır və qoruyur. Qeyd etdiyimiz kimi, qidalar bədənimizdə enerjiyə çevrilən zaman oksidant adlanan bəzi maddələr ortaya çıxır. Avokado yağı tərkibindəki çoxsaylı antioksidantlar sayəsində zərərli maddələrin mənfi təsirinin qarşısını alır, hüceyrələri yeniləyir, toxuma və orqanların yaşlanmasını gecikdirir. Bu yağ bədənimizdəki hüceyrələrə zərər verən və onları yaşlandıran sərbəst radikalları tərkibindəki zəngin E vitamini ilə zərərsizləşdirir.

Qida dəyəri

Enerji 670 kJ (160 kcal)

Karbohidrat 8,53 q

Qlükoza 0,66 q

Lif 6,7 q

Yağ 14,66 q

Doymuş yağ 2,13 q

Təkli doymamış yağ 9,80 q

Çoxlu doymamış yağ 1,82 q

Zülal 2 q

Tiamin (vit. B1) 0,067 mq (5%)

Riboflavin (vit. B2) 0,130 mq (9%)

Niasin (Vit. B3) 1,738 mq (12%)

Pantoten turşusu (vit. B5) 1,389 mq (28%)

B6 vitamini 0,257 mq (20%)

Fol turşusu (vit. B9) 81 mq (20%)

C vitamini 10 mq (17 %)

Kalsium 12 mq (1%)

Dəmir 0,55 mq (4%)

Maqnezium 29 mq (8%)

Fosfor 52 mq (7%)

Kalium 485 mq (10%)

Sink 0,64 mq (6%)

İstinadlar

1. Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
2. Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.

Xarici keçidlər

• Definitive illustrated list of avocado varieties
• Purdue horticultural lecture on Avocados with pictures of cultivation from fertilization to harvest
• Avocadosource.com Online library of avocado research papers
• California Rare Fruit Growers, avocados beyond Persea americana
• Avocado Nutrition Information 2011-11-19 at the Wayback Machine from USDA SR22 database