fbpx
Wikipedia

Altay aymağı

Noyabr 15, 2021

Altay aymağı (xakasca:Алтай аймағы / Altay aymağı) — Rusiya Federasiyasının Xakasiya Respublikasında rayon səviyyəsində adminstrativ orqan. Mərkəzi Bozyar və ya digər adı ilə Ağyar kəndidir.

Altay aymağı
Алтай аймағы
Bayraq Gerb
53°36′01″ şm. e. 91°23′17″ ş. u.
Ölkə Rusiya Federasiyası, Xakasiya
Tabesində Xakasiya
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 1944
Sahəsi 1.736.1 km2 km²
Mərkəzin hündürlüyü 347 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi 25.559 nəfər (2010)
mo-altay.khakasnet.ru
Xəritəni göstər/gizlə
Altay aymağı
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sözün kökü

Altay sözünu etimologiyası ilə bağlı çox müxtəlif fikirlər irəli sürülmüşdür. Aymaq sözü isə Sibir türkləri və monqol cəmiyyətlərində bölgə, rayon kimi mənalara gəlir.

Tarixi

SSRİ dövründə 1944-cü ilin yanvar ayında SSRİ Ali Soveti rəhbərliyində orqan sərhədlərinin tənzimlənməsi ilə əlaqədar olaraq yaradılmışdır. Kolxozların yayılmasıyla birlikdə türk olmayan əhalinin sayı artmıdşır. Bölgənin mərkəzi olan Bozyar (Ağ Yar və ya Huba çar) Abakan çayının sahilində yerləşir.

Coğrafiya

Altay aymağı Abakan-Yenisey arasında Koybal bozqırında yerləşur. Coğrafi mövqe olaraq Xakasiya Respublikasının şərq hissəsindədir. Şərqdə Yenisey çayının sağ sahilində olub, Krasnoyarsk əyaləti ilə Xakasiya arasındakı sərhədləri ayırmışdır. Qərbdə Abakan çayı ilə aymaq sərhədləri ayrılmış və orada Ağban piltiri aymağı yerləşmişdir. Cənubda Pii aymağı, şimalda Xakasiyanın paytaxtı Abakan şəhəri ilə həmsərhəddir. Bölgənin sahəsi 1736 km²-dir. Aymaqlar içərisində sahəsinə görə VIII yerdədir. Abakan havalimanından 25 km məsafədə yerləşir. Bölgənin sahəsi içində Novo-Mixaylovskoye neft və qaz sahələri, Altay gölü sahillərində Altay Terapötik Palçıq Sanotoriyası bir çox xəstəliyin dərmanı hesab edilir.

 
Altay aymağının Xakasiya Respublikası daxilində yerləşməsi (göy rəngdə)

Adminstrativ bölgü

Altay aymağında 19 yaşayış məntəqəsi vardır. Bunlardan 9-ü kənd mərkəzidir.

Əhali

2015-ci ildə həyata keçirilmiş siyahıyaalmaya görə, bölgənin əhalisinin sayı 25.962 nəfərdir.

Etnik tərkibi

Bölgədə əhali qarışıq formada məskunlaşmışdır. Türk qruplarından xakas türkləri, slavyan qruplarından ruslar, ukraynalılar vardır. Erməni və azərbaycanlı əhali də yaşamqdadır.

İqtisadiyyat

Bölgədə başlıca iqtisadi məşğuliyyət kənd təsərrüfatıdır. Mədən yataqlarında ən çox kömür çıxarılır. Bölgə kpmür ehtiyyatları ilə zəngindir.

 
Bölgədə olan xəstəxana.

Səhiyyə

Yerli türk xalqlarının əsasən, təbii qıdalarla bəslənmələrinə görə xəstəlik səviyyəsi aşağıdır. 1940-cı illərdə ilk səhiyyə mərkəzləri tikilmişdir.

Nəqliyyat

Bölgədən Abakan-Sayanoqorsk və Abakan-Bəy (Pii) magistr yolları keçməkdədir.

 
Izıh Çataş adlı tarixi məkan.

Turizm

Türk boylarının tarixinin günümüzə uzantılarını araşdırmaq istəyən araşdırmaçılar üçün xakasların yaşayışı, mədəniyyəti, dili, sözlü tarixləri turizm çəkiçiliyidir. Ətrafda pozulmamış təbiət xüsusilə diqqət çəkəndir. Izıh kəndi ətraflarında tarixi-mədəni abidələr vardır. Izıh Çaataş (Yeni daş) adlı kurqan Oçur kəndindədir.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. "mo-altay". www.mo-altay.khakasnet.ru. 2013-04-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  2. . /www.mineral.ru. 2020-06-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  3. В. А. Кузьмин. Энциклопедия Республики Хакасия. Абакан. 2007. səh. 37.
  4. "GKS". www.gks.ru.

Noyabr 15, 2021
altay, aymağı, xakasca, Алтай, аймағы, rusiya, federasiyasının, xakasiya, respublikasında, rayon, səviyyəsində, adminstrativ, orqan, mərkəzi, bozyar, digər, adı, ilə, ağyar, kəndidir, Алтай, аймағыbayraq, gerb53, ölkə, rusiya, federasiyası, xakasiyatabesində, . Altay aymagi xakasca Altaj ajmagy Altay aymagi Rusiya Federasiyasinin Xakasiya Respublikasinda rayon seviyyesinde adminstrativ orqan Merkezi Bozyar ve ya diger adi ile Agyar kendidir 1 Altay aymagiAltaj ajmagyBayraq Gerb53 36 01 sm e 91 23 17 s u Olke Rusiya Federasiyasi XakasiyaTabesinde XakasiyaTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1944Sahesi 1 736 1 km2 km Merkezin hundurluyu 347 mSaat qursagi UTC 07 00EhalisiEhalisi 25 559 nefer 2010 mo altay khakasnet ruXeriteni goster gizle Altay aymagi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Sozun koku 2 Tarixi 3 Cografiya 4 Adminstrativ bolgu 5 Ehali 5 1 Etnik terkibi 6 Iqtisadiyyat 7 Sehiyye 8 Neqliyyat 9 Turizm 10 Hemcinin bax 11 IstinadlarSozun koku RedakteAltay sozunu etimologiyasi ile bagli cox muxtelif fikirler ireli surulmusdur Aymaq sozu ise Sibir turkleri ve monqol cemiyyetlerinde bolge rayon kimi menalara gelir Tarixi RedakteSSRI dovrunde 1944 cu ilin yanvar ayinda SSRI Ali Soveti rehberliyinde orqan serhedlerinin tenzimlenmesi ile elaqedar olaraq yaradilmisdir Kolxozlarin yayilmasiyla birlikde turk olmayan ehalinin sayi artmidsir Bolgenin merkezi olan Bozyar Ag Yar ve ya Huba car Abakan cayinin sahilinde yerlesir Cografiya RedakteAltay aymagi Abakan Yenisey arasinda Koybal bozqirinda yerlesur Cografi movqe olaraq Xakasiya Respublikasinin serq hissesindedir Serqde Yenisey cayinin sag sahilinde olub Krasnoyarsk eyaleti ile Xakasiya arasindaki serhedleri ayirmisdir Qerbde Abakan cayi ile aymaq serhedleri ayrilmis ve orada Agban piltiri aymagi yerlesmisdir Cenubda Pii aymagi simalda Xakasiyanin paytaxti Abakan seheri ile hemserheddir Bolgenin sahesi 1736 km dir Aymaqlar icerisinde sahesine gore VIII yerdedir Abakan havalimanindan 25 km mesafede yerlesir Bolgenin sahesi icinde Novo Mixaylovskoye neft ve qaz saheleri Altay golu sahillerinde Altay Terapotik Palciq Sanotoriyasi bir cox xesteliyin dermani hesab edilir 2 3 Altay aymaginin Xakasiya Respublikasi daxilinde yerlesmesi goy rengde Adminstrativ bolgu RedakteAltay aymaginda 19 yasayis menteqesi vardir Bunlardan 9 u kend merkezidir Ehali Redakte2015 ci ilde heyata kecirilmis siyahiyaalmaya gore bolgenin ehalisinin sayi 25 962 neferdir 4 Etnik terkibi Redakte Bolgede ehali qarisiq formada meskunlasmisdir Turk qruplarindan xakas turkleri slavyan qruplarindan ruslar ukraynalilar vardir Ermeni ve azerbaycanli ehali de yasamqdadir Iqtisadiyyat RedakteBolgede baslica iqtisadi mesguliyyet kend teserrufatidir Meden yataqlarinda en cox komur cixarilir Bolge kpmur ehtiyyatlari ile zengindir Bolgede olan xestexana Sehiyye RedakteYerli turk xalqlarinin esasen tebii qidalarla beslenmelerine gore xestelik seviyyesi asagidir 1940 ci illerde ilk sehiyye merkezleri tikilmisdir Neqliyyat RedakteBolgeden Abakan Sayanoqorsk ve Abakan Bey Pii magistr yollari kecmekdedir Izih Catas adli tarixi mekan Turizm RedakteTurk boylarinin tarixinin gunumuze uzantilarini arasdirmaq isteyen arasdirmacilar ucun xakaslarin yasayisi medeniyyeti dili sozlu tarixleri turizm cekiciliyidir Etrafda pozulmamis tebiet xususile diqqet cekendir Izih kendi etraflarinda tarixi medeni abideler vardir Izih Caatas Yeni das adli kurqan Ocur kendindedir Hemcinin bax RedakteXakasiya Agban piltiri aymagi Pii aymagi Sira aymagi Ashis aymagi Tastip aymagiIstinadlar Redakte mo altay www mo altay khakasnet ru 2013 04 17 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib V Hakasii otkryto neftegazovoe mestorozhdenie kotoroe obespechit gazom respubliku i yug Krasnoyarskogo kraya www mineral ru 2020 06 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib V A Kuzmin Enciklopediya Respubliki Hakasiya Abakan 2007 seh 37 GKS www gks ru Menbe https az wikipedia org w index php title Altay aymagi amp oldid 6030449, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.