Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Matuşkin soğanı (lat. Allium materculae) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin amarilliskimilər fəsiləsinin soğan cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar" kateqoriyasına aiddir (En B 1ab (i, ii)). Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.
| Matuşkin soğanı | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Matuşkin soğanı | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Qısa morfoloji təsviri
Çoxillik ot bitkisidir. Soğanaq yumurtavari və ya şarvari, 1-2 sm qalınlığında, boz qınla örtülüdür. Gövdə (6)10-20(26) sm hündürlükdə, yoğun, əsası adətən ikiyarpaqlı, uzun qınla örtülüdür. Yarpaqlar göyümtül, xətvari 6-20 (30) mm enində, spiralvari bükülmüşdür. Çətir çoxçiçəkli, yarımşarvari, 3–4 mm diametrindədir. Çiçəkyanlığı 5–8 mm uzunluğunda, ulduzşəkilli, yasəmən rənglidir. Erkəkcik sapı qısa, bütöv, neştərvari, bizvaridir. Sütuncuq çiçəkyanlığından qısadır. Qutucuq 2 dəfə çiçəkyanlığından qısadır.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləmə və meyvələmə dövrü aprel-may aylarına təsadüf edir. Soğanaqla, toxumla çoxalır. İşıqsevəndir. Kseromezofitdir. Dekorativ bitkidir.
Yayılması
Naxçıvanın dağlıq və düzənlik hissəsində (Şərur, Kəngərli və Ordubad rayonları, Naxçıvan şəhərinin ətrafı) yayılmışdır. Aşağı və orta dağ qurşaqlarında qumluqlarda, quru, gilli və çınqıllı yamaclarda arst gəlinir.
Sayı və tendensiyası
Populyasiyalarının təbii bərpası azalır, mənfi iqlimə və antropogen təsirlərə həssaslıq müşahidə olunur. Sayı azdır.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Populyasiyanın növ sayının azlığı, dekorativ və qida xüsusiyyətlərinə görə əhali tərəfindən intensiv toplanılması, otarılma. Tapdalanma və zoogen amillər.
Mühafizə tədbirləri
Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər görülmür, yayıldığı sahələr xüsusi nəzarətə alınmalı, yeni yayılma yerləri axtarılmalıdır.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Matuskin sogani lat Allium materculae bitkiler aleminin qulancarcicekliler destesinin amarilliskimiler fesilesinin sogan cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Nesli kesilmek tehlukesinde olanlar kateqoriyasina aiddir En B 1ab i ii Azerbaycanin nadir Qafqazin endemik novudur Matuskin soganiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste QulancarciceklilerFesile AmarilliskimilerYarimfesile AllioideaeTriba Cins SoganNov Matuskin soganiBeynelxalq elmi adiAllium materculae Bordz 1915Sekil axtarisiNCBI 543690EOL 1084710Qisa morfoloji tesviriCoxillik ot bitkisidir Soganaq yumurtavari ve ya sarvari 1 2 sm qalinliginda boz qinla ortuludur Govde 6 10 20 26 sm hundurlukde yogun esasi adeten ikiyarpaqli uzun qinla ortuludur Yarpaqlar goyumtul xetvari 6 20 30 mm eninde spiralvari bukulmusdur Cetir coxcicekli yarimsarvari 3 4 mm diametrindedir Cicekyanligi 5 8 mm uzunlugunda ulduzsekilli yasemen renglidir Erkekcik sapi qisa butov nestervari bizvaridir Sutuncuq cicekyanligindan qisadir Qutucuq 2 defe cicekyanligindan qisadir Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriCicekleme ve meyveleme dovru aprel may aylarina tesaduf edir Soganaqla toxumla coxalir Isiqsevendir Kseromezofitdir Dekorativ bitkidir YayilmasiNaxcivanin dagliq ve duzenlik hissesinde Serur Kengerli ve Ordubad rayonlari Naxcivan seherinin etrafi yayilmisdir Asagi ve orta dag qursaqlarinda qumluqlarda quru gilli ve cinqilli yamaclarda arst gelinir Sayi ve tendensiyasiPopulyasiyalarinin tebii berpasi azalir menfi iqlime ve antropogen tesirlere hessasliq musahide olunur Sayi azdir Mehdudlasdirici amillerPopulyasiyanin nov sayinin azligi dekorativ ve qida xususiyyetlerine gore ehali terefinden intensiv toplanilmasi otarilma Tapdalanma ve zoogen amiller Muhafize tedbirleriMuhafizesi ucun xususi tedbirler gorulmur yayildigi saheler xususi nezarete alinmali yeni yayilma yerleri axtarilmalidir IstinadlarHemcinin bax