fbpx
Wikipedia

Afutis prokliya

Afutis prokliya (lat. Aphytis proclia) — Buğumayaqlılar tipinin Zarqanadlılar dəstəsinin Xalsidlər fəsiləsinə aid olan növ.

?Afutis prokliya
Aphytis proclia

Afutis prokliya
Elmi təsnifat
Aləmi:Heyvanlar
Yarımaləm:Eumetazoylar
Bölmə:İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:İlkağızlılar
Ranqsız:Ecdysozoa
Tip:Buğumayaqlılar
Növ: Afutis prokliya
Elmi adı
Aphytis proclia Wlk

Şəklin VikiAnbarda
axtarışı
EOL  

Həyat tərzi

Oliqafaqdır. Əsasən Koliforniya çanaqlı yastıcasını daha çox yoluxdurur; amma başqa zərərvericiləri də yoluxdura bilir. Keçmiş SSRİ-də afitis, Koliforniya çanaqlı yastıcasının arealının şimal hissəsində - Şimali Qafqazda məskunlaşıb. Qara dəniz sahillərində də tapılır, amma orda yoluxdurması zəifdir. Afitis ekto parazitdir və ancaq dişi yastıcaları yoluxdurur. Yastıcanı yoluxdurmaq üçün afitisin dişisi yumurtaqoyanı ilə çanağı dəlir və yumurtalarını sahibin bədəninə yapışdırır. Sürfə sahibin bütün daxili möhtəviyyatını sorur. Afitisin bütün inkişafı sahibin çanağının altında keçir, elə burda da puplaşır və yetkin fərdə çevrilir. Afitisin dişilərinin yumurtalıqları yetişmiş yumurta ilə doğulur. Əlavə qidalanmasız 1-5 yumurta qoyur və 1-3 gün yaşayır. Bir az qidalandıqda isə afitisin ömrü 30-40 gün, nəsilvermə qabiliyyəti isə 40-75 yumurtaya qədər artır. O, sahibin hemolimfası ilə qidalanır. Yayda afitisin yumurtadan imaqoya qədər inkişafı 30-40 gün çəkir. Yastıcanın I nəsli müddətində parazit iki nəsil verir. Mövsüm müddətində 5 nəsil verir, qışlamış nəsil parazitlərinin uçuşu mayın ortalarına təsadüf edir ki, bu da Koloforniya çanaqlı yastıcasının qabıq dəyişərək dişi fərdə çevrildiyi vaxta düşür. Afitisin ilk nəsli adətən iyunun III ongünlüyünə təsadüf edir. Bu vaxt təbiətdə hələ az sayda Koloforniya çanaqlı yastıcasının dişisi olur, az miqdarda sahibin I və II yaş sürfələri olur ki, bunları da parazit yoluxdurmur. Buna görə də, afitisin sayı sürətlə aşağı düşür. Növbəti nəslin afitislərinin uçuşu sahibin II nəslinin dişilərinin olduğu vaxta (iyulun III ongünlüyünə) təsadüf edir. Daha sonra yastıcanın inkişaf mərhələləri bir-birini əvəz edir və yetkun afitislərin yoluxdurma sahibləri artır. Afitisin parazitlik aktivliyi sentyabrın II yarısına qədər qeydə alınır. Bu vaxt afitis populyasiyasının bir hissəsi (60%-ə qədəri) diapauzaya gedir. Afitis pupqabağı mərhələdə sahibin dişi fərdinin çanağı altında qışlayır. Sahib diapauzaya getmir. Afitis populyasiyasının bir hissəsi aktiv qalır və 5 nəsil verir ki, bu da sahibin azsaylı III nəslində parazitlik edir. Beləliklə, bu oliqofaqın Koliforniya çanaqlı yastıcasına tam uyğunlaşmamasına görə, onun 5 nəslindən ikisi təbiətdə lazimi qədər dişi yastıca olmayan vaxtda əmələ gəlir. Bu boşluq nektarla qidalanma hesabına aradan qalxır. Afitisin façeliya və başqa nektarlı bitkilərlə qidalanması, ona cinsi yetişkənliyinin tamamlanmasına, ömrünün uzanması (1 aydan çox) və normal yumurtaqoyma qabiliyyətinin saxlanmasına (sahib olmadığı üçün dişilər yumurtaqoymanı saxlamağa məcbur olurlar) səbəb olur. Nektarla qidalanma, afitisin Koliforniya çanaqlı yastıcalarının dişiləri əmələ gələnə qədər yaşamasına səbəb olur ki, bu da zərərvericinin yoluxdurulmasını artırır. Belə ki, façeliya bitkisi çiçək açan bağlarda Koliforniya çanaqlı yastıcasının afitislə yoluxması çiçək açmadan qabaq 1% olduğu halda, çiçək açandan sonra 73%-ə çatır. Vegetasiya dövrünün sonunda yastıcanın sayı əvvəlkinə nisbətən 2,5 dəfə azalır. Əksinə façeliya olmayan yerlərdə yastıcanın yoluxması 1-2%-i keçməmişdir. Ağacların zərərverici ilə yoluxması 1-2 baldan 4 bala yüksəlir.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

Abşeron yarımadasında Koliforniya çanaqlı yastıcası may-iyun ayında parazitlə 15-20%, sentyabr ayında isə, 30-35% yoluxur. Praktiki əhəmiyyəti çoxdur.

Yayılması

Qafqaz, Orta Asiya, Cənubi Avropa, Afrika, Hindistan, Amerika, AvstraliyaAzərbaycanda geniş yayılmışdır.

Ədəbiyyat

  • E.F.Səfərova. Abşeronda bəzək bitkilərinə zərərverən cücülər, onların biotənzimlənməsində entomofaqların rolu. Bakı, 2013.
  • З.М.Мамедов. К изучению паразитов вредителей плодовых культур в Азербайджане. Мат. IX съезда ВЭО, ч.2, ст.33, 1984, Киев.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  • Sex Pheromone of Ascogaster quadridentata, a Parasitoid of Cydia pomonella
  • Ascogaster quadridentata Wesmael 2017-04-29 at the Wayback Machine

İstinadlar

  1. E.F.Səfərova. Abşeronda bəzək bitkilərinə zərərverən cücülər, onların biotənzimlənməsində entomofaqların rolu. Bakı, 2013.

afutis, prokliya, aphytis, proclia, buğumayaqlılar, tipinin, zarqanadlılar, dəstəsinin, xalsidlər, fəsiləsinə, olan, növ, aphytis, procliaelmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölmə, ilkağızlılarranqsız, ecdy. Afutis prokliya lat Aphytis proclia Bugumayaqlilar tipinin Zarqanadlilar destesinin Xalsidler fesilesine aid olan nov Afutis prokliyaAphytis procliaAfutis prokliyaElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarRanqsiz EcdysozoaTip BugumayaqlilarNov Afutis prokliyaElmi adiAphytis proclia WlkSeklin VikiAnbardaaxtarisiEOL 851657 Mundericat 1 Heyat terzi 2 Teserrufat ehemiyyeti 3 Yayilmasi 4 Edebiyyat 5 Hemcinin bax 6 Xarici kecidler 7 IstinadlarHeyat terzi RedakteOliqafaqdir Esasen Koliforniya canaqli yasticasini daha cox yoluxdurur amma basqa zerervericileri de yoluxdura bilir Kecmis SSRI de afitis Koliforniya canaqli yasticasinin arealinin simal hissesinde Simali Qafqazda meskunlasib Qara deniz sahillerinde de tapilir amma orda yoluxdurmasi zeifdir Afitis ekto parazitdir ve ancaq disi yasticalari yoluxdurur Yasticani yoluxdurmaq ucun afitisin disisi yumurtaqoyani ile canagi delir ve yumurtalarini sahibin bedenine yapisdirir Surfe sahibin butun daxili mohteviyyatini sorur Afitisin butun inkisafi sahibin canaginin altinda kecir ele burda da puplasir ve yetkin ferde cevrilir Afitisin disilerinin yumurtaliqlari yetismis yumurta ile dogulur Elave qidalanmasiz 1 5 yumurta qoyur ve 1 3 gun yasayir Bir az qidalandiqda ise afitisin omru 30 40 gun nesilverme qabiliyyeti ise 40 75 yumurtaya qeder artir O sahibin hemolimfasi ile qidalanir Yayda afitisin yumurtadan imaqoya qeder inkisafi 30 40 gun cekir Yasticanin I nesli muddetinde parazit iki nesil verir Movsum muddetinde 5 nesil verir qislamis nesil parazitlerinin ucusu mayin ortalarina tesaduf edir ki bu da Koloforniya canaqli yasticasinin qabiq deyiserek disi ferde cevrildiyi vaxta dusur Afitisin ilk nesli adeten iyunun III ongunluyune tesaduf edir Bu vaxt tebietde hele az sayda Koloforniya canaqli yasticasinin disisi olur az miqdarda sahibin I ve II yas surfeleri olur ki bunlari da parazit yoluxdurmur Buna gore de afitisin sayi suretle asagi dusur Novbeti neslin afitislerinin ucusu sahibin II neslinin disilerinin oldugu vaxta iyulun III ongunluyune tesaduf edir Daha sonra yasticanin inkisaf merheleleri bir birini evez edir ve yetkun afitislerin yoluxdurma sahibleri artir Afitisin parazitlik aktivliyi sentyabrin II yarisina qeder qeyde alinir Bu vaxt afitis populyasiyasinin bir hissesi 60 e qederi diapauzaya gedir Afitis pupqabagi merhelede sahibin disi ferdinin canagi altinda qislayir Sahib diapauzaya getmir Afitis populyasiyasinin bir hissesi aktiv qalir ve 5 nesil verir ki bu da sahibin azsayli III neslinde parazitlik edir Belelikle bu oliqofaqin Koliforniya canaqli yasticasina tam uygunlasmamasina gore onun 5 neslinden ikisi tebietde lazimi qeder disi yastica olmayan vaxtda emele gelir Bu bosluq nektarla qidalanma hesabina aradan qalxir Afitisin faceliya ve basqa nektarli bitkilerle qidalanmasi ona cinsi yetiskenliyinin tamamlanmasina omrunun uzanmasi 1 aydan cox ve normal yumurtaqoyma qabiliyyetinin saxlanmasina sahib olmadigi ucun disiler yumurtaqoymani saxlamaga mecbur olurlar sebeb olur Nektarla qidalanma afitisin Koliforniya canaqli yasticalarinin disileri emele gelene qeder yasamasina sebeb olur ki bu da zerervericinin yoluxdurulmasini artirir Bele ki faceliya bitkisi cicek acan baglarda Koliforniya canaqli yasticasinin afitisle yoluxmasi cicek acmadan qabaq 1 oldugu halda cicek acandan sonra 73 e catir Vegetasiya dovrunun sonunda yasticanin sayi evvelkine nisbeten 2 5 defe azalir Eksine faceliya olmayan yerlerde yasticanin yoluxmasi 1 2 i kecmemisdir Agaclarin zererverici ile yoluxmasi 1 2 baldan 4 bala yukselir Teserrufat ehemiyyeti RedakteAbseron yarimadasinda Koliforniya canaqli yasticasi may iyun ayinda parazitle 15 20 sentyabr ayinda ise 30 35 yoluxur Praktiki ehemiyyeti coxdur 1 Yayilmasi RedakteQafqaz Orta Asiya Cenubi Avropa Afrika Hindistan Amerika Avstraliya ve Azerbaycanda genis yayilmisdir 1 Edebiyyat RedakteE F Seferova Abseronda bezek bitkilerine zererveren cuculer onlarin biotenzimlenmesinde entomofaqlarin rolu Baki 2013 Z M Mamedov K izucheniyu parazitov vreditelej plodovyh kultur v Azerbajdzhane Mat IX sezda VEO ch 2 st 33 1984 Kiev Hemcinin bax RedakteZarqanadlilar Xalsidler Ageniaspis fuscicollisXarici kecidler RedakteSex Pheromone of Ascogaster quadridentata a Parasitoid of Cydia pomonella Ascogaster quadridentata Wesmael Arxivlesdirilib 2017 04 29 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte 1 2 E F Seferova Abseronda bezek bitkilerine zererveren cuculer onlarin biotenzimlenmesinde entomofaqlarin rolu Baki 2013 Menbe https az wikipedia org w index php title Afutis prokliya amp oldid 5716740, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.