XI-XIII -cü əsrlərdə Şirvanşahların möhkəmlənməsi ilə Abşeron yarımadasının ərazisində böyük inşaat işləri aparılır. O dövrün qurğuları arasında bürclər və qəsrlər xüsusi yer tutur - onlar, ara müharibələrdə feodalların etibarlı sığınacağı, həm də xarici işğalçılardan müdafiə funksiyasını yerinə yetirirdilər. Xüsusi ilə kəskin olaraq bu məsələ XII-ci əsrdə rusların dənizdən hucumu zamanı qalxdı.
Strateji təyinatı
Rusların Azərbaycana və Xəzər hövzəsi ölkələrinə sonuncu böyük hucumu 1174-cü ildə şirvanşah I Axsitan İbn Mənüçöhrün dövründə baş vermişdi. Bu hucumda ruslarla birlikdə alanlar və qıpçaqlar da iştirak etmişdir. Ruslar 73 gəmi ilə Ruinas adasına yaxınlaşdılar, və lövbər salaraq Kür çayı ilə Lənbərana doğru qalxdılar. Eyni zamanda qıpçaqlar və alanlar Dərbəndi tutaraq, cənuba hərəkət etdilər və Şabran istehkamını tutdular. Ruslarla həlledici döyüş Bakı yaxınlığında dənizdə baş verdi. Bundan sonra ruslar Şirvandan qovuldular, onları donanması isə məhv edildi. Qıpçaqlarla alanlar da məğlub edildi.
Çox guman ki, rusların Azərbaycandan qovulması işində Abşeron istehkamlarının böyük rolu olmuşdur. Aydın havada bürc və qüllələrdən açıq dənizdə olan gəmiləri uzaq məsafədən müşahidə etmək mümkün idi. Qüllədən görünən gəmilər haqqında dərhal şahın qərargahına xəbər verilirdi və düşmən, əsas üstünlüyü olan gözlənilməzlik amilindən məhrum olurdu. Bütün Abşeron yarımadası boyu yerləşən qalalar uzunmüddətli yaşayış üçün nəzərdə tutulmamışdı. Qərbi Avropanın qəsrlərindən fərqli olaraq Abşeron qalalarının yardımçı və xidmətçi tikilələri olan daxili, geniş həyəti yox idi. Belə tikililər qalaların xaricində yerləşirdi. Qalalar feodalın və onun vassallarının müvəqqəti sığınacağına və passiv müdafiə işinə xidmət edirdi. Abşeronun bütün qalaları vahid müdafiə sisteminə daxil idi. XVII-XVIII-ci əsrlərdə qalalar işarə funksiyasını yerinə yetirməyə başladı. Düşmən yaxınlaşanda qalalarda neft yandırılırdı və beləliklə əhali xəbərdar edilirdi. Qızıl Orda xanlarının yürüşləri və kazaklarının Xəzər sahillərinə basqınları zamanı da Abşeron qalaları müdafiə və xəbərdarlıq funksiyasını yerinə yetirmişdir.
17-ci əsrdə yaşamış kazak quldur dəstələrinin başçısı Stepan Razin Xəzər dənizində yürüşə gedərkən. 1906-cı ildə çəkilmiş rəsm
Quruluşları və memarlıq xüsusiyətləri
Abşeron qalalarının çox ümumi cəhəti var. Onların hamısı kəndlərin kənarında və yaxud onlardan uzaqda yerləşir. Abşeronun dördkünc və yumru qalalrı, demək olar ki bütün hallarda eyni plana uyğundur. Onların hamısı dördkünc qala divarları ilə əhatələnib. Bürcün ətrafından qala divarlarına 20-25 metr məsafə var.Bürclər hündürlüyünə görə yaruslara(ikidən səkkizə qədər) bölünüb, onların arasındakı əlaqə divarın içindəki pilləkan vasitəsilə idi. İkinci qata pilləkən yoxdur və, yəqin ki, burada daşınan taxta nərdivanlardan istifadə edilirdi. Bütün qalaların birinci qatda eni 6,5-7 metr, yuxarı qatların - 3,5-4,5 metrdir. Dördkünc bürclərin divarlarının eni ilə yumru bürclərin diametrləri də ölçülərinə görə yaxındır (3,5-5,5 metr), divarın qalınlığı (2 metrə qədər). Bürclərin bütün müdafiə vasitələri onun yuxarı meydançasında cəmləşdirilirdi. Onun üzərində yerləşdirilən oxçular dişli pilləvari parapetlə müdafiə olunurdular. Bürcün bütün qatlarında içəriyə genişlənən mazğallar, əsasən ventilyasiya və işıqlandırma üçün nəzərdə tutulmuşdur. Sadə kanalizasiya xəttləri və su quyuları da bürclərin mühasirə zamanı üçün, müvəqqəti yaşayış yeri olduğunu bildirir.
- Azərbaycan qalaları. X film. Abşeron (film, 2009)
İstinadlar
О походах русов на Каспий и в Азербайджан[ölü keçid]
Avqust 12, 2021
abşeron, istehkamları, orta, əsrlərə, müdafiə, fortifikasia, qurğuları, ölkə, azərbaycan, azərbaycanyerləşir, abşeronüslubu, şirvan, abşeron, memarlıq, məktəbimaterial, əhəng, daşı, mündəricat, yaranma, tarixi, strateji, təyinatı, quruluşları, memarlıq, xüsusi. Abseron istehkamlari Orta Esrlere aid mudafie fortifikasia qurgulari Abseron istehkamlariOlke Azerbaycan AzerbaycanYerlesir AbseronUslubu Sirvan Abseron memarliq mektebiMaterial eheng dasi Mundericat 1 Yaranma tarixi 2 Strateji teyinati 3 Quruluslari ve memarliq xususiyetleri 4 Abseron qalalari 5 Qaynaq 6 IstinadlarYaranma tarixi RedakteXI XIII cu esrlerde Sirvansahlarin mohkemlenmesi ile Abseron yarimadasinin erazisinde boyuk insaat isleri aparilir O dovrun qurgulari arasinda burcler ve qesrler xususi yer tutur onlar ara muharibelerde feodallarin etibarli siginacagi hem de xarici isgalcilardan mudafie funksiyasini yerine yetirirdiler Xususi ile keskin olaraq bu mesele XII ci esrde ruslarin denizden hucumu zamani qalxdi Strateji teyinati RedakteRuslarin Azerbaycana ve Xezer hovzesi olkelerine sonuncu boyuk hucumu 1174 cu ilde sirvansah I Axsitan Ibn Menucohrun dovrunde bas vermisdi Bu hucumda ruslarla birlikde alanlar ve qipcaqlar da istirak etmisdir Ruslar 73 gemi ile Ruinas adasina yaxinlasdilar ve lovber salaraq Kur cayi ile Lenberana dogru qalxdilar Eyni zamanda qipcaqlar ve alanlar Derbendi tutaraq cenuba hereket etdiler ve Sabran istehkamini tutdular Ruslarla helledici doyus Baki yaxinliginda denizde bas verdi Bundan sonra ruslar Sirvandan qovuldular onlari donanmasi ise mehv edildi Qipcaqlarla alanlar da meglub edildi 1 Ruslarin Xezer vasitesiyle Bakiya ve Derbende yurus xettiCox guman ki ruslarin Azerbaycandan qovulmasi isinde Abseron istehkamlarinin boyuk rolu olmusdur Aydin havada burc ve qullelerden aciq denizde olan gemileri uzaq mesafeden musahide etmek mumkun idi Qulleden gorunen gemiler haqqinda derhal sahin qerargahina xeber verilirdi ve dusmen esas ustunluyu olan gozlenilmezlik amilinden mehrum olurdu Butun Abseron yarimadasi boyu yerlesen qalalar uzunmuddetli yasayis ucun nezerde tutulmamisdi Qerbi Avropanin qesrlerinden ferqli olaraq Abseron qalalarinin yardimci ve xidmetci tikileleri olan daxili genis heyeti yox idi Bele tikililer qalalarin xaricinde yerlesirdi Qalalar feodalin ve onun vassallarinin muveqqeti siginacagina ve passiv mudafie isine xidmet edirdi Abseronun butun qalalari vahid mudafie sistemine daxil idi XVII XVIII ci esrlerde qalalar isare funksiyasini yerine yetirmeye basladi Dusmen yaxinlasanda qalalarda neft yandirilirdi ve belelikle ehali xeberdar edilirdi Qizil Orda xanlarinin yurusleri ve kazaklarinin Xezer sahillerine basqinlari zamani da Abseron qalalari mudafie ve xeberdarliq funksiyasini yerine yetirmisdir 17 ci esrde yasamis kazak quldur destelerinin bascisi Stepan Razin Xezer denizinde yuruse gederken 1906 ci ilde cekilmis resmQuruluslari ve memarliq xususiyetleri RedakteAbseron qalalarinin cox umumi ceheti var Onlarin hamisi kendlerin kenarinda ve yaxud onlardan uzaqda yerlesir Abseronun dordkunc ve yumru qalalri demek olar ki butun hallarda eyni plana uygundur Onlarin hamisi dordkunc qala divarlari ile ehatelenib Burcun etrafindan qala divarlarina 20 25 metr mesafe var Burcler hundurluyune gore yaruslara ikiden sekkize qeder bolunub onlarin arasindaki elaqe divarin icindeki pillekan vasitesile idi Ikinci qata pilleken yoxdur ve yeqin ki burada dasinan taxta nerdivanlardan istifade edilirdi Butun qalalarin birinci qatda eni 6 5 7 metr yuxari qatlarin 3 5 4 5 metrdir Dordkunc burclerin divarlarinin eni ile yumru burclerin diametrleri de olculerine gore yaxindir 3 5 5 5 metr divarin qalinligi 2 metre qeder Burclerin butun mudafie vasiteleri onun yuxari meydancasinda cemlesdirilirdi Onun uzerinde yerlesdirilen oxcular disli pillevari parapetle mudafie olunurdular Burcun butun qatlarinda iceriye genislenen mazgallar esasen ventilyasiya ve isiqlandirma ucun nezerde tutulmusdur Sade kanalizasiya xettleri ve su quyulari da burclerin muhasire zamani ucun muveqqeti yasayis yeri oldugunu bildirir Abseron qalalari RedakteAbseron qalalarindan en yaxsi qalanlar Ramana Nardaran Merdekanda ikisi yaridaglmis veziyyetde olanlar Bilgeh Qala ve Sagandaki qalalardir Qalalar Mastaga Suvelan Kesle Hovsan Buzovna ve basqa kendlerde de vardi Belelikle Abseronda 30 yaxin burc qala vardi Abseron qalalari Baki qalasi Merdekan qalasi 1 Merdekan qalasi 2 Sagan qalasi Ramana qalasi Nardaran qalasi Bilgeh qalasi Bayil qalasiQaynaq Redakte Dordbucaqli Merdekan qalasi Bashni Apsherona Azerbaycan qalalari X film Abseron film 2009 Istinadlar Redakte O pohodah rusov na Kaspij i v Azerbajdzhan olu kecid Menbe https az wikipedia org w index php title Abseron istehkamlari amp oldid 6042179, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
