fbpx
Wikipedia

Abxaziyada müharibə (1998)

Aprel 06, 2023

Abxaziyada müharibə — 1998-ci ildə Gürcü-abxaz münaqişəsi çərçivəsində Qali rayonu ərazisində baş vermiş müharibə. Altı günlük Abxaziya müharibəsi Abxaziyanın Qali rayonunda etnik gürcülərin Abxaz separatçı hökumətinə qarşı üsyan etməsindən sonra baş vermişdir. Münaqişə bəzən Abxaziyanın Altı Günlük Müharibəsi adlanır; lakin bu ad yalnız Abxaziyanın 1998-ci il mayın 20-dən 26-dək davam edən hücumunu nəzərə alır, halbuki bu tarixdən əvvəl hərbi əməliyyatlar və gürcülərə qarşı hücumlar artıq başlamışdır.

Abxaziyada altı günlük müharibə (1998)
Gürcü-abxaz münaqişəsi

Münaqişə bölgəsinin xəritəsi
Tarix 20 — 26 may 1998
Yeri Abxaziya Muxtar Respublikası, Qali rayonu
Nəticəsi Abxaziya separatçılarının qələbəsi
Münaqişə tərəfləri

Abxaziya

Ağ Legion
* Meşə qardaşları
* Gürcüstan Daxili İşlər Nazirliyinin dəstəyi ilə

Komandan(lar)

Sergey Baqabş

Zurab Samuşiya
Dato Şengeliya

Tərəflərin qüvvəsi

3500 hərbçi
1100 könüllü

300 könüllü

İtkilər

8 həlak olmuş
17 yaralı

52 həlak olmuş
42 yaralı,
6 itkin düşmüşdür
56 əsir düşmüşdür
1695 ev yandırılmışdır

Tarixi

Abxaziya seperatçılarının Abxaziyanın demək olar ki, bütün ərazisinə nəzarəti qurduğu (Kodori dərəsinin yuxarı hissəsi istisna olmaqla) hərbi əməliyyatlar dayandırıldıqdan sonra, 14 may 1994-cü ildə Gürcüstan və Abxaziya tərəfləri atəşkəs haqqında Saziş imzalandı. Bu sənəd və MDB Dövlət Başçıları Şurasının sonrakı qərarı əsasında 1994-cü ilin iyun ayından etibarən MDB Kollektiv Sülhməramlı Qüvvələri münaqişə bölgəsinə yerləşdirildi. Sülhməramlı Qüvvələri münaqişə bölgəsinndə yerləşdirilməsində əsas məqsəd atəşkəs rejiminin qorunması idi.

1994–1997-ci illər ərzində müharibə zamanı Abxaziyanın Qali bölgəsində yaşadıqları yerləri tərk edən və hərbi əməliyyatlarda iştirak etməyən bir neçə on minlərlə etnik gürcü (meqrel) evlərinə qayıtdı. Qondarma Abxaziay höküməti beynəlxalq ictimaiyyətin təzyiqi altında onlara geri qayıtmağa imkan verdi. Bundan əlavə, müharibədən əvvəl yerli əhalinin böyük əksəriyyəti etnik gürcülər olduğundan və onların getməsi ilə yerli iqtisadiyyat təmamilə tənəzzülə uğramışdı. Gürcü qaçqınların Abxaziyanın qalan hissəsinə qayıtması məsələsi bir neçə ildir rəsmi səviyyədə həll olunmurdu.

Demək olar ki, bütün işçilərinin döyüş təcrübəsi olan Abxaziya Daxili İşlər Nazirliyi, Qali rayonunun bütün ərazisini idarə etmək üçün kifayət qədər qüvvəyə malik deyildi. Bu səbəbdən yalnız rayon mərkəzinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə diqqət etmək məcburiyyətində idi. Burada qondarma Abxaziya respublikasının silahlı qüvvələrinin bölmələri praktiki olaraq yox idi.

 
İnquri çayı üzərindəki Gürcüstan-Abxaziya sərhəd xətti

Gürcüstan qoşunlarının Qali rayonu ərazisindən geri çəkilməsindən sonra, yerli əhalinin əhəmiyyətli bir hissəsinin, keçmiş gürcü milislərinin və Abxaziya Muxtar Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyinin (Gürcüstanın tərkibində) əməkdaşlarının fəal dəstəyi ilə qondarma Abxaziya qüvvələrinə qarşı gizli və mina mübarizəsi aparırdılar. Rəsmi Gürcüstan hakimiyyəti onları "Partizanlar" adlandırırdı və bu hərəkətləri ilə heç bir əlaqəsi olmadığını vurğulayırdı. Zaman keçdikcə güclərini hiss edən gürcü silahlı qrupları Kollektiv Sülhməramlı Qüvvələrin postlarına təzyiq göstərməyə başladı, onları öz funksiyalarını tam yerinə yetirməkdən imtina etməyə məcbur etdi. Qali rayonu üzərində nəzarəti qurmaq üçün kifayət qədər qüvvəyə malik olmayan bu qruplar, öz hərəkətləri ilə vəziyyəti qeyri-sabitləşdirdilər və Abxaz tərəfinin fikrincə sülhməramlı prosesə xələl gətirirdilər.

Gürcüstan ərazisindəki təlim düşərgələrində hazırlıq keçmiş ən böyük "partizan" quruluşu "Ağ Legion" (komandir Qamsaxurdiyanın tərəfdarı Zurab Samuşiya) idi. 1998-ci il may hadisələrindən bir müddət əvvəl başqa bir dəstə də yaradıldı. Bu dəstə "Meşə Qardaşları" (komandir Dato Şengeliya, əvvəllər "Mxedrioni"nin üzvü) adlanırdı. 1998-ci ilin aprelində gürcü "partizan" birləşmələrinin fəallığı xeyli artdı. Ərazidə agentləri və qurulmuş bir müşahidə sisteminə malik olaraq, Abxaziya qüvvələri və Sükhməramlıların nümayəndələrinin bütün hərəkətlərini izləyirdilər. Onlar "qara siyahı" da olan xüsusi şəxslərə və ya zirehli maşınlara qarşı pusqu və mina müharibəsi aparırdılar. Gürcü "partizan" birləşmələrinin hərəkətləri Zuqdididən Gürcüstan Dövlət Təhlükəsizliyi Nazirliyi (DTN) ilə yaxından əlaqəli insanlar tərəfindən əlaqələndirilirdi. 1998-ci ilin mart ayına qədər Qali rayonunun bütün ərazisi şərti olaraq ayrı-ayrı təxribat qruplarının məsuliyyətində olan səkkiz bölgəyə. Sülhməramlıların passivliyindən istifadə edən gürcü birləşmələri burada bazaların yaradılmasına, möhkəmləndirilmiş ərazilərin inşasına başladılar və yerli əhalini silahlandırdılar. Bir neçə yaşayış məntəqəsində Gürcüstanın dövlət bayraqları qaldırıldı. Əslində, Qali bölgəsinin bütün ərazisi gürcü birləşmələrinin nəzarəti altına düşdü.

Mayın 6-da sürgündə olan Abxaziya Ali Şurasının Tiflisdən Zuqdidiyə köçdüyü və İnquri çayı boyunca (faktiki olaraq Gürcüstan-Abxaziya sərhədi) Zuqdidi bölgəsinə yerləşdirildiyi məlum olduqdan sonra Qondarma Abxaziya rejiminin silahlı qüvvələri (bütün "Hüquq-mühafizə orqanları") tam hazır vəziyyətə gətirildi. Qondarma Abxaziya rejiminin verdiyi məlumata görə təxminən 300 gürcü partizanı Qali rayonuna hücum edərək genişmiqyaslı təxribat aksiyasına hazırlaşmağa başladılar. Qondarma rejimin mənbələrinə görə, yerli gürcü əhalisi (xüsusilə qadınlar və uşaqlar) arasında iş aparıb, onları yenidən düşmənçiliyin yenidən baş verəcəyi təqdirdə evlərini müvəqqəti olaraq tərk etməyə və sığınmağa çağırıblar.

Mayın 18-də Qali rayonunun Repi kəndindəki Abxaziya polis bölməsinə hücum edildi və 17 polis əməkdaşı qətlə yetirildi.

Hərbi əməliyyatlar

 
Gürcüstan-Abxaziya sərhədində yerləşən sərhəd keçid məntəqəsi

Qondrma Abxaziya rejiminin məlumatına görə, may ayının ortalarında məlum oldu ki, "Ağ Legion" və "Meşə Qardaşları" Gürcüstanın daxili qoşunlarının dəstəyi ilə Qalini mayın 26-da Gürcüstanın müstəqillik gününə qədər ələ keçirmək niyyətindədirlər. Bunda da əsas məqsəd Qali şəhərində Tamaz Nadareişvilinin başçılıq etdiyi Abxaziya Muxtar Respublikası hökumətini qurmaq olmuşdur. Bu məlumatı alan Qondarma Abxaziya respublikası rəhbərliyi, Qali rayonunda olan gürcü silahlı birləşmələrinin məhv edilməsi üçün əməliyyat keçirmək qərarına gəldi.

Gürcüstan mətbuatının yazdığına görə, mayın 20-də Qali rayonuna girən Qondarma Abxaziya respublikası silahlı qüvvələri T-55 və T-72 tankları, zirehli personal daşıyıcıları və artilleriya qurğuları ilə təxminən 1500 nəfərdən ibarət idilər. Qumbaraatanlar və kiçik silahlarla silahlanmış gürcü silahlıları Gürcüstan Daxili İşlər Nazirliyinin artilleriya və zirehli maşınlarının fəal dəstəyi ilə əvvəlcədən hazırlanmış müdafiə istehkamlarında mövqe tutdular. Ən şiddətli döyüşlər Xumuşkuri (Humuşkur), Zemo-Bargebi (Yuxarı Bargap), Sida və Saberio (İnquri Su Elektrik Stansiyasının idarə otağının yerləşdiyi qəsəbə) kəndlərində oldu. Döyüş əməliyyatları altı gün davam etdi.

Hərbi əməliyyat və sonrakı kəşfiyyat nəticəsində məlum oldu ki, Qali rayonunun bütün yaşayış məntəqələrində (Qali şəhəri və Çuburxinji kəndi istisna olmaqla) mühəndis quruluşlu möhkəmləndirilmiş istehkamlar yaradılmışdır. Kəşfiyyat hesablamalarına görə, müdafiəçilərin ümumi sayı 2000 nəfərə çatırdı. Bununla əlaqədar genişmiqyaslı hərbi əməliyyat keçirmək zərurəti yarandı. Qondrma Abxaziya Respublikasının Müdafiə Nazirliyində (Suxumi), Müdafiə Naziri V.Mikanbanın rəhbərliyi altında, Şərq Qüvvələri Qrupunun (Oçamçiri) qərargahında — ehtiyat komanda məntəqəsi, Qalidə General -mayor Q.Agrba — Müdafiə Nazirinin Birinci müavini, General-mayor V.Arşba — Baş Qərargah rəisi, General-mayor M.Kişmaria — Hərbi Komissar, Polkovnik A. Tarba — Təhlükəsizlik Şurasının sədri, polkovnik V.Lagvilava — Daxili İşlər nazirinin müavini, polkovnik V.Anua — Müdafiə nazirinin müavinindən komandiri ibarət ön komanda məntəqəsi yaradıldı.

 
Çxalta kəndində qovulmuş Abxaziya hökumətinin binası, 2006

Mayın 21-də hərbi əməliyyatların başlaması ilə əlaqədar olaraq Gürcüstanın müdafiə naziri David Tevzadze Zuqdididə MDB Kollektiv Sülhməramlı Qüvvələrinin komandanı general S.Korobko ilə danışıqlar apardı. Bu arada Gürcüstan silahlı qüvvələri, Daxili İşlər Nazirliyi və sərhəd xidməti tam döyüş hazırlığına gətirildi. Elə həmin gün Abxaziya nümayəndə heyəti Gürcüstan rəhbərliyi ilə danışıqlar aparmaq üçün Tiflisə gəldi.

Mayın 22-də danışıqlar prosesi çərçivəsində Koordinasiya Şurasının (1997-ci ildə Cenevrədə danışıqlar prosesi nəticəsində yaradılmışdı) fövqəladə iclasında tərəflər Abxaziya qoşunlarını Qali rayonundan çıxarmağı və Gürcüstanı hərbi əməliyatları dayandırmağa bölgədəki "partizan" dəstələrini çıxarmağa məcbur edən birgə protokol layihəsini təsdiq etdilər. Ekspertlərin fikrincə, bu, Gürcüstan hakimiyyətinin hərbçilərin hərəkətlərinə müəyyən dərəcədə nəzarət etməsinin dolayı yolla tanınması idi.

Bu arada, mayın 22-də səhər Qondarma Abxaziya Respublikasının qüvvələrinin hücumu bir anda bir neçə istiqamətdə davam etdi. Əməliyyatın ilk mərhələsində Çxir, Humuşkur, Sashamugio, Zemo-Bargebi (Yuxarı Bargap) və Taglan (Tagiloni) yaşayış məntəqələrində gürcü xətti yarıldı. Mayın 24-ü günün sonuna qədər Salxin odəmir yolu stansiyası — Taglan −1 — Sida −2 (keçmiş həbsxana zonası) — Yuxarı Bargap, Sabutbayo şəhəri boyunca bir cəbhə xətti meydana gəldi. Abxaz qüvvələrinin genişmiqyaslı əməliyyatının başlaması ilə Gürcüstan qüvvələrinin komandanlığı prezident Eduard Şevardnadzeyə Qali rayonuna zirehli maşınların daxil edilməsi və Abxaziyaya qarşı genişmiqyaslı müharibəyə başlamaq üçün müraciət etdi. Lakin Gürcüstan Prezidenti və Xarici İşlər Naziri buna getməkdən imtina etdi. Prezident Şevardnadzenin təxirəsalınmaz xahişi ilə Rusiyanın müdafiə naziri İqor Sergeyev Kollektiv Sülhməramlıların komandanlığına 1993-cü ildə olduğu kimi yenə də hərbi əməliyyatlardan qaçmaq məcburiyyətində qalan dinc gürcü əhalisinin qorunmasını təmin etməyi tapşırdı.

Qondarma Respublikanın qüvvələri hücuma davam edərkən, BMT Baş Katibinin Xüsusi Nümayəndəsi L Bota və MDB Kollektiv Sülhməramlılarının komandanı S.Korobkonun vasitəçiliyi ilə Qaqrada atəşkəs danışıqları aparıldı.

Mayın 24-də Gürcüstan təhlükəsizlik nazirləri Zuqdididə keçirilən qapalı iclasda mövcud vəziyyəti müzakirə etdilər. Eyni zamanda, Gürcüstan Baş Prokurorluğu rəsmi olaraq Qali rayonundakı döyüşlərdə Gürcüstan nizami ordusunun hərbçilərinin iştirak etmədiyini açıqladı. Mayın 23-dən 26-dək olan dövrdə Gürcüstanın daxili qoşunlarının 1-ci briqadasının bölmələri Qali rayonu ərazisinə göndərildi — sonradan müdafiə naziri David Tevzadze bunu dinc qaçqınlar üçün "təhlükəsizlik dəhlizi" saxlamaq məcburiyyəti ilə edildiyini bildirdi.

Mayın 25-də Gürcüstan və Abxaziya "Atəşkəs, silahlı qüvvələrin təmas xəttindən çəkilməsi və gələcəkdə hərbi əməliyyatların qarşısının alınması zəmanətləri" Protokolunu ("Qaqra Protokolu") imzaladılar. Protokola görə Gürcüstan höküməti gələcəkdə partizan və təxribat qrupları, silahlı birləşmələr və şəxslərin Qondarma Abxaziya Respublikasının ərazisinə keçməyinə icazə verməyəcəyi öhdəliyini üzərinə götürdü. İmzalanmış sənədə görə, atəşkəs mayın 26-sı səhər saat 06:00-dan qüvvəyə minməli idi, bundan sonra qarşı tərəflərin təmas xıttindən çəkilməsi prosesi başlamlı idi. Lakin Abxaziya qüvvələri bütünlüklə Qali rayonuna nəzarəti ələ alaraq əməliyyatı mayın 26-da saat 15:00-dək davam etdirdi. Təxminən otuz min mülki şəxs yenidən evlərini tərk edərək Gürcüstanın nəzarət etdiyi əraziyə — Zuqdidiyə qaçmaq məcburiyyətində qaldı.

İtkilər

Ümumi itkilər haqda dəqiq məlumat yoxdur. Belə ki, hər iki tərəf öz rəqəmlərini səsləndirir və öz itkilərini azaldaraq, qarşı tərəfin itkilərini xeyli sayda şişirdir.

Gürcüstan Baş Prokurorluğunun məlumatına görə, Gürcüstan tərəfi 17 hərbçisini itirmişdir. Bu məlumata görə 35 mülki vətəndaş həlak olmuş, 6 nəfər itkin düşmüş 24 nəfər yaralanmış və 56 nəfər əsir götürülmüşdür. Qondarma Abxaziya Respublikasının itkilərinin isə 600 nəfərin ölü və yüzlərlə insanın yaralandığı təxmin edilir. İTAR-TASSın Gürcüstanın Zuqdidi bölgəsindən əldə etdiyi məlumatlara görə, "atəşkəs müqaviləsi qüvvəyə mindikdən sonra Qondarma Abxaziya silahlı birləşmələri Otobaya, Tagiloni, Zemo Bargebi, Nabakevi, Dixazurga, Saberio kəndlərində boş evləri yandırmağa başladılar". Gürcüstan Baş Prokurorluğunun məlumatına görə, ümumilikdə 1695 ev yandırılmışdır.

Qondarma Abxaziya Respublikası hökümətinin məlumatlarına görə, Abxaziyanın güc strukturları 8 nəfər itirmiş, 20 nəfər isə yaralmışdır. Gürcüstan itkiləri isə təxminən 150 adamın ölümünə və yaralanmasına səbəb olub.

İstinadlar

  1. Bahcheli, Tozun. De Facto States: The Quest For Sovereignty. Psychology Press. 2004. 151. ISBN 9780203485767.
  2. ↑ "Олег Татарченков. ШЕСТИДНЕВНАЯ ВОЙНА В ГАЛЬСКОМ РАЙОНЕ". 2016-03-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-12.
  3. ↑ (PDF). 2008-08-27 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-12.
  4. ↑
  5. ↑ "Пачулия В., Май 1998 года: агрессору был дан решительный отпор // "Республика Абхазия", 29.05.2013". 2022-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-12.
  6. "Ethnic conflict in Georgia, by Vicken Cheterian". 2010-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-12.
  7. Проблемы суверенитета: Грузино-абхазский процесс мирного урегулирования, под ред. Джонатана Коэна // Conciliation Resources, 1999
  8. Fuller, Liz. "MORE GUERRILLA CLASHES IN ABKHAZIA". Newsline. en:Radio Free Europe/Radio Liberty. 19 May 1998. 19 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 4 August 2016.
  9. Fuller, Liz. "GEORGIAN OPPOSITION BLAMES SHEVARDNADZE FOR DEFEAT". Newsline. en:Radio Free Europe/Radio Liberty. 29 May 1998. 19 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 4 August 2016.
  10. Fuller, Liz. "GEORGIAN ARMY "NOT COMBAT-READY"". Newsline. en:Radio Free Europe/Radio Liberty. 3 June 1998. 19 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 4 August 2016.
  11. Шеварднадзе призвал к войне против Абхазии 2015-05-25 at the Wayback Machine // Война и мир, 15.05.2008.
  12. "Протокол о прекращении огня, разведении вооружённых формирований и гарантиях по недопущению силовых действий. Гагра, 25 мая 1998 г." 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-05-26.
  13. "«Независимая газета», электронная версия. Номер 093 (1664) от 27 мая 1998 г." 2005-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-05-26.
  14. (PDF). Archived from the original on 23 September 2015. İstifadə tarixi: 12 October 2021.

Aprel 06, 2023
abxaziyada, müharibə, 1998, abxaziyada, müharibə, 1998, ildə, gürcü, abxaz, münaqişəsi, çərçivəsində, qali, rayonu, ərazisində, baş, vermiş, müharibə, altı, günlük, abxaziya, müharibəsi, abxaziyanın, qali, rayonunda, etnik, gürcülərin, abxaz, separatçı, hökumə. Abxaziyada muharibe 1998 ci ilde Gurcu abxaz munaqisesi cercivesinde Qali rayonu erazisinde bas vermis muharibe Alti gunluk Abxaziya muharibesi Abxaziyanin Qali rayonunda etnik gurculerin Abxaz separatci hokumetine qarsi usyan etmesinden sonra bas vermisdir 5 Munaqise bezen Abxaziyanin Alti Gunluk Muharibesi adlanir lakin bu ad yalniz Abxaziyanin 1998 ci il mayin 20 den 26 dek davam eden hucumunu nezere alir halbuki bu tarixden evvel herbi emeliyyatlar ve gurculere qarsi hucumlar artiq baslamisdir 3 6 Abxaziyada alti gunluk muharibe 1998 Gurcu abxaz munaqisesiMunaqise bolgesinin xeritesiTarix 20 26 may 1998Yeri Abxaziya Muxtar Respublikasi Qali rayonuNeticesi Abxaziya separatcilarinin qelebesiMunaqise terefleriAbxaziya Ag Legion Mese qardaslari Gurcustan Daxili Isler Nazirliyinin desteyi ileKomandan lar Sergey Baqabs Zurab Samusiya Dato SengeliyaTereflerin quvvesi3500 herbci 1100 konullu 1 300 konulluItkiler8 helak olmus 17 yarali 2 3 52 helak olmus 42 yarali 6 itkin dusmusdur 56 esir dusmusdur 1695 ev yandirilmisdir 4 Mundericat 1 Tarixi 2 Herbi emeliyyatlar 3 Itkiler 4 IstinadlarTarixi RedakteAbxaziya seperatcilarinin Abxaziyanin demek olar ki butun erazisine nezareti qurdugu Kodori deresinin yuxari hissesi istisna olmaqla herbi emeliyyatlar dayandirildiqdan sonra 14 may 1994 cu ilde Gurcustan ve Abxaziya terefleri ateskes haqqinda Sazis imzalandi Bu sened ve MDB Dovlet Bascilari Surasinin sonraki qerari esasinda 1994 cu ilin iyun ayindan etibaren MDB Kollektiv Sulhmeramli Quvveleri munaqise bolgesine yerlesdirildi Sulhmeramli Quvveleri munaqise bolgesinnde yerlesdirilmesinde esas meqsed ateskes rejiminin qorunmasi idi 1994 1997 ci iller erzinde muharibe zamani Abxaziyanin Qali bolgesinde yasadiqlari yerleri terk eden ve herbi emeliyyatlarda istirak etmeyen bir nece on minlerle etnik gurcu meqrel evlerine qayitdi Qondarma Abxaziay hokumeti beynelxalq ictimaiyyetin tezyiqi altinda onlara geri qayitmaga imkan verdi 2 Bundan elave muharibeden evvel yerli ehalinin boyuk ekseriyyeti etnik gurculer oldugundan ve onlarin getmesi ile yerli iqtisadiyyat temamile tenezzule ugramisdi Gurcu qacqinlarin Abxaziyanin qalan hissesine qayitmasi meselesi bir nece ildir resmi seviyyede hell olunmurdu Demek olar ki butun iscilerinin doyus tecrubesi olan Abxaziya Daxili Isler Nazirliyi Qali rayonunun butun erazisini idare etmek ucun kifayet qeder quvveye malik deyildi Bu sebebden yalniz rayon merkezinin tehlukesizliyinin temin edilmesine diqqet etmek mecburiyyetinde idi 5 Burada qondarma Abxaziya respublikasinin silahli quvvelerinin bolmeleri praktiki olaraq yox idi 2 Inquri cayi uzerindeki Gurcustan Abxaziya serhed xetti Gurcustan qosunlarinin Qali rayonu erazisinden geri cekilmesinden sonra yerli ehalinin ehemiyyetli bir hissesinin kecmis gurcu milislerinin ve Abxaziya Muxtar Respublikasinin Daxili Isler Nazirliyinin Gurcustanin terkibinde 5 emekdaslarinin feal desteyi ile qondarma Abxaziya quvvelerine qarsi gizli ve mina mubarizesi aparirdilar Resmi Gurcustan hakimiyyeti onlari Partizanlar adlandirirdi ve bu hereketleri ile hec bir elaqesi olmadigini vurgulayirdi Zaman kecdikce guclerini hiss eden gurcu silahli qruplari Kollektiv Sulhmeramli Quvvelerin postlarina tezyiq gostermeye basladi onlari oz funksiyalarini tam yerine yetirmekden imtina etmeye mecbur etdi 2 5 Qali rayonu uzerinde nezareti qurmaq ucun kifayet qeder quvveye malik olmayan bu qruplar oz hereketleri ile veziyyeti qeyri sabitlesdirdiler ve Abxaz terefinin fikrince sulhmeramli prosese xelel getirirdiler 7 Gurcustan erazisindeki telim dusergelerinde hazirliq kecmis en boyuk partizan qurulusu Ag Legion komandir Qamsaxurdiyanin terefdari Zurab Samusiya idi 1998 ci il may hadiselerinden bir muddet evvel basqa bir deste de yaradildi Bu deste Mese Qardaslari komandir Dato Sengeliya evveller Mxedrioni nin uzvu adlanirdi 1998 ci ilin aprelinde gurcu partizan birlesmelerinin fealligi xeyli artdi Erazide agentleri ve qurulmus bir musahide sistemine malik olaraq Abxaziya quvveleri ve Sukhmeramlilarin numayendelerinin butun hereketlerini izleyirdiler Onlar qara siyahi da olan xususi sexslere ve ya zirehli masinlara qarsi pusqu ve mina muharibesi aparirdilar Gurcu partizan birlesmelerinin hereketleri Zuqdididen Gurcustan Dovlet Tehlukesizliyi Nazirliyi DTN ile yaxindan elaqeli insanlar terefinden elaqelendirilirdi 1998 ci ilin mart ayina qeder Qali rayonunun butun erazisi serti olaraq ayri ayri texribat qruplarinin mesuliyyetinde olan sekkiz bolgeye Sulhmeramlilarin passivliyinden istifade eden gurcu birlesmeleri burada bazalarin yaradilmasina mohkemlendirilmis erazilerin insasina basladilar ve yerli ehalini silahlandirdilar Bir nece yasayis menteqesinde Gurcustanin dovlet bayraqlari qaldirildi 5 Eslinde Qali bolgesinin butun erazisi gurcu birlesmelerinin nezareti altina dusdu 2 Mayin 6 da surgunde olan Abxaziya Ali Surasinin Tiflisden Zuqdidiye kocduyu ve Inquri cayi boyunca faktiki olaraq Gurcustan Abxaziya serhedi Zuqdidi bolgesine yerlesdirildiyi melum olduqdan sonra Qondarma Abxaziya rejiminin silahli quvveleri butun Huquq muhafize orqanlari tam hazir veziyyete getirildi Qondarma Abxaziya rejiminin verdiyi melumata gore texminen 300 gurcu partizani Qali rayonuna hucum ederek genismiqyasli texribat aksiyasina hazirlasmaga basladilar Qondarma rejimin menbelerine gore yerli gurcu ehalisi xususile qadinlar ve usaqlar arasinda is aparib onlari yeniden dusmenciliyin yeniden bas vereceyi teqdirde evlerini muveqqeti olaraq terk etmeye ve siginmaga cagiriblar Mayin 18 de Qali rayonunun Repi kendindeki Abxaziya polis bolmesine hucum edildi ve 17 polis emekdasi qetle yetirildi 8 Herbi emeliyyatlar Redakte Gurcustan Abxaziya serhedinde yerlesen serhed kecid menteqesi Qondrma Abxaziya rejiminin melumatina gore may ayinin ortalarinda melum oldu ki Ag Legion ve Mese Qardaslari Gurcustanin daxili qosunlarinin desteyi ile Qalini mayin 26 da Gurcustanin musteqillik gunune qeder ele kecirmek niyyetindedirler Bunda da esas meqsed Qali seherinde Tamaz Nadareisvilinin basciliq etdiyi Abxaziya Muxtar Respublikasi hokumetini qurmaq olmusdur Bu melumati alan Qondarma Abxaziya respublikasi rehberliyi Qali rayonunda olan gurcu silahli birlesmelerinin mehv edilmesi ucun emeliyyat kecirmek qerarina geldi 5 Gurcustan metbuatinin yazdigina gore mayin 20 de Qali rayonuna giren Qondarma Abxaziya respublikasi silahli quvveleri T 55 ve T 72 tanklari zirehli personal dasiyicilari ve artilleriya qurgulari ile texminen 1500 neferden ibaret idiler Qumbaraatanlar ve kicik silahlarla silahlanmis gurcu silahlilari Gurcustan Daxili Isler Nazirliyinin artilleriya ve zirehli masinlarinin feal desteyi ile evvelceden hazirlanmis mudafie istehkamlarinda movqe tutdular En siddetli doyusler Xumuskuri Humuskur Zemo Bargebi Yuxari Bargap Sida ve Saberio Inquri Su Elektrik Stansiyasinin idare otaginin yerlesdiyi qesebe kendlerinde oldu Doyus emeliyyatlari alti gun davam etdi 4 Herbi emeliyyat ve sonraki kesfiyyat neticesinde melum oldu ki Qali rayonunun butun yasayis menteqelerinde Qali seheri ve Cuburxinji kendi istisna olmaqla muhendis quruluslu mohkemlendirilmis istehkamlar yaradilmisdir Kesfiyyat hesablamalarina gore mudafiecilerin umumi sayi 2000 nefere catirdi Bununla elaqedar genismiqyasli herbi emeliyyat kecirmek zerureti yarandi Qondrma Abxaziya Respublikasinin Mudafie Nazirliyinde Suxumi Mudafie Naziri V Mikanbanin rehberliyi altinda Serq Quvveleri Qrupunun Ocamciri qerargahinda ehtiyat komanda menteqesi Qalide General mayor Q Agrba Mudafie Nazirinin Birinci muavini General mayor V Arsba Bas Qerargah reisi General mayor M Kismaria Herbi Komissar Polkovnik A Tarba Tehlukesizlik Surasinin sedri polkovnik V Lagvilava Daxili Isler nazirinin muavini polkovnik V Anua Mudafie nazirinin muavininden komandiri ibaret on komanda menteqesi yaradildi 5 Cxalta kendinde qovulmus Abxaziya hokumetinin binasi 2006 Mayin 21 de herbi emeliyyatlarin baslamasi ile elaqedar olaraq Gurcustanin mudafie naziri David Tevzadze Zuqdidide MDB Kollektiv Sulhmeramli Quvvelerinin komandani general S Korobko ile danisiqlar apardi Bu arada Gurcustan silahli quvveleri Daxili Isler Nazirliyi ve serhed xidmeti tam doyus hazirligina getirildi Ele hemin gun Abxaziya numayende heyeti Gurcustan rehberliyi ile danisiqlar aparmaq ucun Tiflise geldi 4 Mayin 22 de danisiqlar prosesi cercivesinde Koordinasiya Surasinin 1997 ci ilde Cenevrede danisiqlar prosesi neticesinde yaradilmisdi fovqelade iclasinda terefler Abxaziya qosunlarini Qali rayonundan cixarmagi ve Gurcustani herbi emeliyatlari dayandirmaga bolgedeki partizan destelerini cixarmaga mecbur eden birge protokol layihesini tesdiq etdiler Ekspertlerin fikrince bu Gurcustan hakimiyyetinin herbcilerin hereketlerine mueyyen derecede nezaret etmesinin dolayi yolla taninmasi idi 4 Bu arada mayin 22 de seher Qondarma Abxaziya Respublikasinin quvvelerinin hucumu bir anda bir nece istiqametde davam etdi Emeliyyatin ilk merhelesinde Cxir Humuskur Sashamugio Zemo Bargebi Yuxari Bargap ve Taglan Tagiloni yasayis menteqelerinde gurcu xetti yarildi Mayin 24 u gunun sonuna qeder Salxin odemir yolu stansiyasi Taglan 1 Sida 2 kecmis hebsxana zonasi Yuxari Bargap Sabutbayo seheri boyunca bir cebhe xetti meydana geldi Abxaz quvvelerinin genismiqyasli emeliyyatinin baslamasi ile Gurcustan quvvelerinin komandanligi prezident Eduard Sevardnadzeye Qali rayonuna zirehli masinlarin daxil edilmesi ve Abxaziyaya qarsi genismiqyasli muharibeye baslamaq ucun muraciet etdi 9 10 Lakin Gurcustan Prezidenti ve Xarici Isler Naziri buna getmekden imtina etdi 5 Prezident Sevardnadzenin texiresalinmaz xahisi ile Rusiyanin mudafie naziri Iqor Sergeyev Kollektiv Sulhmeramlilarin komandanligina 1993 cu ilde oldugu kimi yene de herbi emeliyyatlardan qacmaq mecburiyyetinde qalan dinc gurcu ehalisinin qorunmasini temin etmeyi tapsirdi 4 Qondarma Respublikanin quvveleri hucuma davam ederken BMT Bas Katibinin Xususi Numayendesi L Bota ve MDB Kollektiv Sulhmeramlilarinin komandani S Korobkonun vasiteciliyi ile Qaqrada ateskes danisiqlari aparildi 5 Mayin 24 de Gurcustan tehlukesizlik nazirleri Zuqdidide kecirilen qapali iclasda movcud veziyyeti muzakire etdiler Eyni zamanda Gurcustan Bas Prokurorlugu resmi olaraq Qali rayonundaki doyuslerde Gurcustan nizami ordusunun herbcilerinin istirak etmediyini aciqladi 4 Mayin 23 den 26 dek olan dovrde Gurcustanin daxili qosunlarinin 1 ci briqadasinin bolmeleri Qali rayonu erazisine gonderildi sonradan mudafie naziri David Tevzadze bunu dinc qacqinlar ucun tehlukesizlik dehlizi saxlamaq mecburiyyeti ile edildiyini bildirdi 4 Mayin 25 de Gurcustan ve Abxaziya Ateskes silahli quvvelerin temas xettinden cekilmesi ve gelecekde herbi emeliyyatlarin qarsisinin alinmasi zemanetleri Protokolunu Qaqra Protokolu imzaladilar Protokola gore Gurcustan hokumeti gelecekde partizan ve texribat qruplari silahli birlesmeler ve sexslerin Qondarma Abxaziya Respublikasinin erazisine kecmeyine icaze vermeyeceyi ohdeliyini uzerine goturdu 11 12 Imzalanmis senede gore ateskes mayin 26 si seher saat 06 00 dan quvveye minmeli idi bundan sonra qarsi tereflerin temas xittinden cekilmesi prosesi baslamli idi Lakin Abxaziya quvveleri butunlukle Qali rayonuna nezareti ele alaraq emeliyyati mayin 26 da saat 15 00 dek davam etdirdi Texminen otuz min mulki sexs yeniden evlerini terk ederek Gurcustanin nezaret etdiyi eraziye Zuqdidiye qacmaq mecburiyyetinde qaldi 4 Itkiler RedakteUmumi itkiler haqda deqiq melumat yoxdur Bele ki her iki teref oz reqemlerini seslendirir ve oz itkilerini azaldaraq qarsi terefin itkilerini xeyli sayda sisirdir Gurcustan Bas Prokurorlugunun melumatina gore Gurcustan terefi 17 herbcisini itirmisdir Bu melumata gore 35 mulki vetendas helak olmus 6 nefer itkin dusmus 24 nefer yaralanmis ve 56 nefer esir goturulmusdur Qondarma Abxaziya Respublikasinin itkilerinin ise 600 neferin olu ve yuzlerle insanin yaralandigi texmin edilir 4 ITAR TASSin Gurcustanin Zuqdidi bolgesinden elde etdiyi melumatlara gore ateskes muqavilesi quvveye mindikden sonra Qondarma Abxaziya silahli birlesmeleri Otobaya Tagiloni Zemo Bargebi Nabakevi Dixazurga Saberio kendlerinde bos evleri yandirmaga basladilar 13 Gurcustan Bas Prokurorlugunun melumatina gore umumilikde 1695 ev yandirilmisdir 4 14 Qondarma Abxaziya Respublikasi hokumetinin melumatlarina gore Abxaziyanin guc strukturlari 8 nefer itirmis 20 nefer ise yaralmisdir Gurcustan itkileri ise texminen 150 adamin olumune ve yaralanmasina sebeb olub 5 Istinadlar Redakte Bahcheli Tozun De Facto States The Quest For Sovereignty Psychology Press 2004 151 ISBN 9780203485767 1 2 3 4 5 Oleg Tatarchenkov ShESTIDNEVNAYa VOJNA V GALSKOM RAJONE 2016 03 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 12 1 2 Arxivlenmis suret PDF 2008 08 27 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Military Chronicle Abkhazia The Six Day War Georgian press reports The Army and Society in Georgia May 1998 Center for Civil Military Relations and Security Studies Caucasian Institute for Peace Democracy and Development 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Pachuliya V Maj 1998 goda agressoru byl dan reshitelnyj otpor Respublika Abhaziya 29 05 2013 2022 03 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 12 Ethnic conflict in Georgia by Vicken Cheterian 2010 01 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 12 Problemy suvereniteta Gruzino abhazskij process mirnogo uregulirovaniya pod red Dzhonatana Koena Conciliation Resources 1999 Fuller Liz MORE GUERRILLA CLASHES IN ABKHAZIA Newsline en Radio Free Europe Radio Liberty 19 May 1998 19 September 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 August 2016 Fuller Liz GEORGIAN OPPOSITION BLAMES SHEVARDNADZE FOR DEFEAT Newsline en Radio Free Europe Radio Liberty 29 May 1998 19 September 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 August 2016 Fuller Liz GEORGIAN ARMY NOT COMBAT READY Newsline en Radio Free Europe Radio Liberty 3 June 1998 19 September 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 August 2016 Shevardnadze prizval k vojne protiv Abhazii Arxivlesdirilib 2015 05 25 at the Wayback Machine Vojna i mir 15 05 2008 Protokol o prekrashenii ognya razvedenii vooruzhyonnyh formirovanij i garantiyah po nedopusheniyu silovyh dejstvij Gagra 25 maya 1998 g 2016 03 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 05 26 Nezavisimaya gazeta elektronnaya versiya Nomer 093 1664 ot 27 maya 1998 g 2005 03 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 05 26 ABKHAZIA TODAY Europe Report N 176 International Crisis Group 15 September 2006 PDF Archived from the original on 23 September 2015 Istifade tarixi 12 October 2021 Menbe https az wikipedia org w index php title Abxaziyada muharibe 1998 amp oldid 6866875, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.