Abel mükafatı
Abel mükafatı— bir və ya bir neçə məşhur riyaziyyatçıya Norveç dövləti tərəfindən illik təqdim olunan beynəlxalq mükafatdır.
Abel mükafatı | |
---|---|
ing. Abel Prize | |
Ölkə | Norveç |
Kimə verilir | Riyaziyyat sahəsində məşhur elmi işlərinə görə |
Təqdim edir | Norveç dövləti |
Statistika | |
Təsis tarixi | 2003 |
Birinci təltif | 2003 |
Ardıcıllıq | |
abelprize.no | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Mükafat 2001-ci ildə Norveç dövləti tərəfindən məşhur Norveç riyaziyyatçısı Nils Abelin şərəfinə adlandırılıb. Abel mükafatı tez-tez riyaziyyatçıların "Nobel mükafatı" kimi təsvir olunur. Mükafatı qazananlara 6 milyon Norveç kronu (təxminən 1 milyon ABŞ dolları) məbləğində pul mükafatı da verilir.
Mükafat rəhbərliyi həmçinin Norveç Riyaziyyat Cəmiyyəti tərəfindən idarə olunan Abel simpoziumunu yaradıb. Mükafatın təqdimetmə mərasimi 1947 və 1989-ci illər arasında Nobel sülh mükafatının təqdim olunduğu Norveçin Oslo Universitetinin Hüquq Fakültəsinin Atriumunda keçirilir.
Abel mükafatının yaradılması Alfred Nobelin illik mükafatlandırma üzrə planlarına riyazıyyatın daxil olmamasını öyrəndikdən sonra 1899-cu ildə Sofus Li tərəfindən ilk dəfə olaraq təklif olunub. Linin ölümü mükafatın yaradılmasında fasilənin yaranması ilə nəticələnib. 1902-ci ildə mükafatı yaratmaq üçün II Oskar cəhd etsə də, üç il sonra İsveç-Norveç arasında ittifaqın parçalanmasınadək olan əngəllərə görə uğursuz olub.
Laureatlar
İl | Laureat(lar) | Vətəndaşlıq | Universitet | Əsas rolu | İst. |
---|---|---|---|---|---|
2003 | Jan-Pyer Serr | Fransız | Kollec de Frans | "riyaziyyatın bir çox hissələrinin o cümlədən topologiya, cəbri həndəsə, ədədlər nəzəriyyəsinin müasir formasının formalaşmasında əsas rolu oynadığına görə" | |
2004 | Maykl Fresis; İsador Zinger | Britaniyalı Amerikalı | Edinburq Universiteti; Massaçusets Texnologiya İnstitutu | "Nəzəri fizika və riyaziyyat arasında yeni körpü yaratmaqda olan rola və topologiya, həndəsə və riyazi analiz arasında birlikdə yaradılan Ati-Singer teoreminin kəşfi və sübutuna görə" | |
2005 | Piter Laks | Amerikalı | Fizika-riyaziyyat elmləri institutu kurantı | "diferensial tənliklər nəzəriyyəsi tətbiqi və onların həlli yolları hesablanması nəzəriyyəsinə xidmətlərinə görə" | |
2006 | Lennart Karleson | İsveçli | Kral Texnologiya İnstitutu | "dinamik sistemlər nəzəriyyəsi və harmonik analiz üçün dərin və səmərəli xidmətlərinə görə " | |
2007 | Srinivasa Varadhan | Hisdistanlı Amerikalı | Fizika-riyaziyyat elmləri institutu kurantı | "xüsusilə böyük yayınma nəzəriyyəsinin yaradılması üçün və ehtimal nəzəriyyəsinə əsas töhfələrinə görə" | |
2008 | Con Griggs Tompson; Jak Tits | Amerikalı; Belçikalı Frasız | Florida Universiteti; Kollec de Frans | "Xüsusilə müasir qrup nəzəriyyəsinin formalaşdırılmasında və cəbrdə öz dərin xidmətlərinə görə" | |
2009 | Mixail Leonidoviç Gromov | Rusiyalı Fransız | Ali elmi tədqiqatlar institutu Fizika-riyaziyyat elmləri institutu kurantı | "həndəsəyə inqilabi töhfələrinə görə" | |
2010 | Con Torrens Teyt | Amerikalı | Ostin Texas Universiteti | "Ədədlər nəzəriyyəsində böyük və uzunmüddətli təsirinə görə" | |
2011 | Con Milnor | Amerikalı | Stoni-Bruk Univeristeti | "Topologiya, həndəsə və cəbrdəki ilk kəşfləri üçün" | |
2012 | Endre Semeredi | Macar Amerikalı | Riyaziyyat üzrə Alfred Reni Universiteti and Rutgers Universiteti | "Additiv ədədlər nəzəriyyəsi və erqodik nəzəriyyəsinə töhfələrinin əsaslı və uzunmüddətli tanınması və diskret riyaziyyat və nəzəri kompüter elminə fundamental töhfələrinə görə" | |
2013 | Pier Delin | Belçikalı | Perspektiv tədqiqatlar institutu | "təsvir nəzəriyyəsi, ədədlər nəzəriyyəsi və onlarla əlaqədar sahələrdə transformasiya təsiri və cəbri həndəsə üzrə səmərəli xidmətlərinə görə" | |
2014 | Yakov Sinay | Rusiyalı Amerikalı | Nəzəri Fizika üzrə Landau İnstitutu and Prinston Universiteti | "dinamik sistemlər, erqodik nəzəriyyə və riyazi fizika üzrə fundamental töhfələrə görə" | |
2015 | Con Neş ; Luis Nirenberq | Amerikalı; Kanadalı/Amerikalı | Prinston Universiteti Fizika-riyaziyyat elmləri institutu kurantı | "qeyri-xətti diferensial tənliklər nəzəriyyəsinə parlaq səmərəli xidmətlərinə və onun həndəsi təhlilinə tətbiqlərinə görə " |
İstinadlar
- . 2018-12-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-02.
- Dreifus, Claudia (29 Mart 2005). "From Budapest to Los Alamos, a Life in Mathematics". The New York Times.
- Cipra, Barry (26 Mart 2009). . ScienceNOW. 2009-03-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015. (#invalid_param_val)
- "Geometer wins maths 'Nobel'". Nature Publishing Group. 26 Mart 2009. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- Foderaro, Lisa W. (31 May 2009). "In N.Y.U.'s Tally of Abel Prizes for Mathematics, Gromov Makes Three". The New York Times. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "Main Page". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "University of Oslo". Oslo Opera House. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2003". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2004". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2005". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "Swedish mathematician receives the Abel Prize". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2006". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "Fields Institute – Thematic Program on Dynamic and Transport in Disordered Systems". Fields Institute for Research in Mathematical Sciences. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2007". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "Abel Prize Ceremony 2008". The Royal Norwegian Embassy in Seoul. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2008". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- . Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-06-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2009". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2010". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "Dimension-Cruncher: Exotic Spheres Earn Mathematician John Milnor an Abel Prize". Scientific American. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2011". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "Hungarian-American Endre Szemerédi named Abel Prize winner". The Norwegian Academy of Science and Letters. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2012". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2013". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2014". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
- "The Abel Prize Laureate 2015". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
Xarici keçidlər
- Rəsmi vebsəhifə
- Abel simpoziumun rəsmi vebsəhifəsi