fbpx
Wikipedia

Ağdərə

Avqust 09, 2021

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Ağdərə (dəqiqləşdirmə).

Ağdərə — Azərbaycan Respublikasının qərbində, Tərtər rayonunun Ağdərə şəhər inzibati ərazi dairəsində şəhər. Keçmiş Ağdərə rayonunun mərkəzi.

Ağdərə
Gerb
40°12′55″ şm. e. 46°48′46″ ş. u.
Ölkə Azərbaycan Azərbaycan
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 453 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi 10 200  nəfər
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu (+994) 246
Poçt indeksi AZ5900
Nəqliyyat kodu 59
Xəritəni göstər/gizlə
Ağdərə
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Toponimi

Ağdərə XIX əsrin I yarısında qonşu Qasapet kəndindən cıxmış erməni ailələrinin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır.

Qarabağ düzünü Yuxarı Qarabagla birləşdirən kecidin adı. Şahbuz, Şamaxı və Ordubad rayonlarında Ağdərə adları ilə mənaca eynidir.

Ümumi məlumat

Tərtər-İstisu avtomobil yolunun kənarındadır. Rayon 8 avqust 1930-cu ildə təşkil edilmişdir. 10 sentyabr 1939-cu ilədək Cerabert, 1991-ci ilə qədər Mardakert, həmin tarixdən isə Ağdərə adlanıb. 1992-ci ilin oktyabrında Azərbaycan hökumətinin qərarı ilə Ağdərə rayonunu ləğv edilərək, ərazisi Dağlıq Qarabağa aid olmayan üç rayon — Tərtər, Ağdam, Kəlbəcər rayonları arasında bölünmüşdür.

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 25 avqust 1992-ci il tarixli, 287 nömrəli Qərarına əsasən Ağdərə rayonunun Ağdərə şəhəri və Şəhər Sovetinin Qarmiravan kəndi Tərtər rayonunun tərkibinə verilmişdir.

Tarixi

Keçmişdə adı dəyişdirildikdən sonra eyniadlı (Mardakert) rayonun mərkəzi olmuşdur. XIX əsrdə burada məskunlaşdırılmış ermənilər rayonun və qəsəbənin adını 1923-cu ildən Crabert, 1930-cu ildən isə Mardakert kimi rəsmiləşdirmişdilər. 1992-ci ildən rayonun ərazisi Tərtər rayonuna birləşdirilmiş, qəsəbə isə keçmiş adı ilə – Ağdərə adlandırılmışdır.

Ağdərə şəhəri 1923-cü ildə yaradılmış Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin tərkibində olan Ağdərə rayonuna tabe edilmişdir. 1960-cı ildə şəhər tipli qəsəbə, 1985-ci ildə şəhər statusu alıb. Ağdərə şəhəri Dağlıq Qarabağdakı bir çox ərazilər kimi Qarabağ müharibəsinin başlanğıcında erməni hərbçilərinin nəzarəti altına keçir. 1992-ci ildə Azərbaycan ordusunun hücumu nəticəsində iyulun 4-də Ağdərə şəhəri erməni işğalçılarından azad edilir. 1 il boyunca şəhər ətrafındakı kəndlərdə və yüksəkliklərdə aramsız döyüşlər gedir. Lakin 1993-cü ildə Azərbaycanda 4 iyun Gəncə qiyamı baş verir. Qarabağ cəbhəsində döyüşən orduya rəhbərlik edən Surət Hüseynov mərkəzi hakimiyyətə qarşı qiyam edərək Bakıya doğru hücuma keçir. Onun rəhbərlik etdiyi ordu bölmələri öz mövqelərini qoyaraq Bakıya doğru hücuma qoşuldular. Bundan məharətlə istifadə edən Ermənistan ordusu 27 iyun 1993-cü ildə Ağdərə şəhərini yenidən işğal etmişdi.

Əhalisi

1989-cu il siyahıyaalınmasına əsasən şəhərdə 8.325 nəfər (4.018 nəfəri kişilər, 4.307 nəfəri qadınlar) əhali yaşayırdı.

İl Sayı
1989 8.325
2015 4.600

Tarixi abidələr

 
Yeni Marağa türbəsi

Memarlıq abidələrindən Vəngli kəndindəki məşhur Gəncəsər alban məbədi, Xanabert qalası, Herabert qəsəbəsində Hermuk qalası, kilsə, Kolatağ kəndində müqəddəs İako məbədi (635-ci il) var idi. Talış kəndi yaxınlığında, Urek məbədi (XII əsr), Tərtər çayının yuxan axarında məbəd (XIII əsr), Qasapert kəndində Hatəm Məlik qalası, Madagiz kəndində Yegiş Arakel məbədi (XII əsr) və qədim körpülər dağıdılıb. (Oradakı Qafqaz Alban dinastiyaları və katolikoslarının son istinadgahı olan məşhur Gəncəsar məbədinin əsası 1240-cı ildə Həsən Cəlal tərəfındən qoyulmuşdur. Sonuncu Gəncəsar alban məbədi 1837-ci ildən erməni katolikosluğuna tabe edilmişdir).

İqtisadiyyatı

İşğal edilmiş ərazidə 8036 hektar sanitariya-gigiyena və sağlamlaşdırma fiınksi-yalı meşələr mövcud idi ki, bunun 628 hektan şəhərətrafı yaşıllıq zonası, 7408 hektarı isə su təchizatı mənbələrinin sanitar mühafızə zonalarına aid meşələr idi. Rayonda 75059 hektar meşə sahələri var idi ki, bu da ərazinin 44%-ni təşkil edirdi. Ağdərə rayonunda, Tərtər çayı vadisində Şərq çinarı meşəliyi xüsusi olaraq qorunurdu. Ağdərə rayonunda zəngin faydalı qazıntı yataqları var idi: Qızılbulaq qazıntı yatağında 13,6 vahid sənaye ehtiyatı olan qızıl və 47,9 mil- yon ton mis, Mehmana yatağında sənaye ehtiyatları 37,3 milyon ton olan qurğuşun, 40,4 milyon ton olan sink, 100 milyon ton olan Dəmirli mis yatağı, Canyataq-Gülyataq qızıl yatağı vardı. Sənaye ehtiyatları 38080 min kub metr olan Ağdərə, 6423 min kub metr olan Şorbulaq-I, 2129 min kub metr olan Şorbulaq – II mişar daşı yatağı, 200 min kub metr olan Ağdərə gəc yatağı düşmənlərə qaldı.

Onu da qeyd edək ki, işğal olunmuş ərazilərimizin qızıl yataqları bir qayda olaraq ABŞ-ın, Kanadanın, İsveçrənin, Fransanın iş adamları tərəfindən talan olunur. Ağdərənin Mehmana mis yatağı Türkiyəli iş adamı Mehmət Abdullaoğluna satılıb. 2004-cü ildən türk iş adamı Mehmana ərazisindən mis çıxarmaqla məşğuldur. Maraqlıdır ki, ərazidən çıxarılan mis Rusiya Federasiyasindakı, Almaniyadan olan iş adamına satılır. 2005-ci ilin mart ayından iş adamı M. Abdullaoğlu ərazidəki digər mis və qurğuşun yataqlarını da satın alıb.

80-ci illərin sonlarında, Dağlıq Qarabağda erməni separatizminin aktiv fazaya keçməsi ərəfəsində rayonun ərazisində zəngin daş kömür yataqlarının da olduğu aşkarlanmışdı. 2011-ci ildə isə Ermənistanın Azərbaycanın işğal altındakı ərazilərində yeraltı təbii sərvətlərin talan edilməsinə dair daha bir planı açıqlanıb. Düşmən ölkənin energetika və təbii ehtiyatlar naziri Armen Movsisyan Ermənistan İctimai Televiziyasına verdiyi müsahibədə bildirib ki, Ağdərə rayonundakı daş kömür yataqlarında ehtiyatların həcmini araşdırmaq üçün tədqiqat işləri gedir. Onun sözlərinə görə, işlərin hələ başa çatmamasına və bir neçə il davam edəcəyinə baxmayaraq artıq indidən aydındır ki, Dağlıq Qarabağda daş kömür ehtiyatları İrəvan İstilik Elektrik Stansiyasının köhnə enerji blokunu yenidən işə salmaq üçün yetərlidir.

Görüntülər

  • Şəhər stadionu

  • Kilsə

  • Ağdərədə bir xiyaban

  • Ağdərənin doğası

Həmçinin bax

  Vikianbarda Ağdərə ilə əlaqəli mediafayllar var.

İstinadlar

  1. https://www.stat.gov.az/menu/6/statistical_yearbooks/source/demoqraphy_2019.zip
  2. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi (2019). "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (azərb.). stat.gov.az. 2020-04-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
  3. "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti". İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007.
  4. Ağdərə əməliyyatından 16 il ötür[ölü keçid]
  5. Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц,городских поселений и городских районов по полу
  6. http://stat-nkr.am/files/publications/2015/LXH_tverov_2015.pdf

Avqust 09, 2021
ağdərə, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, dəqiqləşdirmə, məqalədəki, bölmədəki, məlumatlar, köhnədir, layihəyə, kömək, edə, bilərsiniz, məlumatları, yeniləyin, şablonu, çıxarın, azərbaycan, respublikasının, qərbində, tərtər, rayonunun, şəhər, inzibati, ə. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Agdere deqiqlesdirme Bu meqaledeki ve ya bolmedeki melumatlar kohnedir Layiheye komek ede bilersiniz melumatlari yenileyin ve sablonu cixarin Agdere Azerbaycan Respublikasinin qerbinde Terter rayonunun Agdere seher inzibati erazi dairesinde seher 2 Kecmis Agdere rayonunun merkezi AgdereGerb40 12 55 sm e 46 48 46 s u Olke Azerbaycan AzerbaycanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 453 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 10 200 1 neferReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 994 246Poct indeksi AZ5900Neqliyyat kodu 59Xeriteni goster gizle Agdere Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Toponimi 2 Umumi melumat 3 Tarixi 4 Ehalisi 5 Tarixi abideler 6 Iqtisadiyyati 7 Goruntuler 8 Hemcinin bax 9 IstinadlarToponimi RedakteAgdere XIX esrin I yarisinda qonsu Qasapet kendinden cixmis ermeni ailelerinin meskunlasmasi neticesinde yaranmisdir Qarabag duzunu Yuxari Qarabagla birlesdiren kecidin adi Sahbuz Samaxi ve Ordubad rayonlarinda Agdere adlari ile menaca eynidir Umumi melumat RedakteTerter Istisu avtomobil yolunun kenarindadir Rayon 8 avqust 1930 cu ilde teskil edilmisdir 10 sentyabr 1939 cu iledek Cerabert 1991 ci ile qeder Mardakert hemin tarixden ise Agdere adlanib 1992 ci ilin oktyabrinda Azerbaycan hokumetinin qerari ile Agdere rayonunu legv edilerek erazisi Dagliq Qarabaga aid olmayan uc rayon Terter Agdam Kelbecer rayonlari arasinda bolunmusdur Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 25 avqust 1992 ci il tarixli 287 nomreli Qerarina esasen Agdere rayonunun Agdere seheri ve Seher Sovetinin Qarmiravan kendi Terter rayonunun terkibine verilmisdir Tarixi RedakteKecmisde adi deyisdirildikden sonra eyniadli Mardakert rayonun merkezi olmusdur XIX esrde burada meskunlasdirilmis ermeniler rayonun ve qesebenin adini 1923 cu ilden Crabert 1930 cu ilden ise Mardakert kimi resmilesdirmisdiler 1992 ci ilden rayonun erazisi Terter rayonuna birlesdirilmis qesebe ise kecmis adi ile Agdere adlandirilmisdir 3 Agdere seheri 1923 cu ilde yaradilmis Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetinin terkibinde olan Agdere rayonuna tabe edilmisdir 1960 ci ilde seher tipli qesebe 1985 ci ilde seher statusu alib Agdere seheri Dagliq Qarabagdaki bir cox eraziler kimi Qarabag muharibesinin baslangicinda ermeni herbcilerinin nezareti altina kecir 1992 ci ilde Azerbaycan ordusunun hucumu neticesinde iyulun 4 de Agdere seheri ermeni isgalcilarindan azad edilir 4 1 il boyunca seher etrafindaki kendlerde ve yuksekliklerde aramsiz doyusler gedir Lakin 1993 cu ilde Azerbaycanda 4 iyun Gence qiyami bas verir Qarabag cebhesinde doyusen orduya rehberlik eden Suret Huseynov merkezi hakimiyyete qarsi qiyam ederek Bakiya dogru hucuma kecir Onun rehberlik etdiyi ordu bolmeleri oz movqelerini qoyaraq Bakiya dogru hucuma qosuldular Bundan meharetle istifade eden Ermenistan ordusu 27 iyun 1993 cu ilde Agdere seherini yeniden isgal etmisdi Ehalisi Redakte1989 cu il siyahiyaalinmasina esasen seherde 8 325 nefer 4 018 neferi kisiler 4 307 neferi qadinlar ehali yasayirdi 5 Il Sayi1989 8 3252015 4 600 6 Tarixi abideler Redakte Yeni Maraga turbesi Memarliq abidelerinden Vengli kendindeki meshur Genceser alban mebedi Xanabert qalasi Herabert qesebesinde Hermuk qalasi kilse Kolatag kendinde muqeddes Iako mebedi 635 ci il var idi Talis kendi yaxinliginda Urek mebedi XII esr Terter cayinin yuxan axarinda mebed XIII esr Qasapert kendinde Hatem Melik qalasi Madagiz kendinde Yegis Arakel mebedi XII esr ve qedim korpuler dagidilib Oradaki Qafqaz Alban dinastiyalari ve katolikoslarinin son istinadgahi olan meshur Gencesar mebedinin esasi 1240 ci ilde Hesen Celal terefinden qoyulmusdur Sonuncu Gencesar alban mebedi 1837 ci ilden ermeni katolikosluguna tabe edilmisdir Iqtisadiyyati RedakteIsgal edilmis erazide 8036 hektar sanitariya gigiyena ve saglamlasdirma fiinksi yali meseler movcud idi ki bunun 628 hektan seheretrafi yasilliq zonasi 7408 hektari ise su techizati menbelerinin sanitar muhafize zonalarina aid meseler idi Rayonda 75059 hektar mese saheleri var idi ki bu da erazinin 44 ni teskil edirdi Agdere rayonunda Terter cayi vadisinde Serq cinari meseliyi xususi olaraq qorunurdu Agdere rayonunda zengin faydali qazinti yataqlari var idi Qizilbulaq qazinti yataginda 13 6 vahid senaye ehtiyati olan qizil ve 47 9 mil yon ton mis Mehmana yataginda senaye ehtiyatlari 37 3 milyon ton olan qurgusun 40 4 milyon ton olan sink 100 milyon ton olan Demirli mis yatagi Canyataq Gulyataq qizil yatagi vardi Senaye ehtiyatlari 38080 min kub metr olan Agdere 6423 min kub metr olan Sorbulaq I 2129 min kub metr olan Sorbulaq II misar dasi yatagi 200 min kub metr olan Agdere gec yatagi dusmenlere qaldi Onu da qeyd edek ki isgal olunmus erazilerimizin qizil yataqlari bir qayda olaraq ABS in Kanadanin Isvecrenin Fransanin is adamlari terefinden talan olunur Agderenin Mehmana mis yatagi Turkiyeli is adami Mehmet Abdullaogluna satilib 2004 cu ilden turk is adami Mehmana erazisinden mis cixarmaqla mesguldur Maraqlidir ki eraziden cixarilan mis Rusiya Federasiyasindaki Almaniyadan olan is adamina satilir 2005 ci ilin mart ayindan is adami M Abdullaoglu erazideki diger mis ve qurgusun yataqlarini da satin alib 80 ci illerin sonlarinda Dagliq Qarabagda ermeni separatizminin aktiv fazaya kecmesi erefesinde rayonun erazisinde zengin das komur yataqlarinin da oldugu askarlanmisdi 2011 ci ilde ise Ermenistanin Azerbaycanin isgal altindaki erazilerinde yeralti tebii servetlerin talan edilmesine dair daha bir plani aciqlanib Dusmen olkenin energetika ve tebii ehtiyatlar naziri Armen Movsisyan Ermenistan Ictimai Televiziyasina verdiyi musahibede bildirib ki Agdere rayonundaki das komur yataqlarinda ehtiyatlarin hecmini arasdirmaq ucun tedqiqat isleri gedir Onun sozlerine gore islerin hele basa catmamasina ve bir nece il davam edeceyine baxmayaraq artiq indiden aydindir ki Dagliq Qarabagda das komur ehtiyatlari Irevan Istilik Elektrik Stansiyasinin kohne enerji blokunu yeniden ise salmaq ucun yeterlidir Goruntuler Redakte Seher stadionu Kilse Agderede bir xiyaban Agderenin dogasiHemcinin bax Redakte Vikianbarda Agdere ile elaqeli mediafayllar var Agdere rayonu Agdere emeliyyatiIstinadlar Redakte https www stat gov az menu 6 statistical yearbooks source demoqraphy 2019 zip Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi 2019 Inzibati erazi bolgusu tesnifati PDF azerb stat gov az 2020 04 16 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2020 04 16 Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti Iki cildde I cild Baki Serq Qerb 2007 Agdere emeliyyatindan 16 il otur olu kecid Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1989 g Chislennost gorodskogo naseleniya soyuznyh respublik ih territorialnyh edinic gorodskih poselenij i gorodskih rajonov po polu http stat nkr am files publications 2015 LXH tverov 2015 pdfMenbe https az wikipedia org w index php title Agdere amp oldid 6030390, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.