Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Əhdnamə — ərəb-fars sözü olub, "şərtləşmə", "sözləşmə" mənasında işlənir.
Haqqqında
Orta əsrlər müsəlman Şərqində hökmdarın göstərişi ilə tərtib olunan, hər hansı xarici dövlət, zümrə, yaxud ayrıca şəxsin hüququnu təsdiqləyən sənəd. Xilafət dövründə əhdnamələrin məzmunu müxtəlif vəzifələrə təyinat, yazılı əmr və təlimatlar, ayrı-ayrı şəxslərə və ya qruplara verilən hüquq və imtiyazlardan, xarici dövlətlərlə razılaşmalardan ibarət idi. İslam tarixində ilk təyinat məzmunlu əhdnamə Əbu Bəkrin Ömər ibn Xəttabı özündən sonra xəlifə təyin etməsi barədə Osman ibn Əffana yazdırdığı əhdnamədir. Əmr və təlimat xarakterli ilk əhdnamələrdən biri kimi Məhəmməd peyğəmbərin Yəmən valisinə göndərdiyi əhdnaməni göstərmək olar. Xilafət tərkibində yaşayan əhli-kitab üçün əhdnamələr peyğəmbərin dövründə 630 ildən sonra verilməyə başlanmışdır. Raşidi xəlifələr dövründə Suriya, Fələstin, Misir, Azərbaycan, İran və s. ölkələrin əhalisi üçün çoxlu əhdnamələr imzalanmışdır.
İlk müsəlman fatehlərinin fəth etdikləri şəhərlərin əhalisi ilə bağladıqları sülh müqaviləsi islamın burada yayılması üçün dayaq nöqtəsi olmuşdur. Əhdnamə adlandırılan barış sazişlərindən biri Xəlifə Ömərin sərkərdəsi olmuş Hüzeyfə ibn əl-Yəman ilə Ərdəbil əhalisi arasında bağlanmışdı.
Həzrət Ömərin Qüds şəhərini təslim alarkən orada yaşayan yəhudi və xristianlara verdiyi əhdnamə, indiyə kimi bu qədim şəhərin məbədlərindən birinin giriş divarından asılıb. Eyni ilə Sultan Fateh Mehmetin İstanbulu fəth etdikdən sonra oradakı rum patriarxına verdiyi əhdnamə müasir dövrümüzədək qorunub saxlanılır.
Həzrət Əli (ə)Malik Əştəri Misirə vali təyin etdiyi zaman yazdığı əhdnamədə ona ölkə əhalisi ilə yaxşı şəkildə davranmağı tapşırır, qeyri-müsəlman əhalisi ilə də ədalətlə rəftar etməyi tövsiyə edirdi. Əhdnamədə yazılmışdı: "Ey Malik, həqiqətən, onlar iki dəstədirlər; ya səninlə din qardaşları, ya da xilqətdə səninlə bərabər olub sənin kimi insandırlar".
Həmçinin bax
İstinadlar
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. Bakı: NPB. 2019. səh. 600.
- Əliyeva N. Xəlifələrin Azərbaycanda islam siyasəti // Bakı Dövlət Universiteti İlahiyyat fakültəsinin elmi məcmuəsi. № 15 ● Aprel. Bakı. 2011. səh. 85-92.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Ehdname ereb fars sozu olub sertlesme sozlesme menasinda islenir HaqqqindaredakteOrta esrler muselman Serqinde hokmdarin gosterisi ile tertib olunan her hansi xarici dovlet zumre yaxud ayrica sexsin huququnu tesdiqleyen sened Xilafet dovrunde ehdnamelerin mezmunu muxtelif vezifelere teyinat yazili emr ve telimatlar ayri ayri sexslere ve ya qruplara verilen huquq ve imtiyazlardan xarici dovletlerle razilasmalardan ibaret idi 1 Islam tarixinde ilk teyinat mezmunlu ehdname Ebu Bekrin Omer ibn Xettabi ozunden sonra xelife teyin etmesi barede Osman ibn Effana yazdirdigi ehdnamedir Emr ve telimat xarakterli ilk ehdnamelerden biri kimi Mehemmed peygemberin Yemen valisine gonderdiyi ehdnameni gostermek olar Xilafet terkibinde yasayan ehli kitab ucun ehdnameler peygemberin dovrunde 630 ilden sonra verilmeye baslanmisdir Rasidi xelifeler dovrunde Suriya Felestin Misir Azerbaycan Iran ve s olkelerin ehalisi ucun coxlu ehdnameler imzalanmisdir 1 Ilk muselman fatehlerinin feth etdikleri seherlerin ehalisi ile bagladiqlari sulh muqavilesi islamin burada yayilmasi ucun dayaq noqtesi olmusdur Ehdname adlandirilan baris sazislerinden biri Xelife Omerin serkerdesi olmus Huzeyfe ibn el Yeman ile Erdebil ehalisi arasinda baglanmisdi 2 Hezret Omerin Quds seherini teslim alarken orada yasayan yehudi ve xristianlara verdiyi ehdname indiye kimi bu qedim seherin mebedlerinden birinin giris divarindan asilib Eyni ile Sultan Fateh Mehmetin Istanbulu feth etdikden sonra oradaki rum patriarxina verdiyi ehdname muasir dovrumuzedek qorunub saxlanilir Hezret Eli e Malik Esteri Misire vali teyin etdiyi zaman yazdigi ehdnamede ona olke ehalisi ile yaxsi sekilde davranmagi tapsirir qeyri muselman ehalisi ile de edaletle reftar etmeyi tovsiye edirdi Ehdnamede yazilmisdi Ey Malik heqiqeten onlar iki destedirler ya seninle din qardaslari ya da xilqetde seninle beraber olub senin kimi insandirlar Hemcinin baxredakteMuqavileIstinadlarredakte 1 2 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Baki NPB 2019 seh 600 Eliyeva N Xelifelerin Azerbaycanda islam siyaseti Baki Dovlet Universiteti Ilahiyyat fakultesinin elmi mecmuesi 15 Aprel Baki 2011 seh 85 92 Menbe https az wikipedia org w index php title Ehdname amp oldid 7882305