fbpx
Wikipedia

İkicütayaqlılar


İkicütayaqlılar və ya diplopodlar (lat. Diplopoda) — Buğumayaqlılar tipinin çoxayaqlılar yarımtipinə aid sinif.

?İkicütayaqlılar
Diplopoda De Blainville, 1844

Nəhəng ikiqoşaayaqlı çoxayaqlı
Elmi təsnifat
Aləmi:Heyvanlar
Yarımaləm:Eumetazoylar
Bölmə:İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:İlkağızlılar
Ranqsız:Ecdysozoa
Tip:Buğumayaqlılar
Yarımtip:Çoxayaqlılar
Sinif: İkicütayaqlılar
Elmi adı
Diplopoda De Blainville, 1844
Yarımsinifləri

  • Helminthomorpha
  • Penicillata
  • Pentazonia

Vikinövlərdə
sistematika

Şəkil
axtarışı
ITIS  
NCBI  
EOL  
PBDB  

12000-ə yaxın növü məlumdur.

Təsnifatı

  • Helminthomorpha yarımsinfiPocock, 1887
    • Callipodida dəstəsi Bollman, 1893
    • Chordeumatida dəstəsi Koch, 1847
    • Julida dəstəsi Brandt, 1833
    • Platydesmida dəstəsi DeSaussure, 1860
    • Polydesmida dəstəsi Pocock, 1887
    • Polyzoniida dəstəsi Gervais, 1844
    • Siphoniulida dəstəsi Cook, 1895
    • Siphonophorida dəstəsi Hoffman, 1980
    • Spirobolida dəstəsi
    • Spirostreptida dəstəsi
    • Stemmiulida dəstəsi Pocock, 1894
  • Penicillata yarımsinfi Latreille, 1831
    • Polyxenida dəstəsi Lucas, 1840
  • Pentazonia yarımsinfi Brandt, 1833
    • Glomerida dəstəsi Leach, 1814
    • Glomeridesmida dəstəsi Latzel, 1884
    • Sphaerotheriida dəstəsi Brandt, 1833

Quruluşu

Bədənləri nisbətən uzun, yastıvari, silindrik kürəvari və ya qabarıq qövsşəkilli olub uzunluğu bir neçə mm-dən 10-20 sm-ədək olur.Ayaqların sayı 12 cütdən (fırçaquyruqlularda), 375 cütədək (tropik əslqırxayaq - Illacme plenipes) dəyişir. Birinci seqment ayaqsızdır. İkinci və dördüncü seqment bir cütbədənin hər seqmentində 2 cüt, yerdə qalan seqmentlər 2 cüt ayaq daşıyır. Bədənləri kalsium və karbohidratla zəngin olan qalxanla örtülmüşdür. Yan hissələrində müdafiə mayesi ifraz edən vəzlər vardır.

Diplopodların baş hissəsi bir-birinə bitişmiş akron və 3 ədəd baş seqmentindən ibarətdir. Dördüncü baş (boyun) seqmenti sərbəstdir. Diploidlərin baş hissəsi antena və 2 cüt çənə (mandibula və qnatohilari) ibarətdir. Qnatohilari alt çənə funksiyasını ödəyir, qidanı ağıza yönəldir. Baş hissədə, bığcıqların yan hissələrində sadə gözlərin məcmusu, yalançıfasetli gözlər yerləşir.

Diplopodların baş hissəsi bir-birinə bitişmiş akron və 3 ədəd baş seqmentindən ibarətdir. Dördüncü baş (boyun) seqmenti sərbəstdir. Diploidların bədəninin sonunda anal hissə - telson vardır. Erkək fərdlərdə dəyişilmiş cinsiyyət ayaqları (qonopodlar) vardır. Qonopodlar bədənin birinci və səkkizinci seqmentlərində yerləşir.

Tənəffüs sisteminin əsasını traxeyalar təşkil edir. Hər bir diplosomitdə 2 cüt, bədənin birinci seqmentində isə bir cüt stiqma (tənəffüs dəliyi) yerləşir. Qan-damar sistemi açıq tiplidir. Diploidların ürəyi uzunsov və çox kameralıdır. Ürək kameralarının sayı bədən seqmentlərinin sayı qədərdir. Diplopodlar müxtəlifcinslidirlər. Bir cüt cinsiyyət dəliyi ikincibədən seqmentində yerləşir. Mayalanma spermatofor tiplidir. Erkək fərdin ifraz etdiyispermatofor qabaq cinsiyyət ayaqları vasitəsilə tutulur, hərəkət ayaqları vasitəsilə səkkizinci seqmentdəki arxa cinsiyyət ayağına ötürülür. Cütləşmə zamanı erkək spermatoforu dişi fərdin cinsiyyət dəliyinə ötürür.

Bütün diplopodlarda inkişaf anamorfoz tiplidir. Yumurtadan çıxan sürfələrdə ayaqların dayı 3 cüt, seqmentlərin sayı natam olur. İkicütayaqlıların əksəriyyəti saprofaq olub torpaqdakı bitki qalıqları ilə qidalanır. Az miqdarda növlər canlı bitkilərlə qidalanır.Bu qrupun ən geniş yayılmış nümayəndələri (Julida dəstəsi) qırxayaqlardır.

Diploidların bədəninin sonunda anal hissə - telson vardır. Erkək fərdlərdə dəyişilmiş cinsiyyət ayaqları (qonopodlar) vardır. Qonopodlar bədənin birinci və səkkizinci seqmentlərində yerləşir.

Tənəffüs sisteminin əsasını traxeyalar təşkil edir. Hər bir diplosomitdə 2 cüt, bədənin birinci seqmentində isə bir cüt stiqma (tənəffüs dəliyi) yerləşir. Qan-damar sistemi açıq tiplidir. Diploidların ürəyi uzunsov və çox kameralıdır. Ürək kameralarının sayı bədən seqmentlərinin sayı qədərdir.

Çoxalması

Diplopodlar müxtəlifcinslidirlər. Bir cüt cinsiyyət dəliyi ikincibədən seqmentində yerləşir. Mayalanma spermatofor tiplidir. Erkək fərdin ifraz etdiyispermatofor qabaq cinsiyyət ayaqları vasitəsilə tutulur, hərəkət ayaqları vasitəsilə səkkizinci seqmentdəki arxa cinsiyyət ayağına ötürülür. Cütləşmə zamanı erkək spermatoforu dişi fərdin cinsiyyət dəliyinə ötürür.

Bütün diplopodlarda inkişaf anamorfoz tiplidir. Yumurtadan çıxan sürfələrdə ayaqların dayı 3 cüt, seqmentlərin sayı natam olur.

  • İkicütayaqlıların əksəriyyəti saprofaq olub torpaqdakı bitki qalıqları ilə qidalanır. Az miqdarda növlər canlı bitkilərlə qidalanır.Bu qrupun ən geniş yayılmış nümayəndələri (Julida dəstəsi) qırxayaqlardır.

Xarici keçidlər

  • İkicütayaqlılar (Diplopoda)[ölü keçid]

İstinadlar

  1. İkicütayaqlılar (Diplopoda)[ölü keçid]

Həmçinin bax

ikicütayaqlılar, diplopodlar, diplopoda, buğumayaqlılar, tipinin, çoxayaqlılar, yarımtipinə, sinif, diplopoda, blainville, 1844nəhəng, ikiqoşaayaqlı, çoxayaqlıelmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölmə, ilka. Ikicutayaqlilar ve ya diplopodlar lat Diplopoda Bugumayaqlilar tipinin coxayaqlilar yarimtipine aid sinif IkicutayaqlilarDiplopoda De Blainville 1844Neheng ikiqosaayaqli coxayaqliElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarRanqsiz EcdysozoaTip BugumayaqlilarYarimtip CoxayaqlilarSinif IkicutayaqlilarElmi adiDiplopoda De Blainville 1844YarimsinifleriHelminthomorpha Penicillata PentazoniaVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 154409NCBI 7553EOL 348PBDB 5732312000 e yaxin novu melumdur Mundericat 1 Tesnifati 2 Qurulusu 3 Coxalmasi 4 Xarici kecidler 5 Istinadlar 6 Hemcinin baxTesnifati RedakteHelminthomorpha yarimsinfiPocock 1887 Callipodida destesi Bollman 1893 Chordeumatida destesi Koch 1847 Julida destesi Brandt 1833 Platydesmida destesi DeSaussure 1860 Polydesmida destesi Pocock 1887 Polyzoniida destesi Gervais 1844 Siphoniulida destesi Cook 1895 Siphonophorida destesi Hoffman 1980 Spirobolida destesi Spirostreptida destesi Stemmiulida destesi Pocock 1894 Penicillata yarimsinfi Latreille 1831 Polyxenida destesi Lucas 1840 Pentazonia yarimsinfi Brandt 1833 Glomerida destesi Leach 1814 Glomeridesmida destesi Latzel 1884 Sphaerotheriida destesi Brandt 1833Qurulusu RedakteBedenleri nisbeten uzun yastivari silindrik kurevari ve ya qabariq qovssekilli olub uzunlugu bir nece mm den 10 20 sm edek olur Ayaqlarin sayi 12 cutden fircaquyruqlularda 375 cutedek tropik eslqirxayaq Illacme plenipes deyisir Birinci seqment ayaqsizdir Ikinci ve dorduncu seqment bir cutbedenin her seqmentinde 2 cut yerde qalan seqmentler 2 cut ayaq dasiyir Bedenleri kalsium ve karbohidratla zengin olan qalxanla ortulmusdur Yan hisselerinde mudafie mayesi ifraz eden vezler vardir Diplopodlarin bas hissesi bir birine bitismis akron ve 3 eded bas seqmentinden ibaretdir Dorduncu bas boyun seqmenti serbestdir Diploidlerin bas hissesi antena ve 2 cut cene mandibula ve qnatohilari ibaretdir Qnatohilari alt cene funksiyasini odeyir qidani agiza yoneldir Bas hissede bigciqlarin yan hisselerinde sade gozlerin mecmusu yalancifasetli gozler yerlesir Diplopodlarin bas hissesi bir birine bitismis akron ve 3 eded bas seqmentinden ibaretdir Dorduncu bas boyun seqmenti serbestdir Diploidlarin bedeninin sonunda anal hisse telson vardir Erkek ferdlerde deyisilmis cinsiyyet ayaqlari qonopodlar vardir Qonopodlar bedenin birinci ve sekkizinci seqmentlerinde yerlesir Teneffus sisteminin esasini traxeyalar teskil edir Her bir diplosomitde 2 cut bedenin birinci seqmentinde ise bir cut stiqma teneffus deliyi yerlesir Qan damar sistemi aciq tiplidir Diploidlarin ureyi uzunsov ve cox kameralidir Urek kameralarinin sayi beden seqmentlerinin sayi qederdir Diplopodlar muxtelifcinslidirler Bir cut cinsiyyet deliyi ikincibeden seqmentinde yerlesir Mayalanma spermatofor tiplidir Erkek ferdin ifraz etdiyispermatofor qabaq cinsiyyet ayaqlari vasitesile tutulur hereket ayaqlari vasitesile sekkizinci seqmentdeki arxa cinsiyyet ayagina oturulur Cutlesme zamani erkek spermatoforu disi ferdin cinsiyyet deliyine oturur Butun diplopodlarda inkisaf anamorfoz tiplidir Yumurtadan cixan surfelerde ayaqlarin dayi 3 cut seqmentlerin sayi natam olur Ikicutayaqlilarin ekseriyyeti saprofaq olub torpaqdaki bitki qaliqlari ile qidalanir Az miqdarda novler canli bitkilerle qidalanir Bu qrupun en genis yayilmis numayendeleri Julida destesi qirxayaqlardir Diploidlarin bedeninin sonunda anal hisse telson vardir Erkek ferdlerde deyisilmis cinsiyyet ayaqlari qonopodlar vardir Qonopodlar bedenin birinci ve sekkizinci seqmentlerinde yerlesir Teneffus sisteminin esasini traxeyalar teskil edir Her bir diplosomitde 2 cut bedenin birinci seqmentinde ise bir cut stiqma teneffus deliyi yerlesir Qan damar sistemi aciq tiplidir Diploidlarin ureyi uzunsov ve cox kameralidir Urek kameralarinin sayi beden seqmentlerinin sayi qederdir 1 Coxalmasi RedakteDiplopodlar muxtelifcinslidirler Bir cut cinsiyyet deliyi ikincibeden seqmentinde yerlesir Mayalanma spermatofor tiplidir Erkek ferdin ifraz etdiyispermatofor qabaq cinsiyyet ayaqlari vasitesile tutulur hereket ayaqlari vasitesile sekkizinci seqmentdeki arxa cinsiyyet ayagina oturulur Cutlesme zamani erkek spermatoforu disi ferdin cinsiyyet deliyine oturur Butun diplopodlarda inkisaf anamorfoz tiplidir Yumurtadan cixan surfelerde ayaqlarin dayi 3 cut seqmentlerin sayi natam olur Ikicutayaqlilarin ekseriyyeti saprofaq olub torpaqdaki bitki qaliqlari ile qidalanir Az miqdarda novler canli bitkilerle qidalanir Bu qrupun en genis yayilmis numayendeleri Julida destesi qirxayaqlardir Xarici kecidler RedakteIkicutayaqlilar Diplopoda olu kecid Istinadlar Redakte Ikicutayaqlilar Diplopoda olu kecid Hemcinin bax RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Ikicutayaqlilar amp oldid 5711400, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.