Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Ətirli çobanyastığı (lat. Matricaria discoidea) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin çobanyastığı cinsinə aid bitki növü.
| Ətirli çobanyastığı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Ətirli çobanyastığı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Birillik budaqlanan ot bitkisi olub, hündürlüyü 30 sm qədərdir. Yarpaqları növbəli, iki tərəfi bölünmüş lələkvari, ensiz xətti neştərşəkilli paycıqdan ibarətdir. Çiçəkləri kiçik, boruşəkilli, sarımtıl-yaşıl, dairəvi səbətciyi və qısa oturaq çiçəkyatağı vardır. Səbətciyi kiçik, diametri 5–8mm, uzunsov-yumurtaşəkilli yarpaqları geniş dişcikli kənarlara malikdir. Çiçəkləmə başlayan zaman səbətciyi şarşəkilli sonra tədricən yumurtaşəkilli formaya düşür. Ətirli çobanyastiğı — sonra tədricən çılpaq kasacığını, ağ dilşəkilli çiçəklərini itirir.
Bütövkənarlı çiçəkləri dairəvi-konusıəkilli formada olub, kasayarpaqsız və ya onun elementlərinə rast gəlinməklə, uzunluğu 1sm-ə bərabərdir. Yalnız boruşəkilli çiçəkləri vardır. Kasacığı çılpaq, çox qabarıq, uzunsov-konusşəkilli, daxili hissəsi isə ensiz, səbətciyində oval, zirvəsində isə dairəvi çoxsaylı yarpaqcıqlar vardır. Kənar yarpaqları aydın bölümlüdür. Köndələn istiqamətdə səbətciklərin ölçüsü 3–6 mm-ə bərabərdir. Çiçəkləri sarımtıl-yaşıl, gümüşü-yaşıl, kəskin iyli, aromatlı, dadı isə ədviyyatlı acıdır.
Çiçəkləri bitki çiçək açan zaman toplanılmalıdır. Toplanılan zaman kasacığını xammala
qatmaq olmaz. Xammalını polietilenin üstündə sərmək arzuolunmazdır. Yığılmış xammal açıq, lakin kölgəli, yaxşı ventilyasiyalı naveslərdə və ya 45ОС temperaturda, quruducu şkafda qurudulmalıdır. Bu zaman 1kq nazik doğranmış xammal 1m2 sahəyə 4–6 gün ərzində sərilməlidir. Quru havalı yerlardə saxlamalı, altına kağız sərməklə, faner yeşiklərdə qablaşdırmalı, efiryağlı olduğundan cibli kisələrdə saxlanılmalıdır. Saxlama müddəti 1 ildir.
Tərkibi və təsiri
Çiçəklərinin tərkibində 0,8% efir yağı, xamazulin və flavanoidlər (apigenin törəmələri, yuteolin), salisil turşusu, karotinoidlər və askorbin turşusu tapılmışdır. Efir yağı ən azı 0,2%, nəmliyi ən azı 14%, ümumi kül 12%, qaralmış yarpaqları və uzunluğu 3sm olan çiçəkləri 8%, üzvi maddələri 1%, mineral maddələri 0,3% -dən çox deyildir.
Çiçəkləri iltihabsorucu, spazmolitik, və tərqovucudur. Məhlul və qarışıqların tərkibində daxilə qəbul edilir. Tərkibində efir olduğundan dezodorasiyaedici maddə kimi qarqara, vanna və müalicəvi imalə edilir.
Sinonimləri
Homotipik sinonimləri
- Chamomilla discoidea (DC.) J.Gay ex A.Braun
Heterotipik sinonimləri
- Akylopsis suaveolens (Pursh) Lehm.
- Anthemis inconspicua Fisch. ex Herder
- Chamomilla suaveolens (Pursh) Rydb.
- Chrysanthemum discodes Jess.
- Chrysanthemum suaveolens (Pursh) Asch.
- Cotula matricarioides Bong.
- Lepidanthus suaveolens (Pursh) Nutt.
- Lepidotheca suaveolens (Pursh) Nutt.
- Matricaria suaveolens (Pursh) Buchenau
- Matricaria tanacetoides Fisch. & C.A.Mey.
- Pyrethrum breviradiatum Schwein. ex Nutt.
- Pyrethrum defloratum A.Braun
- Santolina suaveolens Pursh
- Tanacetum matricarioides Ledeb.
- Tanacetum pauciflorum DC.
- Tanacetum suaveolens (Pursh) Hook.
Şəkillər
İstinadlar
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova. Bitkilərin sirli dünyası (ot bitkiləri) Bakı 2016 s.333
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Etirli cobanyastigi lat Matricaria discoidea bitkiler aleminin astracicekliler destesinin murekkebcicekliler fesilesinin cobanyastigi cinsine aid bitki novu Etirli cobanyastigiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste AstraciceklilerFesile MurekkebciceklilerYarimfesile AsteroideaeTriba Cins CobanyastigiNov Etirli cobanyastigiBeynelxalq elmi adiMatricaria discoidea DC Sekil axtarisiITIS 501470NCBI 883867EOL 488415Botaniki xarakteristikasiBirillik budaqlanan ot bitkisi olub hundurluyu 30 sm qederdir Yarpaqlari novbeli iki terefi bolunmus lelekvari ensiz xetti nestersekilli payciqdan ibaretdir Cicekleri kicik borusekilli sarimtil yasil dairevi sebetciyi ve qisa oturaq cicekyatagi vardir Sebetciyi kicik diametri 5 8mm uzunsov yumurtasekilli yarpaqlari genis discikli kenarlara malikdir Cicekleme baslayan zaman sebetciyi sarsekilli sonra tedricen yumurtasekilli formaya dusur Etirli cobanyastigi sonra tedricen cilpaq kasacigini ag dilsekilli ciceklerini itirir Butovkenarli cicekleri dairevi konusiekilli formada olub kasayarpaqsiz ve ya onun elementlerine rast gelinmekle uzunlugu 1sm e beraberdir Yalniz borusekilli cicekleri vardir Kasacigi cilpaq cox qabariq uzunsov konussekilli daxili hissesi ise ensiz sebetciyinde oval zirvesinde ise dairevi coxsayli yarpaqciqlar vardir Kenar yarpaqlari aydin bolumludur Kondelen istiqametde sebetciklerin olcusu 3 6 mm e beraberdir Cicekleri sarimtil yasil gumusu yasil keskin iyli aromatli dadi ise edviyyatli acidir Cicekleri bitki cicek acan zaman toplanilmalidir Toplanilan zaman kasacigini xammala qatmaq olmaz Xammalini polietilenin ustunde sermek arzuolunmazdir Yigilmis xammal aciq lakin kolgeli yaxsi ventilyasiyali naveslerde ve ya 45OS temperaturda quruducu skafda qurudulmalidir Bu zaman 1kq nazik dogranmis xammal 1m2 saheye 4 6 gun erzinde serilmelidir Quru havali yerlarde saxlamali altina kagiz sermekle faner yesiklerde qablasdirmali efiryagli oldugundan cibli kiselerde saxlanilmalidir Saxlama muddeti 1 ildir Terkibi ve tesiriCiceklerinin terkibinde 0 8 efir yagi xamazulin ve flavanoidler apigenin toremeleri yuteolin salisil tursusu karotinoidler ve askorbin tursusu tapilmisdir Efir yagi en azi 0 2 nemliyi en azi 14 umumi kul 12 qaralmis yarpaqlari ve uzunlugu 3sm olan cicekleri 8 uzvi maddeleri 1 mineral maddeleri 0 3 den cox deyildir Cicekleri iltihabsorucu spazmolitik ve terqovucudur Mehlul ve qarisiqlarin terkibinde daxile qebul edilir Terkibinde efir oldugundan dezodorasiyaedici madde kimi qarqara vanna ve mualicevi imale edilir SinonimleriHomotipik sinonimleri Chamomilla discoidea DC J Gay ex A BraunHeterotipik sinonimleri Akylopsis suaveolens Pursh Lehm Anthemis inconspicua Fisch ex Herder Chamomilla suaveolens Pursh Rydb Chrysanthemum discodes Jess Chrysanthemum suaveolens Pursh Asch Cotula matricarioides Bong Lepidanthus suaveolens Pursh Nutt Lepidotheca suaveolens Pursh Nutt Matricaria suaveolens Pursh Buchenau Matricaria tanacetoides Fisch amp C A Mey Pyrethrum breviradiatum Schwein ex Nutt Pyrethrum defloratum A Braun Santolina suaveolens Pursh Tanacetum matricarioides Ledeb Tanacetum pauciflorum DC Tanacetum suaveolens Pursh Hook SekillerIstinadlarS C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin sirli dunyasi ot bitkileri Baki 2016 s 333Hemcinin bax