Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
İranın ərəblər tərəfindən işğalı və ya İranın müsəlmanlar tərəfindən fəth edilməsi — eramızın VII əsrində İranın müsəlmanlar tərəfindən ələ keçirilməsi. Bu işğal nəticəsində Sasanilər imperiyası süqut etmiş və İranda islamlaşma başlamışdır.
| Ərəblərin İranı işğalı | |||
|---|---|---|---|
| Ərəb fəthləri | |||
 | |||
| Tarix | 633–651 | ||
| Yeri | |||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Müsəlmanların yüksəlişi İranın siyasi, sosial, iqtisadi və hərbi cəhətdən əhəmiyyətli dərəcədə zəif olduğu bir zamanda baş vermişdir. Öz dövrünün böyük dövlətlərindən biri hesab olunan Sasanilər imperiyası Bizans imperiyası ilə onilliklər ərzində apardığı müharibə nəticəsində insan və maddi imkanlarının axırına çıxmışdı. Eramızın 628-ci ilində Böyük Xosrovun öldürülməsindən sonra imperiyanın daxili siyasi vəziyyəti sürətlə pisləşməyə doğru getmişdir. Bundan sonrakı dörd il ərzində isə daha 10 nəfər taxt-taca iddia etmişdir. Fars və Parfiya qrupları arasında qarşıdurmalar başlayan zaman isə artıq imperiya bəzi ərazilərə olan nəzarətini itirmişdi.
Ərəb müsəlmanlar birinci dəfə eramızın 633-cü ilində Xalid ibn Vəlidin rəhbərliyi altında Sasani imperiyasının siyasi və iqtisadi mərkəzi hesab olunan Mesopotamiya torpaqlarını işğal etmişdirlər. Xalidin Levantdakı Bizans cəbhəsinin rəhbərliyinə keçirilməsindən sonra müsəlmanlar nəhayət Sasanilərin əks-hücumlarını dəf etməyə nail ola bilmişdilər. Səd ibn Əbu Vəqqasın rəhbərliyi altında 636-cı ildə başladılmış ikinci hücum və Qadisiyyə döyüşü ilə əhəmiyyətli bir qələbənin əldə edilməsi nəticəsində İranın qərb ərazilərindəki Sasani nəzarətinə son qoyulmuşdur. Zaqros dağları sonralar Raşidi xilafəti ilə Sasanilər imperiyası arasında təbii sərhədə çevrilmişdir. Ömər ibn Xəttab farsların region üzərinə etdikləri ardı-arası kəsilməyən hücumlarına görə 642-ci ildə Sasanilər imperiyasının torpaqlarının tamamilə işğal edilməsi haqqında əmr vermiş və 651-ci ilə qədər Sasanilər imperiyasının bütün əraziləri ərəblər tərəfindən işğal edilmişdir. Xəlifə Ömərin İranla döyüş meydanlarından bir neçə min kilometr aralıda yerləşən Mədinə şəhərindən koordinasiyalı, yaxşı təşkil edilmiş, çox yönlü hücumlar vasitəsilə İranı sürətlə işğal etməsi onun böyük hərbi və siyasi strateq kimi şöhrət qazanmasına töhfə vermiş ən böyük qələbəsi olmuşdur.
İstinadlar
- Pourshariati, 2008. səh. 469
- "ʿARAB ii. Arab conquest of Iran". iranicaonline.org. 26 sentyabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2017.
- The Muslim Conquest of Persia By A.I. Akram. Ch: 1 ISBN
- "Between Memory and Desire". google.nl. 10 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2017.
Ədəbiyyat siyahısı
- . Arabs and Others in Early Islam. Darwin Press. 1997. ISBN .
- Bosworth, Clifford Edmund. Sīstān // The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume IX: San–Sze. Leiden, and New York: BRILL. 1997. 681–685. ISBN .
- Bosworth, C. E. SISTĀN ii. In the Islamic period // Encyclopaedia Iranica. 2011.
- . Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices. Psychology Press. 2001. ISBN .
- Christensen, Peter. The Decline of Iranshahr: Irrigation and Environments in the History of the Middle East, 500 B.C. to A.D. 1500. Museum Tusculanum Press. 1993. 1–351. ISBN .
- . The History of Iran. Greenwood Press. 2001. ISBN .
- . Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire. I.B.Tauris. 2009. 1–240. ISBN .
- . Collapse of Sasanian Power in Fars // Collapse of Sasanian Power in Fars. Fullerton, California: California State University. 3–18.
- . The Early Islamic Conquests. Princeton. 1981. ISBN .
- Gazerani, Saghi. The Sistani Cycle of Epics and Iran's National History: On the Margins of Historiography. BRILL. 2015. 1–250. ISBN .
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York, New York and London, United Kingdom: Routledge (Taylor & Francis). 2002. ISBN .
- A. K. S., Lambton. FĀRS iii. History in the Islamic Period // Encyclopaedia Iranica, Vol. IX, Fasc. 4. 1999. 337–341.
- Marshak, B.I.; Negmatov, N.N. Sogdiana // B.A. Litvinsky, Zhang Guang-da and R. Shabani Samghabadi (redaktor). History of Civilizations of Central Asia, Volume III: The Crossroads of Civilizations: A.D. 250 to 750. UNESCO. 1996. ISBN .
- Meri, Josef W.; Bacharach, Jere L., Medieval Islamic Civilization: L-Z, index, Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia, II (illustrated), Taylor & Francis, 2006, 878, ISBN
- Arab Conquest of Iran // Encyclopaedia Iranica. 2, ANĀMAKA – ĀṮĀR AL-WOZARĀʾ. 1987.
- Morony, M. ʿARAB ii. Arab conquest of Iran // Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 2. 1986. 203–210.
- Pourshariati, Parvaneh. Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris. 2008. ISBN .
- Shapur Shahbazi, A. SASANIAN DYNASTY // Encyclopaedia Iranica, Online Edition. 2005. İstifadə tarixi: 3 April 2014.
- . The Islamic World in Ascendancy: From the Arab Conquests to the Siege of Vienna. Praeger. 2000. ISBN .
- . Persian Historiography and Geography: Bertold Spuler on Major Works Produced in Iran, the Caucasus, Central Asia, India and Early Ottoman Turkey. M. Ismail Marcinkowski, M. Ismail tərəfindən tərcümə olunub. Clifford Edmund Bosworth (foreword). Singapore: Pustaka Nasional. 2003. ISBN .
- . Ruzgaran: tarikh-i Iran az aghz ta saqut saltnat Pahlvi. Sukhan. 1999. ISBN .
- Zarrinkub, Abd al-Husain. The Arab conquest of Iran and its aftermath // The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. 1975. 1–57. ISBN .
Xarici keçidlər
- History of Iran: Islamic Conquest from the Iran Chamber Society.
- The Arab conquests at History World.
- Muslim Conquest of Persia at Mecca Books.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iranin erebler terefinden isgali ve ya Iranin muselmanlar terefinden feth edilmesi eramizin VII esrinde Iranin muselmanlar terefinden ele kecirilmesi Bu isgal neticesinde Sasaniler imperiyasi suqut etmis ve Iranda islamlasma baslamisdir Ereblerin Irani isgaliEreb fethleriTarix 633 651Yeri XorasanEcem IraqiCenubi AzerbaycanSasaniler dovletiMunaqise terefleriSasaniler imperiyasi Rasidi xilafetiKomandan lar III Yezdegird Ebu BekrOmer ibn XettabSed ibn Ebu Veqqas Vikianbarda elaqeli mediafayllar Muselmanlarin yukselisi Iranin siyasi sosial iqtisadi ve herbi cehetden ehemiyyetli derecede zeif oldugu bir zamanda bas vermisdir Oz dovrunun boyuk dovletlerinden biri hesab olunan Sasaniler imperiyasi Bizans imperiyasi ile onillikler erzinde apardigi muharibe neticesinde insan ve maddi imkanlarinin axirina cixmisdi Eramizin 628 ci ilinde Boyuk Xosrovun oldurulmesinden sonra imperiyanin daxili siyasi veziyyeti suretle pislesmeye dogru getmisdir Bundan sonraki dord il erzinde ise daha 10 nefer taxt taca iddia etmisdir Fars ve Parfiya qruplari arasinda qarsidurmalar baslayan zaman ise artiq imperiya bezi erazilere olan nezaretini itirmisdi Ereb muselmanlar birinci defe eramizin 633 cu ilinde Xalid ibn Velidin rehberliyi altinda Sasani imperiyasinin siyasi ve iqtisadi merkezi hesab olunan Mesopotamiya torpaqlarini isgal etmisdirler Xalidin Levantdaki Bizans cebhesinin rehberliyine kecirilmesinden sonra muselmanlar nehayet Sasanilerin eks hucumlarini def etmeye nail ola bilmisdiler Sed ibn Ebu Veqqasin rehberliyi altinda 636 ci ilde basladilmis ikinci hucum ve Qadisiyye doyusu ile ehemiyyetli bir qelebenin elde edilmesi neticesinde Iranin qerb erazilerindeki Sasani nezaretine son qoyulmusdur Zaqros daglari sonralar Rasidi xilafeti ile Sasaniler imperiyasi arasinda tebii serhede cevrilmisdir Omer ibn Xettab farslarin region uzerine etdikleri ardi arasi kesilmeyen hucumlarina gore 642 ci ilde Sasaniler imperiyasinin torpaqlarinin tamamile isgal edilmesi haqqinda emr vermis ve 651 ci ile qeder Sasaniler imperiyasinin butun erazileri erebler terefinden isgal edilmisdir Xelife Omerin Iranla doyus meydanlarindan bir nece min kilometr aralida yerlesen Medine seherinden koordinasiyali yaxsi teskil edilmis cox yonlu hucumlar vasitesile Irani suretle isgal etmesi onun boyuk herbi ve siyasi strateq kimi sohret qazanmasina tohfe vermis en boyuk qelebesi olmusdur Ereb isgallari erefesinde Yaxin SerqIstinadlarPourshariati 2008 seh 469 ʿARAB ii Arab conquest of Iran iranicaonline org 26 sentyabr 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 noyabr 2017 The Muslim Conquest of Persia By A I Akram Ch 1 ISBN 978 0 19 597713 4 Between Memory and Desire google nl 10 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 noyabr 2017 Edebiyyat siyahisi Arabs and Others in Early Islam Darwin Press 1997 ISBN 978 0 87850 126 7 Bosworth Clifford Edmund Sistan The Encyclopedia of Islam New Edition Volume IX San Sze Leiden and New York BRILL 1997 681 685 ISBN 9789004082656 Bosworth C E SISTAN ii In the Islamic period Encyclopaedia Iranica 2011 Zoroastrians Their Religious Beliefs and Practices Psychology Press 2001 ISBN 978 0 415 23902 8 Christensen Peter The Decline of Iranshahr Irrigation and Environments in the History of the Middle East 500 B C to A D 1500 Museum Tusculanum Press 1993 1 351 ISBN 9788772892597 The History of Iran Greenwood Press 2001 ISBN 978 0 313 30731 7 Sasanian Persia The Rise and Fall of an Empire I B Tauris 2009 1 240 ISBN 978 0857716668 Collapse of Sasanian Power in Fars Collapse of Sasanian Power in Fars Fullerton California California State University 3 18 The Early Islamic Conquests Princeton 1981 ISBN 978 0 691 05327 1 Gazerani Saghi The Sistani Cycle of Epics and Iran s National History On the Margins of Historiography BRILL 2015 1 250 ISBN 9789004282964 Greatrex Geoffrey Lieu Samuel N C The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars Part II 363 630 AD New York New York and London United Kingdom Routledge Taylor amp Francis 2002 ISBN 0 415 14687 9 A K S Lambton FARS iii History in the Islamic Period Encyclopaedia Iranica Vol IX Fasc 4 1999 337 341 Marshak B I Negmatov N N Sogdiana B A Litvinsky Zhang Guang da and R Shabani Samghabadi redaktor History of Civilizations of Central Asia Volume III The Crossroads of Civilizations A D 250 to 750 UNESCO 1996 ISBN 92 3 103211 9 Meri Josef W Bacharach Jere L Medieval Islamic Civilization L Z index Medieval Islamic Civilization An Encyclopedia II illustrated Taylor amp Francis 2006 878 ISBN 9780415966924 Arab Conquest of Iran Encyclopaedia Iranica 2 ANAMAKA AṮAR AL WOZARAʾ 1987 Morony M ʿARAB ii Arab conquest of Iran Encyclopaedia Iranica Vol II Fasc 2 1986 203 210 Pourshariati Parvaneh Decline and Fall of the Sasanian Empire The Sasanian Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran London and New York I B Tauris 2008 ISBN 978 1 84511 645 3 Shapur Shahbazi A SASANIAN DYNASTY Encyclopaedia Iranica Online Edition 2005 Istifade tarixi 3 April 2014 The Islamic World in Ascendancy From the Arab Conquests to the Siege of Vienna Praeger 2000 ISBN 978 0 275 96892 2 Persian Historiography and Geography Bertold Spuler on Major Works Produced in Iran the Caucasus Central Asia India and Early Ottoman Turkey M Ismail Marcinkowski M Ismail terefinden tercume olunub Clifford Edmund Bosworth foreword Singapore Pustaka Nasional 2003 ISBN 978 9971 77 488 2 Ruzgaran tarikh i Iran az aghz ta saqut saltnat Pahlvi Sukhan 1999 ISBN 978 964 6961 11 1 Zarrinkub Abd al Husain The Arab conquest of Iran and its aftermath The Cambridge History of Iran Volume 4 From the Arab Invasion to the Saljuqs Cambridge Cambridge University Press 1975 1 57 ISBN 978 0 521 20093 6 Xarici kecidlerHistory of Iran Islamic Conquest from the Iran Chamber Society The Arab conquests at History World Muslim Conquest of Persia at Mecca Books