Əli Qılınc
Əli Qılınc, əsl adı Süleyman Asəf Əmrullah ya da daha çox bilinən adı ilə Qılınc Əli (1889, Qaziantep — 14 iyul 1971, İstanbul), türk hərbiçi və siyasətçi.
| Əli Qılınc | |
|---|---|
| Süleyman Asəf Əmrullah | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Osmanlı İmperiyası, Antep |
| Vəfat tarixi | (82 yaşında) |
| Vəfat yeri | Türkiyə Respublikası, İstanbul |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | Osmanlı İmperiyası Türkiyə Respublikası |
| Həyat yoldaşı |
|
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Osmanlı ordusu Türkiyə Silahlı Qüvvələri |
| Qoşun növü | Quru Qoşunları |
| Xidmət illəri | 1906-1934 |
| Rütbə | polkovnik |
| Vəzifəsi | Komandan yavərliyi Qüvvə-i Milliyə bölgə komandanlığı millətvəkilliyi |
| Döyüşlər | Bakı döyüşü Türkiyə İstiqlal Müharibəsi |
| Təltifləri | Qırmızı-Yaşıl zolaqlı İstiqlal Medalı |
| Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hərbi kariyerası
3 mart 1906-cı il tarixində İstanbul Gedikli Kiçik Zabitlər Məktəbini bitirdikdən sonra, göstərdiyi üstün xidmətlərinə görə mayor rütbəsi almışdır. I Dünya Müharibəsinə qatılmış, Çanaqqala döyüşlərində yaralanmışdır. Qafqaz İslam Ordusunda Nuru paşanın yavərliyini etmişdir.
Qafqaz İslam Ordusunda
Qafqaz İslam Ordusu yaradıldığı zaman Ənvər paşanın qardaşı Nuru paşa onun komandanı təyin edildi. Bu ordunun tapşırığı Qafqazda türk təsirini daha da artırmaq idi.
Əli Qılınc Nuru paşanın yavəri kimi Qafqaz İslam Ordusunun bütün hərəkatlarında iştirak etmişdir. Bakının azad edilməsindəki xidmətlərinə görə təltif edilmişdir.
Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsində
Mudros barışığına görə Osmanlı qoşunları Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini tərk etməyə məcbur edildikdən sonra Anadoluya geri dönmüş və Türkiyə İstiqlaliyyət Müharibəsində iştirak etmişdir.
28 oktyabr 1919-cu ildə Mustafa Kamal Paşa tərəfindən Maraş, Antep ətraflarında Qüvvə-i Millini qurmaq tapşırıldı. Bu bölgəyə gedərkən Mustafa Kamal Paşanın təklifi ilə, sonradan öz adı kimi istifadə edəcəyi kod adı Qılınc Əli adından istifadfə etdi. Qarailan və Şahin bəy ilə birlikdə bu bölgədəki üsyanları yatırtdı və Kırşehir üsyançılarını darmadağın etdi.
Keferdiz (Sakçagözü) ağası Xurşud ağanın iqamətgahını qərərgah olaraq istifadə etmişdir. Xurşud ağanın 200-dən çox silahlı adamlarını kordinasiya etmişdir. Xurşud ağanın şəxsi sərvəti ilə aldığı silah-sursatın Qüvvə-i Milliyə tərəfdarlarına çatdırılmasına nəzarət etmişdir.
Ağrı üsyanından sonra qurulan İstiqlal məhkəmələrində üzvlük etmişdir.
Uğurlarına görə 21 oktyabr 1923-cü ildə Qırmızı-Yaşıl zolaqlı İstiqlal Medalı ilə təltif edilmişdir.
Siyasi kariyerası
1920–1938-ci illər arasında Qaziantep millətvəkili olaraq TBMM-də çalışmışdır. 7 iyun 1934-cü ildə polkovnik rütbəsi ilə ordudan ehtiyata buraxılmışdır.
Xurşud ağanın Hatayın Türkiyəyə qaqtılması üçün Hatay prezidenti Tayfur Sökmenə verdiyi dəstəyin dövlətlə əlaqələndirilməsini təmin etmişdir.
1961-ci ildə Yeni Türkiyə Partiyasının qurucularından olmuşdur.
Ailəsi
Türkiyənin respublika tarixinin ilk qadın keramikaçısı Füreyya Koral ilə evlənmişdir. Türk futbolçu və baş məşqçisi Gündüz Qılınc, yazıçısı Altemur Qılınc, Fahir Qılınc və Kəskin Qılıncın atasıdır.
Əsərləri
- Xatirələrini danışır (1955)
- Atatürkün xüsusiyyətləri (1955)
- İstiqlal məhkəməsi xatirələri (1955)
Ölümü
14 iyul 1971-ci ildə İstanbulda vəfat etmişdir. Zincirliquyu məzarlığında dəfn edilmişdir.
İstinadlar
- Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu, Türk Parlamento Tarihi, Millî Mücadele ve T.B.M.M. I. Dönem 1919–1923 — III. Cilt: I. Dönem Milletvekillerinin Özgeçmişleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara, 1995, ISBN 975-7291-06-4, s. 423.
- "Füreya" — Ayşe Kulin, s. 46, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2004
- Hatay'ın Kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar — Tayfur Sökmen / Tarih Kurumu Yayınları — 1992