Azərbaycan təzkirəçilik tarixinin ən maraqlı simalarından biri də əslən Azərbaycan türkü olmuş, lakin Hindistanda doğulmuş və bütün həyatı boyu bu diyarda yaşamış Əbu Talib xan Təbrizidir. Onun atası Hacı Məhəmməd Bəy-xan bin Şəfi Təbrizi Nadir şah dövründə yaşadığı İsfahan şəhərindən Hindistana mühacirət edib və (h.q. 1165) miladi 1751-ci ildə bu diyarın Ləkhnay şəhərində oğlu Əbu Talib dünyaya gəlib: "Həmin şəhərdə də boya-başa çatmış və demək olar, müstəqil mütaliəsi sayəsində biliklərə yiyələnib yüksək savad almış Əbu Talib güclü hafizəyə malik, istedadlı bir şəxs olub. O, XVIII əsr Hindistan tarixinə hakim dairələrə yaxın olan ictimai-siyasi xadim, yazıçı-şair, ədəbiyyatşünas-təzkirəçi, tarixçi və səfərnamə müəllifi kimi daxil olub. XX əsr tədqiqatçılarından Məhəmmədəli Tərbiyət özünün məşhur "Danişməndani — Azərbaycan", Əziz Dövlətabadi böyük zəhmətin bəhrəsi olan "Soxənvərani-Azərbaycan" kitablarında, fars dilli təzkirəçilik tarixinin tədqiqində müstəsna xidmətləri olmuş Əhməd Gülçin Məani bu gün bütün təzkirə tədqiqatçılarının stolüstü kitabı və daim müraciət etdikləri mənbə olan "Tarixe-təzkirehaye-farsi" fundamental əsərində və həmçinin pakistanlı alim Doktor Seyyid Əli Rza Nəqəvinin 1964-cü ildə Tehranda nəşr etdirdiyi "Təzkirenevisiye-farsi dər Hendo Pakestan" adlı doktorluq işində əllərində olan tarixi mənbələrə, o cümlədən Əbu Talibin müasiri olmuş və onunla şəxsən görüşüb təmasda olmuş Əbdül-Lətif Şüştərinin "Töhfətül-Aləm" əsərinə, Tomas Vilyam Bill adlı müəllifin Ləkhnauda nəşr etdirdiyi "Miftah ət-təvarix" əsərlərinə istinadən bu müəllifin bioqrafiyası və əsərləri haqqında maraqlı faktlar təqdim edib elmi mülahizələr irəli sürürlər. Əbu Talıb xan Təbrizi haqqında "Azərbaycan təzkirəçilik tarixi" adlanan kitabda V.Musalı adlı tədqiqatçı da məlumat verməyə cəhd göstərib, lakin təəssüf ki, yarım səhifəlik həmin yazıda Məhəmmədəli Tərbiyətin "Danişməndani -Azərbaycan" əsərində verilən məlumatların 1987-ci il Bakı nəşrindəki primitiv və səhv tərcüməsinin daha da primitiv və səhv təkrarından irəli gedə bilməyib. Bütün bunlarla yanaşı Məhəmmədəli Tərbiyətin Əbu Talib xan Təbrizinin ölüm tarixi ilə bağlı verdiyi səhv rəqəm (h.q.1220-ci il əvəzinə h.q. 1221-ci il) burada da təkrar olunur. Məlumat üçün bildiririk ki, Əbu Talib xan Təbrizinin ölümü ilə bağlı "Miftah ət-təvarix" əsərində onun oğlu Mirzə Yusif Bağırın sifarişi ilə yazılmış iki maddeyi-tarix də qeyd olunub. Fars dilli klassik poeziyanın parlaq simalarından olan Ənvərinin adı 1987-ci il Bakı nəşrində mexaniki olaraq Ənvari kimi getdiyindən, hətta bu texniki səhv də eynilə təkrar olunub. Bütün bünlar Azərbaycan ədəbi təzkirələrinin demək olar ki, əksəriyyətinin fars dilində yazıldığından və bu səbəbdən bu dili bilməyən bir çox tədqiqatçılar üçün qaranlıq qaldığından, onların bu mənbələrə yaxın dura bilməyib ələ keçirə bildikləri azərbaycandilli tədqiqatlara tənqidi yanaşmadan bu mənbələri təkrar etməklərindən irəli gəlir. Hindistan və Pakistan ərazisində yazılmış fars dilli təzkirələrin pakistanlı tədqiqatçısı Doktor Seyyid Əli Rza Nəqəvinin bizə qürur bəxş etməklə Azərbaycan türkü adlandırdığı Əbu Talib xan Təbrizi fars dilində yazılmış, əlyazma şəklində dünya kitab xəzinələrində mühafizə olunan və bəzilərinin hətta bir sıra Avropa dillərinə belə tərcümə və çap olunmuş əsərlər müəllifidir.
Əbu Talib xan həm də təzkirə müəllifi olduğundan bu əsərlər içərisində onun "Xülasətül-əfkar" adlı əsəri bizim üçün daha maraqlı və daha önəmlidir. 25 illik zəhmətin məhsulu olmuş bu əsər müəllif 40 yaşında ikən yazılıb və 492 şair haqqında məlumatları və əsərlərindən nümunələri əhatə edir. Müəllifin əsəri tamamladıqdan sonra da orada ixtisarlar və əlavələr etdiyindən bu rəqəm bəzi mənbələrdə kiçik fərqlərlə 493 və bəzən 494 də göstərilir. Əsər fars dilli şeir və təzkirəçilik haqqında müəllifin mülahizələrini açıqlayan bir müqəddimədən, əlifba sırası ilə verilmiş qədim, orta və son dövr şairlərindən ibarət olan, 309 müəllifi əhatə edən 28 bölmədən və həmçinin 160 şairin yalnız adı və bir neçə beyti təqdim olunmuş bir zeyldən və nəhayət, müəllifin özü də daxil olmaqla 23 müasir şairi təqdim eldən xatimədən ibarətdir. Əsərdə təqdim olunan Ənisi Şamlu, Əvhədi Marağayi, Qızılbaşxan Ümid, Bədi Təbrizi, Məhsəti, Qasım bəy Haləti, Həsən xan Samlu, Xaqani, Şərif Təbrizi, Şani Təkəlu, Saib Təbrizi, Fələki Şirvani, Mücirəddin Beyləqani, Füzuli, Nizami, Qətran və başqa adlar bu təzkirənin Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı üçün yüksək dəyərindən xəbər verir. "Xülasətül-əfkar" təzkirəsinin dünya əlyazma xəzinələrində mühafizə olunan bir çox əlyazma nüsxələrinin sonunda müəllifin əxlaq, musiqi, əruz və qafiyə, hətta tibb elmi haqqında kiçik risalələri və 1794-cü ildə yazdığı "Lübbüs-siyər və cəhannüma" adlı əsəri də təqdim olunur". Araşdırmaçı daha sonra bildirir ki, Əbu Talib xan Təbriziyə dünya şöhrəti gətirmiş əsəri onun üç cilddən ibarət olan səyahətnaməsidir. "Məsiri-Talibi fi biladi-ifrənci" adlanan bu əsəri Əziz Dövlətabadi son bir neçə əsrin ən yaxşı səyahətnamələrindən biri adlandırır: "Şirin və oxunaqlı bir dildə yazılmış bu əsərdə müəllifin Avropaya olan beş illik səfərinin (1799-1804) təəssüratları öz əksini tapıb. Əbu Talib xanın səfər zamanı olduğu ölkələr və şəhərlər siyahısına nəzər salsaq, bu səfəri dünya səyahəti də adlandırmaq olar. Kəlküttə-Keyptaun (Cənubi Afrika) — İrlandiya — Uels — London — Fransa — İtaliya — Malta adası — İzmir — İstanbul — Ba?dad — Bəsrə — Bombey — Kəlküttə marşrutu ilə həyata keçmiş bu səfərdə müəllifin qələmə aldığı təəssüratlar bu ölkələrdə yaşayan xalqların həyat tərzi, adət və ənənələri, şəhərlərdə olan memarlıq abidələri, kitabxanalar, teatr və konsert salonlarının, zavod və fabriklərin təsviri əsərin tarixi əhəmiyyətindən xəbər verir. Bu əsər yazıldığı dildəki nəşrindən iki il əvvəl əlyazma əsasında Çarlz Stüart tərəfindən 1810-cu ildə ingilis dilinə tərcümə olunaraq Londonda iki cilddə nəşr olunub. Eyni tərcümə yeni əlavələrlə birlikdə 1814-cü ildə təkrar çap olunub. Əsərin farsca orijinal nəşri müəllifin oğlu Mirzə Həsənəli və Mir Qüdrətəli adlı başqa bir şəxsin redaktəsi ilə 1812-ci ildə Kəlküttədə işıq üzü görüb. Əsərin başqa Avropa dillərinə və urdu dilinə olan tərcümə və nəşrləri də mövcuddur. Əlu Talib xan Təbrizinin adına məhz Avropa və London səfərindən sonra Ləndəni-Londonlu nisbəsi də əlavə olunub".
Əbu Talib xan Təbrizinin qələmindən çıxmış aşağıdakı əsərlər də mövcuddur: "Təfzih əl-qafelin" — hicri-qəməri 1211-ci ildə kapitan Riçardsonun sifarişi ilə "Asəf əd-dövlə" əsərinin (m.1775-1797) tarixinə aid yazılmış əsərdir. Orijinal mətni günümüzə çatmayan bu əsərin ingilis dilinə olan tərcüməsi 1885-ci ildə Allahabadda çap olunub. "Merac ət-touhid"-nücum elmi haqqında şeirlə yazılmış risalədir. Müqəddiməsi nəsrlə olan bu əsər 1804-cü ildə yazılmış və sonuncu Səfəvi şahzadəsi Əbülfəth Soltan Məhəmməd Səfəviyə hədiyyə edilib. Bu Səfəvi şahzadəsi həm də təzkirə müəllifidir. Əlu Talib xan Təbrizi klassik şeir növlərinin demək olar ki, hamısını əhatə edən divan sahibidir və bu toplunun əlyazması Britaniya muzeyində mövcuddur. Əlu Talib xan Təbrizinin bəzi şeirləri Q.Svintonun ingilis dilinə tərcüməsi ilə birlikdə 1807-ci ildə Londonda nəşr edilib. Onun Londonun vəsfinə həsr etdiyi "Şürurəfza" adlı məsnəvisi də əlyazma şəklində mövcuddur. Bu əsərin Edinburq kitabxanasında saxlanan əlyazmasında Əlu Talib xan Təbrizinin portreti də mövcuddur. Mənbələr Əbu Talib xan Təbrizinin bir mətnşünas-tədqiqatçı kimi də fəaliyyətindən xəbər verir. Belə ki, o, Hafiz divanının 12 nüsxə əsasında mətnini bərpa edib və bu mətn 1200 tirajla çap olunub. Əziz Dövlətəbadinin fikrincə, bu çap Hafiz divanının ilk və ya birinci çaplarındandır"..
əbu, talib, təbrizi, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, təbrizi, xviii, əsr, azərbaycan, təzkirəçilərindəndirdoğum, yeri, hindistanazərbaycan, təzkirəçilik, tarixinin, maraqlı, simalarından, biri, əslən, azərbaycan, türkü, olmuş, lakin, hindistanda, doğul. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Tebrizi Ebu Talib xan Tebrizi XVIII esr Azerbaycan tezkirecilerindendirEbu Talib xan TebriziDogum yeri HindistanAzerbaycan tezkirecilik tarixinin en maraqli simalarindan biri de eslen Azerbaycan turku olmus lakin Hindistanda dogulmus ve butun heyati boyu bu diyarda yasamis Ebu Talib xan Tebrizidir Onun atasi Haci Mehemmed Bey xan bin Sefi Tebrizi Nadir sah dovrunde yasadigi Isfahan seherinden Hindistana muhaciret edib ve h q 1165 miladi 1751 ci ilde bu diyarin Lekhnay seherinde oglu Ebu Talib dunyaya gelib Hemin seherde de boya basa catmis ve demek olar musteqil mutaliesi sayesinde biliklere yiyelenib yuksek savad almis Ebu Talib guclu hafizeye malik istedadli bir sexs olub O XVIII esr Hindistan tarixine hakim dairelere yaxin olan ictimai siyasi xadim yazici sair edebiyyatsunas tezkireci tarixci ve sefername muellifi kimi daxil olub XX esr tedqiqatcilarindan Mehemmedeli Terbiyet ozunun meshur Danismendani Azerbaycan Eziz Dovletabadi boyuk zehmetin behresi olan Soxenverani Azerbaycan kitablarinda fars dilli tezkirecilik tarixinin tedqiqinde mustesna xidmetleri olmus Ehmed Gulcin Meani bu gun butun tezkire tedqiqatcilarinin stolustu kitabi ve daim muraciet etdikleri menbe olan Tarixe tezkirehaye farsi fundamental eserinde ve hemcinin pakistanli alim Doktor Seyyid Eli Rza Neqevinin 1964 cu ilde Tehranda nesr etdirdiyi Tezkirenevisiye farsi der Hendo Pakestan adli doktorluq isinde ellerinde olan tarixi menbelere o cumleden Ebu Talibin muasiri olmus ve onunla sexsen gorusub temasda olmus Ebdul Letif Susterinin Tohfetul Alem eserine Tomas Vilyam Bill adli muellifin Lekhnauda nesr etdirdiyi Miftah et tevarix eserlerine istinaden bu muellifin bioqrafiyasi ve eserleri haqqinda maraqli faktlar teqdim edib elmi mulahizeler ireli sururler Ebu Talib xan Tebrizi haqqinda Azerbaycan tezkirecilik tarixi adlanan kitabda V Musali adli tedqiqatci da melumat vermeye cehd gosterib lakin teessuf ki yarim sehifelik hemin yazida Mehemmedeli Terbiyetin Danismendani Azerbaycan eserinde verilen melumatlarin 1987 ci il Baki nesrindeki primitiv ve sehv tercumesinin daha da primitiv ve sehv tekrarindan ireli gede bilmeyib Butun bunlarla yanasi Mehemmedeli Terbiyetin Ebu Talib xan Tebrizinin olum tarixi ile bagli verdiyi sehv reqem h q 1220 ci il evezine h q 1221 ci il burada da tekrar olunur Melumat ucun bildiririk ki Ebu Talib xan Tebrizinin olumu ile bagli Miftah et tevarix eserinde onun oglu Mirze Yusif Bagirin sifarisi ile yazilmis iki maddeyi tarix de qeyd olunub Fars dilli klassik poeziyanin parlaq simalarindan olan Enverinin adi 1987 ci il Baki nesrinde mexaniki olaraq Envari kimi getdiyinden hetta bu texniki sehv de eynile tekrar olunub Butun bunlar Azerbaycan edebi tezkirelerinin demek olar ki ekseriyyetinin fars dilinde yazildigindan ve bu sebebden bu dili bilmeyen bir cox tedqiqatcilar ucun qaranliq qaldigindan onlarin bu menbelere yaxin dura bilmeyib ele kecire bildikleri azerbaycandilli tedqiqatlara tenqidi yanasmadan bu menbeleri tekrar etmeklerinden ireli gelir Hindistan ve Pakistan erazisinde yazilmis fars dilli tezkirelerin pakistanli tedqiqatcisi Doktor Seyyid Eli Rza Neqevinin bize qurur bexs etmekle Azerbaycan turku adlandirdigi Ebu Talib xan Tebrizi fars dilinde yazilmis elyazma seklinde dunya kitab xezinelerinde muhafize olunan ve bezilerinin hetta bir sira Avropa dillerine bele tercume ve cap olunmus eserler muellifidir Ebu Talib xan hem de tezkire muellifi oldugundan bu eserler icerisinde onun Xulasetul efkar adli eseri bizim ucun daha maraqli ve daha onemlidir 25 illik zehmetin mehsulu olmus bu eser muellif 40 yasinda iken yazilib ve 492 sair haqqinda melumatlari ve eserlerinden numuneleri ehate edir Muellifin eseri tamamladiqdan sonra da orada ixtisarlar ve elaveler etdiyinden bu reqem bezi menbelerde kicik ferqlerle 493 ve bezen 494 de gosterilir Eser fars dilli seir ve tezkirecilik haqqinda muellifin mulahizelerini aciqlayan bir muqeddimeden elifba sirasi ile verilmis qedim orta ve son dovr sairlerinden ibaret olan 309 muellifi ehate eden 28 bolmeden ve hemcinin 160 sairin yalniz adi ve bir nece beyti teqdim olunmus bir zeylden ve nehayet muellifin ozu de daxil olmaqla 23 muasir sairi teqdim elden xatimeden ibaretdir Eserde teqdim olunan Enisi Samlu Evhedi Maragayi Qizilbasxan Umid Bedi Tebrizi Mehseti Qasim bey Haleti Hesen xan Samlu Xaqani Serif Tebrizi Sani Tekelu Saib Tebrizi Feleki Sirvani Mucireddin Beyleqani Fuzuli Nizami Qetran ve basqa adlar bu tezkirenin Azerbaycan edebiyyatsunasligi ucun yuksek deyerinden xeber verir Xulasetul efkar tezkiresinin dunya elyazma xezinelerinde muhafize olunan bir cox elyazma nusxelerinin sonunda muellifin exlaq musiqi eruz ve qafiye hetta tibb elmi haqqinda kicik risaleleri ve 1794 cu ilde yazdigi Lubbus siyer ve cehannuma adli eseri de teqdim olunur Arasdirmaci daha sonra bildirir ki Ebu Talib xan Tebriziye dunya sohreti getirmis eseri onun uc cildden ibaret olan seyahetnamesidir Mesiri Talibi fi biladi ifrenci adlanan bu eseri Eziz Dovletabadi son bir nece esrin en yaxsi seyahetnamelerinden biri adlandirir Sirin ve oxunaqli bir dilde yazilmis bu eserde muellifin Avropaya olan bes illik seferinin 1799 1804 teessuratlari oz eksini tapib Ebu Talib xanin sefer zamani oldugu olkeler ve seherler siyahisina nezer salsaq bu seferi dunya seyaheti de adlandirmaq olar Kelkutte Keyptaun Cenubi Afrika Irlandiya Uels London Fransa Italiya Malta adasi Izmir Istanbul Ba dad Besre Bombey Kelkutte marsrutu ile heyata kecmis bu seferde muellifin qeleme aldigi teessuratlar bu olkelerde yasayan xalqlarin heyat terzi adet ve eneneleri seherlerde olan memarliq abideleri kitabxanalar teatr ve konsert salonlarinin zavod ve fabriklerin tesviri eserin tarixi ehemiyyetinden xeber verir Bu eser yazildigi dildeki nesrinden iki il evvel elyazma esasinda Carlz Stuart terefinden 1810 cu ilde ingilis diline tercume olunaraq Londonda iki cildde nesr olunub Eyni tercume yeni elavelerle birlikde 1814 cu ilde tekrar cap olunub Eserin farsca orijinal nesri muellifin oglu Mirze Heseneli ve Mir Qudreteli adli basqa bir sexsin redaktesi ile 1812 ci ilde Kelkuttede isiq uzu gorub Eserin basqa Avropa dillerine ve urdu diline olan tercume ve nesrleri de movcuddur Elu Talib xan Tebrizinin adina mehz Avropa ve London seferinden sonra Lendeni Londonlu nisbesi de elave olunub Ebu Talib xan Tebrizinin qeleminden cixmis asagidaki eserler de movcuddur Tefzih el qafelin hicri qemeri 1211 ci ilde kapitan Ricardsonun sifarisi ile Asef ed dovle eserinin m 1775 1797 tarixine aid yazilmis eserdir Orijinal metni gunumuze catmayan bu eserin ingilis diline olan tercumesi 1885 ci ilde Allahabadda cap olunub Merac et touhid nucum elmi haqqinda seirle yazilmis risaledir Muqeddimesi nesrle olan bu eser 1804 cu ilde yazilmis ve sonuncu Sefevi sahzadesi Ebulfeth Soltan Mehemmed Sefeviye hediyye edilib Bu Sefevi sahzadesi hem de tezkire muellifidir Elu Talib xan Tebrizi klassik seir novlerinin demek olar ki hamisini ehate eden divan sahibidir ve bu toplunun elyazmasi Britaniya muzeyinde movcuddur Elu Talib xan Tebrizinin bezi seirleri Q Svintonun ingilis diline tercumesi ile birlikde 1807 ci ilde Londonda nesr edilib Onun Londonun vesfine hesr etdiyi Sururefza adli mesnevisi de elyazma seklinde movcuddur Bu eserin Edinburq kitabxanasinda saxlanan elyazmasinda Elu Talib xan Tebrizinin portreti de movcuddur Menbeler Ebu Talib xan Tebrizinin bir metnsunas tedqiqatci kimi de fealiyyetinden xeber verir Bele ki o Hafiz divaninin 12 nusxe esasinda metnini berpa edib ve bu metn 1200 tirajla cap olunub Eziz Dovletebadinin fikrince bu cap Hafiz divaninin ilk ve ya birinci caplarindandir 1 Eserleri Redakte Xula setul efkar XVIII esr Istinadlar Redakte 1 Xarici kecidler Redakte Menbe https az wikipedia org w index php title Ebu Talib xan Tebrizi amp oldid 6083120, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
