Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Əbu Leys Səmərqəndi (ərəb. أبو الليث السمرقندي; 944, Səmərqənd – 983, Səmərqənd) və ya Nəsr ibn Məhəmməf ibn Əhməd ibn İbrahim əs-Səmərqəndi — Hənəfi məzhəbi fəqihi, təfsir və hədis alimi.
| Əbu Leys Səmərqəndi | |
|---|---|
| ərəb. أبو الليث السمرقندي | |
 | |
| Doğum tarixi | 944 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 983 |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | fiqh |
Bioqrafiyası
Səmərqənddə dünyaya gəldiyi ehtimal olunan İmam Əbu Leys, "İmamul-xuda" ləqəbi ilə də tanınır. Atasından etdiyi rəvayətlər nəzərə alınsa, ilk müəlliminin atası olduğunu demək mümkündür. Fiqh sahəsində isə əsas müəllimi "Kiçik Əbu Hənifə" ləqəbi ilə tanınan Əbu Cəfər Hinduvanidir. Elmi şəcərəsi bu yolla Əbu Yusifə qədər gedib çıxır. İmam Əbu Leys Səmərqəndə, Bəlxə, Buxaraya səfər etmişdir. Bu şəhərlərdən başqa Bağdada da getmişdir Oraya gedərək Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Səhl ən-Nisaburidən hədis rəvayət etmişdir. İmam Əbu Leysin digər müəllimləri bunlardır:
- İbn Cənk ləqəbli Xəlil ibn Əhməd əs-Siczi,
- Əməş olaraq tanınan Əbu Bəkir Məhəmməd ibn Səid,
- Əbu Bəkir Məhəmməd ibn Fəzl əl-Buxari.
Yetişdirdiyi tələblərdən bəziləri bunlardır:
- Loğman ibn Hakim ibn Fəzl,
- Əbu Bəkir Məhəmməd ibn Əbdürrəhman ət-Tirmizî,
- Əli ibn Əhmed ər-Rəzzaz — İmam Əbu Leysdən hədis rəvayət etmişdir.
Əbu Leys Səmərqəndi xüsusilə moizə, nəsihət və elmihal sahələrindəki əsərləri sayəsində İslam dünyasının ən tanınmış alimlərindən birinə çevrilmişdir. Onun yazdığı və şöhrətinə görə ona aid edilən əsərlərin bir çoxu Əndəlüsdən İndoneziyaya qədər yayılmış və əsrlər boyu İslam dünyasının bir çox yerində müsəlman cəmiyyətlərinin İslam anlayışına və dini həyatına dərindən təsir etmişdir. Əsərləri müxtəlif müsəlman icmalarının dillərinə tərcümə edilən Əbu Leys şöhrətinin yayıldığı bölgələrdə böyük bir övliya kimi qəbul edilmiş, onun üçün türbələr tikilmişdir. Vəfat etdiyi tarixlər haqqında ziddiyyətlər olsa da onun 21 oktyabr 983-cü ildə vəfat etdiyi güman edilir.
Əsərləri
Əbu Leys Səmərqəndinin müxtəlif elmlər haqqında yazdığı çox qiymətli əsərləri vardır. Ən məşhur əsəri "Tənbehül-qafilin" kitabıdır. Bu kitab vəz və nəsihətlə əlaqədar olub, 94 fəsildən ibarətdir. Əbu Leys Səmərqəndinin yazdığı digər əsərləri bunlardır:
- Təfsirül-Quran.
- Hizanatül-fiqh: Hənəfi məzhəbinin fiqh hökmlərini izah edən bir əsərdir.
- Uyun əl-məsail fil-füru: Fiqh elminə dair bir kitabdır.
- Sirr əl-Vəhy: Miracla əlaqədar bir əsərdir.
- Kurrətül-uyun və müfərrih əl-qəlb əl-məhzun: Böyük günahları izah edən bir əsərdir.
- Şərhül-fiqh əl-Əkbər: İmam Əbu Hənifənin yazmış olduğu əsərin şərhidir.
- Tuhfətül-ənam fi mənaqib əl-Əimmə əl-ərbəzi əl-Ələm: Əhlis-Sünnə məzhəbinin dörd böyük imamı izah edilməkdədir.
- Dəqaiq-ül-əxbar fi zikr əl-Cənnə vən-Nar: Cənnət və Cəhənnəmi izah edən bir əsərdir.
- əl-Fətava,
- Müxtə-lifür-rəvayə,
- ən-Nəvazil fil füru,
- əl-Müqəddimə fis-salat,
- Bəyanı əqidət-ülusul.
- Təsisül-fiqh,
- Şərül-İslam,
- əl-Məarif fi şərhis-səhaif,
- Təsisün-nəzər,
- Risaləül-marifə vəl-imam,
- Risalə fil-hikəm
- Kutün-nəfs filmǝarif əl-ərkanil-xəms,
- əl-Lətaifil-müstəxrəcə min Səhih-əl-Buxari,
- Risalaj fil-fiqh.
İstinadlar
- Deutsche Nationalbibliothek Record #136291163 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Mikail, Rəfail. Dəlilləri ilə İslam fiqhi (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 211–212.
- "Semerkandi, Ebu'l-Leys". Archived from the original on 2024-10-07. İstifadə tarixi: 2025-02-24.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebu Leys Semerqendi ereb أبو الليث السمرقندي 944 Semerqend 983 Semerqend ve ya Nesr ibn Mehemmef ibn Ehmed ibn Ibrahim es Semerqendi Henefi mezhebi feqihi tefsir ve hedis alimi Ebu Leys Semerqendiereb أبو الليث السمرقندي Dogum tarixi 944Dogum yeri SemerqendVefat tarixi 983Vefat yeri SemerqendElm sahesi fiqhBioqrafiyasiSemerqendde dunyaya geldiyi ehtimal olunan Imam Ebu Leys Imamul xuda leqebi ile de taninir Atasindan etdiyi revayetler nezere alinsa ilk muelliminin atasi oldugunu demek mumkundur Fiqh sahesinde ise esas muellimi Kicik Ebu Henife leqebi ile taninan Ebu Cefer Hinduvanidir Elmi seceresi bu yolla Ebu Yusife qeder gedib cixir Imam Ebu Leys Semerqende Belxe Buxaraya sefer etmisdir Bu seherlerden basqa Bagdada da getmisdir Oraya gederek Mehemmed ibn Mehemmed ibn Sehl en Nisaburiden hedis revayet etmisdir Imam Ebu Leysin diger muellimleri bunlardir Ibn Cenk leqebli Xelil ibn Ehmed es Siczi Emes olaraq taninan Ebu Bekir Mehemmed ibn Seid Ebu Bekir Mehemmed ibn Fezl el Buxari Yetisdirdiyi teleblerden bezileri bunlardir Logman ibn Hakim ibn Fezl Ebu Bekir Mehemmed ibn Ebdurrehman et Tirmizi Eli ibn Ehmed er Rezzaz Imam Ebu Leysden hedis revayet etmisdir Ebu Leys Semerqendi xususile moize nesihet ve elmihal sahelerindeki eserleri sayesinde Islam dunyasinin en taninmis alimlerinden birine cevrilmisdir Onun yazdigi ve sohretine gore ona aid edilen eserlerin bir coxu Endelusden Indoneziyaya qeder yayilmis ve esrler boyu Islam dunyasinin bir cox yerinde muselman cemiyyetlerinin Islam anlayisina ve dini heyatina derinden tesir etmisdir Eserleri muxtelif muselman icmalarinin dillerine tercume edilen Ebu Leys sohretinin yayildigi bolgelerde boyuk bir ovliya kimi qebul edilmis onun ucun turbeler tikilmisdir Vefat etdiyi tarixler haqqinda ziddiyyetler olsa da onun 21 oktyabr 983 cu ilde vefat etdiyi guman edilir EserleriEbu Leys Semerqendinin muxtelif elmler haqqinda yazdigi cox qiymetli eserleri vardir En meshur eseri Tenbehul qafilin kitabidir Bu kitab vez ve nesihetle elaqedar olub 94 fesilden ibaretdir Ebu Leys Semerqendinin yazdigi diger eserleri bunlardir Tefsirul Quran Hizanatul fiqh Henefi mezhebinin fiqh hokmlerini izah eden bir eserdir Uyun el mesail fil furu Fiqh elmine dair bir kitabdir Sirr el Vehy Miracla elaqedar bir eserdir Kurretul uyun ve muferrih el qelb el mehzun Boyuk gunahlari izah eden bir eserdir Serhul fiqh el Ekber Imam Ebu Henifenin yazmis oldugu eserin serhidir Tuhfetul enam fi menaqib el Eimme el erbezi el Elem Ehlis Sunne mezhebinin dord boyuk imami izah edilmekdedir Deqaiq ul exbar fi zikr el Cenne ven Nar Cennet ve Cehennemi izah eden bir eserdir el Fetava Muxte lifur revaye en Nevazil fil furu el Muqeddime fis salat Beyani eqidet ulusul Tesisul fiqh Serul Islam el Mearif fi serhis sehaif Tesisun nezer Risaleul marife vel imam Risale fil hikem Kutun nefs filmǝarif el erkanil xems el Letaifil mustexrece min Sehih el Buxari Risalaj fil fiqh IstinadlarDeutsche Nationalbibliothek Record 136291163 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Mikail Refail Delilleri ile Islam fiqhi az Baki Serq Qerb 2014 211 212 Semerkandi Ebu l Leys Archived from the original on 2024 10 07 Istifade tarixi 2025 02 24