Şərqi Sayan — Dağ sistemi olaraq Cənubi Sibir ərazisində 1000 km məsafədə uzanır. cənub-şərqi Krasnoyarsk diyarı, qərbi Buryatiya və İrkutsk vilayəti, şimal-şərqi Tuva və Monqolustannın Xuvsqel oymağı ərasisində isə cənubu yerləşir. Qısası olaraq Yenisey çayının sahillərindən Baykal gölü ərafına qədər uzanır. Qərbi Sayan dağları ilə birlikdə Sayan dağlarının əmələ gətirirlər. Sibir Platformasının cənub-qərbində yerləşir.
Şərqi Sayan əsasən qneysdən ibarətdir. Mərmər, ambifilit və kvarsit kimi suxurlar səthə çıxır. Faydalı qazıntılardan Qızıl, Qrafit, Boksit, Asbest və Fosforitə rast gəlinir.
Oroqrafiya
Mərkəzi və cənub-şərq hissədə Yüksək dağlıq massivlər vardır: Böyük Sayan, Tunkin, Kitoy, Botoqol və s.
Şərqi Sayan dağlarının daxilində sönmüş Kropotkina vulkanı ətrafı ərazilərdə vulkanık suxurlar geniş yayılmışdır. Şərq hissədə çox illik buzlar hakim olduğundan relyefə belə öz təsirini göstərmişdir. Şərqi sayan dağlarından axan çayların böyük əksəriyyəti kanyon, astana və şəlalə əmələ gətirir.
Bitkilər aləmi
Ərazinin böyük qismi yüksək dağlıqdır. Burada Tayqa meşələri geniş yayılmışdır. Əsasən iynə yarpaqlı ağaclar üstünlük təşkil edir. 1500–2000 metr yükəkliklərdə dağ tundurası yayılmışdır. Burada daş üzərində yayılmış mamırlar üstünlük təşkil edir.
İqlimi
İqlimi sərt və soyuq olur. Dağlarda qış uzun şaxtalı, yay isə qısa və mülayim keçir. 900–1300 m yüksəklikdə orta temperatur yanvar ayında −17 , −25 °S, iyulda isə 12 , 14 °S təşkil edir.
Yağıntının miqdarı yüksəklikdən asılı olaraq dəyişiir. Cənub-şərq hissəsində yağıntı 300 mm, qərb və cənub-qərbdə isə 800 mm, orta hissədə 400 mm təşkil edir. .
Suları
Şərqi Tyanşan ərazisində 100-ə qədər Buzlaq mövcuddur ki, onlarında ümumi sahəsi 30 km² təşkil edir. Xüsusi ilə mağaralarda sırsıralarla zəngin olan buzlaqlar vardır.
Kitay çayı
Onun ərazisində əmələ gələn çaylar Yeniseyin hövzəsinə aiddir. Ən iri çayları Aqul, Biryosa çayı, Kan çayı, Mana çayı, Sisim, Sida çayı, Tuba, Uda çayı. İya çayı, Oka çayı, Bolşaya Belaya çayı, Kitoy çayı, İrkut.
Göllərin böyük əksəriyyəti buzun ekzarasiya fəsliyyəti nəticəsində əmələ gəlmişdir (Aqul gölü).
Bölgə zəngin miniral suları ilə məşhurdur ( Arşan, Nılova Pustın və Şumak).
Təbiətin qorunması
Şərqi Sayan dağlarının şimal-qərbində Yenisey çayının şərq sahillərindən başlayaraq Slobı qoruğu yerləşir. Silsilənin cənub-şərqində isə Tunqus milli parkı yerləşir. Bu qoruğun ərazisi Buryatiyanın Tuksin rayonu ərazisinə daxildir.
İstinadlar
Artikel Ostsajan in der Großen Sowjetischen Enzyklopädie (BSE), 3. Auflage 1969–1978
Геологический словарь: в 2-х томах. — М.: Недра. Под редакцией К. Н. Паффенгольца и др. 1978.
2016-03-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-25.
Mənbə
Baykalın təbiəti.
Avqust 31, 2021
şərqi, sayan, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, sayan, dağ, sistemi, olaraq, cənubi, sibir, ərazisində, 1000, məsafədə, uzanır, cənub, şərqi, krasnoyarsk, diyarı, qərbi, buryatiya, irkutsk, vilayəti, şimal, şərqi, tuva, monqolustannın, xuvsqel, oymağı, ə. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Sayan Serqi Sayan Dag sistemi olaraq Cenubi Sibir erazisinde 1000 km mesafede uzanir cenub serqi Krasnoyarsk diyari qerbi Buryatiya ve Irkutsk vilayeti simal serqi Tuva ve Monqolustannin Xuvsqel oymagi erasisinde 1 ise cenubu yerlesir Qisasi olaraq Yenisey cayinin sahillerinden Baykal golu erafina qeder uzanir Qerbi Sayan daglari ile birlikde Sayan daglarinin emele getirirler Sibir Platformasinin 2 cenub qerbinde yerlesir Serqi SayanMunku Sardik zirvesiUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 3491 mUzunlugu 1000 kmHundur noqtesi Munku SardikYerlesmesi51 43 08 sm e 100 35 49 s u Olkeler Monqolustan RusiyaSerqi Sayan Vikianbarda elaqeli mediafayllarCenubi Sibir daglari Mundericat 1 Geologiya 2 Oroqrafiya 3 Bitkiler alemi 4 Iqlimi 5 Sulari 6 Tebietin qorunmasi 7 Istinadlar 8 MenbeGeologiya RedakteSerqi Sayan esasen qneysden ibaretdir Mermer ambifilit ve kvarsit kimi suxurlar sethe cixir Faydali qazintilardan Qizil Qrafit Boksit Asbest ve Fosforite rast gelinir Oroqrafiya RedakteMerkezi ve cenub serq hissede Yuksek dagliq massivler vardir Boyuk Sayan Tunkin Kitoy Botoqol ve s Serqi Sayan daglarinin daxilinde sonmus Kropotkina vulkani etrafi erazilerde vulkanik suxurlar genis yayilmisdir Serq hissede cox illik buzlar hakim oldugundan relyefe bele oz tesirini gostermisdir Serqi sayan daglarindan axan caylarin boyuk ekseriyyeti kanyon astana ve selale emele getirir Bitkiler alemi RedakteErazinin boyuk qismi yuksek dagliqdir Burada Tayqa meseleri genis yayilmisdir Esasen iyne yarpaqli agaclar ustunluk teskil edir 1500 2000 metr yukekliklerde dag tundurasi yayilmisdir Burada das uzerinde yayilmis mamirlar ustunluk teskil edir Iqlimi RedakteIqlimi sert ve soyuq olur Daglarda qis uzun saxtali yay ise qisa ve mulayim kecir 900 1300 m yukseklikde orta temperatur yanvar ayinda 17 25 S iyulda ise 12 14 S teskil edir Yagintinin miqdari yukseklikden asili olaraq deyisiir Cenub serq hissesinde yaginti 300 mm qerb ve cenub qerbde ise 800 mm orta hissede 400 mm teskil edir Sulari RedakteSerqi Tyansan erazisinde 100 e qeder Buzlaq movcuddur ki onlarinda umumi sahesi 30 km teskil edir Xususi ile magaralarda sirsiralarla zengin olan buzlaqlar vardir Kitay cayi Onun erazisinde emele gelen caylar Yeniseyin hovzesine aiddir En iri caylari Aqul Biryosa cayi Kan cayi Mana cayi Sisim Sida cayi Tuba Uda cayi Iya cayi Oka cayi Bolsaya Belaya cayi Kitoy cayi Irkut Gollerin boyuk ekseriyyeti buzun ekzarasiya fesliyyeti neticesinde emele gelmisdir Aqul golu 3 Bolge zengin miniral sulari ile meshurdur Arsan Nilova Pustin ve Sumak Tebietin qorunmasi RedakteSerqi Sayan daglarinin simal qerbinde Yenisey cayinin serq sahillerinden baslayaraq Slobi qorugu yerlesir Silsilenin cenub serqinde ise Tunqus milli parki yerlesir Bu qorugun erazisi Buryatiyanin Tuksin rayonu erazisine daxildir Istinadlar Redakte Artikel Ostsajan in der Grossen Sowjetischen Enzyklopadie BSE 3 Auflage 1969 1978 Geologicheskij slovar v 2 h tomah M Nedra Pod redakciej K N Paffengolca i dr 1978 Rogalskij V I Turisticheskie marshruty v Sayanah 1968 g 2016 03 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 25 Menbe RedakteBaykalin tebieti Menbe https az wikipedia org w index php title Serqi Sayan amp oldid 5976953, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
