Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Şirvan dolçası — ustad naqqaş Əli bin Məhəmməd bin Əbü-l Qasım tərəfindən 1206-cı ildə Şirvanda hazırlanmış monumental bədii dolça. Müxtəlif sənətşünaslar tərəfindən, orta əsrlər Azərbaycan incəsənətinin dövrümüzə çatmış ən dəyərli əsərlərindən biri hesab edilir. Hazırda Ermitaj muzeyində, nümunəsi kimi sərgilənir.
| Şirvan dolçası | |
|---|---|
 Əsərin muzey tərəfindən çəkilmiş onlayn ekpozisiya fotosu | |
| Material | tunc, gümüş üzləmə |
| Ölçü | 31x35 sm |
| Yaranıb | 1206 |
| Yeri | Şirvan |
| Saxlanılır | (1928-ci ilə kimi) Ermitaj (bu günə kimi) |
Şirvanda yerli sakinlərdən alınan dolça əvvəlcə Tbilisiyə göndərilmiş, daha sonra Sankt-Peterburq şəhərində fəaliyyət göstərən yerli antikvar auksionlardan birində 1916-cı ildə Ukrayna mənşəli kolleksiyaçı Boqdan Xanenko tərəfindən əldə edilmişdir. 1917-ci ildə Boqdan Xanenkonun vəfatından sonra onun vəsiyyətnaməsinə əsasən Şirvan dolçası Boqdan və Varvara Xanenkolar adına ÜmumUkrayna Elmlər Akademiyası muzeyinə bağışlanır. 1928-ci ilin may ayından Ukraynanın Xanenkolar muzeyində SSRİ-nin “Dövlət Satışı” üzrə Komissiyası əsəri xarici satışa çıxarmaq üçün “Antikvariat” firmasının Leninqrad filialına göndərir. 1932-ci ildə Ermitaj Muzeyinin “Şərq incəsənəti şöbəsi” kolleksiyasında peyda olur.
Tarixi-mədəni fon
Elmi ədəbiyyatda həm də adlandırılan dolçalar əsasən müxtəlif insan və heyvan formalarında hazırlanmaqla, Yaxın Şərq xalqlarının orta əsrlər mədəniyyətlərində geniş yayılmış və yeməkdən əvvəl əl yumaq üçün istifadə edilmişdir. Tarixi , Anadolu və Azərbaycan ərazisində yaşayan xalqlar tunc dövrünün sonu, dəmir dövrünün əvvəllərindən başlayaraq müxtəlif materiallardan zoomorf formalı dolça, şamdan və kuzələr hazırlayırdılar. Əksər hallarda totem heyvanların formalarında hazırlanan bu qablar həm dini mərasimlərdə, həm də məişətdə geniş istifadə edilirdi. Azərbaycan ərazisində arxeoloji qazıntılar zamanı bu cür dolçalar Mingəçevir, Ağsu (Nərgizava nekropolu), Daşkəsən və Şamaxı ərazilərdində aşkar edilmişdir.
Erkən orta əsrlər dövründə zoomorf dolçalar Bizans vasitəsi ilə Avropa xalq sənətkarları arasında da yayılmış, Səlib yürüşləri vasitəsi ilə Avropa məişətinə düşən çoxsaylı bənzər predmetlər isə Avropa zadəganlarını zoomorf akvamanillə tanış etmişdir.
Metaltökmə texnikasının kəşfindən sonra, zoomorf dolçalar bu texnika ilə hazırlanır və müəllifin fantaziyasına uyğun daha mürəkkəb kompozisiyalar qurulurdu; xüsusilə bu cür dolçalar Səlcuqluların hakimiyyəti dövründə geniş yayılır, Hülakülər dövründə isə zoomorf dolçalar zəngin naxışlarla bəzədilərək hökmdar və zəngin əyan saraylarında istifadə olunur.
Şirvan dolçasının yaranma dövründə Şirvanın sosial-siyasi və sənətkarlıq mühiti öz mütərəqqiliyi ilə seçilirdi. Abidənin yarandığı dövrdə Şirvanşahlar dövləti - Şirvanşah Məzyədilər sülaləsinin sonuncu hökmdarı ( 991-1027) tərəfindən idarə olunurdu. Ticarət və sənətkarlıq gur inkişaf edirdi. Şirvanın ən iri ticarət və sənətkarlıq mərkəzi o dövrdə Yəzidiyyə adlanan, sonrakı Şamaxiyyə və müasir Şamaxı şəhəri olmuşdur. Şirvanın Layzan vilayətinin paytaxtı Lahıc - tarixən silahkarlıq və misgərlik sənəti mərkəzi idi. Sənətşünas alim T. İbrahimov hesab edir ki, Şirvan dolçasının məhz Lahıc karxanalarından birində hazırlanması ehtimalı yüksəkdir.
-
Cənubi Dağıstan ərazisindən aşkarlanmış VII əsrə aid metal dolça, Ermitaj -
-
Mingəçevirdəki Sudağılan yaşayış yerində arxeoloji qazıntılar zamanı aşkarlanmış zoomorf formalı dolça, Azərbaycan Tarix Muzeyi -
Şamaxı şəhəri ərazisində arxeoloji qazıntılar zamanı aşkarlanmış XIII əsrə aid metal dəvə və mul fiqurları, Azərbaycan Tarix Muzeyi
Tarixi
30 noyabr 1805-ci il tarixində P. Sisianovun rəhbərliyi altında rus ordusu Şirvan xanlığı ərazisinə daxil olur. Bir aydan sonra Şirvan xanı Mustafa xan Şirvanın rus tabeçiliyinə keçməsi barədə təslim müqaviləsini imzalayır. 1820-ci ildə Mustafa xanın İrana qaçması ilə Şirvan xanlığı ləğv olur və burada rus inzibati idarəçiliyi tətbiq olunmaqla, Rusiya imperiyasının Şamaxı quberniyası təsis olunur. XIX əsrin sonunda Rusiya imperiyasında Qafqaz əyalətindən maddi gəlir əldə etmək məqsədi ilə “Zaqafqaziya Kustar Komitəsi” yaradılır. Gəlir gətirə biləcək xalq sənətkarlığı istehsalını bərpa etmək məqsədi ilə qədim autentik sənət əsərləri əhalidən toplanır, onların texnologiyaları öyrənilərək sadələşmiş surətləri çıxarılır və kütləvi kustar istehsalına cəlb olunur. Bununla belə, Kustar Komitənin emissarları unikal bədii əhəmiyyəti və dəyəri olan sənətkarlıq nümunələrinin orijinallarını (xalılar, silah, zinət əşyaları, çini qablar və misgərlik əsərləri) yerli əhalidən qismən - müsadirə edərək, qismən isə - aldadaraq, dəyər-dəyməzə əldə edərək, yüksək tarixi və bədii dəyəri olan, unikal əşyalar Kustar Komitənin muzeyində (Tbilisi şəhərində yerləşirdi) yığılaraq, sonradan Rusiyanın və Avropa auksionlarına satış üçün göndərilirdi.
Şirvanda yerli sakinlərdən alınan dolça da bu zaman Tbilisiyə göndərilir. Lakin, Şirvan dolçası xarici auksiona yönləndirilmir. Şirvan dolçasının xarici satışa çıxarılmaması səbəbi – inək fiqurunun qulalardan birinin - tam, digərinin isə – qismən qopmuş vəziyyətdə olması idi. Dolça fiqurlarının xarici səthini bəzəyən incə naxış və təsvirlərin də silinmiş vəziyyətdə olması onun xarici bazarda alınması ehtimalını aşağı endirirdi.
Natamam və qüsurlu əntiq əşyasının yüksək qiymətə xaricə satılmasına şübhə edən dəllallar onu daxili antikvariat bazarına yönəldirlər. 1916-cı ildə Ukrayna mənşəli kolleksiyaçı Boqdan Xanenko Şirvan dolçasını Sankt-Peterburq şəhərində fəaliyyət göstərən belə yerli antikvar auksionlardan birindən əldə edir. Boqdan Xanenkovun kolleksiyasında yer almış bu əşya haqqında ilk dəfə “Apollon” jurnalının 1916-cı il nəşrində incəsənət tarixçisi Vsevolod Voinov məqaləsində məlumat verir. 1917-ci ildə Boqdan Xanenkonun vəfatından sonra onun vəsiyyətnaməsinə əsasən Şirvan dolçası Boqdan və Varvara Xanenkolar adına ÜmumUkrayna Elmlər Akademiyası muzeyinə bağışlanır (indiki ). Həmin muzeyin 1919-cu ilə aid ilk əlyazma kataloqunda Şirvan dolçasının şəkili, ölçüləri və saxlanma vəziyyəti barədə məlumat verilir. Əsər muzey ekspozisiyasında 1929-cu ilə kimi nümayiş edilir.
1928-ci ilin may ayından Ukraynanın Xanenkolar muzeyində SSRİ-nin “Dövlət Satışı” (rus. ГосТорг) üzrə Komissiyası işləyərək, muzey kolleksiyasından xarici satışa eksponatlar seçirlər. 1929-cu ilin avqustunda Komissiyanın Qərarı ilə №2093 saylı İnventar nömrəsi olan “Şirvan dolçası” 3000 qızıl rubl dəyərində qiymətlənərək, eksporta satışa məqsədəuyğun sayılır. 1929-cu ilin sentyabr ayında eksponat “Dövlət Satışı”nın “Antikvariat” firmasının Leninqrad filialına satış məqsədi ilə verilir. Mağazada iki il qalıb satılmayan əsər, Ukraynaya qaytarılmır və 1932-ci ildə Ermitaj Muzeyinin “Şərq incəsənəti şöbəsi” kolleksiyasında peyda olur.
2000-ci ildə Ermitajda təşkil edilən “İslam incəsənəti” sərgisinin əsas reklam siması seçilən əsər, muzeyin saytında, sərgi açıqcalarında və muzey təsvirində XII əsr İran incəsənəti nümunəsi kimi təqdim edilir, mənşəyi isə təxminən Xorasan şəhəri olması qeyd edilir.
Bədii və texniki xüsusiyyətləri
Şirvan dolçası orijinal bədii obraz və unikal istehsal texnikası ilə Yaxın Şərq və Avropanın bənzər zoomorf dolçalarından seçilir. Dolça, 1206-cı ildə tarixi Şirvan ərazisində ustad naqqaş Əli bin Məhəmməd bin Əbü-l Qasım tərəfindən hazırlanmışdır. Qab tökmə (qəlibkarlıq) üsulu ilə tuncdan hazırlanmış, hündürlüyü 31 sm.; eni – 35 sm.-dir.
Müəllif əsər üzərində imzasını da qoymuşdur; inək fiqurunun boyun hissəsində incə xətli kitabədə yazılıb: “Bu İnək, buzov və şir - ədalətli, hər şeyi bilən Allahın köməyi ilə bir qəlibdən, bir dəfəyə tökülmüşdür.” İnəyin boğaz hissəsində və başında isə müəllif öz adını, tarixi, sifarişçi və yiyəsinin adını həkk edir: “Əli bin Məhəmməd bin Əbü-l-Qasım ən-naqqaş. Məhərrəm ayı 603-cü il. Şirvan. Sifarişçi Ruzbeh bin Afridun. Sahibi- Şah Burzin bin Afridun. Allah onu qorusun”
Dolça, üç zoomorf fiqurlu heykəltəraşlıq kompozisiyasından təşkil edilmişdir. Belində oturan şir tərəfindən gəmirilməsinə fikir vermədən ac balasını (buzov) əmizdirən inək fiquru, dolçanın su konteyneridir. Süd əmən balasının rahatlığını pozmamaq üçün, diri-diri gəmirilən ana-inək - şirə heç bir məhəl qoymur. Buzov isə, ölüm cəngində olan anasının mücadiləsindən xəbəri olmayaraq, rahat süd əmir. Kompozisiya həcmli heykəltəraşlıq obrazını ifadə etməklə bərabər, yüksək ustalıqla hazırlanmış əl-üz yumaq üçün su qabıdır.
Üç fiqurdan ibarət, daxili boş olan bu heykəl kompozisiyası birləşmiş qablar prinsipi ilə hazırlanıb. Dolçanın su doldurmaq üçün nəzərdə tutulmuş ağız hissəsini – şir fiqurunun boynundakı dəlik yerinə yetirmiş, lüləyi isə - inəyin başı və ağzındakı dəlik olmuşdur.
Qəlibkarlıq üsulu ilə tökülmüş inək fiqurunun xarici səthi xətəmkarlıq üsulu ilə naxış, fiqurlu təsvirlər və yazılı kitabələrlə bəzədilib. İncə cızılmış naxış, insan, heyvan, quş fiqurları və ərəb qrafikalı yazılar, əridilmiş gümüşlə örtülərək, inkrustasiya effektini yaratmışlar. Sarı rəngli tunc üzərində - gümüşü parıltılı incə xətlər hər üç fiqurun xarici səthini hörümçək toru tək bəzəyirlər.
Əsəri tədqiq etmiş tarixçi M. M. Dyakonov yazır ki, “Qəlibkarlıq texnikasında hazırlanmış dolça, şirvanlı ustanın yüksək peşəkarlığını nümayiş edir. Burada hər bir xırda detal, element ümumi fikrə xidmət edərək, kompozisiyanın vahidliyini və tamlığını təmin edir.”
İstinadlar
- Dostiyev, Tarikh. "Toreutics of Azerbaijan" (PDF). Heritage. № 17. 2014: 33. İstifadə tarixi: 23 avqust 2025.
- "Водолей в виде коровы-зебу". İstifadə tarixi: 23 avqust 2025.
- Баннаева, Наиля. "Приключения ширванского водолея. О том, как уникальный памятник азербайджанского искусства оказался в Эрмитаже". anl.az. anl.az. Каспiй. 2018, 28 июля. İstifadə tarixi: 23 avqust 2025.
- İbrahimov, Telman. "1206-cı il Şirvan aftafası. Şirvandan Sankt-Peterburqun "Ermitaj" muzeyinədək uzanan yol". 11 iyun 2018. İstifadə tarixi: 23 avqust 2025.
- Рудик, Анна. "Шедевр. История присвоения". what.in.ua. What in UA. 14 січня 2011. İstifadə tarixi: 23 avqust 2025.
- Дьяконов, М.М. Ширванский бронзовый водолей 1206 г. (Памятники эпохи Руставели). Ленинград. 1938. səh. 252-258. (#accessdate_missing_url)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sirvan dolcasi ustad naqqas Eli bin Mehemmed bin Ebu l Qasim terefinden 1206 ci ilde Sirvanda hazirlanmis monumental bedii dolca Muxtelif senetsunaslar terefinden orta esrler Azerbaycan incesenetinin dovrumuze catmis en deyerli eserlerinden biri hesab edilir Hazirda Ermitaj muzeyinde numunesi kimi sergilenir Sirvan dolcasiEserin muzey terefinden cekilmis onlayn ekpozisiya fotosuMaterial tunc gumus uzlemeOlcu 31x35 smYaranib 1206Yeri SirvanSaxlanilir 1928 ci ile kimi Ermitaj bu gune kimi Sirvanda yerli sakinlerden alinan dolca evvelce Tbilisiye gonderilmis daha sonra Sankt Peterburq seherinde fealiyyet gosteren yerli antikvar auksionlardan birinde 1916 ci ilde Ukrayna menseli kolleksiyaci Boqdan Xanenko terefinden elde edilmisdir 1917 ci ilde Boqdan Xanenkonun vefatindan sonra onun vesiyyetnamesine esasen Sirvan dolcasi Boqdan ve Varvara Xanenkolar adina UmumUkrayna Elmler Akademiyasi muzeyine bagislanir 1928 ci ilin may ayindan Ukraynanin Xanenkolar muzeyinde SSRI nin Dovlet Satisi uzre Komissiyasi eseri xarici satisa cixarmaq ucun Antikvariat firmasinin Leninqrad filialina gonderir 1932 ci ilde Ermitaj Muzeyinin Serq inceseneti sobesi kolleksiyasinda peyda olur Tarixi medeni fonElmi edebiyyatda hem de adlandirilan dolcalar esasen muxtelif insan ve heyvan formalarinda hazirlanmaqla Yaxin Serq xalqlarinin orta esrler medeniyyetlerinde genis yayilmis ve yemekden evvel el yumaq ucun istifade edilmisdir Tarixi Anadolu ve Azerbaycan erazisinde yasayan xalqlar tunc dovrunun sonu demir dovrunun evvellerinden baslayaraq muxtelif materiallardan zoomorf formali dolca samdan ve kuzeler hazirlayirdilar Ekser hallarda totem heyvanlarin formalarinda hazirlanan bu qablar hem dini merasimlerde hem de meisetde genis istifade edilirdi Azerbaycan erazisinde arxeoloji qazintilar zamani bu cur dolcalar Mingecevir Agsu Nergizava nekropolu Daskesen ve Samaxi erazilerdinde askar edilmisdir Erken orta esrler dovrunde zoomorf dolcalar Bizans vasitesi ile Avropa xalq senetkarlari arasinda da yayilmis Selib yurusleri vasitesi ile Avropa meisetine dusen coxsayli benzer predmetler ise Avropa zadeganlarini zoomorf akvamanille tanis etmisdir Metaltokme texnikasinin kesfinden sonra zoomorf dolcalar bu texnika ile hazirlanir ve muellifin fantaziyasina uygun daha murekkeb kompozisiyalar qurulurdu xususile bu cur dolcalar Selcuqlularin hakimiyyeti dovrunde genis yayilir Hulakuler dovrunde ise zoomorf dolcalar zengin naxislarla bezedilerek hokmdar ve zengin eyan saraylarinda istifade olunur Sirvan dolcasinin yaranma dovrunde Sirvanin sosial siyasi ve senetkarliq muhiti oz mutereqqiliyi ile secilirdi Abidenin yarandigi dovrde Sirvansahlar dovleti Sirvansah Mezyediler sulalesinin sonuncu hokmdari 991 1027 terefinden idare olunurdu Ticaret ve senetkarliq gur inkisaf edirdi Sirvanin en iri ticaret ve senetkarliq merkezi o dovrde Yezidiyye adlanan sonraki Samaxiyye ve muasir Samaxi seheri olmusdur Sirvanin Layzan vilayetinin paytaxti Lahic tarixen silahkarliq ve misgerlik seneti merkezi idi Senetsunas alim T Ibrahimov hesab edir ki Sirvan dolcasinin mehz Lahic karxanalarindan birinde hazirlanmasi ehtimali yuksekdir Cenubi Dagistan erazisinden askarlanmis VII esre aid metal dolca Ermitaj Daskesen rayonunun Zagali kendi erazisinde askarlanmis IV VII esrlere aid metal dolca Ermitaj Mingecevirdeki Sudagilan yasayis yerinde arxeoloji qazintilar zamani askarlanmis zoomorf formali dolca Azerbaycan Tarix Muzeyi Samaxi seheri erazisinde arxeoloji qazintilar zamani askarlanmis XIII esre aid metal deve ve mul fiqurlari Azerbaycan Tarix MuzeyiTarixi30 noyabr 1805 ci il tarixinde P Sisianovun rehberliyi altinda rus ordusu Sirvan xanligi erazisine daxil olur Bir aydan sonra Sirvan xani Mustafa xan Sirvanin rus tabeciliyine kecmesi barede teslim muqavilesini imzalayir 1820 ci ilde Mustafa xanin Irana qacmasi ile Sirvan xanligi legv olur ve burada rus inzibati idareciliyi tetbiq olunmaqla Rusiya imperiyasinin Samaxi quberniyasi tesis olunur XIX esrin sonunda Rusiya imperiyasinda Qafqaz eyaletinden maddi gelir elde etmek meqsedi ile Zaqafqaziya Kustar Komitesi yaradilir Gelir getire bilecek xalq senetkarligi istehsalini berpa etmek meqsedi ile qedim autentik senet eserleri ehaliden toplanir onlarin texnologiyalari oyrenilerek sadelesmis suretleri cixarilir ve kutlevi kustar istehsalina celb olunur Bununla bele Kustar Komitenin emissarlari unikal bedii ehemiyyeti ve deyeri olan senetkarliq numunelerinin orijinallarini xalilar silah zinet esyalari cini qablar ve misgerlik eserleri yerli ehaliden qismen musadire ederek qismen ise aldadaraq deyer deymeze elde ederek yuksek tarixi ve bedii deyeri olan unikal esyalar Kustar Komitenin muzeyinde Tbilisi seherinde yerlesirdi yigilaraq sonradan Rusiyanin ve Avropa auksionlarina satis ucun gonderilirdi Sirvanda yerli sakinlerden alinan dolca da bu zaman Tbilisiye gonderilir Lakin Sirvan dolcasi xarici auksiona yonlendirilmir Sirvan dolcasinin xarici satisa cixarilmamasi sebebi inek fiqurunun qulalardan birinin tam digerinin ise qismen qopmus veziyyetde olmasi idi Dolca fiqurlarinin xarici sethini bezeyen ince naxis ve tesvirlerin de silinmis veziyyetde olmasi onun xarici bazarda alinmasi ehtimalini asagi endirirdi Eser Ermitajin Islam inceseneti sergisinde Iran eseri kimi Natamam ve qusurlu entiq esyasinin yuksek qiymete xarice satilmasina subhe eden dellallar onu daxili antikvariat bazarina yoneldirler 1916 ci ilde Ukrayna menseli kolleksiyaci Boqdan Xanenko Sirvan dolcasini Sankt Peterburq seherinde fealiyyet gosteren bele yerli antikvar auksionlardan birinden elde edir Boqdan Xanenkovun kolleksiyasinda yer almis bu esya haqqinda ilk defe Apollon jurnalinin 1916 ci il nesrinde incesenet tarixcisi Vsevolod Voinov meqalesinde melumat verir 1917 ci ilde Boqdan Xanenkonun vefatindan sonra onun vesiyyetnamesine esasen Sirvan dolcasi Boqdan ve Varvara Xanenkolar adina UmumUkrayna Elmler Akademiyasi muzeyine bagislanir indiki Hemin muzeyin 1919 cu ile aid ilk elyazma kataloqunda Sirvan dolcasinin sekili olculeri ve saxlanma veziyyeti barede melumat verilir Eser muzey ekspozisiyasinda 1929 cu ile kimi numayis edilir 1928 ci ilin may ayindan Ukraynanin Xanenkolar muzeyinde SSRI nin Dovlet Satisi rus GosTorg uzre Komissiyasi isleyerek muzey kolleksiyasindan xarici satisa eksponatlar secirler 1929 cu ilin avqustunda Komissiyanin Qerari ile 2093 sayli Inventar nomresi olan Sirvan dolcasi 3000 qizil rubl deyerinde qiymetlenerek eksporta satisa meqsedeuygun sayilir 1929 cu ilin sentyabr ayinda eksponat Dovlet Satisi nin Antikvariat firmasinin Leninqrad filialina satis meqsedi ile verilir Magazada iki il qalib satilmayan eser Ukraynaya qaytarilmir ve 1932 ci ilde Ermitaj Muzeyinin Serq inceseneti sobesi kolleksiyasinda peyda olur 2000 ci ilde Ermitajda teskil edilen Islam inceseneti sergisinin esas reklam simasi secilen eser muzeyin saytinda sergi aciqcalarinda ve muzey tesvirinde XII esr Iran inceseneti numunesi kimi teqdim edilir menseyi ise texminen Xorasan seheri olmasi qeyd edilir Bedii ve texniki xususiyyetleriSirvan dolcasi orijinal bedii obraz ve unikal istehsal texnikasi ile Yaxin Serq ve Avropanin benzer zoomorf dolcalarindan secilir Dolca 1206 ci ilde tarixi Sirvan erazisinde ustad naqqas Eli bin Mehemmed bin Ebu l Qasim terefinden hazirlanmisdir Qab tokme qelibkarliq usulu ile tuncdan hazirlanmis hundurluyu 31 sm eni 35 sm dir Muellif eser uzerinde imzasini da qoymusdur inek fiqurunun boyun hissesinde ince xetli kitabede yazilib Bu Inek buzov ve sir edaletli her seyi bilen Allahin komeyi ile bir qelibden bir defeye tokulmusdur Ineyin bogaz hissesinde ve basinda ise muellif oz adini tarixi sifarisci ve yiyesinin adini hekk edir Eli bin Mehemmed bin Ebu l Qasim en naqqas Meherrem ayi 603 cu il Sirvan Sifarisci Ruzbeh bin Afridun Sahibi Sah Burzin bin Afridun Allah onu qorusun Dolca uc zoomorf fiqurlu heykelterasliq kompozisiyasindan teskil edilmisdir Belinde oturan sir terefinden gemirilmesine fikir vermeden ac balasini buzov emizdiren inek fiquru dolcanin su konteyneridir Sud emen balasinin rahatligini pozmamaq ucun diri diri gemirilen ana inek sire hec bir mehel qoymur Buzov ise olum cenginde olan anasinin mucadilesinden xeberi olmayaraq rahat sud emir Kompozisiya hecmli heykelterasliq obrazini ifade etmekle beraber yuksek ustaliqla hazirlanmis el uz yumaq ucun su qabidir Uc fiqurdan ibaret daxili bos olan bu heykel kompozisiyasi birlesmis qablar prinsipi ile hazirlanib Dolcanin su doldurmaq ucun nezerde tutulmus agiz hissesini sir fiqurunun boynundaki delik yerine yetirmis luleyi ise ineyin basi ve agzindaki delik olmusdur Qelibkarliq usulu ile tokulmus inek fiqurunun xarici sethi xetemkarliq usulu ile naxis fiqurlu tesvirler ve yazili kitabelerle bezedilib Ince cizilmis naxis insan heyvan qus fiqurlari ve ereb qrafikali yazilar eridilmis gumusle ortulerek inkrustasiya effektini yaratmislar Sari rengli tunc uzerinde gumusu pariltili ince xetler her uc fiqurun xarici sethini horumcek toru tek bezeyirler Eseri tedqiq etmis tarixci M M Dyakonov yazir ki Qelibkarliq texnikasinda hazirlanmis dolca sirvanli ustanin yuksek pesekarligini numayis edir Burada her bir xirda detal element umumi fikre xidmet ederek kompozisiyanin vahidliyini ve tamligini temin edir IstinadlarDostiyev Tarikh Toreutics of Azerbaijan PDF Heritage 17 2014 33 Istifade tarixi 23 avqust 2025 Vodolej v vide korovy zebu Istifade tarixi 23 avqust 2025 Bannaeva Nailya Priklyucheniya shirvanskogo vodoleya O tom kak unikalnyj pamyatnik azerbajdzhanskogo iskusstva okazalsya v Ermitazhe anl az anl az Kaspij 2018 28 iyulya Istifade tarixi 23 avqust 2025 Ibrahimov Telman 1206 ci il Sirvan aftafasi Sirvandan Sankt Peterburqun Ermitaj muzeyinedek uzanan yol 11 iyun 2018 Istifade tarixi 23 avqust 2025 Rudik Anna Shedevr Istoriya prisvoeniya what in ua What in UA 14 sichnya 2011 Istifade tarixi 23 avqust 2025 Dyakonov M M Shirvanskij bronzovyj vodolej 1206 g Pamyatniki epohi Rustaveli Leningrad 1938 seh 252 258 accessdate missing url