Şirvanşahlar və Ərdəbil hakimlərinin mübarizə tarixindən məlumdur ki, Qusar rayonu ərazisində 1456-cı ildə I Xəlilullahın başçılıq etdiyi Şirvanşahlar və Şeyx Cüneydin başçılıq etdiyi Qızılbaşlar arasında baş vermiş döyüşdə, ikinci ordunun rəhbəri öldürülmüşdür. SəfəvilərŞirvanda hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra, 1544-cü ildə Həzrə kəndindəki məzar üzərində türbə tikdirilmişdir.
Şeyx Cüneyd türbəsi planda hər tərəfi 7.23 metr ölçüyə malik olan kvadrat formalı tikilinin hər dörd divarında qapı yeri vardır. Türbənin divarları daxildə 1.42 m hündürlükdə kvadrat formalı, şahmat formasında düzülmüş mavi və qara-bənövşəyi rəngli kaşı plitələrlə üzlənmişdir. Kaşılar aşağı keyfiyyətlidir və onların üst təbəqəsi çatlarla örtülmüşdür. İnteryerin təyinedici detalı, kvadrat formalı həcmdən günbəzə keçidi təmin edən stalaktitlərdir.
Tarixi
Şeyx CüneydŞah İsmayıl Xətainin babasıdır. Şirvanşahlar və Ərdəbil hakimlərinin mübarizə tarixindən məlumdur ki, Qusar rayonu ərazisində 1456-cı ildə I Xəlilullahın başçılıq etdiyi Şirvanşahlar və Şeyx Cüneydin başçılıq etdiyi Qızılbaşlar arasında baş vermiş döyüşdə, ikinci ordunun rəhbəri öldürülmüşdür. SəfəvilərŞirvanda hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra, 1544-cü ildə Həzrə kəndindəki məzar üzərində türbə tikdirilmişdir. Bu məlumatı tikilinin şimal fasadında yerləşdirilmiş kitabə də sübut edir.
Ə. Salamzadə qeyd edir ki, kitabənin yerləşdiyi divarın tədqiq edilməsi, həmin hissələrin tikiliyə sonradan əlavə edildiyini göstərmişdir. Salamzadə 49 Bu halda kitabə həmin divara daha əvvəlki tikilinin divarından köçürülmüşdür. Həmin türbənin 951-ci ildə inşa edildiyini (miladi 1544) bildirən A. A. Ələsgərzadə də bu fikri təsdiqləyir.
XVI əsrdə Şeyx Cüneydin qalıqları Ərdəbilə köçürülsə də, ehtimal ki, bu hadisə türbənin inşasından bir müddət sonra baş vermişdir. Türbənin inşa edildiyi vaxtda Səfəvilərin artıq geniş ərazilərdə hakimiyyətə malik olduğu nəzərə aldıqda, Şah I Təhmasibin ulu babasının qalıqlarını köçürdüyü zaman onun vaxtilə dəfn edildiyi yerdə xatirə məscidi tipli türbə inşa etdirməsində qeyri-adi heç nə yoxdur. Türbə binası mərkəzi günbəzli məscid binaları ilə bir çox ortaq xüsusiyyətlərə malikdir.
Şeyx Cüneydin məzarı üzərindəki sənduqə bərk ağacdan nəfis işlənmiş şəbəkəli çərçivə içərisinə alınmış, üzərində mənbər qoyulmuşdur. Görünür bu türbədən bir zamanlar məscid kimi istifadə edibmişlər. Türbənin üzəri böyük bir günbəzlə örtülmüşdür. Yeddi sətirdən ibarət ərəb dilində nəsx xətti ilə həkk olunmuş kitabə türbənin qərb qapısı üzərindədir:
Bu mübarək və şərəfli imarətin, yüksək sultan, kəramətli və ədalətli xaqan, fars və ərəb hökmdarlarının ağası-Allah onun kölgəsini yelərdən əskik eləməsin-qurunun və suyun rəhmanı, dini, dünyanı, xilafəti və səltənəti əzizləyən, Mustafaya (Məhəmməd peyğəmbərə) mənsub olan şəriət qaydalarını yayan, Murtəzəvi təriqətinin (yəni şiəliyin) əsasını qoyan, minnət və ehsan edən, Allah tərəfindən müvəffəqiyyətlənmiş, ehtiyacsız Allaha təvəkkül eləyən, Sultan oğlu Sultan Əbülmüzəffər şah Təhmasib əl-Hüseyni Bahadurxanın-Allah onun hökmranlığını və sultanlığını daima etsin və hər iki dünyanı onun yaxşı işləri və ehsanı ilə feyzləndirsin, öz qəlbini, biliyini Allaha və bəşər aləminə həsr etməyi ilə həzrətlərindən seçilsin (məxsus qılsın)-hökmranlığı zamanında səadət və əzizlik sahiblərinin ən fəxrlisi, vahid Allahın rəhmətinə qovuşmuş Xacə Fəxrəddin Əhməd Fərəhaninin-yüksək Allah onun şükrlərini, səylərini və yaxşı işlərini qəbul etsin-oğlu, qəbilələrin pənahgahı olan böyük vəzir həzrətləri, Allah rəhmətinə getmiş Ziyaəddin Nizamülmülk oğlu ən yüksək vəzirlərin vəziri, hökmdar və valilərin bəyənilmişi, xalqın bütün üzvlərinin tədbirçisi, xalqın yaxşı işlərinə zəmin olan əmmamə sahiblərinin xidmətkarı, kəramət sahiblərinin itaət olunmuşu, yaxşı işlər binalarının banisi, ehsan və səy edənlərin çalışqanı, vahid Allahın mehribanlığı ilə seçilmiş, əzizlik və vəzirlik fələkinin günəşi Ağa Məhəmməd, kəramət sahiblərinin sultanı, yetişmiş və bəyənilmişlərin rəhbəri, ariflərin (bilikli adamların) rəisi, düz yolla gedənlərin yol göstərəni, təriqət məsləkində vahid yol seçmiş, həqiqət məmləkətlərinin sahibi, öz razılıqları ilə eyni məslək istəyənlərin müridi, kainatın sahibi, öz fazilliyi (biliyi) ilə dövlətli olan Sutan Şeyx Cüneyd Səfəvinin -Allah onun qəbrini işıqlandırsın və şəhid olduğu yeri haqq eləsin-qəbri üzərində doqquz yüz əlli birinci ilin axırında tikilməsinə müvəffəq olmuşdur.
Hicri 951-ci il 1544-1545-ci Milad ilinə müvafiqdir. Kitabədən göründüyü kimi abidəni, məscid-türbəni hicri 951-ci il (1544-1545) ilin axırlarında I Şah Təhmasibin hökmranlığı dövründə onun vəziri Xacə Fəxrəddin Əhməd Fərəhani oğlu Xəcə Ziyaəddin Nizamülmülkün oğlu Ağa Məhəmməd tikdirmişdir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Şeyx Cüneyd türbəsi planda hər tərəfi 7.23 metr ölçüyə malik olan kvadrat formalı tikilinin hər dörd divarında qapı yeri vardır. Üç tərəfdən - qərb, şərq və cənubdan - qapılar, 4.67 m enə və 2.90 m dərinliyə malik böyük portal içərisində yerləşdirilmişdir. Fasadların kompozisiya elementinin bir hissəsi olan bu cür böyük portalların olması, daxildə köməkçi otaqlar kimi istifadə edilən kiçik künc otaqlarının yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Cənub-şərq tərəfdə yerlşən hücrədə günbəzin təməli səviyyəsindən ona aparan qapı vardır.
Türbənin divarları daxildə 1.42 m hündürlükdə kvadrat formalı, şahmat formasında düzülmüş mavi və qara-bənövşəyi rəngli kaşı plitələrlə üzlənmişdir. Kaşılar aşağı keyfiyyətlidir və onların üst təbəqəsi çatlarla örtülmüşdür. İnteryerin təyinedici detalı, kvadrat formalı həcmdən günbəzə keçidi təmin edən stalaktitlərdir. Onların türbənin interyerində dominant mövqeyini göstərmək üçün, döşəmədən stalaktitlərin aşağı sırasına qədər hündürlüyün 2.95 metr olduğunu qeyd etmək olar. Stalaktit kəmərinin öz hündürlüyü isə 4 metrə bərabərdir. Böyük yuvalar şəklində həll edilmiş stalaktit kəməri ilk baxışdanca tikilinin konstruktiv elementi kimi görünür. Birinci stalaktit sırasının hündürlüyü 1.87 m, ikinci stalaktit sırasının hündürlüyü isə 1.70 metrdir. Yuxarı stalaktit sırası üzərində daxildən tağvari görünüşə malik olan günbəz yerləşir.
Divarların şirli kaşı lövhələrlə üzlənmiş aşağı hissələri istisna olmaqla, stalaktitlər də daxil, bütün digər divar səthi gəclə üzlənmişdir. Salamzadə 50 Türbənin interyeri sakit böyüklüyü ilə heyran edir. Bu cür effekt əsasən, bölünmələrin ümumi böyüklüyü və tromp-stalaktitlərin xüsusiyyəti ilə bağlıdır.
Türbə binasına şimaldan bitişən tikili, heç şübhəsiz ki, sonradan inşa edilmişdir. Bu, həm tikilinin ümumi planında (həmin əlavə edilmiş hissə kompozisiya baxımından tikiliyə uyğun gəlmir), həm də əlavə tikilinin divarlarının türbə divarlarının davamı olmayıb, yalnız ona birləşməsində özünü göstərir.
İstinadlar
. 2013-08-10 tarixində orijinalından (#bad_url) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-16.
Алескерзаде, А.А. (1956). Надписи агбильских мазолеев (XII cild, № 10). Azerb SSR EA Xəbərləri.
Неймат М.С. Корпус эпиграфических памятников Азербайджана. Том IV. Арабо-персо-тюркоязычные надписи Куба-Хачмазской зоны и Юж- ного Дагестана (VIII-начало XX вв.). Баку, Нурлан, 2008, c. 82-83
şeyx, cüneyd, türbəsi, qusar, rayonunun, həzrə, kəndi, ərazisində, yerləşən, əsrin, əvvəllərinə, tarix, memarlıq, abidəsi, ölkə, azərbaycan, azərbaycanşəhər, qusaryerləşir, həzrə, kəndiaidiyyatı, səfəvilərtikilmə, tarixi, 1544üslubu, səfəvi, memarlığıazərbayca. Seyx Cuneyd turbesi Qusar rayonunun Hezre kendi erazisinde yerlesen XVI esrin evvellerine aid tarix memarliq abidesi Seyx Cuneyd turbesi41 30 19 sm e 48 14 55 s u Olke Azerbaycan AzerbaycanSeher QusarYerlesir Hezre kendiAidiyyati SefevilerTikilme tarixi 1544Uslubu Sefevi memarligiAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 304EhemiyyetiOlke ehemiyyetliSeyx Cuneyd turbesiTurbenin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllarSirvansahlar ve Erdebil hakimlerinin mubarize tarixinden melumdur ki Qusar rayonu erazisinde 1456 ci ilde I Xelilullahin basciliq etdiyi Sirvansahlar ve Seyx Cuneydin basciliq etdiyi Qizilbaslar arasinda bas vermis doyusde ikinci ordunun rehberi oldurulmusdur Sefeviler Sirvanda hakimiyyeti ele aldiqdan sonra 1544 cu ilde Hezre kendindeki mezar uzerinde turbe tikdirilmisdir Seyx Cuneyd turbesi planda her terefi 7 23 metr olcuye malik olan kvadrat formali tikilinin her dord divarinda qapi yeri vardir Turbenin divarlari daxilde 1 42 m hundurlukde kvadrat formali sahmat formasinda duzulmus mavi ve qara benovseyi rengli kasi plitelerle uzlenmisdir Kasilar asagi keyfiyyetlidir ve onlarin ust tebeqesi catlarla ortulmusdur Interyerin teyinedici detali kvadrat formali hecmden gunbeze kecidi temin eden stalaktitlerdir Mundericat 1 Tarixi 2 Memarliq xususiyyetleri 3 Istinadlar 4 Edebiyyat 5 Hemcinin baxTarixi RedakteSeyx Cuneyd Sah Ismayil Xetainin babasidir Sirvansahlar ve Erdebil hakimlerinin mubarize tarixinden melumdur ki Qusar rayonu erazisinde 1456 ci ilde I Xelilullahin basciliq etdiyi Sirvansahlar ve Seyx Cuneydin basciliq etdiyi Qizilbaslar arasinda bas vermis doyusde ikinci ordunun rehberi oldurulmusdur Sefeviler Sirvanda hakimiyyeti ele aldiqdan sonra 1544 cu ilde Hezre kendindeki mezar uzerinde turbe tikdirilmisdir 1 Bu melumati tikilinin simal fasadinda yerlesdirilmis kitabe de subut edir 2 E Salamzade qeyd edir ki kitabenin yerlesdiyi divarin tedqiq edilmesi hemin hisselerin tikiliye sonradan elave edildiyini gostermisdir Salamzade 49 Bu halda kitabe hemin divara daha evvelki tikilinin divarindan kocurulmusdur 3 Hemin turbenin 951 ci ilde insa edildiyini miladi 1544 bildiren A A Elesgerzade de bu fikri tesdiqleyir 4 XVI esrde Seyx Cuneydin qaliqlari Erdebile kocurulse 3 de ehtimal ki bu hadise turbenin insasindan bir muddet sonra bas vermisdir Turbenin insa edildiyi vaxtda Sefevilerin artiq genis erazilerde hakimiyyete malik oldugu nezere aldiqda Sah I Tehmasibin ulu babasinin qaliqlarini kocurduyu zaman onun vaxtile defn edildiyi yerde xatire mescidi tipli turbe insa etdirmesinde qeyri adi hec ne yoxdur 3 Turbe binasi merkezi gunbezli mescid binalari ile bir cox ortaq xususiyyetlere malikdir 3 Seyx Cuneydin mezari uzerindeki senduqe berk agacdan nefis islenmis sebekeli cercive icerisine alinmis uzerinde menber qoyulmusdur Gorunur bu turbeden bir zamanlar mescid kimi istifade edibmisler Turbenin uzeri boyuk bir gunbezle ortulmusdur Yeddi setirden ibaret ereb dilinde nesx xetti ile hekk olunmus kitabe turbenin qerb qapisi uzerindedir Bu mubarek ve serefli imaretin yuksek sultan kerametli ve edaletli xaqan fars ve ereb hokmdarlarinin agasi Allah onun kolgesini yelerden eskik elemesin qurunun ve suyun rehmani dini dunyani xilafeti ve selteneti ezizleyen Mustafaya Mehemmed peygembere mensub olan seriet qaydalarini yayan Murtezevi teriqetinin yeni sieliyin esasini qoyan minnet ve ehsan eden Allah terefinden muveffeqiyyetlenmis ehtiyacsiz Allaha tevekkul eleyen Sultan oglu Sultan Ebulmuzeffer sah Tehmasib el Huseyni Bahadurxanin Allah onun hokmranligini ve sultanligini daima etsin ve her iki dunyani onun yaxsi isleri ve ehsani ile feyzlendirsin oz qelbini biliyini Allaha ve beser alemine hesr etmeyi ile hezretlerinden secilsin mexsus qilsin hokmranligi zamaninda seadet ve ezizlik sahiblerinin en fexrlisi vahid Allahin rehmetine qovusmus Xace Fexreddin Ehmed Ferehaninin yuksek Allah onun sukrlerini seylerini ve yaxsi islerini qebul etsin oglu qebilelerin penahgahi olan boyuk vezir hezretleri Allah rehmetine getmis Ziyaeddin Nizamulmulk oglu en yuksek vezirlerin veziri hokmdar ve valilerin beyenilmisi xalqin butun uzvlerinin tedbircisi xalqin yaxsi islerine zemin olan emmame sahiblerinin xidmetkari keramet sahiblerinin itaet olunmusu yaxsi isler binalarinin banisi ehsan ve sey edenlerin calisqani vahid Allahin mehribanligi ile secilmis ezizlik ve vezirlik felekinin gunesi Aga Mehemmed keramet sahiblerinin sultani yetismis ve beyenilmislerin rehberi ariflerin bilikli adamlarin reisi duz yolla gedenlerin yol gostereni teriqet meslekinde vahid yol secmis heqiqet memleketlerinin sahibi oz raziliqlari ile eyni meslek isteyenlerin muridi kainatin sahibi oz fazilliyi biliyi ile dovletli olan Sutan Seyx Cuneyd Sefevinin Allah onun qebrini isiqlandirsin ve sehid oldugu yeri haqq elesin qebri uzerinde doqquz yuz elli birinci ilin axirinda tikilmesine muveffeq olmusdur 5 Hicri 951 ci il 1544 1545 ci Milad iline muvafiqdir Kitabeden gorunduyu kimi abideni mescid turbeni hicri 951 ci il 1544 1545 ilin axirlarinda I Sah Tehmasibin hokmranligi dovrunde onun veziri Xace Fexreddin Ehmed Ferehani oglu Xece Ziyaeddin Nizamulmulkun oglu Aga Mehemmed tikdirmisdir Memarliq xususiyyetleri RedakteSeyx Cuneyd turbesi planda her terefi 7 23 metr olcuye malik olan kvadrat formali tikilinin her dord divarinda qapi yeri vardir Uc terefden qerb serq ve cenubdan qapilar 4 67 m ene ve 2 90 m derinliye malik boyuk portal icerisinde yerlesdirilmisdir Fasadlarin kompozisiya elementinin bir hissesi olan bu cur boyuk portallarin olmasi daxilde komekci otaqlar kimi istifade edilen kicik kunc otaqlarinin yaranmasina getirib cixarmisdir Cenub serq terefde yerlsen hucrede gunbezin temeli seviyyesinden ona aparan qapi vardir 3 Turbenin divarlari daxilde 1 42 m hundurlukde kvadrat formali sahmat formasinda duzulmus mavi ve qara benovseyi rengli kasi plitelerle uzlenmisdir Kasilar asagi keyfiyyetlidir ve onlarin ust tebeqesi catlarla ortulmusdur 6 Interyerin teyinedici detali kvadrat formali hecmden gunbeze kecidi temin eden stalaktitlerdir Onlarin turbenin interyerinde dominant movqeyini gostermek ucun dosemeden stalaktitlerin asagi sirasina qeder hundurluyun 2 95 metr oldugunu qeyd etmek olar 6 Stalaktit kemerinin oz hundurluyu ise 4 metre beraberdir 6 Boyuk yuvalar seklinde hell edilmis stalaktit kemeri ilk baxisdanca tikilinin konstruktiv elementi kimi gorunur Birinci stalaktit sirasinin hundurluyu 1 87 m ikinci stalaktit sirasinin hundurluyu ise 1 70 metrdir Yuxari stalaktit sirasi uzerinde daxilden tagvari gorunuse malik olan gunbez yerlesir 6 Divarlarin sirli kasi lovhelerle uzlenmis asagi hisseleri istisna olmaqla stalaktitler de daxil butun diger divar sethi gecle uzlenmisdir Salamzade 50 Turbenin interyeri sakit boyukluyu ile heyran edir Bu cur effekt esasen bolunmelerin umumi boyukluyu ve tromp stalaktitlerin xususiyyeti ile baglidir 6 Turbe binasina simaldan bitisen tikili hec subhesiz ki sonradan insa edilmisdir Bu hem tikilinin umumi planinda hemin elave edilmis hisse kompozisiya baximindan tikiliye uygun gelmir hem de elave tikilinin divarlarinin turbe divarlarinin davami olmayib yalniz ona birlesmesinde ozunu gosterir 6 Istinadlar Redakte Rasim Efendi Azerbaycan Inceseneti Baki Serq Qerb 2007 seh 54 2013 08 10 tarixinde orijinalindan bad url arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 01 16 Salamzade 1964 seh 48 1 2 3 4 5 Salamzade 1964 seh 49 Aleskerzade A A 1956 Nadpisi agbilskih mazoleev XII cild 10 Azerb SSR EA Xeberleri Nejmat M S Korpus epigraficheskih pamyatnikov Azerbajdzhana Tom IV Arabo perso tyurkoyazychnye nadpisi Kuba Hachmazskoj zony i Yuzh nogo Dagestana VIII nachalo XX vv Baku Nurlan 2008 c 82 83 1 2 3 4 5 6 Salamzade 1964 seh 50Edebiyyat RedakteSalamzade A V 1964 Arhitektura Azerbajdana XVI XIX vv Baku Izdatelstvo Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR Hemcinin bax RedakteSeyx Heyder turbesi Seyx Heyderin Xizi rayonu erazisindeki turbesi Seyx Sefi kompleksi Sefevilerin Erdebil seherindeki aile turbesiMenbe https az wikipedia org w index php title Seyx Cuneyd turbesi amp oldid 6043222, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
