fbpx
Wikipedia

İxtiyar Bəxtiyarlı

September 16, 2021

İxtiyar Bəxtiyarlı — kimyaçı, kimya elmləri doktoru, professor.

İxtiyar Bəxtiyarlı
azərb. İxtiyar Bəhram oğlu Bəxtiyarlı‎

İxtiyar Bəxtiyarlı
Doğum tarixi (72 yaş)
Doğum yeri Azərbaycan SSR,Ağdam
Vətəndaşlığı Azərbaycan
Elm sahəsi kimya
Elmi dərəcəsi kimya elmləri doktoru, professor
İş yeri AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu
Təhsili ali

Həyatı

İxtiyar Bəhram oğlu Bəxtiyarlı 17 iyun 1949-cu ildə Ağdamda anadan olmuşdur. O, 1966-cı ildə Ağdam 5 saylı orta məktəbi, 1972-ci ildə Azərbaycan Pedaqoji Universitetinin (indiki Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti)Kimya fakültəsini bitirmişdir. Ali təhsilini başa vurduqdan sonra İxtiyar Bəxtiyarlı üç il Cəlilabad rayonunun Allar kənd orta məktəbində ixtisası üzrə müəllim işləmişdir.

İxtiyar Bəxtiyarlı 1975-ci ildə Azərbaycan EA Qeyri-üzvi və fiziki-kimya İnstitutunda aspiranturanın əyani şöbəsinə daxil olmuş­dur. O, 2303.01 - Qeyri-üzvi kimya ixtisası üzrə 1980-cı ildə “Nadir torpaq elementlərinin oksitio­qallatlarının və -indatlarının sintezi və fiziki-kim­yəvi tədqiqi” mövzusunda namizədlik, 1995-ci ildə isə “Lantano­idlərin mü­rəkkəb oksi­sulfidlərinin əmələ gəl­məsinin və faza çevrilmələrinin qu­ru­luş-kimyəvi əsasları” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.

Aspirantura müddəti qurtardıqdan sonra İ.Bəxtiyarlı fasiləsiz olaraq həmin institutda işləmiş və kiçik elmi işçi, böyük elmi işçi, aparıcı elmi  işçi, baş elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır.

1988-ci ildə İ.Bəxtiyarlı “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə “Böyük el­mi işçi” attestatına və “Respublika Xalq Maarifi əlaçısı” adına layiq gö­rül­müşdür.

1999-cu ildə İ.Bəxtiyarlı Beynəlxalq Bioqrafiya Mərkəzi (Kembric, İn­gil­tərə) tərə­findən “XX əsrin  görkəmli  adamı” seçilmiş, eyni zamanda elmə ver­diyi töhfələrə gö­rə “Görkəmli Nailiyyət” diplomu və medalı ilə təltif olun­muş­dur. Mərkəz tərəfindən onun bioqrafiyası bir neçə ensik­lo­pedik nəşrdə (Dic­tionary of İnternational Biography-DİB-Twenty seventh editions – Cam­b­ridge, England-1999; Outstanding  people of the 20th Century-First edition - Cambridge, England-1999 və s.) çap olunaraq dünyanın qabaqcıl ölkələrinə göndərilmişdir.

2010-cu ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attes­tasiya  Komissiyası tərəfindən  İ.Bəxtiyarlıya “Qeyri-üzvi  kimya”  ixti­sası üzrə  “professor” elmi  adı verilmişdir.

İxtiyar Bəxtiyarlı Azərbaycan Elmlər Akademiyasının (indiki Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası) Qeyri-Üzvi və Fiziki-Kimya İnstitutunda Yarımkeçiricilər kimyası laboratoriyasının müdir müavini (1983-85), respublika məktəblilərinin kimya olimpiadası münsiflər heyətinin üzvü (1983-85), doktorluq dissertasiyalarının müdafiəsi üzrə BDU-da fəaliyyət göstərən Birləşmiş İxtisaslaşdırılmış Şuranın üzvü (1996-97) və s. işlərdə çalışmışdır.

Hazırda o,Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Kataliz və Qeyri-Üzvi Kimya İnstitutunda "Keçid elementlərinin xalkogenidləri" laboratoriyasının rəhbəridir.

Elmi fəaliyyəti

İxtiyar Bəxtiyarlı elmi işində müəyyən etmişdir ki, lantanoidlərin bütün oksisulfidləri peritektik reaksiyalar vasitəsilə əmələ gəlir. Bu birləşmələrin və onların parçalanmasından yaranan bərk fazaların quruluşları arasında sadə planlı rekonstruksiya əlaqəsi ilə yanaşı onların bir-birinə çevrilməsini asanlaşdıran atomların kollektiv cüz’i sürüşmə mexanizmi də olmalıdır. Bu kriteriyalar peritektik reaksiyalarla əmələ gələn başqa sinif birləşmələrdə də ödənilir ki, bu da onun daha ümumi mahiyyət daşıdığını göstərir. Peritektik reaksiyalarla əmələ gələn birləşmələrin quruluşu ilə onların parçalanmasından əmələ gələn bərk fazaların quruluşları arasında belə bağlılıq onların birinin quruluşu məlum olduqda da, o birinin quruluşu haqqında qabaqcadan müəyyən fikir söyləməyə imkan verir və onların məqsədli sintezinin təşkilində, fiziki-kimyəvi xassələrinin izahında aparıcı ideyadır.

İxtiyar Bəxtiyarlı (başqa əməkdaşlarla birgə) lantanoid oksisulfidlərinin alınması üçün iki yeni üsul və alınan bərk məhlullardan birinin katodolüminsent material kimi işlənə bilməsini tövsiyə etmişdir. Üsulların və materialların yeniliyi müəlliflik şəhadətnaməsi ilə təsdiq olunmuşdur. Onun elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri 224 elmi əsərdə öz əksini tapmışdır.

Belə  ki, (Ga2S3)1-x(Eu2O3)x  tərkibli  bərk məhlul  əsasında  katodolüminofor  ( M.Ş. №1424336 (SSRİ), 1988 ) , (Ga2S3)1-x(La2O3)x-y (Er2O3)y tərkibli  şüşələr əsasında  isə fotolüminofor  sintez  edilmiş  və  xassələri öyrənilmişdir. Bu lüminoforlar   uzun  müddət aqresiv  mühitdə  işləyərkən spektral xarakteristikalarını  itirmir.

Er2O3- BaSiO3-ErF3 kvaziüçlü sistemində  faza  tarazlığını  tədqiq  edərək  BaSiO3 əsasında  bərk məhlul  sahəsindən (BaSiO3)1-x (ErF3)x tərkibli  nümunələrdə antistoks  lüminessensiya  xassəsi aşkar  edilmişdir.

Sonra Yb3+  ionundan (YbF3)  sensibilizator  kimi istifadə  edərək  effektiv xassəli   (BaSiO3)1-2x  (ErF3)x (YbF3)x   tərkibli antistoks  lüminofor alınmış   və işıqlanma  mexanizmi  öyrənilmişdir.  Müəyyən  olunmuşdur  ki,  tərkibdə Yb3+  ionu   enerjinin Er3+ ionuna  ötürülməsini gücləndirir  və şüalanmanın  infraqırmızı oblastan  görünən  oblasta  çevrilməsi  baş verir.  Həmin  materialın gecəgörmə  cihazlarında, lifli  xətti  rabitə sistemlərində  işləyə biləcəyi  tövsiyə  olunmuşdur (Azərb. Resp. Patenti İ 2009 0063, 2009). Antistoks  lüminessensiya  xassələri Pyer- və Mariya  Küri  adına Paris   Universitetinin   “ Nano-elmlər”  institutunun professorları  Karlos Bartou  və Poll  Benaloulun  iştirakı ilə  öyrənilmiş,  alınan  elmi  nəticələr   beynəlxalq elmi  jurnalda birgə  çap  edilmişdir.

Nd2S3-Ga2S3-EuS  sistemində əmələ  gələn  (EuGa2S4)1-x(NdGaS3)x  və EuNdGa3S7 tərkibli  monokristallar  spektrin görünən  oblastında  yaşıl rəng    verən  lüminofor  kimi  televiziya   və optiki  informasiyaları  əks etdirən  ekranlarda  istifadə oluna  bilər.  Ən başlıcası  isə  Nd3+ ionunun göstərilən  matrisalarda yaxın  infraqırmızı  oblastda  güclü   şüalanma  effektivliyə malik  olması bu  materiallardan  lazer elementi  kimi  istifadə olunmasını   təmin  edir.

Bundan  başqa İ.Bəxtiyarlı  tərəfindən Sb2Te3-Gd2Te3-Bi2Te3 kvaziüçlü   sistemində faza  tarazlığı tədqiq edilərək  sistemdə   geniş qatılıq  intervalında   üçlü  bərk  məhlul   sahəsi aşkar edilmişdir. Müəyyən edilmişdir  ki,  [Bi2Te3]1-y [(Sb2Te3)1-x (Gd2Te3)x]y  tərkibli  nümunələrdə (Sb2Te3)1-x (Gd2Te3)x miqdarını   dəyişməklə “n”  və  “p” tip yarımkeçirici materiallar  almaq  mümkündür. Buna   səbəb, qadoliniumun   miqdarı artdıqca  antistruktur  defektlər yaradan  bismutun  qadaliniumla əvəz  olunması hesabına yükdaşıyıcıların  konsentrasiyasının   dəyişməsidir.  ”n” tip  keçiricilikli

[Bi2Te3]1-y [(Sb2Te3)1-x (Gd2Te3)x]y   və “p”  tip  keçiricilikli   (Sb2Te3)1-x  (Bi2Te3)x-y (Gd2Te3)y   tərkiblər əsasında   Peltye  elementi  yaradılmışdır.

Məlum  olmuşdur ki,  bu  elementin termoelektrik   effektivliyi ~300K-də maksimum  qiymət  alır və  optimal    cərəyanda ~40dərəcədə  soytma verir.  Bu  isə ondan  termoelektrik  soyuducuların hazırlanmasında  istifadə  olunmasına  imkan  yaradır.Termoelektrik xassələrinin ölçülməsı və interperetasiyası AMEA-nın müxbir üzvü, f-r.e.d. professor C.Ş. Abdinovun iştirakı ilə aparılmışdır.

İ.Bəxtiyarlı  224 elmi əsərin (137  məqalə, 79  tezis, 3 müəlliflik  şəhadətnaməsi,  1 patent, 3 kitabça  və görkəmli kristalloqraf –vətəndaş alim, AMEA-nın müxbir  üzvü X.S.Məmmədovun   həyatı  və elmi  fəaliyyətinə  həsr olunmuş  elmi  publisistik monoqrafiyanın) müəllifidir.  Elmi  əsərlərin  əksəriyyəti  keçmiş  SSRİ  məkanında və  uzaq   xaricdə ( ABŞ, İtaliya ,  AFR, Hollandiya,  Çexiya,  Türkiyə, Norveç, Avstriya,  İspaniya və s.)  çap  olunmuşdur.

İ.Bəxtiyarlının  elmi  işlərinin nəticələrinə   həm Azərbaycanda,  həm  də onun hüdudlarından  kənarda   nəşr olunan dövri  elmi  mətbuatda, monoqrafiya  və dissertasiyalarda istinad  edilmişdir. Bunlardan 1.MG Barker- Coordination  Chemistry  Reviews 1990-Elsevier; .Davidson-Coordination  Chemistry Reviews, 1990-Elsevier; 3. AN Georgobiani, BG Tagiev, OB  Tagiev...-İnorganic  Materials, 2010-Springer; 4. GJ. Talwar ,CP Joshi, SV Moharil, SM Dhopte... –Journal of  Alloys  and..., 2011-Elsevier: .Rezania, ,  2012-Elsevier; 6. NA Katcho, N Mingo, DA Broido-Physical  Review  B, 2012-APS; 7.A Gallo,  A Arana, A Oyanguren, G.Garcia...- Journal of  electronic...,  2013-Springer     və s.    İ.Bəxtiyarlı bir  sıra beynəlxalq  konfrans  və simpoziumlarda: Bratislavada, (Çexoslavakiya, 1985), Moskvada (SSRİ, 1989), Bülderdə (ABŞ,1991)  Genuyada  (İtaliya,1994), Kradoda (İtaliya,1994) Stresada (İtaliya, 2000), Diyabəkirdə (Türkiyə, 2000),  Osloda (Norveç,2001),  Leobendə (Avstriya , 2001), Kislovodskidə (Rusiya, 2002), Karsda  (Turkiyə, 2004), Sankt-Peterburqda  (Rusiya, 2004), Ankarada (Turkiyə,  2006), Çernoqolovkada  (Rusiya, 2006), Sankt  -Peterburqda (Rusiya, 2006),   Moskvada (Rusiya, 2007), Ulyanovskda (Rusiya, 2007), Sankt-Peterburqda  (Rusiya, 2008),  Bilbaoda, (İspaniya,2009),  Lefkoşada (Şimali  Kipr, 2011),  Volqoqradda (Rusiya, 2011), Samarada  (Rusiya, 2013)   və s. ölkələrdə   məruzə ilə  iştirak   etmişdir.

İ.Bəxtiyarlı bir  çox xarici  ölkə alimləri   ilə fəal  yaradıcılıq  əlaqələri saxlayır və  aldığı  nətəcələrin onlarla  müzakirəsini  aparır.

O,  Almaniyanın “Siemens  VAİ” və Avstriyanın  “RHİ”  şirkətlərinin dəvəti  ilə  müvafiq ölkələrdə olmuş   və  həmin şirkətlərin  müəsissələrində  təcrübə mübadiləsi  aparmış   və aldığı  nəticələri ixtisasçılarla (Martin Koch, Siemens VAİ, Offenburq, Germani, Monfred  Schimitt, Siemens VAİ, Kehl, Germani,Martin Horak,  RHİ, Vienna, Austria,Reinhard Elivengruber,  RHİ, Henenberg, Switzerland)  müzakirə  etmişdir.    

İ.Bəxtiyarlının  elmi  tədqiqatlarında yüksək temperaturlu  termiki analizin bir hissəsi  Sankt-Peterburqda Rusiya Elmlər Akademiyasının  İ.V.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası  İnstitutunda REA-nın müxbir üzvü,  kimya elmləri doktoru, professor  B.B.Qusarovun rəhbərlik etdiyi «Nanoölçülü sistemlərin  fiziki kimyası» laboratoriyasında aparılmışdır. Hazırda Belarusiya-Azərbaycan  elmi əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi layihəsi çərçivəsində Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetində kimya elmləri doktoru professor İ.V.Bodnarın rəhbərlik etdiyi kimya kafedrasının əməkdaşları ilə birgə elmi-tədqiqat işləri aparılır.

İxtiyar Bəxtiyarlı bir sıra beynəlxalq konfrans və simpoziumlarda: Bratislava (Çexoslavakiya,1985), Moskva (SSRİ,1989), Bulder (ABŞ,1991), Genuya (İtaliya,1994), Krado (İtaliya,1994), Stresa (İtaliya,2000), Diyarbəkir (Türkiyə,2000), Oslo (Horveç,2001),Leoben (Avstriya,2001), İstambul (Türkiyə,2001) və b. şəhərlərdə məruzə ilə çıxış etmişdir.

Bundan  başqa Avstriyanın  Leoben  şəhərində Montanuniversitetinin  “Qeyri-dəmir metallurgiyası” departamentinin  əməkdaşları  (professor Helmut Antrevowich və dok. Holger Scnideritsch)   ilə  birgə elmi   tədqiqat   işləri aparmaq haqqında  razılıq  əldə edilmişdir.Hazırda sənədləşdirmə işləri aparılır.

İ.Bəxtiyarlının rəhbərliyi ilə  doqquz fəlsəfə  doktoru dissertasiyası müdafiə olunmuşdur, üç doktorant, iki  dissertant  tədqiqat işini  davam etdirir. Elmi  məsləhətçi olduğu  bir  elmlər doktoru dissertasiya  işi müdafiə edilmişdir. 26 fəlsəfə doktoru  və elmlər doktoru dissertasiya işlərinə  opponentlik  etmişdir.

İ..Bəxtiyarlı elmi işlərlə yanaşı ictimai fəaliyyətlə də geniş məşğul olmuşdur. O, 1981-1986-cı illərdə Azərbaycan EA-nın Qeyri-üzvi və fiziki kimya İnstitutunda partiya təşkilatının katibi, 1983-1986-cı illərdə həmin  İnstitutda «Yarımkeçiricilər kimyası» laboratoriyasının rəhbərinin müavini (rəhbərin səlahiyyətlərini icra edən maddi-məsul şəxs), 1983-89-cu illərdə respublika məktəblilərinin kimya olimpiadasında münsiflər heyətinin üzvü, 1996-1997-ci illərdə doktorluq dissertasiyalarının müdafiəsi üçün BDU-da fəaliyyət göstərən Birləşmiş İxtisaslaşdırılmış Şuranın üzvü və s. kimi ictimai işlərdə çalışmışdır. Hazırda o, Azərbaycan MEA-nın Kimya Problemləri İnstitutunun elmi-tədqiqat planında qeyri-üzvi kimya ixtisası üzrə aparılan mövzunun birinin elmi rəhbəridir, D 01.021 saylı Dissertasiya Şurasının və İnstitut Elmi Şurasının üzvüdür.

İxtiyar Bəxtiyarlı elmin populyarlaşması sahəsində xidmətlərinə görə dəfələrlə Respublika Bilik Cəmiyyətinin və D.İ.Mendeleyev ad. Kimyaçılar Cəmiyyətinin Respublika İdarə Heyətinin fəxri fərmanları ilə təltif olunmuşdur.

İstinadlar

  1. ↑ Orxan Məmmədov (Baharlı). Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri. Bakı, Sabah, 2001

Ədəbiyyat

  • Orxan Məmmədov (Baharlı). Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri. Bakı, Sabah, 2001

September 16, 2021
ixtiyar, bəxtiyarlı, kimyaçı, kimya, elmləri, doktoru, professor, azərb, ixtiyar, bəhram, oğlu, bəxtiyarlı, doğum, tarixi, iyun, 1949, yaş, doğum, yeri, azərbaycan, ağdamvətəndaşlığı, azərbaycanelm, sahəsi, kimyaelmi, dərəcəsi, kimya, elmləri, doktoru, profess. Ixtiyar Bextiyarli kimyaci kimya elmleri doktoru professor Ixtiyar Bextiyarliazerb Ixtiyar Behram oglu Bextiyarli Ixtiyar BextiyarliDogum tarixi 17 iyun 1949 72 yas Dogum yeri Azerbaycan SSR AgdamVetendasligi AzerbaycanElm sahesi kimyaElmi derecesi kimya elmleri doktoru professorIs yeri AMEA Kataliz ve Qeyri uzvi Kimya InstitutuTehsili ali Mundericat 1 Heyati 2 Elmi fealiyyeti 3 Istinadlar 4 EdebiyyatHeyati RedakteIxtiyar Behram oglu Bextiyarli 17 iyun 1949 cu ilde Agdamda anadan olmusdur O 1966 ci ilde Agdam 5 sayli orta mektebi 1972 ci ilde Azerbaycan Pedaqoji Universitetinin indiki Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universiteti Kimya fakultesini bitirmisdir Ali tehsilini basa vurduqdan sonra Ixtiyar Bextiyarli uc il Celilabad rayonunun Allar kend orta mektebinde ixtisasi uzre muellim islemisdir 1 Ixtiyar Bextiyarli 1975 ci ilde Azerbaycan EA Qeyri uzvi ve fiziki kimya Institutunda aspiranturanin eyani sobesine daxil olmus dur O 2303 01 Qeyri uzvi kimya ixtisasi uzre 1980 ci ilde Nadir torpaq elementlerinin oksitio qallatlarinin ve indatlarinin sintezi ve fiziki kim yevi tedqiqi movzusunda namizedlik 1995 ci ilde ise Lantano idlerin mu rekkeb oksi sulfidlerinin emele gel mesinin ve faza cevrilmelerinin qu ru lus kimyevi esaslari movzusunda doktorluq dissertasiyasi mudafie etmisdir Aspirantura muddeti qurtardiqdan sonra I Bextiyarli fasilesiz olaraq hemin institutda islemis ve kicik elmi isci boyuk elmi isci aparici elmi isci bas elmi isci vezifelerinde calismisdir 1988 ci ilde I Bextiyarli Qeyri uzvi kimya ixtisasi uzre Boyuk el mi isci attestatina ve Respublika Xalq Maarifi elacisi adina layiq go rul musdur 1999 cu ilde I Bextiyarli Beynelxalq Bioqrafiya Merkezi Kembric In gil tere tere finden XX esrin gorkemli adami secilmis eyni zamanda elme ver diyi tohfelere go re Gorkemli Nailiyyet diplomu ve medali ile teltif olun mus dur Merkez terefinden onun bioqrafiyasi bir nece ensik lo pedik nesrde Dic tionary of International Biography DIB Twenty seventh editions Cam b ridge England 1999 Outstanding people of the 20th Century First edition Cambridge England 1999 ve s cap olunaraq dunyanin qabaqcil olkelerine gonderilmisdir 2010 cu ilde Azerbaycan Respublikasi Prezidenti yaninda Ali Attes tasiya Komissiyasi terefinden I Bextiyarliya Qeyri uzvi kimya ixti sasi uzre professor elmi adi verilmisdir Ixtiyar Bextiyarli Azerbaycan Elmler Akademiyasinin indiki Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Qeyri Uzvi ve Fiziki Kimya Institutunda Yarimkeciriciler kimyasi laboratoriyasinin mudir muavini 1983 85 respublika mekteblilerinin kimya olimpiadasi munsifler heyetinin uzvu 1983 85 doktorluq dissertasiyalarinin mudafiesi uzre BDU da fealiyyet gosteren Birlesmis Ixtisaslasdirilmis Suranin uzvu 1996 97 ve s islerde calismisdir 1 Hazirda o Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Kataliz ve Qeyri Uzvi Kimya Institutunda Kecid elementlerinin xalkogenidleri laboratoriyasinin rehberidir Elmi fealiyyeti RedakteIxtiyar Bextiyarli elmi isinde mueyyen etmisdir ki lantanoidlerin butun oksisulfidleri peritektik reaksiyalar vasitesile emele gelir Bu birlesmelerin ve onlarin parcalanmasindan yaranan berk fazalarin quruluslari arasinda sade planli rekonstruksiya elaqesi ile yanasi onlarin bir birine cevrilmesini asanlasdiran atomlarin kollektiv cuz i surusme mexanizmi de olmalidir Bu kriteriyalar peritektik reaksiyalarla emele gelen basqa sinif birlesmelerde de odenilir ki bu da onun daha umumi mahiyyet dasidigini gosterir Peritektik reaksiyalarla emele gelen birlesmelerin qurulusu ile onlarin parcalanmasindan emele gelen berk fazalarin quruluslari arasinda bele bagliliq onlarin birinin qurulusu melum olduqda da o birinin qurulusu haqqinda qabaqcadan mueyyen fikir soylemeye imkan verir ve onlarin meqsedli sintezinin teskilinde fiziki kimyevi xasselerinin izahinda aparici ideyadir 1 Ixtiyar Bextiyarli basqa emekdaslarla birge lantanoid oksisulfidlerinin alinmasi ucun iki yeni usul ve alinan berk mehlullardan birinin katodoluminsent material kimi islene bilmesini tovsiye etmisdir Usullarin ve materiallarin yeniliyi muelliflik sehadetnamesi ile tesdiq olunmusdur Onun elmi tedqiqat islerinin neticeleri 224 elmi eserde oz eksini tapmisdir 1 Bele ki Ga2S3 1 x Eu2O3 x terkibli berk mehlul esasinda katodoluminofor M S 1424336 SSRI 1988 Ga2S3 1 x La2O3 x y Er2O3 y terkibli suseler esasinda ise fotoluminofor sintez edilmis ve xasseleri oyrenilmisdir Bu luminoforlar uzun muddet aqresiv muhitde isleyerken spektral xarakteristikalarini itirmir Er2O3 BaSiO3 ErF3 kvaziuclu sisteminde faza tarazligini tedqiq ederek BaSiO3 esasinda berk mehlul sahesinden BaSiO3 1 x ErF3 x terkibli numunelerde antistoks luminessensiya xassesi askar edilmisdir Sonra Yb3 ionundan YbF3 sensibilizator kimi istifade ederek effektiv xasseli BaSiO3 1 2x ErF3 x YbF3 x terkibli antistoks luminofor alinmis ve isiqlanma mexanizmi oyrenilmisdir Mueyyen olunmusdur ki terkibde Yb3 ionu enerjinin Er3 ionuna oturulmesini guclendirir ve sualanmanin infraqirmizi oblastan gorunen oblasta cevrilmesi bas verir Hemin materialin gecegorme cihazlarinda lifli xetti rabite sistemlerinde isleye bileceyi tovsiye olunmusdur Azerb Resp Patenti I 2009 0063 2009 Antistoks luminessensiya xasseleri Pyer ve Mariya Kuri adina Paris Universitetinin Nano elmler institutunun professorlari Karlos Bartou ve Poll Benaloulun istiraki ile oyrenilmis alinan elmi neticeler beynelxalq elmi jurnalda birge cap edilmisdir Nd2S3 Ga2S3 EuS sisteminde emele gelen EuGa2S4 1 x NdGaS3 x ve EuNdGa3S7 terkibli monokristallar spektrin gorunen oblastinda yasil reng veren luminofor kimi televiziya ve optiki informasiyalari eks etdiren ekranlarda istifade oluna biler En baslicasi ise Nd3 ionunun gosterilen matrisalarda yaxin infraqirmizi oblastda guclu sualanma effektivliye malik olmasi bu materiallardan lazer elementi kimi istifade olunmasini temin edir Bundan basqa I Bextiyarli terefinden Sb2Te3 Gd2Te3 Bi2Te3 kvaziuclu sisteminde faza tarazligi tedqiq edilerek sistemde genis qatiliq intervalinda uclu berk mehlul sahesi askar edilmisdir Mueyyen edilmisdir ki Bi2Te3 1 y Sb2Te3 1 x Gd2Te3 x y terkibli numunelerde Sb2Te3 1 x Gd2Te3 x miqdarini deyismekle n ve p tip yarimkecirici materiallar almaq mumkundur Buna sebeb qadoliniumun miqdari artdiqca antistruktur defektler yaradan bismutun qadaliniumla evez olunmasi hesabina yukdasiyicilarin konsentrasiyasinin deyismesidir n tip keciricilikli Bi2Te3 1 y Sb2Te3 1 x Gd2Te3 x y ve p tip keciricilikli Sb2Te3 1 x Bi2Te3 x y Gd2Te3 y terkibler esasinda Peltye elementi yaradilmisdir Melum olmusdur ki bu elementin termoelektrik effektivliyi 300K de maksimum qiymet alir ve optimal cereyanda 40derecede soytma verir Bu ise ondan termoelektrik soyuducularin hazirlanmasinda istifade olunmasina imkan yaradir Termoelektrik xasselerinin olculmesi ve interperetasiyasi AMEA nin muxbir uzvu f r e d professor C S Abdinovun istiraki ile aparilmisdir I Bextiyarli 224 elmi eserin 137 meqale 79 tezis 3 muelliflik sehadetnamesi 1 patent 3 kitabca ve gorkemli kristalloqraf vetendas alim AMEA nin muxbir uzvu X S Memmedovun heyati ve elmi fealiyyetine hesr olunmus elmi publisistik monoqrafiyanin muellifidir Elmi eserlerin ekseriyyeti kecmis SSRI mekaninda ve uzaq xaricde ABS Italiya AFR Hollandiya Cexiya Turkiye Norvec Avstriya Ispaniya ve s cap olunmusdur I Bextiyarlinin elmi islerinin neticelerine hem Azerbaycanda hem de onun hududlarindan kenarda nesr olunan dovri elmi metbuatda monoqrafiya ve dissertasiyalarda istinad edilmisdir Bunlardan 1 MG Barker Coordination Chemistry Reviews 1990 Elsevier Davidson Coordination Chemistry Reviews 1990 Elsevier 3 AN Georgobiani BG Tagiev OB Tagiev Inorganic Materials 2010 Springer 4 GJ Talwar CP Joshi SV Moharil SM Dhopte Journal of Alloys and 2011 Elsevier Rezania 2012 Elsevier 6 NA Katcho N Mingo DA Broido Physical Review B 2012 APS 7 A Gallo A Arana A Oyanguren G Garcia Journal of electronic 2013 Springer ve s I Bextiyarli bir sira beynelxalq konfrans ve simpoziumlarda Bratislavada Cexoslavakiya 1985 Moskvada SSRI 1989 Bulderde ABS 1991 Genuyada Italiya 1994 Kradoda Italiya 1994 Stresada Italiya 2000 Diyabekirde Turkiye 2000 Osloda Norvec 2001 Leobende Avstriya 2001 Kislovodskide Rusiya 2002 Karsda Turkiye 2004 Sankt Peterburqda Rusiya 2004 Ankarada Turkiye 2006 Cernoqolovkada Rusiya 2006 Sankt Peterburqda Rusiya 2006 Moskvada Rusiya 2007 Ulyanovskda Rusiya 2007 Sankt Peterburqda Rusiya 2008 Bilbaoda Ispaniya 2009 Lefkosada Simali Kipr 2011 Volqoqradda Rusiya 2011 Samarada Rusiya 2013 ve s olkelerde meruze ile istirak etmisdir I Bextiyarli bir cox xarici olke alimleri ile feal yaradiciliq elaqeleri saxlayir ve aldigi netecelerin onlarla muzakiresini aparir O Almaniyanin Siemens VAI ve Avstriyanin RHI sirketlerinin deveti ile muvafiq olkelerde olmus ve hemin sirketlerin muesisselerinde tecrube mubadilesi aparmis ve aldigi neticeleri ixtisascilarla Martin Koch Siemens VAI Offenburq Germani Monfred Schimitt Siemens VAI Kehl Germani Martin Horak RHI Vienna Austria Reinhard Elivengruber RHI Henenberg Switzerland muzakire etmisdir I Bextiyarlinin elmi tedqiqatlarinda yuksek temperaturlu termiki analizin bir hissesi Sankt Peterburqda Rusiya Elmler Akademiyasinin I V Qrebensikov adina Silikatlar Kimyasi Institutunda REA nin muxbir uzvu kimya elmleri doktoru professor B B Qusarovun rehberlik etdiyi Nanoolculu sistemlerin fiziki kimyasi laboratoriyasinda aparilmisdir Hazirda Belarusiya Azerbaycan elmi emekdasliq elaqelerinin inkisaf etdirilmesi layihesi cercivesinde Belarusiya Dovlet Informatika ve Radioelektronika Universitetinde kimya elmleri doktoru professor I V Bodnarin rehberlik etdiyi kimya kafedrasinin emekdaslari ile birge elmi tedqiqat isleri aparilir 1 Ixtiyar Bextiyarli bir sira beynelxalq konfrans ve simpoziumlarda Bratislava Cexoslavakiya 1985 Moskva SSRI 1989 Bulder ABS 1991 Genuya Italiya 1994 Krado Italiya 1994 Stresa Italiya 2000 Diyarbekir Turkiye 2000 Oslo Horvec 2001 Leoben Avstriya 2001 Istambul Turkiye 2001 ve b seherlerde meruze ile cixis etmisdir 1 Bundan basqa Avstriyanin Leoben seherinde Montanuniversitetinin Qeyri demir metallurgiyasi departamentinin emekdaslari professor Helmut Antrevowich ve dok Holger Scnideritsch ile birge elmi tedqiqat isleri aparmaq haqqinda raziliq elde edilmisdir Hazirda senedlesdirme isleri aparilir I Bextiyarlinin rehberliyi ile doqquz felsefe doktoru dissertasiyasi mudafie olunmusdur uc doktorant iki dissertant tedqiqat isini davam etdirir Elmi meslehetci oldugu bir elmler doktoru dissertasiya isi mudafie edilmisdir 26 felsefe doktoru ve elmler doktoru dissertasiya islerine opponentlik etmisdir I Bextiyarli elmi islerle yanasi ictimai fealiyyetle de genis mesgul olmusdur O 1981 1986 ci illerde Azerbaycan EA nin Qeyri uzvi ve fiziki kimya Institutunda partiya teskilatinin katibi 1983 1986 ci illerde hemin Institutda Yarimkeciriciler kimyasi laboratoriyasinin rehberinin muavini rehberin selahiyyetlerini icra eden maddi mesul sexs 1983 89 cu illerde respublika mekteblilerinin kimya olimpiadasinda munsifler heyetinin uzvu 1996 1997 ci illerde doktorluq dissertasiyalarinin mudafiesi ucun BDU da fealiyyet gosteren Birlesmis Ixtisaslasdirilmis Suranin uzvu ve s kimi ictimai islerde calismisdir Hazirda o Azerbaycan MEA nin Kimya Problemleri Institutunun elmi tedqiqat planinda qeyri uzvi kimya ixtisasi uzre aparilan movzunun birinin elmi rehberidir D 01 021 sayli Dissertasiya Surasinin ve Institut Elmi Surasinin uzvudur Ixtiyar Bextiyarli elmin populyarlasmasi sahesinde xidmetlerine gore defelerle Respublika Bilik Cemiyyetinin ve D I Mendeleyev ad Kimyacilar Cemiyyetinin Respublika Idare Heyetinin fexri fermanlari ile teltif olunmusdur Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 Orxan Memmedov Baharli Agdamin adli sanli pedaqoqlari alimleri Baki Sabah 2001Edebiyyat RedakteOrxan Memmedov Baharli Agdamin adli sanli pedaqoqlari alimleri Baki Sabah 2001Menbe https az wikipedia org w index php title Ixtiyar Bextiyarli amp oldid 5506848, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.