Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İrina Petrovna Yakir (rus. Ири́на Петро́вна Яки́р; 7 may 1948, Qolovinşçino[d], Penza vilayəti – 2 may 1999, Qüds, İsrail) — sovet dissidenti, ictimai xadim, 1960-1970-ci illərin insan haqları hərəkatının iştirakçısı, hüquq müdafiəçisi, qeyri-leqal “Cari hadisələrin xronikası” bülleteninin tərtibçisi (1970–1972). Yuli Kimin lirik şeirlərinin əsas qəhrəmanı.
| İrina Yakir | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 7 may 1948 |
| Doğum yeri | Qolovinşçino kəndi, Kamenski rayonu, Penza vilayəti, RSFSR, SSRİ |
| Vəfat tarixi | 2 may 1999 (50 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | xərçəng xəstəliyi |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ  Rusiya İsrail |
| Həyat yoldaşı | |
| Milliyyəti | yəhudi |
| Dini | iudaizm |
| Fəaliyyəti | insan hüquqları fəalı |
Həyatı
İrina Yakir 1948-ci ildə Qolovinşçino kəndində (indiki Penza vilayətinin Kamenski rayonu) siyasi məhbus ailəsində anadan olub. Valideynləri Pyotr İonoviç Yakir və Valentina İvanovna Savenkova Vorkuta düşərgəsində görüşdülər və orada hər ikisi RSFSR Cinayət Məcəlləsinin 58-ci maddəsi ilə "xalq düşməni" kimi cəza çəkiblər. Düşərgədən azad edildikdən sonra V.İ.Savenkova Penza bölgəsindəki qohumlarının yanına getdi, qızı doğulduqdan sonra Murmanska qohumlarının yanına köçdü. 1949-cu ildə yenidən həbs edildi və Mərkəzi Sibirdəki qəsəbəyə göndərildi. İrina ilk illərini Murmanskda ulu nənəsi və ulu babası ilə keçirib.
İrinanın atası Pyotr Yakir 1952-ci ildə azad edildi və həyat yoldaşını sürgündə, Krasnoyarsk diyarının Yenisey rayonundakı Şadrino kəndinin yaxınlığında, adsız sürgünlər üçün nömrəli qəsəbədə tapdı. Tezliklə ailə birləşdi. İrinanın ulu baba və nəvəsi Sibirə köçdü. 1956-cı ildə Nikita Xruşşovun mülayimləşmə siyasətinə başlaması ilə ailə İrinanın məktəbə getdiyi Podolskda məskunlaşdı. 1957-ci ildə İrinanın represiya qurbanı olan və güllələnmiş babası, Ordu Komandanı İ.E.Yakirin Sov.İKP Mərkəzi Komitəsinin Plenumunun qərarı ilə bəraətindən sonra ailə Moskvaya köçdü.
1963-cü ildə İrina şair və bard Yuli Kim ilə tanış oldu və tezliklə onların arasında qarşılıqlı münasibətlər yarandı. 1960-cı illərin ortalarında Kim altı ay müddətinə Uzaq Şərqə getdi və burada şair İrina Yakirə xitabən çoxlu lirik şeirlər yazıb.
1966-cı ildə Yakir məktəbi bitirdikdən sonra Moskva Tarix-Arxiv İnstitutuna daxil olur və Yuli Kimlə ailə qurur. O, təqiblərə məruz qaldığı dissident hərəkatına qoşulur. 1969-cu ildə İrina Petrovna komsomoldan xaric edilib. Ardınca o, “tədris planını tamamlamadığına və sovet tələbəsinə yaraşmayan davranışına görə”{{sfn|Смирнов|1972|с=185} səbəbi ilə institutdan xaric edilib. İrina Yakir insan hüquqları üzrə fəaliyyətini davam etdirib, samizdatın yaradılması və yayılmasında iştirak edib, kollektiv məktubları dəstəkləyib, etiraz nümayişlərində iştirak edib.
1972-ci ildə atası hüquq müdafiəçisi Pyotr Yakir həbs olundu və İrina “24 saylı iş” üzrə müttəhimlərdən biri oldu. Hüquq müdafiəçilərinin sözlərinə görə, "onun istintaq zamanı verdiyi ifadə qüsursuz idi. O, disident xronikasında iştirak etdiyini təsdiqlədi, lakin başqa iştirakçıların adını çəkməkdən qəti şəkildə imtina etdi".
1973-cü ildə İrina Yakir və Yuli Kimin qızı anadan oldu.
1970-ci illərdə İrina Yakir arxiv işlərində çalışıb, tarixi-ədəbi işlə məşğul olub və “Ədəbi irs”in cildlərinin hazırlanmasında iştirak edib.
1996-cı ildə İrina Petrovna Yakirə xərçəng diaqnozu qoyuldu və bu da onun 1998-ci ilin payızında İsrailə mühacirətinə səbəb oldu. O, ömrünün son altı ayını xəstəxanada keçirdi. İrina Yakir 1999-cu ildə Qüdsdə vəfat edib. Givat Şaul qəbiristanlığında dəfn olunub.
Yuli Kimin “İrinaya məktublar” şeirlər silsiləsi İrina Yakirə həsr olunub. Şairin “Mayaklara səyahət” (2000) toplusu onun xatirəsinə həsr edilib.
Disident fəaliyyəti
Repressiyaya məruz qalan insanların ailəsində doğulan İrina Yakir gənclik illərindən dissident insan haqları hərəkatında iştirak edib. O, Puşkin meydanında olan A.Sinyavski və Y.Danielin məhkəməsinin ədalətli keçirilməsinə həsr edilən "qlasnost mitinqi"nin (5 dekabr 1965) və Krım tatar hərəkatı fəallarının P.G.Qriqorenkonun müdafiəsi üçün Mayakovski meydanında deportasiya edilmiş Krım tatarlarının vətənlərinə qayıtmasını tələb edən nümayişin iştirakçısı olub (6 iyun 1969).
1968-ci ildə “Chronicle of Current Events” bülleteninin çıxmasında və onun hazırlanmasında iştirak edib. 1970-1972-ci illərdə nəşr üzərində iş aparan əsas simalardan biri (12-27 nömrələrin hazırlanması) İrina Yakir olub. O, siyasi məhbuslara kömək edib, Təqib olunanlara və Onların Ailələrinə Yardım Fondunun işində iştirak edib.
1969-cu ildən o, SSRİ-də İnsan Hüquqlarının Müdafiəsi üzrə Təşəbbüs Qrupunun siyasi sənədlərini dəstəkləyib və elə həmin il Sovet qoşunlarının Çexoslovakiyaya daxil olmasının birinci ildönümü ilə bağlı etiraz bəyanatı imzalayıb.
İrina Yakir SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 25 dekabr 1972-ci il tarixli Fərmanı ilə (1968, 1969, 1973) dəfələrlə nəzarət altında saxlanmaya məruz qalıb, dindirilib, axtarışa verilib və “xəbərdarlıq” alıb.
O, ictimai fəaliyyəti ilə yanaşı, tarixi-ədəbi iş, arxiv işi ilə də məşğul olub. 1970-ci illərdə o, Aleksandr Blok və Andrey Belıyın yaradıcılığına həsr olunmuş Ədəbi İrs cildlərinin hazırlanmasında iştirak edib.
Əsərləri
- Блок в неизданной переписке и дневниках современников (1898—1921) / тексты подгот. Ю. Благоволина, Ю. Галанина, А. Конечный, В. Кейдан, Н. Котрелёв, Е. Литвин, Н. Лощинская, В. Паперный, И. Фащевская, В. Сажин, Р. Тименчик, И. Якир ; публ. и коммент. Н. Котрелёва и Р. Тименчика // Александр Блок: Новые материалы и исследования / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М. : Наука, 1982. — Т. 92, кн. 3. — С. 153—539. — 862 с. — (Литературное наследство / ред.: В. Р. Щербина (гл. ред.), Г. П. Бердников … [и др.] ; т. 92, кн. 3). — 30 000 экз. — ISSN 0130-3627.
- Переписка с С. А. Поляковым (1899—1921) / вступ. ст. и коммент. Н. В. Котрелёва ; публ. Н. В. Котрелёва, Л. К. Кувановой и И. П. Якир // Валерий Брюсов и его корреспонденты / РАН. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М. : Наука, 1994. — Т. 98, кн. 2. — С. 5—136. — 636 с. — (Литературное наследство / ред.: Ф. Ф. Кузнецов (гл. ред.), Г. П. Бердников … [и др.] ; т. 98, кн. 2). — 4000 экз. — (т. 98). — ISSN 0130-3627.
- Переписка с А. М. Ремизовым (1902—1912) / вступ. ст. и коммент. А. В. Лаврова ; публ. С. С. Гречишкина, А. В. Лаврова и И. П. Якир // Валерий Брюсов и его корреспонденты / РАН. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М. : Наука, 1994. — Т. 98, кн. 2. — С. 137—222. — 636 с. — (Литературное наследство / ред.: Ф. Ф. Кузнецов (гл. ред.), Г. П. Бердников … [и др.] ; т. 98, кн. 2). — 4000 экз. — (т. 98). — ISSN 0130-3627.
- Ира Якир: Из последних писем // ru:Иерусалимский журнал. № 3. 2000.
İstinadlar
- Вахтина, 1999
- Фельдман, 1998
- Даниэль А. "«Человек имеет право»: Из истории правозащитного движения: Ирина Якир". ru:Радио «Свобода». 1999-06-09. 2017-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-27.
- Бекирова Г. "Демонстрация крымских татар в Москве 6 июня 1969 года". Крым. Реалии. 2015-06-05. 2016-07-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-27.
- Памяти Ирины Якир // ru:Общая газета (17 июня). М. 1999.
- Горбаневская, 1999
- Тольц В. "«Хроника текущих событий» и «Дело № 24»". ru:Радио «Свобода». 2008-05-03. İstifadə tarixi: 2016-08-27.
- Алексеева, 1992, IV. Кризис (1973—1974 гг.)
- "Литературное наследство: Авторы: Якир Ирина Петровна". ru:Литературное наследство. İstifadə tarixi: 2016-08-28.
- Кузовкин Г., Макаров А. и др. Люди августа 1968… // ru:Полит.ру (2 сентября). 2008. 2016-10-09 tarixində arxivləşdirilib.
- Юлий Ким: По жизненному пути // Лехаим (журнал). беседу вела Т. Бек. № 6 (158) (Июнь / Ияр). 2005 / 5765.
- Айзенштат Л. Прогулка по городу // Народ Книги в мире книг (Еврейское книжное обозрение). № 32 (Апрель). СПб. 2001. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib.
- Ким Ю. Путешествие к маяку. Библиотека Иерусалимского журнала. Иерусалим: Скопус. 2000.
- Ким, 2000
- Пятое декабря, 1995
- Ходорович С. Люди Русского фонда // Неволя (журнал). № 13. М. 2007. 2012-06-08 tarixində arxivləşdirilib.
- Бабицкий А., Макаров А. Свобода неволи: Кто делал «Хронику текущих событий» // Коммерсантъ. № 15 (26 апреля). М. 2013.
Ədəbiyyat
- За пять лет…: Документы и показания. P.: La Presse Libre. сост. П. Смирнов. 1972.
- Пятое декабря 1965 года в воспоминаниях участников событий, материалах Самиздата, документах партийных и комсомольских организаций и в записках Комитета государственной безопасности в ЦК КПСС. сост. Н. Костенко, Г. Кузовкин, С. Лукашевский, А. Паповян ; под ред. А. Даниэля (отв. ред.) и А. Рогинского. М.: НИПЦ «Мемориал». 1995.
- Каменка и Каменский район от А до Я : энцикл. слов.. П. А. Фельдман ; Управл. образования Пенз. обл., Адм. Камен. р-на Пенз. обл., Администрация г. Каменки Пенз. обл. Пенза. 1998.
- Вахтина П. Об Ирине Якир // Звезда (журнал). № 9. СПб. 1999.
- Гоpбаневская Н. Ира Якир и «Хроника текущих событий» // Звезда (журнал). № 9. СПб. 1999.
- Рачков Д. Ирка, Ира, Ирина // ru:Иерусалимский журнал. № 3. 2000.
Xarici keçidlər
- Ким Ю. Я всё время шёл к тебе // Иерусалимский журнал. № 6. 2000. 20220704 tarixində arxivləşdirilib.
- Юлий Ким: Исключительный оптимист: двадцать лет спустя // 45-я параллель (журнал). беседовал В. Лобачёв. № 11 (179) (11 апреля). 2011.
- "Советские диссиденты и правозащитники". ru:Сахаровский центр. İstifadə tarixi: 2016-08-27.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Irina Petrovna Yakir rus Iri na Petro vna Yaki r 7 may 1948 Qolovinscino d Penza vilayeti 2 may 1999 Quds Israil sovet dissidenti ictimai xadim 1960 1970 ci illerin insan haqlari herekatinin istirakcisi huquq mudafiecisi qeyri leqal Cari hadiselerin xronikasi bulleteninin tertibcisi 1970 1972 Yuli Kimin lirik seirlerinin esas qehremani Irina YakirDogum tarixi 7 may 1948 1948 05 07 Dogum yeri Qolovinscino kendi Kamenski rayonu Penza vilayeti RSFSR SSRIVefat tarixi 2 may 1999 1999 05 02 50 yasinda Vefat yeri Quds IsrailVefat sebebi xerceng xesteliyiVetendasligi SSRI Rusiya IsrailHeyat yoldasi Yuli KimMilliyyeti yehudiDini iudaizmFealiyyeti insan huquqlari fealiHeyatiIrina Yakir 1948 ci ilde Qolovinscino kendinde indiki Penza vilayetinin Kamenski rayonu siyasi mehbus ailesinde anadan olub Valideynleri Pyotr Ionovic Yakir ve Valentina Ivanovna Savenkova Vorkuta dusergesinde gorusduler ve orada her ikisi RSFSR Cinayet Mecellesinin 58 ci maddesi ile xalq dusmeni kimi ceza cekibler Dusergeden azad edildikden sonra V I Savenkova Penza bolgesindeki qohumlarinin yanina getdi qizi dogulduqdan sonra Murmanska qohumlarinin yanina kocdu 1949 cu ilde yeniden hebs edildi ve Merkezi Sibirdeki qesebeye gonderildi Irina ilk illerini Murmanskda ulu nenesi ve ulu babasi ile kecirib Irinanin atasi Pyotr Yakir 1952 ci ilde azad edildi ve heyat yoldasini surgunde Krasnoyarsk diyarinin Yenisey rayonundaki Sadrino kendinin yaxinliginda adsiz surgunler ucun nomreli qesebede tapdi Tezlikle aile birlesdi Irinanin ulu baba ve nevesi Sibire kocdu 1956 ci ilde Nikita Xrussovun mulayimlesme siyasetine baslamasi ile aile Irinanin mektebe getdiyi Podolskda meskunlasdi 1957 ci ilde Irinanin represiya qurbani olan ve gullelenmis babasi Ordu Komandani I E Yakirin Sov IKP Merkezi Komitesinin Plenumunun qerari ile beraetinden sonra aile Moskvaya kocdu 1963 cu ilde Irina sair ve bard Yuli Kim ile tanis oldu ve tezlikle onlarin arasinda qarsiliqli munasibetler yarandi 1960 ci illerin ortalarinda Kim alti ay muddetine Uzaq Serqe getdi ve burada sair Irina Yakire xitaben coxlu lirik seirler yazib 1966 ci ilde Yakir mektebi bitirdikden sonra Moskva Tarix Arxiv Institutuna daxil olur ve Yuli Kimle aile qurur O teqiblere meruz qaldigi dissident herekatina qosulur 1969 cu ilde Irina Petrovna komsomoldan xaric edilib Ardinca o tedris planini tamamlamadigina ve sovet telebesine yarasmayan davranisina gore sfn Smirnov 1972 s 185 sebebi ile institutdan xaric edilib Irina Yakir insan huquqlari uzre fealiyyetini davam etdirib samizdatin yaradilmasi ve yayilmasinda istirak edib kollektiv mektublari destekleyib etiraz numayislerinde istirak edib 1972 ci ilde atasi huquq mudafiecisi Pyotr Yakir hebs olundu ve Irina 24 sayli is uzre muttehimlerden biri oldu Huquq mudafiecilerinin sozlerine gore onun istintaq zamani verdiyi ifade qusursuz idi O disident xronikasinda istirak etdiyini tesdiqledi lakin basqa istirakcilarin adini cekmekden qeti sekilde imtina etdi 1973 cu ilde Irina Yakir ve Yuli Kimin qizi anadan oldu 1970 ci illerde Irina Yakir arxiv islerinde calisib tarixi edebi isle mesgul olub ve Edebi irs in cildlerinin hazirlanmasinda istirak edib 1996 ci ilde Irina Petrovna Yakire xerceng diaqnozu qoyuldu ve bu da onun 1998 ci ilin payizinda Israile muhaciretine sebeb oldu O omrunun son alti ayini xestexanada kecirdi Irina Yakir 1999 cu ilde Qudsde vefat edib Givat Saul qebiristanliginda defn olunub Yuli Kimin Irinaya mektublar seirler silsilesi Irina Yakire hesr olunub Sairin Mayaklara seyahet 2000 toplusu onun xatiresine hesr edilib Disident fealiyyetiRepressiyaya meruz qalan insanlarin ailesinde dogulan Irina Yakir genclik illerinden dissident insan haqlari herekatinda istirak edib O Puskin meydaninda olan A Sinyavski ve Y Danielin mehkemesinin edaletli kecirilmesine hesr edilen qlasnost mitinqi nin 5 dekabr 1965 ve Krim tatar herekati feallarinin P G Qriqorenkonun mudafiesi ucun Mayakovski meydaninda deportasiya edilmis Krim tatarlarinin vetenlerine qayitmasini teleb eden numayisin istirakcisi olub 6 iyun 1969 1968 ci ilde Chronicle of Current Events bulleteninin cixmasinda ve onun hazirlanmasinda istirak edib 1970 1972 ci illerde nesr uzerinde is aparan esas simalardan biri 12 27 nomrelerin hazirlanmasi Irina Yakir olub O siyasi mehbuslara komek edib Teqib olunanlara ve Onlarin Ailelerine Yardim Fondunun isinde istirak edib 1969 cu ilden o SSRI de Insan Huquqlarinin Mudafiesi uzre Tesebbus Qrupunun siyasi senedlerini destekleyib ve ele hemin il Sovet qosunlarinin Cexoslovakiyaya daxil olmasinin birinci ildonumu ile bagli etiraz beyanati imzalayib Irina Yakir SSRI Ali Soveti Reyaset Heyetinin 25 dekabr 1972 ci il tarixli Fermani ile 1968 1969 1973 defelerle nezaret altinda saxlanmaya meruz qalib dindirilib axtarisa verilib ve xeberdarliq alib O ictimai fealiyyeti ile yanasi tarixi edebi is arxiv isi ile de mesgul olub 1970 ci illerde o Aleksandr Blok ve Andrey Beliyin yaradiciligina hesr olunmus Edebi Irs cildlerinin hazirlanmasinda istirak edib EserleriBlok v neizdannoj perepiske i dnevnikah sovremennikov 1898 1921 teksty podgot Yu Blagovolina Yu Galanina A Konechnyj V Kejdan N Kotrelyov E Litvin N Loshinskaya V Papernyj I Fashevskaya V Sazhin R Timenchik I Yakir publ i komment N Kotrelyova i R Timenchika Aleksandr Blok Novye materialy i issledovaniya AN SSSR In t mirovoj lit im A M Gorkogo M Nauka 1982 T 92 kn 3 S 153 539 862 s Literaturnoe nasledstvo red V R Sherbina gl red G P Berdnikov i dr t 92 kn 3 30 000 ekz ISSN 0130 3627 Perepiska s S A Polyakovym 1899 1921 vstup st i komment N V Kotrelyova publ N V Kotrelyova L K Kuvanovoj i I P Yakir Valerij Bryusov i ego korrespondenty RAN In t mirovoj lit im A M Gorkogo M Nauka 1994 T 98 kn 2 S 5 136 636 s Literaturnoe nasledstvo red F F Kuznecov gl red G P Berdnikov i dr t 98 kn 2 4000 ekz ISBN 5 02 011362 X t 98 ISSN 0130 3627 Perepiska s A M Remizovym 1902 1912 vstup st i komment A V Lavrova publ S S Grechishkina A V Lavrova i I P Yakir Valerij Bryusov i ego korrespondenty RAN In t mirovoj lit im A M Gorkogo M Nauka 1994 T 98 kn 2 S 137 222 636 s Literaturnoe nasledstvo red F F Kuznecov gl red G P Berdnikov i dr t 98 kn 2 4000 ekz ISBN 5 02 011362 X t 98 ISSN 0130 3627 Ira Yakir Iz poslednih pisem ru Ierusalimskij zhurnal 3 2000 IstinadlarVahtina 1999 Feldman 1998 Daniel A Chelovek imeet pravo Iz istorii pravozashitnogo dvizheniya Irina Yakir ru Radio Svoboda 1999 06 09 2017 05 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 08 27 Bekirova G Demonstraciya krymskih tatar v Moskve 6 iyunya 1969 goda Krym Realii 2015 06 05 2016 07 15 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 08 27 Pamyati Iriny Yakir ru Obshaya gazeta 17 iyunya M 1999 Gorbanevskaya 1999 Tolc V Hronika tekushih sobytij i Delo 24 ru Radio Svoboda 2008 05 03 Istifade tarixi 2016 08 27 Alekseeva 1992 IV Krizis 1973 1974 gg Literaturnoe nasledstvo Avtory Yakir Irina Petrovna ru Literaturnoe nasledstvo Istifade tarixi 2016 08 28 Kuzovkin G Makarov A i dr Lyudi avgusta 1968 ru Polit ru 2 sentyabrya 2008 2016 10 09 tarixinde arxivlesdirilib Yulij Kim Po zhiznennomu puti Lehaim zhurnal besedu vela T Bek 6 158 Iyun Iyar 2005 5765 Ajzenshtat L Progulka po gorodu Narod Knigi v mire knig Evrejskoe knizhnoe obozrenie 32 Aprel SPb 2001 2016 03 04 tarixinde arxivlesdirilib Kim Yu Puteshestvie k mayaku Biblioteka Ierusalimskogo zhurnala Ierusalim Skopus 2000 Kim 2000 Pyatoe dekabrya 1995 Hodorovich S Lyudi Russkogo fonda Nevolya zhurnal 13 M 2007 2012 06 08 tarixinde arxivlesdirilib Babickij A Makarov A Svoboda nevoli Kto delal Hroniku tekushih sobytij Kommersant 15 26 aprelya M 2013 EdebiyyatZa pyat let Dokumenty i pokazaniya P La Presse Libre sost P Smirnov 1972 Pyatoe dekabrya 1965 goda v vospominaniyah uchastnikov sobytij materialah Samizdata dokumentah partijnyh i komsomolskih organizacij i v zapiskah Komiteta gosudarstvennoj bezopasnosti v CK KPSS sost N Kostenko G Kuzovkin S Lukashevskij A Papovyan pod red A Danielya otv red i A Roginskogo M NIPC Memorial 1995 Kamenka i Kamenskij rajon ot A do Ya encikl slov P A Feldman Upravl obrazovaniya Penz obl Adm Kamen r na Penz obl Administraciya g Kamenki Penz obl Penza 1998 Vahtina P Ob Irine Yakir Zvezda zhurnal 9 SPb 1999 Gopbanevskaya N Ira Yakir i Hronika tekushih sobytij Zvezda zhurnal 9 SPb 1999 Rachkov D Irka Ira Irina ru Ierusalimskij zhurnal 3 2000 Xarici kecidlerKim Yu Ya vsyo vremya shyol k tebe Ierusalimskij zhurnal 6 2000 20220704 tarixinde arxivlesdirilib Yulij Kim Isklyuchitelnyj optimist dvadcat let spustya 45 ya parallel zhurnal besedoval V Lobachyov 11 179 11 aprelya 2011 Sovetskie dissidenty i pravozashitniki ru Saharovskij centr Istifade tarixi 2016 08 27