Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İranın Baş naziri (fars. نخستوزیر ایران) — 1907-ci ildən 1989-cu ilə qədər mövcud olmuş dövlət vəzifəsi. Bu vəzifə Qacarlar və Pəhləvilər sülalələri dövründə, həmçinin 1979-cu il İslam İnqilabından sonra İslam Respublikasında fəaliyyət göstərmişdir. 1989-cu ildə konstitusiya dəyişiklikləri nəticəsində baş nazir vəzifəsi ləğv edilmişdir.
| Baş nazir | |
|---|---|
| fars. نخستوزیر ایران | |
 | |
| Başçılıq edir | İran |
| Rəsmi iqamətgahı | Gülüstan sarayı |
| Vəzifənin təsis tarixi | 1907 |
| Vəzifədə birinci | Rza şah Pəhləvi |
| Vəzifədə sonuncu | Mir Hüseyn Musəvi |
| Vəzifənin ləğv tarixi | 1989 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix
Qacarlar dövrü
1907-ci il konstitusiya inqilabı nəticəsində Qacarlar dövründə baş nazir vəzifəsi yaradıldı. İlk baş nazir Mirzə Nəsrulla xan olmuşdur. 1923-cü ildə sonuncu baş nazir Rza xan idi. O, 1925-ci ildə Qacarlar sülaləsini devirdi və özünü şah elan etdi.
Pəhləvi dövrü
1925-ci ildə Rza şah Məhəmmədəli Füruğini baş nazir təyin etdi. 1941-ci ildə taxta çıxan Məhəmməd Rza Pəhləvi onu yenidən bu vəzifəyə qaytardı. 1953-cü ildə baş nazir Məhəmməd Musəddiq dövlət çevrilişinə cəhd etdi, lakin devrildi. 1979-cu il İslam İnqilabına qədər son baş nazir Şapur Bəxtiyar olmuşdur.
İslam Respublikası dövrü
1979-cu ildə Ruhullah Xomeyni Mehdi Bazərganı müvəqqəti hökumətə baş nazir təyin etdi. Lakin həmin ilin noyabrında baş verən ABŞ səfirliyindəki girov böhranı nəticəsində hökumət istefa verdi.
1980-ci ilin yanvarında prezident seçilən Əbülhəsən Banisədr parlamentin təzyiqi ilə Məhəmmədəli Rəcaini baş nazir təyin etdi. Rəcai 1981-ci ildə prezident oldu, baş nazir postuna gəldi. Hər ikisi 30 avqust 1981-ci ildə sui-qəsd nəticəsində öldürüldü.
Oktyabrda prezident seçilən Əli Xamenei baş nazir vəzifəsinə sağçı təklif etdi, lakin parlamentdə çoxluğa sahib olan solçular Mir Hüseyn Musəvini irəli sürdülər. Ruhullah Xomeyninin müdaxiləsi ilə Musəvi baş nazir təyin edildi və 1989-cu ilə qədər vəzifədə qaldı. Həmin il konstitusiyaya edilən dəyişikliklərlə baş nazir vəzifəsi ləğv edildi.
Baş nazirlərin siyahısı (1907–1989)
Ədəbiyyat
- Abdürrəfiq Həqiqət, İran vəzirləri: Büzürgmehrdən Əmir Kəbirə qədər
- Məhəmməd Tağı Bahar, İranın siyasi partiyalarının qısa tarixi, Əmirkəbir, 1978
- Əli Rza Övsəti, Son üç əsrdə İran, I və II cildlər, Paktab Nəşriyyatı, Tehran, 2003
Xarici keçidlər
- İranın baş nazirləri – WorldStatesmen.org
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iranin Bas naziri fars نخست وزیر ایران 1907 ci ilden 1989 cu ile qeder movcud olmus dovlet vezifesi Bu vezife Qacarlar ve Pehleviler sulaleleri dovrunde hemcinin 1979 cu il Islam Inqilabindan sonra Islam Respublikasinda fealiyyet gostermisdir 1989 cu ilde konstitusiya deyisiklikleri neticesinde bas nazir vezifesi legv edilmisdir Bas nazirfars نخست وزیر ایران Basciliq edir IranResmi iqametgahi Gulustan sarayiVezifenin tesis tarixi 1907Vezifede birinci Rza sah PehleviVezifede sonuncu Mir Huseyn MuseviVezifenin legv tarixi 1989 Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixQacarlar dovru 1907 ci il konstitusiya inqilabi neticesinde Qacarlar dovrunde bas nazir vezifesi yaradildi Ilk bas nazir Mirze Nesrulla xan olmusdur 1923 cu ilde sonuncu bas nazir Rza xan idi O 1925 ci ilde Qacarlar sulalesini devirdi ve ozunu sah elan etdi Pehlevi dovru 1925 ci ilde Rza sah Mehemmedeli Furugini bas nazir teyin etdi 1941 ci ilde taxta cixan Mehemmed Rza Pehlevi onu yeniden bu vezifeye qaytardi 1953 cu ilde bas nazir Mehemmed Museddiq dovlet cevrilisine cehd etdi lakin devrildi 1979 cu il Islam Inqilabina qeder son bas nazir Sapur Bextiyar olmusdur Islam Respublikasi dovru 1979 cu ilde Ruhullah Xomeyni Mehdi Bazergani muveqqeti hokumete bas nazir teyin etdi Lakin hemin ilin noyabrinda bas veren ABS sefirliyindeki girov bohrani neticesinde hokumet istefa verdi 1980 ci ilin yanvarinda prezident secilen Ebulhesen Banisedr parlamentin tezyiqi ile Mehemmedeli Recaini bas nazir teyin etdi Recai 1981 ci ilde prezident oldu bas nazir postuna geldi Her ikisi 30 avqust 1981 ci ilde sui qesd neticesinde olduruldu Oktyabrda prezident secilen Eli Xamenei bas nazir vezifesine sagci teklif etdi lakin parlamentde coxluga sahib olan solcular Mir Huseyn Musevini ireli surduler Ruhullah Xomeyninin mudaxilesi ile Musevi bas nazir teyin edildi ve 1989 cu ile qeder vezifede qaldi Hemin il konstitusiyaya edilen deyisikliklerle bas nazir vezifesi legv edildi Bas nazirlerin siyahisi 1907 1989 Mirze Nesrulla xan Mehemmedeli Furugi Mehemmed Museddiq Sapur Bextiyar Mehdi Bazergan Mehemmedeli Recai Mir Huseyn MuseviEdebiyyatAbdurrefiq Heqiqet Iran vezirleri Buzurgmehrden Emir Kebire qeder Mehemmed Tagi Bahar Iranin siyasi partiyalarinin qisa tarixi Emirkebir 1978 Eli Rza Ovseti Son uc esrde Iran I ve II cildler Paktab Nesriyyati Tehran 2003Xarici kecidlerIranin bas nazirleri WorldStatesmen org