İntellektual kapital — mənfəəti və digər iqtisadi və texniki nəticələri maksimuma çatdırmaq üçün məhsuldar şəkildə istifadə olunan xüsusi şəxslərin və qeyri-maddi aktivlərin, o cümlədən patentlər, məlumat bazaları, proqram təminatı, ticarət nişanları və s. bilik, bacarıq və istehsal təcrübəsi.
Bilik firmasının nəzəriyyəsi
| ]İqtisadi sistemin məhsuldar qüvvələrinin artırılması yollarının müxtəlif kombinasiyası onun strukturunu və inkişaf dinamikasını müəyyən edir. K.Marksın tərifinə görə, 22 “İqtisadi dövrlər nəyin istehsal olunduğuna görə deyil, onun necə, hansı əmək vasitəsi ilə istehsalına görə fərqlənir”. Bu baxımdan ayrı-ayrı resurslar növlərinin əhəmiyyəti sənayedən əvvəlki texnologiyadan sənayeyə, ondan isə sənayedən sonrakı texnologiyaya keçidlə dəyişir.
Sənayedən əvvəlki cəmiyyətdə prioritet təbii və əmək ehtiyatlarına, sənaye cəmiyyətində - maddi ehtiyatlara, postindustrial cəmiyyətdə - intellektual və informasiya resurslarına aid idi. Hazırda mərkəzdə informasiya texnologiyaları ilə texnoloji inqilab cəmiyyətin maddi əsaslarını yenidən formalaşdırır. Yeni informasiya iqtisadiyyatında, biliklərə əsaslanan iqtisadiyyatda məhsuldarlığın mənbəyi biliklərin yaradılması texnologiyasındadır.
“İnformasiya iqtisadiyyatı” anlayışı (informasiya cəmiyyəti kimi) 1960-cı illərin əvvəllərində elmi dövriyyəyə daxil edilmişdir. Qərb dünyasında inkişaf etmiş reallıqla bağlı olaraq əslində ümumi qəbul edilib. Bilik və məlumat bütün iqtisadi sistemlərdə kritik elementlərdir, çünki istehsal prosesi həmişə müəyyən bilik və informasiyanın emalı səviyyəsinə əsaslanır.
Texnoloji paradiqmada müasir dəyişiklik əsasən ucuz enerjinin investisiyasına əsaslanan texnologiyadan əmək predmetinə və vasitələrinə çevrilmiş ilk növbədə ucuz bilik və məlumat investisiyalarına əsaslanan texnologiyaya keçid kimi qəbul edilir. Tarixdə ilk dəfə olaraq insan təfəkkürü istehsal sisteminin müəyyən elementi deyil, bilavasitə məhsuldar qüvvədir. Kütləvi istehsalın formalaşması şərtlərini səciyyələndirən K.Marks qeyd edirdi: “İlk dəfə olaraq geniş miqyasda təbiət qüvvələri bilavasitə istehsal prosesinə tabe edilir... Bu təbiət qüvvələrinin heç bir dəyəri yoxdur”. Yeni post-sənaye iqtisadiyyatında insan fəaliyyətinin növləri deyil, insanları digər bioloji varlıqlardan fərqləndirən bilavasitə məhsuldar qüvvə kimi istifadə etmək texnoloji qabiliyyəti, yəni simvolları emal etmək və anlamaq qabiliyyətidir.
Eyni zamanda, bu yeni iqtisadi şəraitdə “istehsal prosesinin təhlili (ənənəvi məlumatlar, müşahidələr, eksperimental yolla əldə edilmiş peşə sirləri) üçün elmin tətbiqində fərdi biliklərin əhəmiyyəti haqqında K.Marksın mövqeyi xüsusilə aktuallaşır - bu. onun tətbiqi təbiət elmlərinin maddi istehsal prosesinə tətbiqi eyni şəkildə bu prosesin mənəvi potensialının ayrı-ayrı işçinin biliyindən, məlumatından və bacarığından ayrılmasına əsaslanır, eləcə də işçinin təmərküzləşməsi və inkişafı. [maddi] istehsal şəraiti və onların kapitala çevrilməsi”. Burada mahiyyətcə müasir “qeyri-maddi aktivlər” kateqoriyasını təşkil edən anlayışlar verilmişdir.
Firmanın intellektual kapitalının təkamülü və tipologiyası
| ]Resurs məhsuldarlığının mənbələri məsələsi klassik siyasi iqtisadın təməl daşıdır, çünki iqtisadi tərəqqiyə təkan verən məhsuldarlıqdır. Bəşəriyyət təbiət qüvvələrinə nəzarət edirdi və yalnız zaman vahidi üçün resurs vahidinə düşən hasilatı artırmaqla tədricən müstəqil mədəniyyətə çevrildi. Bu sual hələ də iqtisadi nəzəriyyənin bu sahəsi daxilində real iqtisadiyyata aid tədqiqatların əsas mövzusu olaraq qalır. Məhsuldarlığın artırılmasının müxtəlif üsulları konkret iqtisadi sistemin strukturunu və dinamikasını müəyyən edir. Yeni biliklərə əsaslanan iqtisadiyyat olduğundan, bu iqtisadiyyatı xüsusi edən tarixən yeni məhsuldarlıq mənbələrini qeyd etmək lazımdır. Yeni informasiya iqtisadiyyatının tarixi inkişaf prosesini nəzərdən keçirdikdə çox mürəkkəb mənzərə yaranır.
İntellektual resurslardan istifadə etmək və insan ehtiyaclarını ödəmək üçün yeni həllər yaratmaq bacarığı bilik iqtisadiyyatında mərkəzi yer tutmağa başlayır. İnsan bilikləri və imkanları həmişə dəyər yaradılmasının əsasını təşkil etmişdir, lakin bu həqiqət işin zehni komponentinin getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyi informasiya əsrində özünü daha qabarıq göstərmişdir. Ənənəvi olaraq, fərdi və ictimai istehsalın təhlili IC-yə o qədər də əhəmiyyət vermədi, daha çox maddi aktivlərə baxdı və iqtisadi dəyər zəncirinin bilik komponenti biznesi əsasən maddi fəaliyyət kimi müəyyən etmək meyli ilə örtülmüşdür. Bununla belə, IC-nin daha çox gəlir gətirən potensial faydaları (xüsusilə lisenziyalı texnologiyaların istifadəsi vasitəsilə) zamanla bu yanaşmanı dəyişdi. İntellektual aktivlər müxtəlif formalarda mövcuddur və onların təsiri yalnız insanların ondan istifadə etmək qabiliyyəti ilə məhdudlaşır. İnsan intellektini idarə etmək və onu faydalı mal və xidmətlərə çevirmək bacarığı müasir biznesdə kritik bir səriştəyə çevrilir. Rəqabət qabiliyyətini təmin etmək üçün biliklərin tətbiqi təşkilati strategiyalarda getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edir. IC, yaradıcılıq, innovasiya və təşkilati öyrənməyə artan maraq var.
İstinadlar
| ]- Сергеев А. Интеллектуальный капитал менеджмента. Теория и тенденции в России. Saarbrücken: LAP LAMBERT Academic Publishing GmbH & Co. KG. 2012. ISBN .
- Томас А. Стюарт. Интеллектуальный капитал. Новый источник богатства организаций. Управление. М.: Поколение. 2007 [Intellectual Capital: The New Wealth of Organizations]. ISBN .
- Маркс К. Капитал. Вторая книга. Процесс обращения капитала. // Соч. т. 49, с. 190.
- Маркс К. Экономические рукописи 1861—1863 годов // Соч. т. 47, с. 553.
- Маркс К. Экономические рукописи 1861—1863 годов // Соч. т. 47, с. 556.
Ədəbiyyat
| ]- Брукинг Э. Интеллектуальный капитал. - СПб: Питер, 2001. – 288 с.
- Букович У., Уильямс Р. Управление знаниями: руководство к действию. – М.: ИНФРА-М, 2002. – 504.
- Варшавский А.Е. О рекомендациях по сохранению и дальнейшему развитию российской науки //Экономика и математические методы. – 2003. – Том 39, №2. – С. 86-104.
- Глухов В.В. и др. Экономика знаний. — СПб.: Питер, 2003. – 528 с.
- Кастельс М. Информационная эпоха: Экономика, общество и культура – М.: ГУ ВШЭ, 2000. - 608 с.
- Клейнер Г. Знания об управлении знаниями //Вопросы экономики. - 2004. - №1. – С. 151-155.
- Козырев А.Н. Математический и экономический анализ интеллектуального капитала: Автореф. дис…. д-ра экон. наук. – М., 2002. – 48 с.
- Луман Н. Решения в информационном обществе. // Проблемы теоретической социологии. Вып 3. - СПб.: Из-во СПбГУ, 2000.
- Полтерович В.М. Институциональные ловушки и экономические реформы //Экономика и математические методы. - 1999. - Т. 35, вып. 2. - с. 3-20.
- Полтерович В.М. Трансплантация экономических институтов //Экономическая наука современной России. - 2001. - №3. - с. 24-50.
- Сергеев А. Интеллектуальный капитал менеджмента. Теория и тенденции в России. – Saarbrücken: LAP LAMBERT Academic Publishing GmbH & Co. KG, 2012. - 316 с.
- Стоунхаус Дж. Управление организационным знанием //Менеджмент в России и за рубежом. 1999. № 1. – С. 3-18.
- Шаститко А.Е. Новая теория фирмы - М.: Экономический факультет МГУ, ТЕИС. - 1996.
- Barnard C. The Functions of the Executive. - Cambridge, MA: Harvard University Press, 1938.
- Blackwell Handbook of Organizational Learning and Knowledge Management – L: Blackwell Publishers, 2003.
- Brown J.S., Duguid P. Organizing knowledge //California Management Review, 1998. – Vol. 40. - №3: Spring. - P. 90-111.
- Conner K.R. and Prahalad C.K. A Resource-based Theory of the Firm: Knowledge versus Opportunism //Organization Science, 1996. - Vol. 1. - №5.
- Cyert R., March R. A Behavioral Theory of the Firm. - Englewood Cliffs: Prentice-Hall, 1963.
- Davenport T. and Prusac L. Working Knowledge. – Boston: Harvard Business School Press, 1998.
- Drucker P. Beyond the Information Revolution //The Atlantic Monthly, October 1999. - Vol. 284. - №4.
- Drucker P.F. Post-Capitalist Society. - Oxford Butterworth: Heinemann, 1993.
- Firestone Joseph M., McElroy Mark W. Key Issues in the New Knowledge Management. - N.Y.: Butterworth-Heinemann, 2003.
- Griliches Z. Patent Statistics as Economic Indicators: A Survey. //Journal of Economic Literature, 1990. - Vol. XXYIII. Dec. - P. 1661-1707.
- Hall B.P. Values development and learning organizations //Journal of Knowledge Management, 2001. - Vol. 5. - №1. - P. 19-32.
- Kogut B., Zander U. Knowledge of the Firm, Combinative Capabilities, and the Replication of Technology //Organization Science, 1992. - Vol. 3 - №3.
- Machlup F. The Production and Distribution of Knowledge in the United States. - Princeton: University Press, 1962.
- Managing Industrial Knowledge: Creation, Transfer and Utilization. - Sage Publications, 2001.
- Nonaka I. and Takeuchi H. The Knowledge-Creating Company. - Oxford: Oxford Univesity Press, 1995.
- Polyani M. The Tacit Dimension. – London: Routledge&Kegan Paul, 1966.
- Simon H. The Sciences of the Artificial. – Cambridge: MIT Press., 1969.
- Stewart T.A. Intellectual Capital: The New Wealth of Organizations.- N.Y.-L.: Doubleday / Currency, 1997.
- Weick K. Sensemaking in Organizations. - Sage: Thousand Oaks, CA, 1995.
- Wiig K. Knowledge Management. – Arlington, TX: Schema Press, 1993.
Xarici keçidlər
| ]- Kozırev A. N. Əqli mülkiyyətin qiymətləndirilməsi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Intellektual kapital menfeeti ve diger iqtisadi ve texniki neticeleri maksimuma catdirmaq ucun mehsuldar sekilde istifade olunan xususi sexslerin ve qeyri maddi aktivlerin o cumleden patentler melumat bazalari proqram teminati ticaret nisanlari ve s bilik bacariq ve istehsal tecrubesi Bilik firmasinin nezeriyyesi span Iqtisadi sistemin mehsuldar quvvelerinin artirilmasi yollarinin muxtelif kombinasiyasi onun strukturunu ve inkisaf dinamikasini mueyyen edir K Marksin terifine gore 22 Iqtisadi dovrler neyin istehsal olunduguna gore deyil onun nece hansi emek vasitesi ile istehsalina gore ferqlenir Bu baximdan ayri ayri resurslar novlerinin ehemiyyeti senayeden evvelki texnologiyadan senayeye ondan ise senayeden sonraki texnologiyaya kecidle deyisir Senayeden evvelki cemiyyetde prioritet tebii ve emek ehtiyatlarina senaye cemiyyetinde maddi ehtiyatlara postindustrial cemiyyetde intellektual ve informasiya resurslarina aid idi Hazirda merkezde informasiya texnologiyalari ile texnoloji inqilab cemiyyetin maddi esaslarini yeniden formalasdirir Yeni informasiya iqtisadiyyatinda biliklere esaslanan iqtisadiyyatda mehsuldarligin menbeyi biliklerin yaradilmasi texnologiyasindadir Informasiya iqtisadiyyati anlayisi informasiya cemiyyeti kimi 1960 ci illerin evvellerinde elmi dovriyyeye daxil edilmisdir Qerb dunyasinda inkisaf etmis realliqla bagli olaraq eslinde umumi qebul edilib Bilik ve melumat butun iqtisadi sistemlerde kritik elementlerdir cunki istehsal prosesi hemise mueyyen bilik ve informasiyanin emali seviyyesine esaslanir Texnoloji paradiqmada muasir deyisiklik esasen ucuz enerjinin investisiyasina esaslanan texnologiyadan emek predmetine ve vasitelerine cevrilmis ilk novbede ucuz bilik ve melumat investisiyalarina esaslanan texnologiyaya kecid kimi qebul edilir Tarixde ilk defe olaraq insan tefekkuru istehsal sisteminin mueyyen elementi deyil bilavasite mehsuldar quvvedir Kutlevi istehsalin formalasmasi sertlerini seciyyelendiren K Marks qeyd edirdi Ilk defe olaraq genis miqyasda tebiet quvveleri bilavasite istehsal prosesine tabe edilir Bu tebiet quvvelerinin hec bir deyeri yoxdur Yeni post senaye iqtisadiyyatinda insan fealiyyetinin novleri deyil insanlari diger bioloji varliqlardan ferqlendiren bilavasite mehsuldar quvve kimi istifade etmek texnoloji qabiliyyeti yeni simvollari emal etmek ve anlamaq qabiliyyetidir Eyni zamanda bu yeni iqtisadi seraitde istehsal prosesinin tehlili enenevi melumatlar musahideler eksperimental yolla elde edilmis pese sirleri ucun elmin tetbiqinde ferdi biliklerin ehemiyyeti haqqinda K Marksin movqeyi xususile aktuallasir bu onun tetbiqi tebiet elmlerinin maddi istehsal prosesine tetbiqi eyni sekilde bu prosesin menevi potensialinin ayri ayri iscinin biliyinden melumatindan ve bacarigindan ayrilmasina esaslanir elece de iscinin temerkuzlesmesi ve inkisafi maddi istehsal seraiti ve onlarin kapitala cevrilmesi Burada mahiyyetce muasir qeyri maddi aktivler kateqoriyasini teskil eden anlayislar verilmisdir Firmanin intellektual kapitalinin tekamulu ve tipologiyasi span Resurs mehsuldarliginin menbeleri meselesi klassik siyasi iqtisadin temel dasidir cunki iqtisadi tereqqiye tekan veren mehsuldarliqdir Beseriyyet tebiet quvvelerine nezaret edirdi ve yalniz zaman vahidi ucun resurs vahidine dusen hasilati artirmaqla tedricen musteqil medeniyyete cevrildi Bu sual hele de iqtisadi nezeriyyenin bu sahesi daxilinde real iqtisadiyyata aid tedqiqatlarin esas movzusu olaraq qalir Mehsuldarligin artirilmasinin muxtelif usullari konkret iqtisadi sistemin strukturunu ve dinamikasini mueyyen edir Yeni biliklere esaslanan iqtisadiyyat oldugundan bu iqtisadiyyati xususi eden tarixen yeni mehsuldarliq menbelerini qeyd etmek lazimdir Yeni informasiya iqtisadiyyatinin tarixi inkisaf prosesini nezerden kecirdikde cox murekkeb menzere yaranir Intellektual resurslardan istifade etmek ve insan ehtiyaclarini odemek ucun yeni heller yaratmaq bacarigi bilik iqtisadiyyatinda merkezi yer tutmaga baslayir Insan bilikleri ve imkanlari hemise deyer yaradilmasinin esasini teskil etmisdir lakin bu heqiqet isin zehni komponentinin getdikce daha cox ehemiyyet kesb etdiyi informasiya esrinde ozunu daha qabariq gostermisdir Enenevi olaraq ferdi ve ictimai istehsalin tehlili IC ye o qeder de ehemiyyet vermedi daha cox maddi aktivlere baxdi ve iqtisadi deyer zencirinin bilik komponenti biznesi esasen maddi fealiyyet kimi mueyyen etmek meyli ile ortulmusdur Bununla bele IC nin daha cox gelir getiren potensial faydalari xususile lisenziyali texnologiyalarin istifadesi vasitesile zamanla bu yanasmani deyisdi Intellektual aktivler muxtelif formalarda movcuddur ve onlarin tesiri yalniz insanlarin ondan istifade etmek qabiliyyeti ile mehdudlasir Insan intellektini idare etmek ve onu faydali mal ve xidmetlere cevirmek bacarigi muasir biznesde kritik bir seristeye cevrilir Reqabet qabiliyyetini temin etmek ucun biliklerin tetbiqi teskilati strategiyalarda getdikce daha cox ehemiyyet kesb edir IC yaradiciliq innovasiya ve teskilati oyrenmeye artan maraq var Istinadlar span Sergeev A Intellektualnyj kapital menedzhmenta Teoriya i tendencii v Rossii Saarbrucken LAP LAMBERT Academic Publishing GmbH amp Co KG 2012 ISBN 978 3 8484 9134 6 Tomas A Styuart Intellektualnyj kapital Novyj istochnik bogatstva organizacij Upravlenie M Pokolenie 2007 Intellectual Capital The New Wealth of Organizations ISBN 978 5 9763 0010 1 1 85788 183 4 Marks K Kapital Vtoraya kniga Process obrasheniya kapitala Soch t 49 s 190 Marks K Ekonomicheskie rukopisi 1861 1863 godov Soch t 47 s 553 Marks K Ekonomicheskie rukopisi 1861 1863 godov Soch t 47 s 556 Edebiyyat span Bruking E Intellektualnyj kapital SPb Piter 2001 288 s Bukovich U Uilyams R Upravlenie znaniyami rukovodstvo k dejstviyu M INFRA M 2002 504 Varshavskij A E O rekomendaciyah po sohraneniyu i dalnejshemu razvitiyu rossijskoj nauki Ekonomika i matematicheskie metody 2003 Tom 39 2 S 86 104 Gluhov V V i dr Ekonomika znanij SPb Piter 2003 528 s Kastels M Informacionnaya epoha Ekonomika obshestvo i kultura M GU VShE 2000 608 s Klejner G Znaniya ob upravlenii znaniyami Voprosy ekonomiki 2004 1 S 151 155 Kozyrev A N Matematicheskij i ekonomicheskij analiz intellektualnogo kapitala Avtoref dis d ra ekon nauk M 2002 48 s Luman N Resheniya v informacionnom obshestve Problemy teoreticheskoj sociologii Vyp 3 SPb Iz vo SPbGU 2000 Polterovich V M Institucionalnye lovushki i ekonomicheskie reformy Ekonomika i matematicheskie metody 1999 T 35 vyp 2 s 3 20 Polterovich V M Transplantaciya ekonomicheskih institutov Ekonomicheskaya nauka sovremennoj Rossii 2001 3 s 24 50 Sergeev A Intellektualnyj kapital menedzhmenta Teoriya i tendencii v Rossii Saarbrucken LAP LAMBERT Academic Publishing GmbH amp Co KG 2012 316 s Stounhaus Dzh Upravlenie organizacionnym znaniem Menedzhment v Rossii i za rubezhom 1999 1 S 3 18 Shastitko A E Novaya teoriya firmy M Ekonomicheskij fakultet MGU TEIS 1996 Barnard C The Functions of the Executive Cambridge MA Harvard University Press 1938 Blackwell Handbook of Organizational Learning and Knowledge Management L Blackwell Publishers 2003 Brown J S Duguid P Organizing knowledge California Management Review 1998 Vol 40 3 Spring P 90 111 Conner K R and Prahalad C K A Resource based Theory of the Firm Knowledge versus Opportunism Organization Science 1996 Vol 1 5 Cyert R March R A Behavioral Theory of the Firm Englewood Cliffs Prentice Hall 1963 Davenport T and Prusac L Working Knowledge Boston Harvard Business School Press 1998 Drucker P Beyond the Information Revolution The Atlantic Monthly October 1999 Vol 284 4 Drucker P F Post Capitalist Society Oxford Butterworth Heinemann 1993 Firestone Joseph M McElroy Mark W Key Issues in the New Knowledge Management N Y Butterworth Heinemann 2003 Griliches Z Patent Statistics as Economic Indicators A Survey Journal of Economic Literature 1990 Vol XXYIII Dec P 1661 1707 Hall B P Values development and learning organizations Journal of Knowledge Management 2001 Vol 5 1 P 19 32 Kogut B Zander U Knowledge of the Firm Combinative Capabilities and the Replication of Technology Organization Science 1992 Vol 3 3 Machlup F The Production and Distribution of Knowledge in the United States Princeton University Press 1962 Managing Industrial Knowledge Creation Transfer and Utilization Sage Publications 2001 Nonaka I and Takeuchi H The Knowledge Creating Company Oxford Oxford Univesity Press 1995 Polyani M The Tacit Dimension London Routledge amp Kegan Paul 1966 Simon H The Sciences of the Artificial Cambridge MIT Press 1969 Stewart T A Intellectual Capital The New Wealth of Organizations N Y L Doubleday Currency 1997 Weick K Sensemaking in Organizations Sage Thousand Oaks CA 1995 Wiig K Knowledge Management Arlington TX Schema Press 1993 Xarici kecidler span Kozirev A N Eqli mulkiyyetin qiymetlendirilmesi Normativ yoxlamaBNE XX547537 BNF 144825436 GND 4694285 3 LCCN sh97008212 Microsoft 2780838347 NKC ph1125069 Kapitalin novleriKapital maddi resurs aktivler kimiMensubiyyete goreSahibkar BorcInvestitiya kimiMaliyye Real istehsal fiziki Investitiya obyekti kimiEsas Dovriyye Uzen kapitalIstifade muddetine goreLikvidlik qisaomurlu Tehsil menbeyine goreNizamname kapitali ElaveInvestisiya meqsedi ileVencurKapital qeyri maddi resurs kimiAkademik kapital Sosial medeni Insan Qeyri maddi Intellektual TebiiMarksist siyasi iqtisadiyyatin tehlilindeMarksist siyasi iqtisadiyyatin xronologiyasi ileMaliyye Kateqoriyalar Iqtisadi terminlerIntellektual kapital
