fbpx
Wikipedia

İnfuzorlar

Avqust 08, 2021

İnfuzorlar ya kirpiklilər (lat. Ciliophora) — İbtidailərin Alveolata tipüstünə aid olan tipdir.

?İnfuzorlar
Ciliophora
Elmi təsnifat
Aləmi:İbtidailər
Tipüstü:Alveolbiontlar
Növ: İnfuzorlar
Elmi adı
Ciliophora Doflein, 1901

Vikinövlərdə
sistematika
Şəkil
axtarışı
ITIS  46211
NCBI  5878
EOL  4666
PBDB  720

Tipin xarakterik əlaməti

Hərəkət orqanoidi olan kirpik aparatının mövcudluğudur. İnfuzorların ikinci mühüm əlaməti – onların bədənində keyfiyyətcə müxtəlif ən azı iki nüvənin olmasıdır. Bunlardan biri – iri vegetativ nüvə olan makronukleus, ikincisi isə ondan xeyli kiçik olan mikronukleusdur. İnfuzorların böyük əksəriyyəti kirpiklərə (Ciliata), xeyli kiçik qrupu isə soruculara (Suctoria) aiddir. Sorucu infuzorlar ancaq müəyyən həyat mərhələlərində kirpiklərlə təchiz olunurlar, qalan vaxtlar isə hərəkət orqanoidindən məhrum olurlar.

Yayılması

İnfuzorlar – birhüceyrəli orqanizmlər yarımaləmində ən böyük tipdir (8000-dən artıq növü var). Onlar Yer kürəsində geniş yayılaraq həm su, həm də quru ekosistemlərinin tərkibinə daxildirlər. Hazırda infuzorlar 20-dən artıq dəstədə, 160-dan çox fəsilədə birləşirlər. Hazırda Azərbaycanda (Xəzər dənizi də daxil olmaqla) 18 dəstəyə aid olan 800 növ infuzor məlumdur. Onlardan 469-u Xəzər dənizində, 300-ü şirinsu hövzələrində, 32-si Azərbaycan torpaqlarında yaşayır. Parazit formalarının ümumi sayı 101-ə çatır. Xəzər dənizində 15 dəstənin nümayəndələri tapılmışdır: Karyorelictida, Prostomatida, Haptorida, Pleurostomatida, Trichostomatida, Colpodida, Synhymeniida, Nassulida, Cyrtophorida, Hymenostomatida, Scuticociliatida, Perurichida, Heterotrichida, Oligotrichida, Hypotrichida.

Ümumi xüsusiyyətləri

İnfuzorlarda sitoplazma həmişə aydın şəkildə iki qata ayrılır – xarici (ektoplazma və ya korteks) və daxili (ektoplazma). Ektoplazmanın xarici qatı möhkəm elastik pellikula əmələ gətirir. Elektron mikroskopiyası göstərir ki, pellikula xarici ikiqat membrandan, daxili ikiqat membrandan və onların arasındakı boşluqdan ibarətdir. Xaricdən infuzorların bədəni kirpikciklərlə örtülüdür ki, bunlar da öz başlanğıcını ektoplazmada kinetosomlardan (bazal cisimciklərdən) götürür. Kirpikciklərin sayı çox böyük ola bilər (tərlikdə 10-15 min). Kirpikciklərin ultrastrukturu qamçılarla tamamilə eynidir (Kirpikciyin mərkəzində 9 fibril yerləşir, 9 cüt fibril isə periferiyadan keçir). Bəzi infuzorların ektoplazmasında yığıcı liflər – mionemlər vardır. Bunun sayəsində bəzi növlər (Stentor, Spirostomum, və b.) kəskin yığılma qabiliyyətinə malikdir. Bir çox infuzorlarda ektoplazmada xüsusi müdafiə aparatı – trixosistalar vardır. Bunlar bədən səthinə şaquli yerləşmiş qısa çöpcükdən ibarətdir. Heyvanın qıcıqlandırılması zamanı trixosistalar açılaraq, ova güclü iflicedici təsir göstərən uzun bərk sapa çevrilir. Qidanı bütün bədən səthi ilə qəbul edən bəzi endoparazit formalardan başqa, bütün infuzorların ağız dəliyi vardır. İnfuzorların böyük əksəriyyətində ekto və endoplazma arasındakı sərhəddə yığılıb-açılan vakuollar vardır. Ən sadə hallarda o, amöblərdə və qamçılılarda müşahidə edilən mütəmadi döyünən qovuq şəklində olur. Ancaq bir çox infuzorlarda yığılıb-açılan vakuolların quruluşu mürəkkəbləşir. Məsələn, infuzor tərlikdə o, mərkəzi rezervuardan və tac şəklində yerləşmiş 5-7 gətirici kanaldan ibarətdir. Onların əsas funksiyası – osmotik tənzimləmədir. İnfuzorların endoplazmasında nüvə aparatı yerləşir. İri makronusleus xromatinlə xromatinlə zəngindir və müxtəlif formalarda, əsasən kürəşəkilli, yumurtaşəkilli, bəzən lentşəkilli və təsbehşəkilli olur. Bəzi infuzorlarda makronukleus müxtəlif böyüklükdə ayrı-ayrı fraqmentlərə parçalanmışdır. Makronukleusda DNT- nin miqdarı mikronukleusdakından onlarla, çox vaxt isə yüzlərlə və minlərlə dəfə artıq olur. Bu, əksər infuzorlar üçün səciyyəvidir. Bunun sayəsində vegetativ nüvə bütün və ya bir qisim xromosomlar üzrə yüksək poliploidliyə malik olur. Mikronukleus (bir və ya bir neçə ola bilər) kürə və ya yumurtaşəkilli formada olur. O, vegetativ funksiyaları yerinə yetirmir. Onda transkripsiya (RNT-nin sintezi) baş vermir, ancaq xromosomları ikiləşmə qabiliyyətinə (replasiya) malikdir ki, bu da hər bölünmə qabağı (meyozdan öncə) olur. Mikronukleus, bir növ nəsildən nəslə ötürülən irsi informasiyanın deposudur. Infuzorlar üçün eninə bölünmə yolu ilə baş verən qeyri-cinsi çoxalma səciyyəvidir. Çox zaman bu, sərbəst hərəkət vəziyyətində baş verir. Qeyri-cinsi çoxalma bir-birinin ardınca dəfələrlə təkrar olunur. Ancaq zaman-zaman infuzorların həyat tsiklində konyuqasiya xarakterli cinsi proses də baş verir. Konyuqasiyadan başqa, infuzorlarda nüvə aparatının yenidən qurulmasının bir forması da avtoqamiyadır. Avtoqamiya Paramecium aurelia-da tez-tez müşahidə edilir. Konyuqasiyadan fərqli olaraq avtoqamiya zamanı iki fərdin müvəqqəti birləşməsi baş vermir, bütün proseslər bir fərddə gedir. Bir çox xırda kirpikli infuzorlar (Colpoda, Colpodium, və b.) torpaqda həm fəal, həm də sista vəziyyətində yaşayırlar.

Təsnifat

Təsnifatı 2 yarımtipə (Postciliodesmatophora Gerassimova, Seravin, 1976 və İntramacronucleata Lynn, 1996) ayrılır. Postciliodesmatophora yarımtipi 2 sinfə (Karyorelictea Corliss, 1974 və Heterotrichea Stein, 1859) və 5 dəstəyə bölünür.

  • I. Yarımtip: Postciliodesmatophora Gerassimova, Seravin, 1976
    • 1. Sinif: Karyorelictea Corliss, 1974
      • Dəstə: Protostomatida Small, Lynn, 1985
      • Dəstə: Loxodida Jankowski, 1978
      • Dəstə. Protoheterotrichida Nouzarede, 1977
    • 2. Sinif: Heterotrichea Stein, 1859
      • Dəstə: Heterotrichida Stein, 1859
      • Dəstə: Licnophorida Corliss, 1957
  • II. Yarımtip: Intramacronucleata Lynn, 1996
    • 1. Sinif: Spirotrichea Butschli, 1889
    • 1. Yarımsinif: Protocruziidia Puytorac et al., 1984
      • Dəstə: Protocruziida Jankowski in Small, Lynn, 1985
      • Dəstə: Hypotrichia Stein, 1859
      • Dəstə: Kiitrichida Nozawa, 1941
      • Dəstə: Euplotida Small, Lynn, 1985
    • 2. Yarımsinif: Choreotrichia Small, Lynn, 1985
      • Dəstə: Tintinnida Kofoid, Champbell, 1929
      • Dəstə: Choreotrichida Small, Lynn, 1985
    • 3. Yarımsinif: Stichotrichia Small, Lynn, 1985
      • Dəstə: Plagiotimida Albaret, 1974
      • Dəstə: Stichotrichida Faure-Fremiet, 1961
      • Dəstə: Urostylida Jankowski, 1979
      • Dəstə: Sporadotrichida Faure-Fremiet, 1961
    • 3. Yarımsinif: Oligotrichia Butschli, 1887
      • Dəstə: Halteriida Petz, Foissner, 1992 dəstəsi
      • Dəstə: Strombidiida Petz, Foisner, 1992 dəstəsi
    • 4. Yarımsinif: Phacadiniidia Small, Lynn in Shin et al., 2000
      • Dəstə: Phacadiniida Small, Lynn, 1985
    • 2. Sinif: Litostomatea Small, Lynn, 1981
    • 1. Yarımsinif: Haptoria Corliss, 1974
      • Dəstə: Haptoria Corliss, 1974
      • Dəstə: Pleurostomatida Schewiakoff, 1896
      • Dəstə: Cyclotrichida Jankowski,1980
    • 2. Yarımsinif: Trichostomatia Butschli, 1889
      • Dəstə: Vestibuliferida Puytorac et al., 1974
      • Dəstə: Entodiniomorphida Reichenow in Doflein & Reichenow, 1929
    • 3. Sinif: Armophoridae Jankowski, 1964
      • Dəstə: Armophorida Jankowski, 1964
      • Dəstə: Clevelandellida Puytorac, Grain, 1976
      • Dəstə: Odontostomatida Sawaya,1940
    • 4. Sinif: Phyllopharyngea Puytorac et al., 1974
    • 1. Yarımsinif: Phyllopharyngia Puytorac et al., 1974
      • Dəstə: Chlamydodontida Deroux, 1976
      • Dəstə: Disteriida Deroux, 1976
    • 2. Yarımsinif: Rhynchodida Chatton, Lwoff, 1939
      • Dəstə: Hypocomatida Deroux, 1976
    • 3. Yarımsinif: Chonotrichia Wallengren, 1895
      • Dəstə: Exogemmida Jankowski, 1972
      • Dəstə: Cryptogemmida Jankowski, 1975
    • 4. Yarımsinif: Suctoria Claparede, Lachmann, 1858
      • Dəstə: Exogenida Collin, 1912
      • Dəstə: Endogenida Collin, 1912
      • Dəstə: Evaginogenida Jankowski, 1978
    • 5. Sinif: Nassophorea Small, Lynn, 1981
      • Dəstə: Synhymeniida Puytorac et al., 1974
      • Dəstə: Nassulida Jankowski, 1967
      • Dəstə: Microthoracida Jankowski, 1967
    • 6. Sinif: Colpodea Small, Lynn, 1981
      • Dəstə: Cyrtolophosidida Foissner, 1978
      • Dəstə: Bryometopida Foissner, 1978
      • Dəstə: Bryophryida Puytorac et al., 1979
      • Dəstə: Bursariomorphida Fernandez-Galiano, 1978
      • Dəstə: Colpodida Puytorac et al., 1974
      • Dəstə: Sorogenida Foissner, 1985
    • 7. Sinif: Prostomatea Schewiakoff, 1896
      • Dəstə: Protostomatida Schewiakoff, 1896
      • Dəstə: Protodontida Corliss, 1974
    • 8. Sinif: Plagiopylea Small, Lynn, 1985
      • Dəstə: Plagiopylda Small, Lynn, 1985 dəstəsi
    • 9. Sinif: Oligohymenophorea Puyrorac et al., 1974
    • 1. Yarımsinif: Peniculia Faure-Fremiet inCorliss, 1956
      • Dəstə: Peniculida Faure-Fremiet inCorliss, 1956
      • Dəstə: Urocentrida Puytorac et al., 1987
    • 2. Yarımsinif: Scuticociliatia Small,1967
      • Dəstə: Philasterida Small, 1967
      • Dəstə: Pleuronematida Faure-Fremiet in Corliss, 1956
      • Dəstə: Thigmotrichida Chatton, Lwoff, 1922
    • 3. Yarımsinif: Hymenostomatia Delage, Herouard, 1896
      • Dəstə: Hymenostomatida Delage, Herouard, 1896
    • 4. Yarımsinif: Apostomatia Chatton, Lwoff, 1928
      • Dəstə: Apostomatida Chatton, Lwoff, 1928
      • Dəstə: Astomatophorida Jankowski, 1966
      • Dəstə: Pilisuctorida Jankowski, 1966
    • 5. Yarımsinif: Peritrichia Stein, 1859
      • Dəstə: Sessilida Kahl, 1933
      • Dəstə: Mobilida Kahl, 1933
    • 6. Yarımsinif: Astomatia Schewiakoff, 1896
      • Dəstə: Astomatida Schewiakoff, 1896


Ədəbiyyat

  1. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. I cild. Bakı, Elm, 2002, 268 s.

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

Sarkodinlər

Heyvan qamçılıları

İstinadlar

  1. [1]
  2. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. I cild. Bakı, Elm, 2002, 268 s.

Avqust 08, 2021
infuzorlar, kirpiklilər, ciliophora, ibtidailərin, alveolata, tipüstünə, olan, tipdir, ciliophoraelmi, təsnifataləmi, ibtidailərtipüstü, alveolbiontlarnöv, elmi, adıciliophora, doflein, 1901vikinövlərdəsistematikaşəkilaxtarışıitis, 46211ncbi, 5878eol, 4666pbdb. Infuzorlar ya kirpikliler lat Ciliophora Ibtidailerin Alveolata tipustune aid olan tipdir InfuzorlarCiliophoraElmi tesnifatAlemi IbtidailerTipustu AlveolbiontlarNov InfuzorlarElmi adiCiliophora Doflein 1901VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 46211NCBI 5878EOL 4666PBDB 720 Mundericat 1 Tipin xarakterik elameti 2 Yayilmasi 3 Umumi xususiyyetleri 4 Tesnifat 5 Edebiyyat 6 Xarici kecidler 7 Hemcinin bax 8 IstinadlarTipin xarakterik elameti RedakteHereket orqanoidi olan kirpik aparatinin movcudlugudur Infuzorlarin ikinci muhum elameti onlarin bedeninde keyfiyyetce muxtelif en azi iki nuvenin olmasidir Bunlardan biri iri vegetativ nuve olan makronukleus ikincisi ise ondan xeyli kicik olan mikronukleusdur Infuzorlarin boyuk ekseriyyeti kirpiklere Ciliata xeyli kicik qrupu ise soruculara Suctoria aiddir Sorucu infuzorlar ancaq mueyyen heyat merhelelerinde kirpiklerle techiz olunurlar qalan vaxtlar ise hereket orqanoidinden mehrum olurlar 1 Yayilmasi RedakteInfuzorlar birhuceyreli orqanizmler yarimaleminde en boyuk tipdir 8000 den artiq novu var Onlar Yer kuresinde genis yayilaraq hem su hem de quru ekosistemlerinin terkibine daxildirler Hazirda infuzorlar 20 den artiq destede 160 dan cox fesilede birlesirler Hazirda Azerbaycanda Xezer denizi de daxil olmaqla 18 desteye aid olan 800 nov infuzor melumdur Onlardan 469 u Xezer denizinde 300 u sirinsu hovzelerinde 32 si Azerbaycan torpaqlarinda yasayir Parazit formalarinin umumi sayi 101 e catir Xezer denizinde 15 destenin numayendeleri tapilmisdir Karyorelictida Prostomatida Haptorida Pleurostomatida Trichostomatida Colpodida Synhymeniida Nassulida Cyrtophorida Hymenostomatida Scuticociliatida Perurichida Heterotrichida Oligotrichida Hypotrichida Umumi xususiyyetleri RedakteInfuzorlarda sitoplazma hemise aydin sekilde iki qata ayrilir xarici ektoplazma ve ya korteks ve daxili ektoplazma Ektoplazmanin xarici qati mohkem elastik pellikula emele getirir Elektron mikroskopiyasi gosterir ki pellikula xarici ikiqat membrandan daxili ikiqat membrandan ve onlarin arasindaki bosluqdan ibaretdir Xaricden infuzorlarin bedeni kirpikciklerle ortuludur ki bunlar da oz baslangicini ektoplazmada kinetosomlardan bazal cisimciklerden goturur Kirpikciklerin sayi cox boyuk ola biler terlikde 10 15 min Kirpikciklerin ultrastrukturu qamcilarla tamamile eynidir Kirpikciyin merkezinde 9 fibril yerlesir 9 cut fibril ise periferiyadan kecir Bezi infuzorlarin ektoplazmasinda yigici lifler mionemler vardir Bunun sayesinde bezi novler Stentor Spirostomum ve b keskin yigilma qabiliyyetine malikdir Bir cox infuzorlarda ektoplazmada xususi mudafie aparati trixosistalar vardir Bunlar beden sethine saquli yerlesmis qisa copcukden ibaretdir Heyvanin qiciqlandirilmasi zamani trixosistalar acilaraq ova guclu iflicedici tesir gosteren uzun berk sapa cevrilir Qidani butun beden sethi ile qebul eden bezi endoparazit formalardan basqa butun infuzorlarin agiz deliyi vardir Infuzorlarin boyuk ekseriyyetinde ekto ve endoplazma arasindaki serhedde yigilib acilan vakuollar vardir En sade hallarda o amoblerde ve qamcililarda musahide edilen mutemadi doyunen qovuq seklinde olur Ancaq bir cox infuzorlarda yigilib acilan vakuollarin qurulusu murekkeblesir Meselen infuzor terlikde o merkezi rezervuardan ve tac seklinde yerlesmis 5 7 getirici kanaldan ibaretdir Onlarin esas funksiyasi osmotik tenzimlemedir Infuzorlarin endoplazmasinda nuve aparati yerlesir Iri makronusleus xromatinle xromatinle zengindir ve muxtelif formalarda esasen kuresekilli yumurtasekilli bezen lentsekilli ve tesbehsekilli olur Bezi infuzorlarda makronukleus muxtelif boyuklukde ayri ayri fraqmentlere parcalanmisdir Makronukleusda DNT nin miqdari mikronukleusdakindan onlarla cox vaxt ise yuzlerle ve minlerle defe artiq olur Bu ekser infuzorlar ucun seciyyevidir Bunun sayesinde vegetativ nuve butun ve ya bir qisim xromosomlar uzre yuksek poliploidliye malik olur Mikronukleus bir ve ya bir nece ola biler kure ve ya yumurtasekilli formada olur O vegetativ funksiyalari yerine yetirmir Onda transkripsiya RNT nin sintezi bas vermir ancaq xromosomlari ikilesme qabiliyyetine replasiya malikdir ki bu da her bolunme qabagi meyozdan once olur Mikronukleus bir nov nesilden nesle oturulen irsi informasiyanin deposudur Infuzorlar ucun enine bolunme yolu ile bas veren qeyri cinsi coxalma seciyyevidir Cox zaman bu serbest hereket veziyyetinde bas verir Qeyri cinsi coxalma bir birinin ardinca defelerle tekrar olunur Ancaq zaman zaman infuzorlarin heyat tsiklinde konyuqasiya xarakterli cinsi proses de bas verir Konyuqasiyadan basqa infuzorlarda nuve aparatinin yeniden qurulmasinin bir formasi da avtoqamiyadir Avtoqamiya Paramecium aurelia da tez tez musahide edilir Konyuqasiyadan ferqli olaraq avtoqamiya zamani iki ferdin muveqqeti birlesmesi bas vermir butun prosesler bir ferdde gedir Bir cox xirda kirpikli infuzorlar Colpoda Colpodium ve b torpaqda hem feal hem de sista veziyyetinde yasayirlar 2 Tesnifat RedakteTesnifati 2 yarimtipe Postciliodesmatophora Gerassimova Seravin 1976 ve Intramacronucleata Lynn 1996 ayrilir Postciliodesmatophora yarimtipi 2 sinfe Karyorelictea Corliss 1974 ve Heterotrichea Stein 1859 ve 5 desteye bolunur I Yarimtip Postciliodesmatophora Gerassimova Seravin 1976 1 Sinif Karyorelictea Corliss 1974 Deste Protostomatida Small Lynn 1985 Deste Loxodida Jankowski 1978 Deste Protoheterotrichida Nouzarede 1977 2 Sinif Heterotrichea Stein 1859 Deste Heterotrichida Stein 1859 Deste Licnophorida Corliss 1957 II Yarimtip Intramacronucleata Lynn 1996 1 Sinif Spirotrichea Butschli 1889 1 Yarimsinif Protocruziidia Puytorac et al 1984 Deste Protocruziida Jankowski in Small Lynn 1985 Deste Hypotrichia Stein 1859 Deste Kiitrichida Nozawa 1941 Deste Euplotida Small Lynn 1985 2 Yarimsinif Choreotrichia Small Lynn 1985 Deste Tintinnida Kofoid Champbell 1929 Deste Choreotrichida Small Lynn 1985 3 Yarimsinif Stichotrichia Small Lynn 1985 Deste Plagiotimida Albaret 1974 Deste Stichotrichida Faure Fremiet 1961 Deste Urostylida Jankowski 1979 Deste Sporadotrichida Faure Fremiet 1961 3 Yarimsinif Oligotrichia Butschli 1887 Deste Halteriida Petz Foissner 1992 destesi Deste Strombidiida Petz Foisner 1992 destesi 4 Yarimsinif Phacadiniidia Small Lynn in Shin et al 2000 Deste Phacadiniida Small Lynn 1985 2 Sinif Litostomatea Small Lynn 1981 1 Yarimsinif Haptoria Corliss 1974 Deste Haptoria Corliss 1974 Deste Pleurostomatida Schewiakoff 1896 Deste Cyclotrichida Jankowski 1980 2 Yarimsinif Trichostomatia Butschli 1889 Deste Vestibuliferida Puytorac et al 1974 Deste Entodiniomorphida Reichenow in Doflein amp Reichenow 1929 3 Sinif Armophoridae Jankowski 1964 Deste Armophorida Jankowski 1964 Deste Clevelandellida Puytorac Grain 1976 Deste Odontostomatida Sawaya 1940 4 Sinif Phyllopharyngea Puytorac et al 1974 1 Yarimsinif Phyllopharyngia Puytorac et al 1974 Deste Chlamydodontida Deroux 1976 Deste Disteriida Deroux 1976 2 Yarimsinif Rhynchodida Chatton Lwoff 1939 Deste Hypocomatida Deroux 1976 3 Yarimsinif Chonotrichia Wallengren 1895 Deste Exogemmida Jankowski 1972 Deste Cryptogemmida Jankowski 1975 4 Yarimsinif Suctoria Claparede Lachmann 1858 Deste Exogenida Collin 1912 Deste Endogenida Collin 1912 Deste Evaginogenida Jankowski 1978 5 Sinif Nassophorea Small Lynn 1981 Deste Synhymeniida Puytorac et al 1974 Deste Nassulida Jankowski 1967 Deste Microthoracida Jankowski 1967 6 Sinif Colpodea Small Lynn 1981 Deste Cyrtolophosidida Foissner 1978 Deste Bryometopida Foissner 1978 Deste Bryophryida Puytorac et al 1979 Deste Bursariomorphida Fernandez Galiano 1978 Deste Colpodida Puytorac et al 1974 Deste Sorogenida Foissner 1985 7 Sinif Prostomatea Schewiakoff 1896 Deste Protostomatida Schewiakoff 1896 Deste Protodontida Corliss 1974 8 Sinif Plagiopylea Small Lynn 1985 Deste Plagiopylda Small Lynn 1985 destesi 9 Sinif Oligohymenophorea Puyrorac et al 1974 1 Yarimsinif Peniculia Faure Fremiet inCorliss 1956 Deste Peniculida Faure Fremiet inCorliss 1956 Deste Urocentrida Puytorac et al 1987 2 Yarimsinif Scuticociliatia Small 1967 Deste Philasterida Small 1967 Deste Pleuronematida Faure Fremiet in Corliss 1956 Deste Thigmotrichida Chatton Lwoff 1922 3 Yarimsinif Hymenostomatia Delage Herouard 1896 Deste Hymenostomatida Delage Herouard 1896 4 Yarimsinif Apostomatia Chatton Lwoff 1928 Deste Apostomatida Chatton Lwoff 1928 Deste Astomatophorida Jankowski 1966 Deste Pilisuctorida Jankowski 1966 5 Yarimsinif Peritrichia Stein 1859 Deste Sessilida Kahl 1933 Deste Mobilida Kahl 1933 6 Yarimsinif Astomatia Schewiakoff 1896 Deste Astomatida Schewiakoff 1896Edebiyyat RedakteAzerbaycanin heyvanlar alemi I cild Baki Elm 2002 268 s Xarici kecidler Redakte 2 Hemcinin bax RedakteSarkodinlerHeyvan qamcililariIstinadlar Redakte 1 Azerbaycanin heyvanlar alemi I cild Baki Elm 2002 268 s Menbe https az wikipedia org w index php title Infuzorlar amp oldid 5183394, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.