Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Ördəktutan qızılquş və ya sərçəçalan (lat. Falco columbarius) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qızılquşkimilər dəstəsinin qızılquşlar fəsiləsinin qızılquş cinsinə aid heyvan növü. Bioloji xüsusiyyətlərini tam əks etdirmədiyini və ölçücə kiçik olan bu quşun təbiətdə ördək ovlanması faktının yanlış olduğunu əsas götürərək, sərçəkimilərə aid kiçik quşlarla qidalanan bu qızlıquş növünün adı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Zoologiya İnstitutu tərəfindən 2019-cu ildə sərçəçalan kimi dəyişdirilib.
| Ördəktutan qızılquş | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Ördəktutan qızılquş | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təsviri
Qızılquşlar fəsiləsinin kiçik nümayəndələrindən biridir. Qanadları qısadır. Üst tərəfi və başı tünd-göy, alt tərəfi isə cizgili ağımtıl-kürəndir. Quyruğu köndələn zolaqlıdır. Dişisinin bel tərəfi qonurdur.
Yayılması
Avropa, Asiya və Şimali Amerikada yayılıb. Qışlamaq üçün Afrikaya köçür. Azərbaycanda aran və dağətəyi rayonlarda olur. Buraya qışlamaq üçün gəlir və buradan miqrant populyasiyası da keçir. Payız köçü sentyabrda-noyabrda, yaz köçməsi isə mart-apreldə olur.
Həyat tərzi
Ətrafı açıq sahə ilə əhatə olunmuş seyrək meşələrdə yaşayır. Geniş və sıx qaranlıq meşə massivindən qaçır. Ördəktutan adlanmasına baxmayaraq əsas yemi xırda quşlar (titrəkquyruq, sərçə, torağay, cüllüt, sığırçın və s.) və siçanabənzər gəmiricilərdir. Şikarını alçaqdan uçmaqla (belibağlı kimi) axtarır, yerdən və havadan çalıb götürür. Bəzən ağacvari Şorəngə kolunun dibində gizlənib şikarını pusmaqla ovlayır.
Sayı
XX əsrin ortalarına qədər Kür-Araz və Lənkəran düzənliyində, xüsusən də Qızılağac körfəzi ətrafında çoxsaylı qışlayıb. 1970-ci illərdən başlayaraq Aran və Tuqay meşələrinin kəskin transformasiyası, zərərli quş bilib tələf edilməsi, texnosferin genişlənməsi və səs-küyün çoxalması, yem obyektlərinin azalması və zəhərlənməsi ilə sayı kəskin azalaraq Qırmızı Kitaba düşüb. XX əsrin axırında yanvar-fevral aylarında cəmi 60 quş, bundan 10 il sonra isə 35 quş sayılıb.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Ovlanması qadağandır. Qızılağac və Qarayazı Dövlət Təbiət Qoruqlarında, Şirvan, Ağgöl Milli Parklarında və digər Milli Parklarda qorunub saxlanılır. CİTES, Bern və Bonn konvensiyalarına daxildir.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ordektutan qizilqus ve ya sercecalan lat Falco columbarius heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin qizilquskimiler destesinin qizilquslar fesilesinin qizilqus cinsine aid heyvan novu Bioloji xususiyyetlerini tam eks etdirmediyini ve olcuce kicik olan bu qusun tebietde ordek ovlanmasi faktinin yanlis oldugunu esas goturerek sercekimilere aid kicik quslarla qidalanan bu qizliqus novunun adi Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Zoologiya Institutu terefinden 2019 cu ilde sercecalan kimi deyisdirilib Ordektutan qizilqusElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Klad Klad Klad Deste QizilquskimilerFesile QizilquslarYarimfesile QizilquslarCins QizilqusNov Ordektutan qizilqusBeynelxalq elmi adiFalco columbarius L 1758 Sekil axtarisiITIS 175613NCBI 8953FW 369249TesviriQizilquslar fesilesinin kicik numayendelerinden biridir Qanadlari qisadir Ust terefi ve basi tund goy alt terefi ise cizgili agimtil kurendir Quyrugu kondelen zolaqlidir Disisinin bel terefi qonurdur YayilmasiAvropa Asiya ve Simali Amerikada yayilib Qislamaq ucun Afrikaya kocur Azerbaycanda aran ve dageteyi rayonlarda olur Buraya qislamaq ucun gelir ve buradan miqrant populyasiyasi da kecir Payiz kocu sentyabrda noyabrda yaz kocmesi ise mart aprelde olur Heyat terziEtrafi aciq sahe ile ehate olunmus seyrek meselerde yasayir Genis ve six qaranliq mese massivinden qacir Ordektutan adlanmasina baxmayaraq esas yemi xirda quslar titrekquyruq serce toragay cullut sigircin ve s ve sicanabenzer gemiricilerdir Sikarini alcaqdan ucmaqla belibagli kimi axtarir yerden ve havadan calib goturur Bezen agacvari Sorenge kolunun dibinde gizlenib sikarini pusmaqla ovlayir SayiXX esrin ortalarina qeder Kur Araz ve Lenkeran duzenliyinde xususen de Qizilagac korfezi etrafinda coxsayli qislayib 1970 ci illerden baslayaraq Aran ve Tuqay meselerinin keskin transformasiyasi zererli qus bilib telef edilmesi texnosferin genislenmesi ve ses kuyun coxalmasi yem obyektlerinin azalmasi ve zeherlenmesi ile sayi keskin azalaraq Qirmizi Kitaba dusub XX esrin axirinda yanvar fevral aylarinda cemi 60 qus bundan 10 il sonra ise 35 qus sayilib Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerOvlanmasi qadagandir Qizilagac ve Qarayazi Dovlet Tebiet Qoruqlarinda Sirvan Aggol Milli Parklarinda ve diger Milli Parklarda qorunub saxlanilir CITES Bern ve Bonn konvensiyalarina daxildir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3Hemcinin bax