Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Trayan sütunu (lat. Colonna Traiana) — Romada sütun. 113-cü ildə Trayanın daklar üzərindəki qələbənin şərəfinə ucaldılıb. Memarı . Sütun Ulpiya bazilikasının arxasında ucaldılıb. Mərmərdən olan Trayan sütunu həm də iki böyük kitabxana arasında yerləşir: yunan və kitabxanası
| Trayan sütunu | |
|---|---|
| Colonna Traiana | |
 | |
 | |
| Ölkə |  İtaliya |
| Şəhər | Roma |
| Yerləşir | |
| Memar | |
| Sifarişçi | Trayan |
| Tikilmə tarixi | 113 |
| Üslubu | Qədim Roma memarlığı |
| Material | mərmər |
| Rəsmi sayt | stoa.org/trajan/ |
| Rəsmi adı: Historic Centre of Rome, the Properties of the Holy See in that City Enjoying Extraterritorial Rights and San Paolo Fuori le Mura | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | i,ii,iii,iv,vi |
| Təyin edilib | 1980 |
| İstinad nöm. | 91 |
| Dövlət | İtaliya |
| Region | Avropa |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Mark Ulpi Trayan ispan mənşəli olmaqla, öz karyerasına adi başlamış və iperatorluğa qədər yüksəlmişdir. Həyatı boyu davamsız olaraq müharibələrdə iştirak etmiş: Dakiyada (Müasir Rumıniya ərazisi), Şimali Ərəbistanda və Parfiyada Romaya əvəzolunmaz töhfələr vermişdir. Onun hakimiyyət dövründə Roma imperiyasının sərhədlərinin ən geniş olduğu dövrdür. Onun sələfləri bu sərhədləri genişləndirə bilmədilər, sadəcə qoruyub saxladılar. İlk vaxtlar sütunun zirvəsində qartal, imperatorun ölümundən sonra isə Trayanın heykəli qoyuldu. 1588-ci ildə isə sütunda Müqəddəs Pyotrun heykəlini ucaltdı. Sütun 113-cü ildə inşa olunub.
Trayan öldükdən sonra onun və yoldaşının kül urnada sütunun içərisində yerləşdirildi. 1900 il orijinallığını qorumuş və heç bir rekanustruksiyaya məruz qalmayan Trayan sütunu Roma şəhərinin simvollarından biri hesab olunur.
Xarakteriskası
Postament
Postamentin hündürlüyü 5,27 metr, eni 5,5 metrdir. Postamentin fundamentini təşkil edir. Postament üç tərəfədən trofey barelyefi ilə bəzədilib. Dört küncdə duran qartallar dəfinə əkilini saxlayır. Postament daxilinə iki bölmə var; pilləkənlərə gedən bölmə və Trayanın urnasının yerləşdiyi otaq.
-
![image]()
Sütunun postamenti. -
![image]()
Sütunun aşağı hissəsinin en kəsiyi. -
![image]()
Piraneziyə görə postamentin girişinin dizaynı. 1774. -
![image]()
Postamentin yandan görünüşü. -
![image]()
Girişdəki yazının daha aydın görünüşü.
Yazı
Maraqlıdır ki, Trayan sütununun özündə heç bir yazı yoxdur. Ancaq postamentdə, girişin üstündə yeganə yazı nümunəsi var. Şəkildəndə aydın görsənir ki, yazının sonuncu sətri zədələnib, ancaq bu mətnin bərpasında elə bir çətinlik yaratmayıb.
 | SENATVS•POPVLVSQVE•ROMANVS |  |
Sütun
Hündürlüyü 39,86 metr olan bu sütun əslində 100 — lük simvol hesab olunur. Romada 100 fut 29,78 metrdir (sütun üzərinə qoyulmuş postamenti nəzərə almasaq). Sütunun diametri 3,69 metrdir. O 18 blokdan ibarətdir. Blokların hər birinin çəkisi 29–33 tondur. Daxilində olan 185 pilləkən sonda sütunun kapitelisi ilə yekunlaşır. Sütuna 28 dəfə papirus örtüyü spiral formasında dolandırılıb. Ümumi uzunluğu 190 m, hündürlüyü 1 metrdir.
Sütunun görünüşü
-
![image]()
Şimaldan görünüş -
![image]()
Şərqdən görünüş -
![image]()
Cənub-şərqdən görünüş -
![image]()
Cənubdan görünüş -
![image]()
Cənub-qərbdən görünüş -
![image]()
Qərbdən görünüş
Təsvirlər
Sütun frizində 155 səhnə, 2570 personaj göstərilib(634-dü dakiyalılar). Hər səhnə konkret bir hadisəni ifadə edir. Təsvirlərdə təkcə döyüş səhnələri deyil, həm də yerdəyişmə, tikinti, söhbət və s tipli səhnələrdə var. Təsvirlərdə arxa fonda qala, kənd, körpü, qayalıq, meşə və s.tipli rəsimlərdən istifadə olunub. Təsvirlərdə həm də zaman və məkan anlayışıda düzgün şeçilib. Aşağıdan yuxarıya doğru təsvirlər xronoloji ardıcillıqla düzüllüb. Gecə, hava şəraiti və illərdə təsvirlərdə diqqəti cəl edir. Təsvirlərdə həm də simvol və şərtilik gözə çarpır. Hər hansı əsgər fiquru bütün bir bölüyü və ya bir ağac bütov bir meşəni simvolizə edir. Ehtimal olunur ki, təsvirləri heç də tək bir sənətkar işləməyib.
Daxili və spiral pilləkənlər
Daxili boş olan sütunun içində spiral şəkilli pilləkənlər var. Tam dövrə vurmaq üçün 14 pilləkəndən istifadə olunur. 43 düzbucaqlı pəncərələr içərini işıqlandırır.
Trayanın təsviri
Trayan sütün frizində 59 dəfə təsvir olunub. Hər səhnədə o tək yox, insanların əhatəsində görünür. Təsvirlərdə bir liderə məxsus bütün cəhətlərin Trayanın simasında müdriklik, hərbi bacarıq, natiqlik qabiliyyəti, yüksək insanı hislər və s. əks olunmağa çalışılıb. Tütün təsvirlərdə Trayan ətrafakılarla ünsüyyətdə və daha çox qolunun bükülmüş pozası diqqəti cəl edir.
Şəkillər
-
![image]()
Yeni düşərgənin salınması -
![image]()
Roma qoşunları irəlləyir -
![image]()
Aşağıda, solda Trayan. Tikintidə göstərişlər verir -
![image]()
Daklarla döyüş
İstinadlar
- "Колонна Траяна в Риме: история и описание". 2022-01-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-07.
- "Колонна Траяна". 2017-03-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-09.
- "Колонна Траяна". 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-07.
- Paoletti, John T.; Radke, Gary M. (2005), Art in Renaissance Italy (3rd ed.), Laurence King Publishing,
- Epigraphik-Datenbank Clauss / Slaby EDCS
- Samuel Ball Platner et Thomas Ashby, A topographical dictionary of Ancient Rome, Oxford University Press, 1929, p. 240–244
- Martin Galinier, La colonne Trajane et les forums impériaux, Rome, Publications de l'École française de Rome, 2007
- Settis, " La colonne Trajane : L'empereur et son public ", Revue Archéologique Nouvelle Série, Presses Universitaires de France, vol. 1, 1991, p. 186–198
- Ranuccio Bianchi Bandinelli, Roma: l'arte al centro del potere (dalle origini al II secolo d. C.), vol. 1, RCS Corriere della Sera, Milano, RCS, 2005, ISSN 112908500.
- Mark Wilson Jones, " One Hundred Feet and a Spiral Stair : The Problem of Designing Trajan's Column ", Journal of Roman Archaeology, vol. 6, no 23–28, 1993
- Cinzia Conti, " Les sculpteurs de la frise historiée ", Dossiers d'archéologie, Éditions Faton, no 359, septembre/octobre 2013
- Secondo Reinach, da fonte: Coarelli 1984.
- "Рим – властитель мира • 25 мая 2009 г.Rossi L., Жихарев Е." 2022-01-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-09.
- Giangiacomo Martines, " Columna cochlis : la structure ", Dossiers d'archéologie, Éditions Faton, no 359, septembre/octobre 2013
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Колонна Траяна в Риме: история и описание
- Column of Trajan
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Trayan sutunu lat Colonna Traiana Romada sutun 113 cu ilde Trayanin daklar uzerindeki qelebenin serefine ucaldilib Memari Sutun Ulpiya bazilikasinin arxasinda ucaldilib Mermerden olan Trayan sutunu hem de iki boyuk kitabxana arasinda yerlesir yunan ve kitabxanasiTrayan sutunuColonna Traiana41 53 45 sm e 12 29 03 s u Olke ItaliyaSeher RomaYerlesirMemarSifarisci TrayanTikilme tarixi 113Uslubu Qedim Roma memarligiMaterial mermerResmi sayt stoa org trajan UNESCO Umumdunya IrsiResmi adi Historic Centre of Rome the Properties of the Holy See in that City Enjoying Extraterritorial Rights and San Paolo Fuori le MuraTipiMedeniKriteriyai ii iii iv viTeyin edilib1980Istinad nom 91DovletItaliyaRegionAvropa Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi114 cu ilin pulunda Trayan ve sutunun tesviri Mark Ulpi Trayan ispan menseli olmaqla oz karyerasina adi baslamis ve iperatorluga qeder yukselmisdir Heyati boyu davamsiz olaraq muharibelerde istirak etmis Dakiyada Muasir Ruminiya erazisi Simali Erebistanda ve Parfiyada Romaya evezolunmaz tohfeler vermisdir Onun hakimiyyet dovrunde Roma imperiyasinin serhedlerinin en genis oldugu dovrdur Onun selefleri bu serhedleri genislendire bilmediler sadece qoruyub saxladilar Ilk vaxtlar sutunun zirvesinde qartal imperatorun olumunden sonra ise Trayanin heykeli qoyuldu 1588 ci ilde ise sutunda Muqeddes Pyotrun heykelini ucaltdi Sutun 113 cu ilde insa olunub Trayan oldukden sonra onun ve yoldasinin kul urnada sutunun icerisinde yerlesdirildi 1900 il orijinalligini qorumus ve hec bir rekanustruksiyaya meruz qalmayan Trayan sutunu Roma seherinin simvollarindan biri hesab olunur XarakteriskasiPostament Postamentin hundurluyu 5 27 metr eni 5 5 metrdir Postamentin fundamentini teskil edir Postament uc terefeden trofey barelyefi ile bezedilib Dort kuncde duran qartallar define ekilini saxlayir Postament daxiline iki bolme var pillekenlere geden bolme ve Trayanin urnasinin yerlesdiyi otaq Sutunun postamenti Sutunun asagi hissesinin en kesiyi Piraneziye gore postamentin girisinin dizayni 1774 Postamentin yandan gorunusu Girisdeki yazinin daha aydin gorunusu Yazi Maraqlidir ki Trayan sutununun ozunde hec bir yazi yoxdur Ancaq postamentde girisin ustunde yegane yazi numunesi var Sekildende aydin gorsenir ki yazinin sonuncu setri zedelenib ancaq bu metnin berpasinda ele bir cetinlik yaratmayib Girisde roma kapital sirifti ile yazilmis yazi SENATVS POPVLVSQVE ROMANVS IMP CAESARI DIVI NERVAE F NERVAE TRAIANO AVG GERM DACICO PONTIF MAXIMO TRIB POT XVII IMP VI COS VI P P AD DECLARANDVM QVANTAE ALTITVDINIS MONS ET LOCVS TANT IS OPER IBVS SIT EGESTVSSutun Hundurluyu 39 86 metr olan bu sutun eslinde 100 luk simvol hesab olunur Romada 100 fut 29 78 metrdir sutun uzerine qoyulmus postamenti nezere almasaq Sutunun diametri 3 69 metrdir O 18 blokdan ibaretdir Bloklarin her birinin cekisi 29 33 tondur Daxilinde olan 185 pilleken sonda sutunun kapitelisi ile yekunlasir Sutuna 28 defe papirus ortuyu spiral formasinda dolandirilib Umumi uzunlugu 190 m hundurluyu 1 metrdir Sutunun gorunusu Simaldan gorunus Serqden gorunus Cenub serqden gorunus Cenubdan gorunus Cenub qerbden gorunus Qerbden gorunusTesvirler Sutun frizinde 155 sehne 2570 personaj gosterilib 634 du dakiyalilar Her sehne konkret bir hadiseni ifade edir Tesvirlerde tekce doyus sehneleri deyil hem de yerdeyisme tikinti sohbet ve s tipli sehnelerde var Tesvirlerde arxa fonda qala kend korpu qayaliq mese ve s tipli resimlerden istifade olunub Tesvirlerde hem de zaman ve mekan anlayisida duzgun secilib Asagidan yuxariya dogru tesvirler xronoloji ardicilliqla duzullub Gece hava seraiti ve illerde tesvirlerde diqqeti cel edir Tesvirlerde hem de simvol ve sertilik goze carpir Her hansi esger fiquru butun bir boluyu ve ya bir agac butov bir meseni simvolize edir Ehtimal olunur ki tesvirleri hec de tek bir senetkar islemeyib Daxili ve spiral pillekenler Trayan ordu generali ile birge esgerler qarsisinda Daxili bos olan sutunun icinde spiral sekilli pillekenler var Tam dovre vurmaq ucun 14 pillekenden istifade olunur 43 duzbucaqli pencereler icerini isiqlandirir Trayanin tesviri Trayan sutun frizinde 59 defe tesvir olunub Her sehnede o tek yox insanlarin ehatesinde gorunur Tesvirlerde bir lidere mexsus butun cehetlerin Trayanin simasinda mudriklik herbi bacariq natiqlik qabiliyyeti yuksek insani hisler ve s eks olunmaga calisilib Tutun tesvirlerde Trayan etrafakilarla unsuyyetde ve daha cox qolunun bukulmus pozasi diqqeti cel edir SekillerYeni dusergenin salinmasi Roma qosunlari irelleyir Asagida solda Trayan Tikintide gosterisler verir Daklarla doyusIstinadlar Kolonna Trayana v Rime istoriya i opisanie 2022 01 23 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 07 Kolonna Trayana 2017 03 28 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 09 Kolonna Trayana 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 07 Paoletti John T Radke Gary M 2005 Art in Renaissance Italy 3rd ed Laurence King Publishing ISBN 978 1 85669 439 1 Epigraphik Datenbank Clauss Slaby EDCS Samuel Ball Platner et Thomas Ashby A topographical dictionary of Ancient Rome Oxford University Press 1929 p 240 244 Martin Galinier La colonne Trajane et les forums imperiaux Rome Publications de l Ecole francaise de Rome 2007 Settis La colonne Trajane L empereur et son public Revue Archeologique Nouvelle Serie Presses Universitaires de France vol 1 1991 p 186 198 Ranuccio Bianchi Bandinelli Roma l arte al centro del potere dalle origini al II secolo d C vol 1 RCS Corriere della Sera Milano RCS 2005 ISSN 112908500 Mark Wilson Jones One Hundred Feet and a Spiral Stair The Problem of Designing Trajan s Column Journal of Roman Archaeology vol 6 no 23 28 1993 Cinzia Conti Les sculpteurs de la frise historiee Dossiers d archeologie Editions Faton no 359 septembre octobre 2013 Secondo Reinach da fonte Coarelli 1984 Rim vlastitel mira 25 maya 2009 g Rossi L Zhiharev E 2022 01 17 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 09 Giangiacomo Martines Columna cochlis la structure Dossiers d archeologie Editions Faton no 359 septembre octobre 2013Hemcinin baxTrayan Qedim Roma memarligiVikianbarda Trayan sutunu ile elaqeli mediafayllar var Xarici kecidlerKolonna Trayana v Rime istoriya i opisanie Column of Trajan