Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
1920-ci il Zaqatala üsyanı — Zaqatalada antisovet üsyan, sovet işğalına qarşı üsyanlardan biri.
| Zaqatala üsyanı | |||
|---|---|---|---|
| Azərbaycanda Sovet işğalına qarşı üsyanlar | |||
 | |||
| Tarix | 1920-ci il iyun | ||
| Yeri | Zaqatala dairəsi | ||
| Səbəbi | Ölkənin işğalı | ||
| Nəticəsi | Üsyan bolşeviklər tərəfindən yatırılıb | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
Tarixi
Aprelin işağlından sonra artıq aprelin 29-da Zaqatalada hakimiyyəti bolşeviklər ələ keçirmişdilər. Həmin tarixdə XI ordunun təlimatçılarından biri olan Menşikovun göstərişləri əsasında mahal inqilab komitəsi təşkil edildi. Komitənin sədri vəzifəsinə əslən bu bölgədən olan 21 yaşlı Zəkəriyyə Ramazan oğlu Balaxlinski, onun müavini vəzifəsinə Mahmud Qocayev, katibliyə isə Nikolay Levşin təyin olundular.
Qarabağ üsyanının yatırıldığı vaxt, Zaqatala dairəsində sovet hakimiyyətinə qarşı üsyan qalxdı və Şəki bölgəsinin bir hissəsini də bürüdü. 1920-ci ilin iyununda Gürcüstan parlamentinin üzvləri Zaqatala bölgəsində sovet hakimiyyətinə qarşı təşviqatı gücləndirmişdilər. Onlar əhali arasında şaiyə dolu intibahnamələr yayırdılar ki, guya "əgər Zaqatala dairəsini Gürcüstana verməsələr, Gürcüstan zor gücünə tabe olmağa məcbur edəcək".
Zaqatalada sovet hakimiyyətinə qarşı üsyan 1920-ci il iyunun 6-da belə bir bəhanə ilə başlandı ki, guya "Gürcüstan Azərbaycana müharibə elan etmişdir". Könüllü partizan dəstələrinin təşkili də bu yozumla aparılırdı. Çıxış ücün bəhanə əhalinin silahı təhvil verməsi barədə əmr oldu. Molla Hafiz Əfəndinin başçılıq etdiyi üsyançılar (1000 nəfərdən çox adam) və onlara qoşulmuş Azərbaycan qoşunlarının qarovul batalyonunun bütün zabitləri iyunun 9-da Zaqatala qalasını, teleqrafı tutdular və inqilab komitəsinin üzvlərini, sovet işçilərinin hamısını həbs etməyə başladılar.
Qızıl ordu komandirləri etiraf edirdilər ki, Zaqataladakı üsyan da "Qarabağdakı üsyan zamanı olduğu kimi, əksinqilabçılara münasibətdə eyni amansızlıqla yatırıldı və əhalinin tərk-silah edilməsinə başlandı... Bütünlükdə üsyançılardan 6 mindən çox xarici və rus tüfəngi, karabini, berdankası, 8 pulemyot və böyük miqdarda tapança, müxtəlif pistolet və digər döyüş sursatı alındı". Başqa bir sənəddə - hərbi məlumatda isə deyilirdi: "Zaqatalanın ən yoxsul sinfi tərəfındən ruh yüksəkliyi və " Yaşasın sovet hakimiyyəti!" sədaları ilə qarşılanan Qızıl ordu hissələri iyunun 18-də şəhərə daxil oldular və qalanı tutdular".
Üsyan rəhbərləri
İstinadlar
- Şamil Rəhmanzadə. Azərbaycan-Gürcüstan münasibətlərində ərazi məsələləri: Azərbaycanın şimal-qərb bölgəsinin materialları əsasında: 1917-1930-cu illərin əvvəlləri. Bakı: Aspoliqraf. 2008. səh. 116. 2023-07-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-14.
- Rusiya Dövlət Hərbi Arxivi (bundan sonra - RDHA), f. 4, s. 2, i. 5/s., v. 31-32.
- Nəsiman Yaqublu. Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı Ensiklopediyası. Bakı: Qanun Nəşriyyatı. 2018. səh. 80. ISBN .
- Rusiya Dövlət Hərbi Arxivi (bundan sonra - RDHA), f. 4, s. 2, i. 5/s., v. 6.
- Rusiya Dövlət Hərbi Arxivi (bundan sonra - RDHA), f. 4, s. 2, i. 5/s., v. 49-51.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
1920 ci il Zaqatala usyani Zaqatalada antisovet usyan sovet isgalina qarsi usyanlardan biri Zaqatala usyaniAzerbaycanda Sovet isgalina qarsi usyanlarTarix 1920 ci il iyunYeri Zaqatala dairesiSebebi Olkenin isgaliNeticesi Usyan bolsevikler terefinden yatirilibMunaqise terefleriAXC ordusunun zabitleri ve yerli ehali XI Qizil OrduKomandan lar Hafiz Efendi Haci Qurban bilinmirTereflerin quvvesi1000 Melum deyilItkilerMelum deyil Melum deyilTarixiAprelin isaglindan sonra artiq aprelin 29 da Zaqatalada hakimiyyeti bolsevikler ele kecirmisdiler Hemin tarixde XI ordunun telimatcilarindan biri olan Mensikovun gosterisleri esasinda mahal inqilab komitesi teskil edildi Komitenin sedri vezifesine eslen bu bolgeden olan 21 yasli Zekeriyye Ramazan oglu Balaxlinski onun muavini vezifesine Mahmud Qocayev katibliye ise Nikolay Levsin teyin olundular Qarabag usyaninin yatirildigi vaxt Zaqatala dairesinde sovet hakimiyyetine qarsi usyan qalxdi ve Seki bolgesinin bir hissesini de burudu 1920 ci ilin iyununda Gurcustan parlamentinin uzvleri Zaqatala bolgesinde sovet hakimiyyetine qarsi tesviqati guclendirmisdiler Onlar ehali arasinda saiye dolu intibahnameler yayirdilar ki guya eger Zaqatala dairesini Gurcustana vermeseler Gurcustan zor gucune tabe olmaga mecbur edecek Zaqatalada sovet hakimiyyetine qarsi usyan 1920 ci il iyunun 6 da bele bir behane ile baslandi ki guya Gurcustan Azerbaycana muharibe elan etmisdir Konullu partizan destelerinin teskili de bu yozumla aparilirdi Cixis ucun behane ehalinin silahi tehvil vermesi barede emr oldu Molla Hafiz Efendinin basciliq etdiyi usyancilar 1000 neferden cox adam ve onlara qosulmus Azerbaycan qosunlarinin qarovul batalyonunun butun zabitleri iyunun 9 da Zaqatala qalasini teleqrafi tutdular ve inqilab komitesinin uzvlerini sovet iscilerinin hamisini hebs etmeye basladilar Qizil ordu komandirleri etiraf edirdiler ki Zaqataladaki usyan da Qarabagdaki usyan zamani oldugu kimi eksinqilabcilara munasibetde eyni amansizliqla yatirildi ve ehalinin terk silah edilmesine baslandi Butunlukde usyancilardan 6 minden cox xarici ve rus tufengi karabini berdankasi 8 pulemyot ve boyuk miqdarda tapanca muxtelif pistolet ve diger doyus sursati alindi Basqa bir senedde herbi melumatda ise deyilirdi Zaqatalanin en yoxsul sinfi terefinden ruh yuksekliyi ve Yasasin sovet hakimiyyeti sedalari ile qarsilanan Qizil ordu hisseleri iyunun 18 de sehere daxil oldular ve qalani tutdular Usyan rehberleri Besir bey Qalaciyev Aslan bey QardasovIstinadlarSamil Rehmanzade Azerbaycan Gurcustan munasibetlerinde erazi meseleleri Azerbaycanin simal qerb bolgesinin materiallari esasinda 1917 1930 cu illerin evvelleri Baki Aspoliqraf 2008 seh 116 2023 07 14 tarixinde Istifade tarixi 2023 07 14 Rusiya Dovlet Herbi Arxivi bundan sonra RDHA f 4 s 2 i 5 s v 31 32 Nesiman Yaqublu Azerbaycan Milli Azadliq Herekati Ensiklopediyasi Baki Qanun Nesriyyati 2018 seh 80 ISBN 978 9952 36 521 4 Rusiya Dovlet Herbi Arxivi bundan sonra RDHA f 4 s 2 i 5 s v 6 Rusiya Dovlet Herbi Arxivi bundan sonra RDHA f 4 s 2 i 5 s v 49 51