Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Dəstur əl-Müluk ((fars. دستور الملوک; azərb. Hökmdarlar üçün Nizamnamə) — Məhəmməd Rəfi Ənsarinin farsca yazdığı Səfəvilər dövlətinin idarəçiliyindən bəhs edən XVIII əsrə aid tarixi əsər.
| Dəstur əl-müluk | |
|---|---|
| Orijinal dili | fars dili |
Əsərin strukturu
Dəstur əl-Müluk əsəri Səfəvilər dövlətinin inzibati və maliyyə-vergi quruculuğunu əks etdirir. XVIII əsr müəllifi Mirzə Səmianın "Təzkirət əl-müluk" əsəri ilə müqayisədə bu əsərdə bürokratik aparatın nümayəndələrinin vəzifələri, məmurların məvaciblərinin ödənilməsi sistemi, nizami, qeyri-nizami qoşunun xüsusiyyətləri, vergi sistemi və sair daha ətraflı təsvir edilir, bu Səfəvilər dövlətinin nümunəsində sosial qurumların inkişafını daha ətraflı öyrənməyə imkan verir. Müəllifin öz əsərini başa çadrıbı çadırmadığı məluim deyil, amma, o, girişdə bildirir ki, əsər 15 fəsil və nəticədən ibarətdir. Amma əsərin 7 fəsli və 12 şərhi bəllidir.
I Fəsildə məqbərələrin və sairlərin mollabaşılarının, həm də paytaxt İsfahan şəhərinin müqəddəs şəriətinin ülamələrinin və din xadimlərinin vəzifələrini aydınlaşdırır. Bu fəsil 10 bölmədən ibarətdir.
II Fəsil yüksəkdərəcəli rütbə daşıyan və ehtiram edilən əmirlərin vəzifələri haqqında olub giriş və 15 bölmədən ibarətdir.
III Fəsil müqərrəbülxaqan (xaqanın yaxını) və alicah (yüksəkdərəcəli) titulu daşıyanlara həsr olunub hər biri müvafiq olaraq 5, 2, 11 bölmədən ibarət olan 3 hissədən ibarətdir.
IV Fəsil bəzi məmurların, vəzirlərin, ağsaqqalların və digərlərinin vəzifələri haqqındadır. Xüsusilə də xaqanın yaxını titulunu daşımayanlardan bəhs edirdi. Bu fəsil 16 bölmədən ibarətdir.
V fəsil Hökmdarın yaxınlarının məşğuliyyəti və vəzifələri haqqında olub 6 hissədən ibarətdir.
VI fəsil dəftərxana qulluqçuları, katiblər, vəzirlər və başqalarının vəzifələri haqqqındadır.4 hissədən ibarətdir.
VII fəsil hökmdar katibliyinin funksiya və qazancları barədədir. Şərhlər bölməsində isə eşikağası vəzifəsindən musiqi və rəqsə nəzarət edənlərə qədər ayrı-ayrı vəzifələrə şərh verilmişdir.
Əsərin başqa dillərə tərcümələri
Əsər Azərbaycan, rus və ingilis dillərinə tərcümə edilib. Əsərin rus dilinə tərcüməsinin müəllifi Vildanovadır. O 1991-ci ildə tərcüməyə şərhlərlə birlikdə əsəri Daşkənddə çap etdirmişdir. Əsərin Azərbaycanca nəşri Mahal Qacarın tərcüməsi və Ənvər Çingizoğlunun şərhləri və giriş sözü ilə çap edilib. Əsərin ingilis dilinə ilk tərcüməsi 2002-ci ilə təsadüf edir. Marçinovskinin nəşri Kuala-Lumpurda işıq üzü görüb. 2007-ci ildə Villem Flor və Məhəmməd Faqfuri tərəfindən ingiliscə tərcüməsi məlumdur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Ənsari, Məhəmməd Rəfi. Dəstur əl-müluk (az.) (1-ci nəşr). Bakı: Mütərcim. 2015. 4.
- Dastur al-Moluk. A Safavid State Manual. Translated from persian by Willem Floor and Mohammad H. Faghfoory. commentary by Willem Floor. Costa Mesa, Californiaː Mazda Publishers, Inc., 2007, p.vi-vii
- Ənsari, Məhəmməd Rəfi. Dəstur əl-müluk. 25–32, 33–59, 60–77, 78–89, 90–103, 104–125
- Ансари, Мухаммад-Рафи. Дастур ал-мулук : (Устав для государей) / Мухаммад-Рафи,Ансари; Предисл., пер. [с перс.], примеч. и указ. А. Б. Вильдановой; Ин-т востоковедения им. Абу Райхана Беруни. — Ташкент : Фан, 1991. — 139 с.
- Ənsari, Məhəmməd Rəfi. Dəstur əl-müluk (az.) (1-ci nəşr). Bakı: Mütərcim. 2015
- Muhamma İsmail, Marchinowski. Mirza Rafi'a's Dastur al-Muluk. A Manual of Later Safavid Administration. Kuala Lumpurː ISTAC, 2002, 717 p.
- Dastur al-Moluk. A Safavid State Manual. Translated from persian by Willem Floor and Mohammad H. Faghfoory. commentary by Willem Floor. Costa Mesa, Californiaː Mazda Publishers, Inc., 2007
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Destur el Muluk fars دستور الملوک azerb Hokmdarlar ucun Nizamname Mehemmed Refi Ensarinin farsca yazdigi Sefeviler dovletinin idareciliyinden behs eden XVIII esre aid tarixi eser Destur el mulukOrijinal dili fars diliEserin strukturuDestur el Muluk eseri Sefeviler dovletinin inzibati ve maliyye vergi quruculugunu eks etdirir XVIII esr muellifi Mirze Semianin Tezkiret el muluk eseri ile muqayisede bu eserde burokratik aparatin numayendelerinin vezifeleri memurlarin mevaciblerinin odenilmesi sistemi nizami qeyri nizami qosunun xususiyyetleri vergi sistemi ve sair daha etrafli tesvir edilir bu Sefeviler dovletinin numunesinde sosial qurumlarin inkisafini daha etrafli oyrenmeye imkan verir Muellifin oz eserini basa cadribi cadirmadigi meluim deyil amma o girisde bildirir ki eser 15 fesil ve neticeden ibaretdir Amma eserin 7 fesli ve 12 serhi bellidir I Fesilde meqberelerin ve sairlerin mollabasilarinin hem de paytaxt Isfahan seherinin muqeddes serietinin ulamelerinin ve din xadimlerinin vezifelerini aydinlasdirir Bu fesil 10 bolmeden ibaretdir II Fesil yuksekdereceli rutbe dasiyan ve ehtiram edilen emirlerin vezifeleri haqqinda olub giris ve 15 bolmeden ibaretdir III Fesil muqerrebulxaqan xaqanin yaxini ve alicah yuksekdereceli titulu dasiyanlara hesr olunub her biri muvafiq olaraq 5 2 11 bolmeden ibaret olan 3 hisseden ibaretdir IV Fesil bezi memurlarin vezirlerin agsaqqallarin ve digerlerinin vezifeleri haqqindadir Xususile de xaqanin yaxini titulunu dasimayanlardan behs edirdi Bu fesil 16 bolmeden ibaretdir V fesil Hokmdarin yaxinlarinin mesguliyyeti ve vezifeleri haqqinda olub 6 hisseden ibaretdir VI fesil defterxana qulluqculari katibler vezirler ve basqalarinin vezifeleri haqqqindadir 4 hisseden ibaretdir VII fesil hokmdar katibliyinin funksiya ve qazanclari barededir Serhler bolmesinde ise esikagasi vezifesinden musiqi ve reqse nezaret edenlere qeder ayri ayri vezifelere serh verilmisdir Eserin basqa dillere tercumeleriEser Azerbaycan rus ve ingilis dillerine tercume edilib Eserin rus diline tercumesinin muellifi Vildanovadir O 1991 ci ilde tercumeye serhlerle birlikde eseri Daskendde cap etdirmisdir Eserin Azerbaycanca nesri Mahal Qacarin tercumesi ve Enver Cingizoglunun serhleri ve giris sozu ile cap edilib Eserin ingilis diline ilk tercumesi 2002 ci ile tesaduf edir Marcinovskinin nesri Kuala Lumpurda isiq uzu gorub 2007 ci ilde Villem Flor ve Mehemmed Faqfuri terefinden ingilisce tercumesi melumdur Hemcinin baxMehemmed Refi EnsariIstinadlarEnsari Mehemmed Refi Destur el muluk az 1 ci nesr Baki Mutercim 2015 4 Dastur al Moluk A Safavid State Manual Translated from persian by Willem Floor and Mohammad H Faghfoory commentary by Willem Floor Costa Mesa Californiaː Mazda Publishers Inc 2007 p vi vii Ensari Mehemmed Refi Destur el muluk 25 32 33 59 60 77 78 89 90 103 104 125 Ansari Muhammad Rafi Dastur al muluk Ustav dlya gosudarej Muhammad Rafi Ansari Predisl per s pers primech i ukaz A B Vildanovoj In t vostokovedeniya im Abu Rajhana Beruni Tashkent Fan 1991 139 s Ensari Mehemmed Refi Destur el muluk az 1 ci nesr Baki Mutercim 2015 Muhamma Ismail Marchinowski Mirza Rafi a s Dastur al Muluk A Manual of Later Safavid Administration Kuala Lumpurː ISTAC 2002 717 p Dastur al Moluk A Safavid State Manual Translated from persian by Willem Floor and Mohammad H Faghfoory commentary by Willem Floor Costa Mesa Californiaː Mazda Publishers Inc 2007