Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alp Gəray (krımtat. Alp Geray)(v. noyabr 1523, Həştərxan, Həştərxan xanlığı) — Krım xanı I Mehmed Gərayın oğlu, Krım kalqayı.
| Alp Gəray | |
|---|---|
| mart 1523 – noyabr 1523 | |
| Əvvəlki | Bahadır Gəray |
| Sonrakı | Baba Gəray |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | noyabr 1523 |
| Vəfat yeri | |
| Atası | I Mehmed Gəray |
| Ailəsi | Gəraylar |
Həyatı
Doğum tarixi bilinmir. Krım xanı I Mehmed Gərayın oğludur. İlk illəri barədə yetərli məlumat yoxdur. Haqqındakı ilk məlumat isə əmisi kalqay Topal Əhməd Gərayın üsyanıyla bağlıdır. Belə ki, atasının səltənəti dövründə əmisi kalqay Topal Əhməd Gəray Moskva knyazı III Vasiliylə ittifaq quraraq ona qarşı ayaqlandı. 1519-cu ilin martında I Mehmed Gəray oğulları Bahadır və Alp Gərayı, üsyankar qardaşını məğlub etmək üçün Perekop qalasına göndərdi. Bahadır Gəray Perekop qalasında qalaraq Krımdan qaçış yolunu bağladı. Alp Gəray isə əmisiylə açıq meydanda döyüşdü və Əhməd Gəray döyüş meydanında öldürüldü.
Bu hadisənin ardından böyük qardaşı Bahadır Gəray kalqay elan edilsə də, çox keçmədən atasının apardığı birləşdirmə siyasətinin bir təzahürü olaraq Bahadır Gəray Həştərxan xanlığında hakimiyyətə gətirildi. Bahadır Gəray Krım taxtı üzərindəki haqlarından imtina etdi və beləcə, kiçik qardaşı Alp Gəray yeni kalqay elan olundu (mart 1523). Ancaq atasının bu birləşdirmə siyasəti başda noqaylar olmaqla, bir çox tayfanı, eləcə də bəzi yerli əyanları narazı saldı. Artan gərginlik isə I Mehmed Gərayın çadırına tərtiblənən basqınla nəticələndi. Basqın nəticəsində Krım xanı I Mehmed Gərayla birlikdə oğulları Bahadır Gəray və Alp Gəray qətlə yetirildi (noyabr 1523).
İstinadlar
- Fisher, Alan, Kırım Tatarları, Çev: Eşref B. Özbilen, Selenge Yayınları, 2009
- Halim Giray Han, Gülbün-i Hanan, Osman Cudi Neşri, 1327
Mənbə
- Kırım Hanlığı’nda Kalgaylık ve Nureddinlik Üzerine Bir İnceleme. Furkan Cem Tosun. Yüksek Lisans Tezi. İzmir 2022
- Von Hammer Purgstall, Kırım Hanlığı Tarihi, İnsan Yayınlar, 3. Baskı, 2020
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Alp Geray krimtat Alp Geray v noyabr 1523 Hesterxan Hesterxan xanligi Krim xani I Mehmed Gerayin oglu Krim kalqayi Alp GerayKrim kalqayimart 1523 noyabr 1523EvvelkiBahadir GeraySonrakiBaba GeraySexsi melumatlarVefat tarixi noyabr 1523Vefat yeri Hesterxan Hesterxan xanligiAtasi I Mehmed GerayAilesi GeraylarHeyatiDogum tarixi bilinmir Krim xani I Mehmed Gerayin ogludur Ilk illeri barede yeterli melumat yoxdur Haqqindaki ilk melumat ise emisi kalqay Topal Ehmed Gerayin usyaniyla baglidir Bele ki atasinin selteneti dovrunde emisi kalqay Topal Ehmed Geray Moskva knyazi III Vasiliyle ittifaq quraraq ona qarsi ayaqlandi 1519 cu ilin martinda I Mehmed Geray ogullari Bahadir ve Alp Gerayi usyankar qardasini meglub etmek ucun Perekop qalasina gonderdi Bahadir Geray Perekop qalasinda qalaraq Krimdan qacis yolunu bagladi Alp Geray ise emisiyle aciq meydanda doyusdu ve Ehmed Geray doyus meydaninda olduruldu Bu hadisenin ardindan boyuk qardasi Bahadir Geray kalqay elan edilse de cox kecmeden atasinin apardigi birlesdirme siyasetinin bir tezahuru olaraq Bahadir Geray Hesterxan xanliginda hakimiyyete getirildi Bahadir Geray Krim taxti uzerindeki haqlarindan imtina etdi ve belece kicik qardasi Alp Geray yeni kalqay elan olundu mart 1523 Ancaq atasinin bu birlesdirme siyaseti basda noqaylar olmaqla bir cox tayfani elece de bezi yerli eyanlari narazi saldi Artan gerginlik ise I Mehmed Gerayin cadirina tertiblenen basqinla neticelendi Basqin neticesinde Krim xani I Mehmed Gerayla birlikde ogullari Bahadir Geray ve Alp Geray qetle yetirildi noyabr 1523 IstinadlarFisher Alan Kirim Tatarlari Cev Esref B Ozbilen Selenge Yayinlari 2009 Halim Giray Han Gulbun i Hanan Osman Cudi Nesri 1327MenbeKirim Hanligi nda Kalgaylik ve Nureddinlik Uzerine Bir Inceleme Furkan Cem Tosun Yuksek Lisans Tezi Izmir 2022 Von Hammer Purgstall Kirim Hanligi Tarihi Insan Yayinlar 3 Baski 2020