Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Şahmalıyev Məhəmməd bəy Nəsrullah bəy oğlu (1870, Səfərəliyev – 1924) — Zaqatala qubernatoru (16.3.1919 −1920).
| Məhəmməd bəy Şahmalıyev | |
|---|---|
 | |
| 16 mart 1919 – 16 yanvar 1920 | |
| Əvvəlki | Əliyar bəy Haşımbəyov |
| Sonrakı | Bahadur xan Mallaçixanov |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1870 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1924 |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
Həyatı
Məhəmməd bəy ilk təhsilini Samuxda öz ailəsində alıb. O, 7 yaşınadək rusca bir söz belə bilməyib, ancaq atası təxminən 1877-də onu Tiflisə oxumağa göndərib və bundan sonra o, ruscanı mənimsəyib. Tiflisdə olarkən Məhəmməd bəyin, Şahmalıyevlər ailəsinin çox yaxın dostu knyaz Orbelianinin himayəsi altında olduğu güman edilir.
1891-ci ildə Tiflis klassik gimnaziyasını bitirən Məhəmməd bəy Novorossiysk Universitetinin Hüquq fakültəsinə daxil olmuşdur. O, bu universitetdə yaradılmış Azərbaycan Həmyerlilər Təşkilatının başçılarından biriydi. 1896-da universiteti də başa vuran Məhəmməd bəy hüquqşünas diplomu alaraq dövlət qulluğuna başlayıb.
Rusiya imperatorunun qardaşı, böyük knyaz Nikolay Nikolayeviç Romanov Nəsrullah bəy Şahmalıyevlə dostluq edirdi. Böyük knyaz Samuxda Nəsrullah bəyin qonağı olarkən bəy ona cins atlar, o isə bəyə içində çox bahalı brilyant qaşlı üzük olan qızıl burunotu qabı — tabakerka bağışlamışdı.
Həbsi və ölümü
Onun bütün bolşeviklər tərəfindən əmlakı və var-dövləti müsadirə edildi. Düzdür, başqa Şahmalıyev bəyləri kimi onu da güllələnməkdən qorumağa Nəriman Nərimanov çalışsa da, mümkün olmamışdır.
1920-dəki məhkəməsində son söz verilərkən demişdi ki, məni keçmiş nökərim Keçəl Dursun mühakimə edir; bu günü görməkdənsə mənə güllələnmək xoşdur. Ancaq Nərimanov işə qarışdıqdan sonra Məhəmməd bəyə "böyük mərhəmət" göstərildi — o, ev dustağı edildi.
İndiki Sabir bağının yerindəki mənzildə 4 il ev dustağı kimi yaşayan görkəmli dövlət xadimi 1924-də haqqa qovuşdu.
İctimai-siyasi fəaliyyəti
1906-da Tiflisdə Qafqaz canişininin başçılığı altında onun sarayında keçirilən qurultayda 1905-ci il erməni-müsəlman qırğınının nəticələri müzakirə edilərkən orada Tiflis müsəlmanlarını təmsil edən Məhəmməd bəy Əhməd bəy Ağayev, Əlimərdan bəy Topçubaşov və başqa müsəlman nümayəndələriylə birgə çox fəallıq göstərmişdir.
Qurultayın çıxardığı qərara məhz onun təklifiylə Azərbaycan əhalisinin xeyrinə bir çox maddələr salınıb. Qurultaydan geniş hesabatlar "Həyat", "İrşad" və "Kaspi" qəzetlərində dərc edilib.
Məhəmməd bəy Şahmalıyev 1913-də Şəki qəzasının, 1914–1915-ci illərdə isə Ərəş qəzasının rəisiydi.
Məhəmməf bəy Şahmalıyev Azərbaycan hökumətinin 16 mart 1919-cu il tarixli qərarı ilə Zaqatala quberniyasının qubernatoru təyin olunmuşdur. Bu vaxt o, Azərbaycan Cümhuriyyətinin Zaqatala quberniyasıyla Gürcüstan Respublikası Tiflis quberniyasının Siqnax qəzası arasında müvəqqəti sərhədi müəyyənləşdirən beynəlxalq Azərbaycan — Gürcüstan komissiyasının sədri təyin edilib və komissiyanın 25 oktyabr — 2 noyabr 1919-da keçirilən yığıncaqlarında Azərbaycan hökuməti adından çıxış etmişdir.
Ailəsi
Məhəmməd bəy Şahmalıyevin nəsli bu gün də davam etməkdədir. Onun ilk həyat yoldaşı, dünyadan çox erkən köçmüş Fatma xanımdan (?-1899) bir övladı — anasının adını verdiyi Şahpəri xanım (1898–1981) olub.
Atasının əmisi oğlu Mahmud bəy Şahmalıyevlə ailə quran Şahpəri xanımın ondan 3 oğlu (Fərhad, Tofiq, Rüstəm) və 1 qızı (Xədicə) dünyaya gəlib. Fatma xanımdan sonra Əminəxatın xanım Şahmalıyevayla evlənmiş Məhəmməd bəyin ondan 3 oğlu (Ehsan bəy (1899-sürgündə ölüb), Şamil bəy (1903–1990), Mehralı bəy) və 2 qızı (Səltənət xanım və Ədalət xanım) var. Onların övladları keçmiş Sovetlər Birliyinə səpələnərək bu gün Bakı, Moskva, Odessa, Daşkənd və başqa şəhərlərdə yaşamaqdadır.
Mənbə
Ədəbiyyat
- Азербайджанская Демократическая Республика: 1918–1920: законодательные акты. Azərbaycan Nəşriyyatı. 1998. 560.
- [1] 2011-11-17 at the Wayback Machine
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2021-07-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-04-24.
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 473
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sahmaliyev Mehemmed bey Nesrullah bey oglu 1870 Sefereliyev 1924 Zaqatala qubernatoru 16 3 1919 1920 Mehemmed bey SahmaliyevZaqatala qubernatoru16 mart 1919 16 yanvar 1920EvvelkiEliyar bey HasimbeyovSonrakiBahadur xan MallacixanovSexsi melumatlarDogum tarixi 1870Dogum yeri Sefereliyev Samux rayonu Azerbaycan SSRVefat tarixi 1924Tehsili Odessa Universiteti 1896 Birinci Tiflis gimnaziyasiFealiyyeti siyasetciHeyatiMehemmed bey ilk tehsilini Samuxda oz ailesinde alib O 7 yasinadek rusca bir soz bele bilmeyib ancaq atasi texminen 1877 de onu Tiflise oxumaga gonderib ve bundan sonra o ruscani menimseyib Tiflisde olarken Mehemmed beyin Sahmaliyevler ailesinin cox yaxin dostu knyaz Orbelianinin himayesi altinda oldugu guman edilir 1891 ci ilde Tiflis klassik gimnaziyasini bitiren Mehemmed bey Novorossiysk Universitetinin Huquq fakultesine daxil olmusdur O bu universitetde yaradilmis Azerbaycan Hemyerliler Teskilatinin bascilarindan biriydi 1896 da universiteti de basa vuran Mehemmed bey huquqsunas diplomu alaraq dovlet qulluguna baslayib Rusiya imperatorunun qardasi boyuk knyaz Nikolay Nikolayevic Romanov Nesrullah bey Sahmaliyevle dostluq edirdi Boyuk knyaz Samuxda Nesrullah beyin qonagi olarken bey ona cins atlar o ise beye icinde cox bahali brilyant qasli uzuk olan qizil burunotu qabi tabakerka bagislamisdi Hebsi ve olumu Onun butun bolsevikler terefinden emlaki ve var dovleti musadire edildi Duzdur basqa Sahmaliyev beyleri kimi onu da gullelenmekden qorumaga Neriman Nerimanov calissa da mumkun olmamisdir 1920 deki mehkemesinde son soz verilerken demisdi ki meni kecmis nokerim Kecel Dursun muhakime edir bu gunu gormekdense mene gullelenmek xosdur Ancaq Nerimanov ise qarisdiqdan sonra Mehemmed beye boyuk merhemet gosterildi o ev dustagi edildi Indiki Sabir baginin yerindeki menzilde 4 il ev dustagi kimi yasayan gorkemli dovlet xadimi 1924 de haqqa qovusdu Ictimai siyasi fealiyyeti1906 da Tiflisde Qafqaz canisininin basciligi altinda onun sarayinda kecirilen qurultayda 1905 ci il ermeni muselman qirgininin neticeleri muzakire edilerken orada Tiflis muselmanlarini temsil eden Mehemmed bey Ehmed bey Agayev Elimerdan bey Topcubasov ve basqa muselman numayendeleriyle birge cox fealliq gostermisdir Qurultayin cixardigi qerara mehz onun teklifiyle Azerbaycan ehalisinin xeyrine bir cox maddeler salinib Qurultaydan genis hesabatlar Heyat Irsad ve Kaspi qezetlerinde derc edilib Mehemmed bey Sahmaliyev 1913 de Seki qezasinin 1914 1915 ci illerde ise Eres qezasinin reisiydi Mehemmef bey Sahmaliyev Azerbaycan hokumetinin 16 mart 1919 cu il tarixli qerari ile Zaqatala quberniyasinin qubernatoru teyin olunmusdur Bu vaxt o Azerbaycan Cumhuriyyetinin Zaqatala quberniyasiyla Gurcustan Respublikasi Tiflis quberniyasinin Siqnax qezasi arasinda muveqqeti serhedi mueyyenlesdiren beynelxalq Azerbaycan Gurcustan komissiyasinin sedri teyin edilib ve komissiyanin 25 oktyabr 2 noyabr 1919 da kecirilen yigincaqlarinda Azerbaycan hokumeti adindan cixis etmisdir AilesiMehemmed bey Sahmaliyevin nesli bu gun de davam etmekdedir Onun ilk heyat yoldasi dunyadan cox erken kocmus Fatma xanimdan 1899 bir ovladi anasinin adini verdiyi Sahperi xanim 1898 1981 olub Atasinin emisi oglu Mahmud bey Sahmaliyevle aile quran Sahperi xanimin ondan 3 oglu Ferhad Tofiq Rustem ve 1 qizi Xedice dunyaya gelib Fatma xanimdan sonra Eminexatin xanim Sahmaliyevayla evlenmis Mehemmed beyin ondan 3 oglu Ehsan bey 1899 surgunde olub Samil bey 1903 1990 Mehrali bey ve 2 qizi Seltenet xanim ve Edalet xanim var Onlarin ovladlari kecmis Sovetler Birliyine sepelenerek bu gun Baki Moskva Odessa Daskend ve basqa seherlerde yasamaqdadir MenbeEdebiyyat Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 zakonodatelnye akty Azerbaycan Nesriyyati 1998 560 1 2011 11 17 at the Wayback MachineIstinadlar Arxivlenmis suret 2021 07 30 tarixinde Istifade tarixi 2018 04 24 Qanunverici aktlar 1998 seh 473