Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Teoqoniya (yun. Θεογονία, "tanrıların yaranması") e.ə. VII – VIII əsrlərə aid Hesiod tərəfindən yazılmış, tanrıların yaranması və onların nəsilləri haqqında poema, Avropanın ən qədim ədəbiyyat əsərlərindən biri.
| Teoqoniya | |
|---|---|
| q.yun. Θεογονία | |
 | |
| Müəllif | Hesiod |
| Yazılma ili | VII əsr |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hesiodun "Teoqoniya" mənzum əsəri muzalara xitabən başlayır, sonra isə əsərdə ardıcıllıqla dünyanın yaranması, titanlar, olimplər və mifoloji qəhrəmanlardan bəhs edilir.
ƏsƏrin dili ilə desək:
Ən əəvvəl Xaos (boşluq, qarma-qarışıqlıq ya fəza) olmuşdur. Xaos təkbaşına, kimsəsiz, qarma-qarışıqla dolu puç bir həyat sürərmiş. Əvvəllər nə günəş, nə işıq, nə yer, nə də göy varmış tək Xaos – ucsuz bucaqsız zülmət varmış. Tənhalıqdan təngə gələn Xaos dünyanı yaratmaq qərarını verir. İlk olaraq o, gözəl və həyat qüvvəsinə malik ilahəni yeri – Geyanı yaradır. Yer böyüyərək dünyanın başlanğıcını qoymuş olur. Sonra Xaos Tartar adlı axirətin dibini ya cəhənnəmin dibini yaradır, daha sonra Niks adlı gecəni, Ereb adlı qaranlığı yaratmışdır ki, onlardan isə öz növbəsində Efir adlı şəffaflıq ya göy üzü və Hemera adlı gün yaranmışdır. Geya öz növbəsində Uran adlı göyü və nimfaları doğmuş olur. Geya – yer Uran – göy cütlüyündən titanlar, Kikloplar və yüzqollular doğulmuş olurlar.
Ondan törənmiş titanlar dəhşətli ilahi qüvvəyə malik idilər. Belə ki, titan Okean çox nəhəng olub yeri tamam bürümüşdür. Uşaqları dəhşətli və kinli olduqları, ona hörmətsizlik etdikləri üçün səltənətinin və taxtının devrilməsindən ehtiyat edərək onları Geyanın – yerin bətnində – zülmət Tartarda gizlətmişdir. Bətnindəki ağırlıqdan əzab çəkən yer uşaqlarını ata Urana qarşı usyana çağırır. Geyanın bu çağırışına səs verən kiçik oğlu zaman – Kron olur. Qisas almaq üçün nəhəng oraq düzəldərək buludlar arasında gizlənərək Uranın yatmasını gözləyir. Kron atası Uranı oraqla cinsiyyət üzvünü kəsərək axtalayır. Uranın törədicilik qabiliyyəti o qədər güclü olmuşdur ki, yerə düşən qan damcısından və nəhənglər törəyir. Dənizə atılmış qanlı cinsiyət vəzisindən ağ köpük əmələ gəlir ki, ondanda Afrodita yaranmış olur. Nərilti cəkən Uran oğlu Kronu onun da öz övladlarından bunu görməsini deyərək nəhlətləyir. Kron buna əhəmiyyət verməyərək qardaş və baciları titanları zülmətdən azad edir. Təkcə yüzqollulardan ehtiyat edərək onları tartarda saxlayır. Onun bu hərəkətinə tək Okean bəraət qazandırmır və ondan ayrılaraq yerin küncünə cəkilərək orada yaşayır. Kronun bu cinayəti dünyada bəb əməllərin meydana çıxmasına səbəb olur. Kronu cəzalandırmaq məqsədilə Niks bir sıra acıq, kədər, bədbinlik ilahələrini: Tanat – ölüm, Apata – yalan, Erida – qalmaqal, dəhşətli yuxu, Moyralar – taleh ilahələrini və s. dünyaya gətirmiş olur.
Sonra Reya və Krondan yeni tanrılar dünyaya gəlmişdir. Tanrı Kron bir vaxtlar onun özünün atası Uranın hakimiyyətini ələ keçidiyi kimi, uşaqlarının da onun hakimiyyətini ələ keçirə biləcəklərindən ehtiyat edərək onları udmuşdur. Bu səbəbdən ilahə Reya Zevsi Krondan gizlin olaraq Krit adasındakı Psixro mağarası adlanan bir yerdə dünyaya gətirmişdir. Reya əri Kronu aldadaraq ona yemək üçün Zevsi yox, bələnmiş daş parçasını vermişdir. Böyüyüb başa çatdıqdan sonra Zevs atası Kronu əvvəlcə daşı , sonra uşaqları qusaraq geri qaytarmağa məcbur edir. Qardaşları Aid və Poseydonun köməyi ilə atasını əl çəkməyə məcbur edərək onu taxt-tacına sahib olurlar. Beləki, bütün yer üzünün tanrısı Zevs, yeraltı dünyanın – cəhənnəmin tanrısı Aid, dənizlərin tanrısı isə Poseydon olur.
Teoqoniyada daha sonra olimplərdən, titanomaxiyadan, qiqantomaxiyadan, Pandora mücrüsündən də bəhs edilir.
Mənbələr
- Греческая Мифология, Катерина Серви, EKDOTİKE ATHENON, Афины 2007 ,
- Софиа Сули, Греческая Мифология, Издателство Михалис Тубис А.О., 1995
- Panaghiotis Christou, Katharini Papastamatis, Griechische Mythologie, 2008
- Менелаос Стефанидис, Яннис Стефанидис, ГРЕЧЕСКАЯ МИФОЛОГИЯ, БОГИ ОЛИМПА, Издательство "СИГМА", 2009, Lekanidi St.30, GR-173 43 Athens, Greece
Xarici keçidlər
- Гесиод. Полное собрание текстов. / Пер. В.В. Вересаева, О.П. Цыбенко. Вступительная статья В.Н. Ярхо. Комментарии О.П. Цыбенко и В.Н. Ярхо. Лабиринт, 2001. – 256 с.
- [1]
- Hesiod. Theogony, Greek text
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Teoqoniya yun 8eogonia tanrilarin yaranmasi e e VII VIII esrlere aid Hesiod terefinden yazilmis tanrilarin yaranmasi ve onlarin nesilleri haqqinda poema Avropanin en qedim edebiyyat eserlerinden biri Teoqoniyaq yun 8eogoniaMuellif HesiodYazilma ili VII esr Vikianbarda elaqeli mediafayllar Hesiodun Teoqoniya menzum eseri muzalara xitaben baslayir sonra ise eserde ardicilliqla dunyanin yaranmasi titanlar olimpler ve mifoloji qehremanlardan behs edilir EsErin dili ile desek En eevvel Xaos bosluq qarma qarisiqliq ya feza olmusdur Xaos tekbasina kimsesiz qarma qarisiqla dolu puc bir heyat surermis Evveller ne gunes ne isiq ne yer ne de goy varmis tek Xaos ucsuz bucaqsiz zulmet varmis Tenhaliqdan tenge gelen Xaos dunyani yaratmaq qerarini verir Ilk olaraq o gozel ve heyat quvvesine malik ilaheni yeri Geyani yaradir Yer boyuyerek dunyanin baslangicini qoymus olur Sonra Xaos Tartar adli axiretin dibini ya cehennemin dibini yaradir daha sonra Niks adli geceni Ereb adli qaranligi yaratmisdir ki onlardan ise oz novbesinde Efir adli seffafliq ya goy uzu ve Hemera adli gun yaranmisdir Geya oz novbesinde Uran adli goyu ve nimfalari dogmus olur Geya yer Uran goy cutluyunden titanlar Kikloplar ve yuzqollular dogulmus olurlar Ondan torenmis titanlar dehsetli ilahi quvveye malik idiler Bele ki titan Okean cox neheng olub yeri tamam burumusdur Usaqlari dehsetli ve kinli olduqlari ona hormetsizlik etdikleri ucun seltenetinin ve taxtinin devrilmesinden ehtiyat ederek onlari Geyanin yerin betninde zulmet Tartarda gizletmisdir Betnindeki agirliqdan ezab ceken yer usaqlarini ata Urana qarsi usyana cagirir Geyanin bu cagirisina ses veren kicik oglu zaman Kron olur Qisas almaq ucun neheng oraq duzelderek buludlar arasinda gizlenerek Uranin yatmasini gozleyir Kron atasi Urani oraqla cinsiyyet uzvunu keserek axtalayir Uranin toredicilik qabiliyyeti o qeder guclu olmusdur ki yere dusen qan damcisindan ve nehengler toreyir Denize atilmis qanli cinsiyet vezisinden ag kopuk emele gelir ki ondanda Afrodita yaranmis olur Nerilti ceken Uran oglu Kronu onun da oz ovladlarindan bunu gormesini deyerek nehletleyir Kron buna ehemiyyet vermeyerek qardas ve bacilari titanlari zulmetden azad edir Tekce yuzqollulardan ehtiyat ederek onlari tartarda saxlayir Onun bu hereketine tek Okean beraet qazandirmir ve ondan ayrilaraq yerin kuncune cekilerek orada yasayir Kronun bu cinayeti dunyada beb emellerin meydana cixmasina sebeb olur Kronu cezalandirmaq meqsedile Niks bir sira aciq keder bedbinlik ilahelerini Tanat olum Apata yalan Erida qalmaqal dehsetli yuxu Moyralar taleh ilahelerini ve s dunyaya getirmis olur Uranin oglu Kron terefinden axtalanmasi Xaos Geya Tartar Niks Ereb Eros Tifon Efir Hemera Hesperidler Ker Moros Tanat Hipnos Onir mifologiya Mom mifologiya Xiron Moyralar Nemesis Apata Filotes Geras Erida Oizys Kloto Laxesis Atropos Yuzqollular Briarey Gies Kott Kikloplar Bront Sterop Arg Pont Uran Titanlar Okean Krios Hiperion Teya Nehengler Nerey Forki Temis Feba Kron Koy Eriniler Evribiya Iapet Reya Mnemosina Tefida meliy nimfalari Sonra Reya ve Krondan yeni tanrilar dunyaya gelmisdir Tanri Kron bir vaxtlar onun ozunun atasi Uranin hakimiyyetini ele kecidiyi kimi usaqlarinin da onun hakimiyyetini ele kecire bileceklerinden ehtiyat ederek onlari udmusdur Bu sebebden ilahe Reya Zevsi Krondan gizlin olaraq Krit adasindaki Psixro magarasi adlanan bir yerde dunyaya getirmisdir Reya eri Kronu aldadaraq ona yemek ucun Zevsi yox belenmis das parcasini vermisdir Boyuyub basa catdiqdan sonra Zevs atasi Kronu evvelce dasi sonra usaqlari qusaraq geri qaytarmaga mecbur edir Qardaslari Aid ve Poseydonun komeyi ile atasini el cekmeye mecbur ederek onu taxt tacina sahib olurlar Beleki butun yer uzunun tanrisi Zevs yeralti dunyanin cehennemin tanrisi Aid denizlerin tanrisi ise Poseydon olur Teoqoniyada daha sonra olimplerden titanomaxiyadan qiqantomaxiyadan Pandora mucrusunden de behs edilir MenbelerGrecheskaya Mifologiya Katerina Servi EKDOTIKE ATHENON Afiny 2007 ISBN 960 213 378 3 ISBN 978 960 213 378 1 Sofia Suli Grecheskaya Mifologiya Izdatelstvo Mihalis Tubis A O 1995 ISBN 960 540 118 5 Panaghiotis Christou Katharini Papastamatis Griechische Mythologie 2008 ISBN 978 88 476 2283 8 Menelaos Stefanidis Yannis Stefanidis GREChESKAYa MIFOLOGIYa BOGI OLIMPA Izdatelstvo SIGMA 2009 Lekanidi St 30 GR 173 43 Athens Greece ISBN 978 960 425 078 3Xarici kecidlerGesiod Polnoe sobranie tekstov Per V V Veresaeva O P Cybenko Vstupitelnaya statya V N Yarho Kommentarii O P Cybenko i V N Yarho Labirint 2001 256 s 1 Hesiod Theogony Greek text