Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Canıbəy Gəray (1568 və ya təq. 1568 – 1636, Rodos) — XVIII Krım xanı.
| Canıbəy Gəray | |
|---|---|
| 1610 – 1623 | |
| Əvvəlki | I Səlamət Gəray |
| Sonrakı | III Mehmed Gəray |
| 1628 – 1635 | |
| Əvvəlki | III Mehmed Gəray |
| Sonrakı | İnayət Gəray |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1568 və ya təq. 1568 |
| Vəfat tarixi | 1636 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Ailəsi | Gəraylar |
| Dini | sünni islam |
Krım xanı I Dövlət Gərayın nəvəsi, nurəddin Mübarək Gərayın (ö. 1593) oğludur. Əmisi II Qazi Gərayın hakimiyyətə gəlişinin ardından atası bütün ailəsiylə birlikdə Şimali Qafqaza qaçdı və burada vəfat etdi. Atasının vəfatının ardından qardaşı Dövlət Gərayla birlikdə əmiləri Fateh Gəray və Səlamət Gərayın himayəsində böyüdüldü. 1609-cu ildə kalqay Mehmed Gəray və nurəddin olan qardaşı Şahin Gəray (II Səadət Gərayın oğlanları) ayaqlandılar və bu səbəblə vəzifədən alındılar. Onların yerinə Canıbəy Gəray kalqay, qardaşı Dövlət Gəray isə nurəddin təyin edildilər. Bu vəzifədə ikən Moskva knyazlığı üzərinə tərtiblənən səfərlərdə iştirak etdilər.
1610-cu ildə əmisi Səlamət Gərayın vəfatıyla Canıbəy taxta çıxdı. Kiçik qardaşı Dövlət Gərayı kalqay, mərhum əmisinin oğlu Əzəmət Gərayı isə nurəddin təyin etdi. Vəzifədə ikən Osmanlı sultanının ən yaxın dəstəkçilərindən biri olan Canıbəy Gəray Səfəvilər və Lehistan üzərinə tərtiblənən səfərlərə qatıldı. Ancaq 1623-cü ildə Osmanlı sultanı II Osmanın taxtdan endirilməsi və I Mustafanın yenidən hakimiyyətə gəlməsinin ardından Canıbəy taxtdan endirildi və yerinə üsyankar III Mehmed Gəray xan elan edildi. Ədirnəyə gələn Canıbəy 1628-ci ilədək burada yaşadı. Ancaq III Mehmed Gərayın Osmanlı əleyhdarlığı və Krımda tayfalararası mübarizəni qızışdırması nəticəsində Canıbəy Gəray 1628-ci ildə yenidən xan təyin edildi. Mehmed Gəray isə qaçmağa məcbur oldu. Hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra qardaşı Dövlət Gərayı yenidən kalqay, mərhum əmisinin oğlu Əzəmət Gərayı isə nurəddin təyin etdi.
Krıma qayıdan Canıbəy Gəray burada qıtlıq, vəba və tayfalararası daxili çəkişmələrlə üzləşdi. Qısa zamanda bölgədə sülhü təmin etdi. 1631-ci ildə qardaşının ölümüylə əmisi oğlu Əzəmət Gərayı kalqay təyin etdi ancaq onun üsyankarlığı bir il sonra ölümünə səbəb oldu. Onun öldürülməsi ilə öz oğlu Mübarək Gərayı kalqay, əmisi Səlamət Gərayın oğlu Mübarək Gərayı isə nurəddin təyin etdi.
1635-ci ildə Osmanlı sultanı IV Muradın İrəvan səfərinə dəstək üçün çağırılsa da, yaşlılığı səbəbilə bu səfərə qatılmaqdan imtina etdi. Bu səbəblə dərhal vəzifədən alındı və Rodos adasına sürgün edildi. Bir il sonra burada vəfat edən Canıbəy Gəray Murad Rəis məscidinin həyətinə dəfn olundu.
Mənbə
- Oleksa Gaivoronsky «Повелители двух материков», Kiev-Bakhchisarai, 2007,
İstinadlar
- Henry Hoyle Howorth, History of the Mongols, 1880, part 2, p 479
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Canibey Geray 1568 ve ya teq 1568 1636 Rodos XVIII Krim xani Canibey GerayXVIII Krim xani1610 1623EvvelkiI Selamet GeraySonrakiIII Mehmed Geray1628 1635EvvelkiIII Mehmed GeraySonrakiInayet GeraySexsi melumatlarDogum tarixi 1568 ve ya teq 1568Vefat tarixi 1636Vefat yeri Rodos Osmanli imperiyasiDefn yeri YunanistanFealiyyeti suveren d Ailesi GeraylarDini sunni islam Krim xani I Dovlet Gerayin nevesi nureddin Mubarek Gerayin o 1593 ogludur Emisi II Qazi Gerayin hakimiyyete gelisinin ardindan atasi butun ailesiyle birlikde Simali Qafqaza qacdi ve burada vefat etdi Atasinin vefatinin ardindan qardasi Dovlet Gerayla birlikde emileri Fateh Geray ve Selamet Gerayin himayesinde boyuduldu 1609 cu ilde kalqay Mehmed Geray ve nureddin olan qardasi Sahin Geray II Seadet Gerayin oglanlari ayaqlandilar ve bu sebeble vezifeden alindilar Onlarin yerine Canibey Geray kalqay qardasi Dovlet Geray ise nureddin teyin edildiler Bu vezifede iken Moskva knyazligi uzerine tertiblenen seferlerde istirak etdiler 1610 cu ilde emisi Selamet Gerayin vefatiyla Canibey taxta cixdi Kicik qardasi Dovlet Gerayi kalqay merhum emisinin oglu Ezemet Gerayi ise nureddin teyin etdi Vezifede iken Osmanli sultaninin en yaxin destekcilerinden biri olan Canibey Geray Sefeviler ve Lehistan uzerine tertiblenen seferlere qatildi Ancaq 1623 cu ilde Osmanli sultani II Osmanin taxtdan endirilmesi ve I Mustafanin yeniden hakimiyyete gelmesinin ardindan Canibey taxtdan endirildi ve yerine usyankar III Mehmed Geray xan elan edildi Edirneye gelen Canibey 1628 ci iledek burada yasadi Ancaq III Mehmed Gerayin Osmanli eleyhdarligi ve Krimda tayfalararasi mubarizeni qizisdirmasi neticesinde Canibey Geray 1628 ci ilde yeniden xan teyin edildi Mehmed Geray ise qacmaga mecbur oldu Hakimiyyeti ele aldiqdan sonra qardasi Dovlet Gerayi yeniden kalqay merhum emisinin oglu Ezemet Gerayi ise nureddin teyin etdi Krima qayidan Canibey Geray burada qitliq veba ve tayfalararasi daxili cekismelerle uzlesdi Qisa zamanda bolgede sulhu temin etdi 1631 ci ilde qardasinin olumuyle emisi oglu Ezemet Gerayi kalqay teyin etdi ancaq onun usyankarligi bir il sonra olumune sebeb oldu Onun oldurulmesi ile oz oglu Mubarek Gerayi kalqay emisi Selamet Gerayin oglu Mubarek Gerayi ise nureddin teyin etdi 1635 ci ilde Osmanli sultani IV Muradin Irevan seferine destek ucun cagirilsa da yasliligi sebebile bu sefere qatilmaqdan imtina etdi Bu sebeble derhal vezifeden alindi ve Rodos adasina surgun edildi Bir il sonra burada vefat eden Canibey Geray Murad Reis mescidinin heyetine defn olundu MenbeOleksa Gaivoronsky Poveliteli dvuh materikov Kiev Bakhchisarai 2007 ISBN 978 966 96917 1 2IstinadlarHenry Hoyle Howorth History of the Mongols 1880 part 2 p 479