Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Mere Hüseyn Paşa (XVI əsr – iyul 1624, Konstantinopol) — Gənc Osmanın qətl olunub, I Mustafanın üsyançılar tərəfindən yenidən taxta çıxarıldığı qarmaşıqlıq dönəmində 2 dəfə - ümumilikdə 7 ay 18 gün sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamıdır.
| Mere Hüseyn Paşa | |
|---|---|
| مجرد حسين باشا | |
| 13 iyun 1622 – 8 iyul 1622 | |
| Əvvəlki | Qara Davud Paşa |
| Sonrakı | Biləcikli Mustafa Paşa |
| 5 fevral 1623 – 30 avqust 1623 | |
| Əvvəlki | Gürcü Xədim Mehmed Paşa |
| Sonrakı | Kəmankeş Qara Əli Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | XVI əsr |
| Vəfat tarixi | İyul 1624 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
İlk illəri
Alban əsillidir.Osmanlı tarixində türkcə bilməyən yeganə sədrəzəm olduğu rəvayət edilir. Kəlləsini istədiyi şəxslərə dediyi və alban dilində "alınız" mənasını verən "mere"ni ləqəb olaraq götürmüşdür.
İlk olaraq Macarıstan sərdarı Satırcı Mehmed Paşanın yanında aşçıbaşı olaraq vəzifələndirildi. Daha sonra Satırcı Mehmed Paşanın da dəstəyi ilə qapıqulu süvarisi oldu və ard-arda divan çavuşu, əmir, çavuşbaşı, qapıcıbaşı, miraxur olaraq təyin edildi. Bu vəzifələrinin ardından 1620-ci ildə Misir hakimi olaraq Qahirəyə yola çıxsa da iki il sonra geri döndü.
İlk sədarəti
Gənc Osman hadisələrindən sonra qətlə yetirilən Sədrəzəm Qara Davud Paşanın yerinə 13 iyun 1622 tarixində üsyançılara böyük miqdarda pul vəd edərək sədarəti ələ keçirdi.
I Mustafanın dönəmində dövlət üsyankar qapıqulu əsgərlərinin idarəsi altına keçdi və dövlət adamları ayrı-ayrı əsgər qruplarının tərəfini tutaraq öz siyasətini yeritməkdə idi. Sədrəzəm isə bu əsgər qruplarından olan sipahiləri qoruyaraq yeniçərilərə qarşı çıxmaqda idi. Belə ki, sədrəzəmin yeniçəri ağası Bəktaş ağanı gizlicə öldürmək niyyətinin olduğu eşidildi və 8 iyul 1622 tarixində yeniçərilərin təzyiqi ilə Mere Hüseyn Paşa vəzifədən azad edildi.
İkinci sədarəti
Vəzifədən kənarlaşdırıldığı bu illərdə fəaliyyəti ilə bağlı heç bir məlumat yoxdur. 5 fevral 1623 tarixində yeniçəri və sipahilərin təhriki ilə ikinci dəfə sədrəzəm seçildi. Bunun üçün qapıqulu ocağına 100 min qızıl rüşvət vermiş, yeniçərilərə yaranmaq üçün isə ocaq dəftərlərinə adını yazdırmışdır. İkinci sədarət dönəmində Mere Hüseyn Paşa qəti tədbirlər görməyə başladı. Bu səbəblə üsyançılar Dəftərdar Həsən Paşanın sədrəzəm olmasını tələb etdilər. Divan əsnasında xalq tərəfindən sevilən və seyid olaraq qəbul edilən qazılardan birinin falaqaya yatırılması sədrəzəmlə üləma arasında soyuqluq yaratdı.İstanbul qazısı Həsən Əfəndi, üləma heyətindən Qaraçələbizadə Əbdüləziz Əfəndi və Uşakizadə Əziz Əfəndinin rəhbərliyi ilə sədrəzəmi qınamaq məqsədilə bir heyət quruldu və Fateh məscidində toplandı. Mere Hüseyn Paşanın kafir olduğu və öldürülməsinin halal olduğu haqqında fətva hazırlandı. Eyni zamanda Sultan Mustafanın zehninin zəif olduğu və səltənətinin məqbul olmadığı elan edildi. Şeyxülislam Yəhya Əfəndi isə bütün bunlara göz yummaqda idi. Sultana elçi olaraq göndərilən Şeyxülislam Yəhya Əfəndi Üsküdar Sarayında sultanın hüzuruna çıxdı və üləmanın istəyini bildirdi. Ancaq yeniçərilər tərəfindən mühasirəyə alınan üləmalar sürətlə Fateh məscidindən ayrılmağa başladılar. Mere Hüseyn Paşa isə Fateh məscidində ayaqlanan üləmaları sırayla Anadoluya sürgün etdi.
Sədrəzəm bu dəfə də bir qrup yeniçəri və bostancı ağasının köməyi ilə paytaxtdakı bütün düşmənlərini aradan qaldırdı. Bir bəylərbəyini divan əsnasında döydürüb, daha sonra edam etdirdi. Sədrəzəmin bir qrup yeniçəri köməyilə sipahiləri aradan qaldırmaq məqsədi eşidildi və böyük bir sipahi ordusu Hüseyn Paşanın köşkünün ətrafına toplaşdı. Mere Hüseyn Paşa isə qaçıb gizləndi və sədarətdən azad edildi. Yerinə 30 avqust 1623 tarixində Bağdad hakimi olan Kəmankeş Qara Əli Paşa sədarətə gətirildi.
10 sentyabr 1623 tarixində IV Muradın taxta keçməsi və II Osmanın qatillərinin aşkar edilərək aradan qaldırılması əsnasında Mere Hüseyn Paşa da ələ keçirildi. Öncə həbs edilən, daha sonra isə 1624-cü ilin iyul ayında edam edilən Mere Hüseyn Paşanın cənazəsi Qaracaəhməd məzarlığında dəfn olundu.
Həmçinin baxın
İstinadlar
- Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.380
- Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak. ISBN 975-329-299-6 say.215
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mere Huseyn Pasa XVI esr iyul 1624 Konstantinopol Genc Osmanin qetl olunub I Mustafanin usyancilar terefinden yeniden taxta cixarildigi qarmasiqliq doneminde 2 defe umumilikde 7 ay 18 gun sedrezem olmus Osmanli dovlet adamidir Mere Huseyn Pasaمجرد حسين باشاOsmanli sedrezemi13 iyun 1622 8 iyul 1622EvvelkiQara Davud PasaSonrakiBilecikli Mustafa PasaIkinci seltenet dovru5 fevral 1623 30 avqust 1623EvvelkiGurcu Xedim Mehmed PasaSonrakiKemankes Qara Eli PasaSexsi melumatlarDogum tarixi XVI esrVefat tarixi Iyul 1624Vefat yeri KonstantinopolDefn yeri Qaracaehmed qebiristanligiFealiyyeti siyasetciIlk illeriAlban esillidir Osmanli tarixinde turkce bilmeyen yegane sedrezem oldugu revayet edilir Kellesini istediyi sexslere dediyi ve alban dilinde aliniz menasini veren mere ni leqeb olaraq goturmusdur Ilk olaraq Macaristan serdari Satirci Mehmed Pasanin yaninda ascibasi olaraq vezifelendirildi Daha sonra Satirci Mehmed Pasanin da desteyi ile qapiqulu suvarisi oldu ve ard arda divan cavusu emir cavusbasi qapicibasi miraxur olaraq teyin edildi Bu vezifelerinin ardindan 1620 ci ilde Misir hakimi olaraq Qahireye yola cixsa da iki il sonra geri dondu Ilk sedaretiGenc Osman hadiselerinden sonra qetle yetirilen Sedrezem Qara Davud Pasanin yerine 13 iyun 1622 tarixinde usyancilara boyuk miqdarda pul ved ederek sedareti ele kecirdi I Mustafanin doneminde dovlet usyankar qapiqulu esgerlerinin idaresi altina kecdi ve dovlet adamlari ayri ayri esger qruplarinin terefini tutaraq oz siyasetini yeritmekde idi Sedrezem ise bu esger qruplarindan olan sipahileri qoruyaraq yenicerilere qarsi cixmaqda idi Bele ki sedrezemin yeniceri agasi Bektas agani gizlice oldurmek niyyetinin oldugu esidildi ve 8 iyul 1622 tarixinde yenicerilerin tezyiqi ile Mere Huseyn Pasa vezifeden azad edildi Ikinci sedaretiVezifeden kenarlasdirildigi bu illerde fealiyyeti ile bagli hec bir melumat yoxdur 5 fevral 1623 tarixinde yeniceri ve sipahilerin tehriki ile ikinci defe sedrezem secildi Bunun ucun qapiqulu ocagina 100 min qizil rusvet vermis yenicerilere yaranmaq ucun ise ocaq defterlerine adini yazdirmisdir Ikinci sedaret doneminde Mere Huseyn Pasa qeti tedbirler gormeye basladi Bu sebeble usyancilar Defterdar Hesen Pasanin sedrezem olmasini teleb etdiler Divan esnasinda xalq terefinden sevilen ve seyid olaraq qebul edilen qazilardan birinin falaqaya yatirilmasi sedrezemle ulema arasinda soyuqluq yaratdi Istanbul qazisi Hesen Efendi ulema heyetinden Qaracelebizade Ebduleziz Efendi ve Usakizade Eziz Efendinin rehberliyi ile sedrezemi qinamaq meqsedile bir heyet quruldu ve Fateh mescidinde toplandi Mere Huseyn Pasanin kafir oldugu ve oldurulmesinin halal oldugu haqqinda fetva hazirlandi Eyni zamanda Sultan Mustafanin zehninin zeif oldugu ve seltenetinin meqbul olmadigi elan edildi Seyxulislam Yehya Efendi ise butun bunlara goz yummaqda idi Sultana elci olaraq gonderilen Seyxulislam Yehya Efendi Uskudar Sarayinda sultanin huzuruna cixdi ve ulemanin isteyini bildirdi Ancaq yeniceriler terefinden muhasireye alinan ulemalar suretle Fateh mescidinden ayrilmaga basladilar Mere Huseyn Pasa ise Fateh mescidinde ayaqlanan ulemalari sirayla Anadoluya surgun etdi Sedrezem bu defe de bir qrup yeniceri ve bostanci agasinin komeyi ile paytaxtdaki butun dusmenlerini aradan qaldirdi Bir beylerbeyini divan esnasinda doydurub daha sonra edam etdirdi Sedrezemin bir qrup yeniceri komeyile sipahileri aradan qaldirmaq meqsedi esidildi ve boyuk bir sipahi ordusu Huseyn Pasanin koskunun etrafina toplasdi Mere Huseyn Pasa ise qacib gizlendi ve sedaretden azad edildi Yerine 30 avqust 1623 tarixinde Bagdad hakimi olan Kemankes Qara Eli Pasa sedarete getirildi 10 sentyabr 1623 tarixinde IV Muradin taxta kecmesi ve II Osmanin qatillerinin askar edilerek aradan qaldirilmasi esnasinda Mere Huseyn Pasa da ele kecirildi Once hebs edilen daha sonra ise 1624 cu ilin iyul ayinda edam edilen Mere Huseyn Pasanin cenazesi Qaracaehmed mezarliginda defn olundu Hemcinin baxinI Mustafa Sedrezem Durgunluq donemi Osmanli sedrezemleriIstinadlarUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 380 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak ISBN 975 329 299 6 say 215