Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qlobus (lat. globus, “kürə”) – Yer kürəsinin 3 ölçülü modelidir. Digər planetlərin, həmçinin, Yerin təbii peyki olan Ayın da qlobusu mövcuddur.
Qlobuslar 1:30000000 (böyükmiqyaslı), 1:50000000 (ortamiqyaslı), 1:83000000 (kiçikmiqyaslı) miqyaslarda olur. Onlar əsasən fiziki və siyasi məzmunda hazırlanır. Qlobusda Yerin qütblərdən basıqlığı nəzərə alınmır. Üfüqi müstəviyə qlobusun oxunun meylliyi 66.5 dərəcə olur. Bu bucaq Yerin fırlanma oxunun orbit müstəvisinə olan meylliyinə bərabərdir.
Yerin bu modeli və ya bu cür hər hansı bir model bizim dövrümüzə gəlib çatmasa da, onu görənlər belə nəql etmişlər ki, Kratos hazırladığı kürənin üzərində böyük bir quru hissə çəkmiş, onu kəsişən çaylar vasitəsilə hissələrə bölmüşdür, çayları Kratos okean adlandırırmış. Bu qlobus bizim zəmanəmizə gəlib çatmadığından onun haqqında dəqiq bir söz demək mümkün deyil.
Bu səbəbdən də ilk alman coğrafiyaşunası, səyyahı və riyaziyyatçısı olan Martin Behaymın 1492-ci ildə hazırladığı, diametri 54 sm olan kürəşəkilli “Yer modeli” ilk və ən qədim qlobus hesab edilir. Bu qlobus dövrümüzədək gəlib çatmış və hal-hazırda Nürnberq şəhər muzeyində saxlanılır.
M. Behaym hazırladığı kürəni – “Yer alma üzərində” adlandırmışdır. “Qlobus” - latın sözüdür. “Globus” – “kürə” mənasını daşıyır. Yer kürəsinin modelləri sonralar “qlobus” adlandırılmışdır. Coğrafiyaşunasların düşüncəsində Yer kürəsinin dəqiq modeli Amerika qitəsinin kəşfi ərəfələrində formalaşmışdır. Bu isə eramızın II əsrində yaşamış qədin yunan alimi Ptolomeyin hazırladığı xəritədən götürülmüşdür.
Yer kürəsi haqqında dəqiq təsəvvür yaradan qlobuslar orta əsrlərdə çox dəbdə olmuşdur. Hər bir monarxın xüsusi ayrılmış otağında, kabinetlərdə, alimlərin iş otaqlarında, dənizçilərdə və zadəgan evlərində qlobusa rast gəlmək mümkün idi. Bu bir növ ziyalılıq simvolu hesab edilirdi.
O dövrlər holland qlobusları daha çox dəbdə idi. Bu qlobusları Amsterdam ustaları hazırlayırdı. İlk qlobuslardan ən məşhuru alman alimi Adam Olşlehelin 1664-cü ildə hazırladığı “Qottorp qlobusu” hesab edilir. Qlobusun diametri 311 sm olmuşdur və 1727-cü ildə imperator I Pyotra hədiyyə edilmişdir. Bu nəhəng qlobusun içərisində planetari düzəldilmişdir.
İndiki, müasır qlobuslar sözsüz ki, coğrafi baxımdan ilk qlobuslardan çox fərqlənir. Çünki əvvəlki qlobuslarda o dövrlərdə kəşf olunmamış ərazilər, adalar göstərilmirdi. İndiki qlobuslarda isə hər bir ərazi dəqiqliyi ilə göstərilir. Müasir dövrümüzdə qlobuslar daha çox təhsil ocaqlarında əyani bir vəsait kimi istifadə olunmur.
Mənbə
- . 2015-09-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-11.
- "Arxivlənmiş surət". 2018-08-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-08-23.
 | ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qlobus lat globus kure Yer kuresinin 3 olculu modelidir Diger planetlerin hemcinin Yerin tebii peyki olan Ayin da qlobusu movcuddur Qlobus Qlobuslar 1 30000000 boyukmiqyasli 1 50000000 ortamiqyasli 1 83000000 kicikmiqyasli miqyaslarda olur Onlar esasen fiziki ve siyasi mezmunda hazirlanir Qlobusda Yerin qutblerden basiqligi nezere alinmir Ufuqi musteviye qlobusun oxunun meylliyi 66 5 derece olur Bu bucaq Yerin firlanma oxunun orbit mustevisine olan meylliyine beraberdir Yerin bu modeli ve ya bu cur her hansi bir model bizim dovrumuze gelib catmasa da onu gorenler bele neql etmisler ki Kratos hazirladigi kurenin uzerinde boyuk bir quru hisse cekmis onu kesisen caylar vasitesile hisselere bolmusdur caylari Kratos okean adlandirirmis Bu qlobus bizim zemanemize gelib catmadigindan onun haqqinda deqiq bir soz demek mumkun deyil Bu sebebden de ilk alman cografiyasunasi seyyahi ve riyaziyyatcisi olan Martin Behaymin 1492 ci ilde hazirladigi diametri 54 sm olan kuresekilli Yer modeli ilk ve en qedim qlobus hesab edilir Bu qlobus dovrumuzedek gelib catmis ve hal hazirda Nurnberq seher muzeyinde saxlanilir M Behaym hazirladigi kureni Yer alma uzerinde adlandirmisdir Qlobus latin sozudur Globus kure menasini dasiyir Yer kuresinin modelleri sonralar qlobus adlandirilmisdir Cografiyasunaslarin dusuncesinde Yer kuresinin deqiq modeli Amerika qitesinin kesfi erefelerinde formalasmisdir Bu ise eramizin II esrinde yasamis qedin yunan alimi Ptolomeyin hazirladigi xeriteden goturulmusdur Yer kuresi haqqinda deqiq tesevvur yaradan qlobuslar orta esrlerde cox debde olmusdur Her bir monarxin xususi ayrilmis otaginda kabinetlerde alimlerin is otaqlarinda denizcilerde ve zadegan evlerinde qlobusa rast gelmek mumkun idi Bu bir nov ziyaliliq simvolu hesab edilirdi O dovrler holland qlobuslari daha cox debde idi Bu qlobuslari Amsterdam ustalari hazirlayirdi Ilk qlobuslardan en meshuru alman alimi Adam Olslehelin 1664 cu ilde hazirladigi Qottorp qlobusu hesab edilir Qlobusun diametri 311 sm olmusdur ve 1727 cu ilde imperator I Pyotra hediyye edilmisdir Bu neheng qlobusun icerisinde planetari duzeldilmisdir Indiki muasir qlobuslar sozsuz ki cografi baximdan ilk qlobuslardan cox ferqlenir Cunki evvelki qlobuslarda o dovrlerde kesf olunmamis eraziler adalar gosterilmirdi Indiki qlobuslarda ise her bir erazi deqiqliyi ile gosterilir Muasir dovrumuzde qlobuslar daha cox tehsil ocaqlarinda eyani bir vesait kimi istifade olunmur Vikianbarda Qlobus ile elaqeli mediafayllar var Menbe 2015 09 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 06 11 Arxivlenmis suret 2018 08 26 tarixinde Istifade tarixi 2016 08 23 Cografiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin