Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Nemathelminthes (lat. Nemathelminthes) — heyvanlar aləminə aid heyvan tipi. İlk bədənboşluqlu qurdlar da deyilir. Onların daxili orqanları adlanan ilk boşluqda yerləşmişdir. Bu boşluğun səciyyəvi xüsusiyyəti odur ki, onda xüsusi divar yoxdur. Azərbaycanda dəyirmi qurdlardan 843 növ tapılıb.
| Dəyirmi qurdlar | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Dəyirmi qurdlar | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
| ||||
Quruluşu və fiziologiyası
Dəyirmi qurdların bədəni silindrik uzunsov, buğumsuz və kirpiksiz olur. Bu orqanizmlərin 80.000-ə qədər növü var. Onlar demək olar ki, bütün ekoloji mühitlərə uyğunlaşmışdır. Bədənin uzunluğu 0.01 mm-dən (bəzi fırlanğıclar) 8.5 m-ə qədər (kaşalotun ciftində parazitlik edən ) dəyişir. Kutikulanın üzəri həm hamar, həm də az və ya çox dərəcədə çıxıntıya malik olur. Kutikulanın altında hipodema adlanan epiteli toxumaları yerləşmişdir. Əzələlər uzununa əzələlərdən ibarətdir və bütöv qat əmələ gətirmir. Eninə əzələlər ixtisar olunmuşdur və ona görə də həqiqi dəri-əzələ kisəsi inkişaf etməmişdir. Bədənin ön hissəsində ağız dəliyi, arxa tərəfində isə anus dəliyi yerləşmişdir. Dəyirmi qurdlar üçün səciyyəvi xüsusiyyətlərdən biri də onlarda həzm sisteminin üç hissəyə — ön, orta və arxa bağırsağın ayrılması və anusla nəhayətlənməsidir. İfrazat sistemi müxtəlif formada olur. Bəzi nümayəndələrdə isə olmur. Tənəffüs prosesi sərbəst yaşaya formalarda bütün bədən səthi vasitəsilə, parazit formalarda isə anaerob olur. Qan-damar sistemi yoxdur. Sinir sistemi nisbətən yaxşı inkişaf etmişdir. Bel və qarın sinirləri daha yaxşı inkişaf etmişdir. Hiss orqanlarının inkişafı isə zəifdir. Dəyirmi qurdların əksəriyyəti ayrıcinslidir. Erkək və dişi fərdlərdə cinsi dimorfizm müşahidə edilir.
Patogen əhəmiyyəti
Bəzi növlər bitki, heyvan və insanlarda təhlükəli parazitlik edir. Dəyirmi qurdlar arasında həm sərbəstyaşayan, həm də parazitlik edən formalar mövcuddur. Bəzi nematodlar biometodda istifadə edilir (Steinernema carpocapsae). Bəziləri sestodlarda parazitlik () edir.
Təsnifatı
Dəyirmi qurdları bir neçə sinfə ayırırlar:
- Nematodlar (lat. Nematodes)
- Qarnıkirpiklilər (lat. Gastotricha)
- Rotatorilər (lat. Rotatoria)
- Qılqurdkimilar (lat. Nematomorpha)
- Kinorinxlər (lat. Kinorhyncha)
Ən geniş yayılmış nümayəndələrindən biri askaridlərdir.
İstinadlar
- Bəhlul Ağayev, Zülfiyyə Zeynalova. Onurğasızlar zoologiyası. Bakı: 2008.
- Dogel. Onurğasızlar zoologiyası. Bakı: 2007.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nemathelminthes lat Nemathelminthes heyvanlar alemine aid heyvan tipi Ilk bedenbosluqlu qurdlar da deyilir Onlarin daxili orqanlari adlanan ilk bosluqda yerlesmisdir Bu boslugun seciyyevi xususiyyeti odur ki onda xususi divar yoxdur Azerbaycanda deyirmi qurdlardan 843 nov tapilib Deyirmi qurdlarElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Deyirmi qurdlarBeynelxalq elmi adiNemathelminthesSeklin VikiAnbarda axtarisiQurulusu ve fiziologiyasiDeyirmi qurdlarin bedeni silindrik uzunsov bugumsuz ve kirpiksiz olur Bu orqanizmlerin 80 000 e qeder novu var Onlar demek olar ki butun ekoloji muhitlere uygunlasmisdir Bedenin uzunlugu 0 01 mm den bezi firlangiclar 8 5 m e qeder kasalotun ciftinde parazitlik eden deyisir Kutikulanin uzeri hem hamar hem de az ve ya cox derecede cixintiya malik olur Kutikulanin altinda hipodema adlanan epiteli toxumalari yerlesmisdir Ezeleler uzununa ezelelerden ibaretdir ve butov qat emele getirmir Enine ezeleler ixtisar olunmusdur ve ona gore de heqiqi deri ezele kisesi inkisaf etmemisdir Bedenin on hissesinde agiz deliyi arxa terefinde ise anus deliyi yerlesmisdir Deyirmi qurdlar ucun seciyyevi xususiyyetlerden biri de onlarda hezm sisteminin uc hisseye on orta ve arxa bagirsagin ayrilmasi ve anusla nehayetlenmesidir Ifrazat sistemi muxtelif formada olur Bezi numayendelerde ise olmur Teneffus prosesi serbest yasaya formalarda butun beden sethi vasitesile parazit formalarda ise anaerob olur Qan damar sistemi yoxdur Sinir sistemi nisbeten yaxsi inkisaf etmisdir Bel ve qarin sinirleri daha yaxsi inkisaf etmisdir Hiss orqanlarinin inkisafi ise zeifdir Deyirmi qurdlarin ekseriyyeti ayricinslidir Erkek ve disi ferdlerde cinsi dimorfizm musahide edilir Patogen ehemiyyetiBezi novler bitki heyvan ve insanlarda tehlukeli parazitlik edir Deyirmi qurdlar arasinda hem serbestyasayan hem de parazitlik eden formalar movcuddur Bezi nematodlar biometodda istifade edilir Steinernema carpocapsae Bezileri sestodlarda parazitlik edir TesnifatiDeyirmi qurdlari bir nece sinfe ayirirlar Nematodlar lat Nematodes Qarnikirpikliler lat Gastotricha Rotatoriler lat Rotatoria Qilqurdkimilar lat Nematomorpha Kinorinxler lat Kinorhyncha En genis yayilmis numayendelerinden biri askaridlerdir IstinadlarBehlul Agayev Zulfiyye Zeynalova Onurgasizlar zoologiyasi Baki 2008 Dogel Onurgasizlar zoologiyasi Baki 2007 Hemcinin bax