Vikipediya azad ensiklopediya Yuyucu dispersiyaedici aşqarlar tərkibində metal saxlayan yuyucu və külsüz dispersiyaedici

Vikipediya azad ensiklopediya Yuyucu dispersiyaedici asqarlar terkibinde metal saxlayan yuyucu ve kulsuz dispersiyaedici yuksek molekullu suksinimid asqarlardir Kullu yuyucu asqarlar qelevi ededi 20 300 mq KOH q olan esasen Ca Mg ve Ba duzlaridir kulsuz dispersiyaedici asqarlarin qelevi ededi 45 mq KOH q yuksek deyil Tesir mexanizmi span Bu asqarlarin esas vezifesi muherrik detallarinin karbon cokuntulerinden temiz saxlamaq solyubilizasiya ve dispersiyaedici xasseleri onlarin sethine yaglardan cokuntunun cokmesinin qarsisini almaqdan stabilizasiya ve peptizasiya xasseleri oksidlesmesi neticesinde emele gelen ve yanma kamerasindan muherrike daxil olan turs maddeleri neytrallasmaqdan ibaretdir Muxtelif nov yuycu dispersiyaedici asqarlarin tesir effektliyi onlarin kolloid quruluslarinin xususiyyetlerinden asilidir Yuksek qelevili asqarlar yagda metal karbonatin kolloid dispersiyasindan ibaretdir ve terkibleri asagidaki kimi gosterilir sulfonat ArRSO3 2 Ca CaCO3 m fenolyat OC6H4RSn 2 Ca CaCO3 m salisilat HO C6H4COO 2 Ca CaCO3 mSuksinimid asqarlar span Kulsuz polimer asqarlar kehraba tursusunun imid toremeleri alkenilsuksinimidler genis yayilmisdir Suksinimid asqarlarinin diger tip yuyucu asqarlardan ferqli ceheti ondadir ki onlarin yuyucu ve dispersedici tesirinin effektivliyi daha yuksekdir Suksinimid asqarlarinin sintezi esasen a olefinlerin ve ya onlarin kicik molekullu polimerlerinin malein anhidridi ile qarsiliqli tesirinden ve alinan kehraba anhidridi toremelerinin muxtelif aminlerle islenmesi ile heyata kecirilir Malein anhidridinin olefinlerle ve bir biri ile bagli olmayan dienlerle reaksiyasi az oyrenilmisdir Ilk defe malein anhidridinin olefinlerle kondenslesmesi 1934 cu ilde verilmisdir Reaksiya avtoklavda 1800C de 2saat muddetinde aparilmisdir Sonradan Alder terefinden malein anhidridinin muxtelif molekul kutleli ve quruluslu olefinlerle kondenslesmesini oyrenilerek gosterilmisdir ki olefinin molekul kutlesi ne qeder yuksek olsa kondenslesme reaksiyasi daha asan gedir Alder hesab edir ki malein anhidridi olefinin ikili rabiteli karbon atomuna birlesir bu zaman ikili rabite olefinin molekulunun daxiline kecir Kulsuz detergent disperslesdirici asqarlar motor yagla rinin esas komponentlerindendir DYM de daxili yanma muherriki butun fesillerde istifadesi ve uzun muddetli deyismeden fasilesiz islemesi nezerde tutulmusdur Bu tip asqarlar esasen iki nov birlesmeden ibaretdir Suksinimidler iki ve daha cox monomerlerin sopolimer lesmesinden alinan asqarlardir Suksinimid asqarlari cox maraqli asqarlardir ki nisbeten asagi temperaturda 1200C cokuntunun emele gelmesinin qarsisini alir Surtku yaglarinin yuyucu dispersedici xassesi ile yanasi ozluluk temperatur xasselerini de yaxsilasdirir Bu asqarlar polimer tebietlidir Bu asqarlarin sintezinde etilenin propilenin izopropilenin butilen 1 in ve izobutilenin elece de heksen 1 in oliqomerlerinden istifade edilir Suksinimid asqarlari cox bahalidir Ona gore de bu asqarlardan inkisaf etmis olkelerde istifade edirler Meselen ABS da bir cox surtku yaglarinin markalari yalniz suksinimid ve antioksidant esasinda hazirlanir MDB respublikalarinda C 5A suksinimid asqari genis istifade olunur C 5A asqarini poliizobutenilkehraba anhidridinin dietilentriaminle ve ya tetraetilenpentaminle qarsiliqli tesirinden alinir Amerika Ingiltere ve Fransa senayesinde OLOA 1200 suksinimid asqari istehsal olunur OLOA 1200 asqarini poliizobutilenkehraba anhidridinin poliaminlerle islemesinden alinir Qeyd etmek lazimdir ki suksinimid asqarlari yuyucu ve dispersedici xasselere malik olaraq korroziyaya qarsi xasselere malik deyiller Buna gore de bu asqarlari kompozisiyalarda korroziyaya qarsi asqarlarla istifade edilirler ancaq edebiyyatda da yuyucu dispersedici xasseleri ile beraber korroziyaya qarsi xasseli suksinimid asqarlarina da rast gelmek olur Suksinimid asqarlarina P S B ve s atomlarini daxil etmekle onlarin korroziyaya qarsi xasselerine nail olurlar Kulsuz detergent disperslesdirici asqarlar cox maraq kesb edir Bunlarin icerisinde daha cox islenen borun modifikasiya edilmis birlesmesidir En cox bor terkibli dispersantlar Texaco Inc Exxon Chemica Patents Inc Mobil Oil Corp Chevron Reseaqreh Co firmalari terefinden patentlesdirilmisdir Bunlar esasen 2 dek azot ve 1 bor terkibli modifikasiya edilmis suksinimidlerdir Istehsali span Yuyucu dispersiyaedici asqarlar dunyanin aparici sirketlerinin istehsal etdiyi motor yaglarinin asqarlar paketinin 50 den coxunu teskil edir Hal hazirda Rusiyanin Rosneft Gazpromneft Lukojl LLK Naftan NPP Kvalitet Plastneftehim sirketleri muxtelif qelevili alkilsalisilat fenolyat ditiofosfat suksinimid neft ve sintetik sulfonat qelevi ededi 500 mq KOH q olan asqarlari istehsal edir Menbe span K I Sadyhov Neftyanye i sinteticheskie sulfonatnye prisadki k motornym maslam Baku Elm 2006 180s S B Borshevskij Mir nefteproduktov 2007 5 s 42 46 V M Fialko Mir nefteproduktov 2013 2 s 40 43 A M Kuliev Himiya i tehnologiya prisadok k maslam i toplivam L 1985 312 s E E Nagiyeva Motor yaglari ve onlara asqarlar Baki Optimist 2022 Istinad span A M Kuliev Himiya i tehnologiya prisadok Arxivlesdirilib 2022 09 19 at the Wayback Machine k maslam i toplivam L 1985 312 s Kateqoriyalar KimyaUzvi kimya