1954-cü ildə Yuxarı Şirvan kanalının layihələndirilməsinə başlanıldı. Tələb olunan müddətlərdə kanalların layihə tapşırıqları və işçi cizgiləri hazırlandı.
Yuxarı Şirvan kanalı suyu Xanabat bəndindəki baş qurğudan alır. Su qəbul edilən yerdə kanalın dib yüksəkliyi 65,33 m-dir. Anbardan baş qurğuya su nəql edən kanalın uzunluğu 2,9 km-dir. Bu kanalın su qəbul etdiyi yerdə dib yüksəkliyi 70 m olduğuna görə, son illərdə (2000-2001) anbarda suyun səviyyəsi aşağı olduğundan Yuxarı Şirvan kanalına tələb olunan suyun verilməsində problemlər yaranmışdır. Bunu nəzərə alan Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin mütəxəssisləri anbardan su nəql edən kanalda dərinləşdirmə və genişləndirmə işləri aparmış və su qəbul edilən yerdə kanalın dib yüksəkliyini 68 m-ə qədər aşağı salmışlar.
Kanalın uzunluğu 123,5 km, sərfi 78 m³/san və onun üzərində müxtəlif təyinatlı 129 hidrotexniki qurğu tikilib.
Kanalın trassası boyu relyef şəraiti mürəkkəb olduğuna görə, onun üzərində çoxlu sayda hidrotexniki qurğuların tikilməsi zərurəti yaranıb. Belə ki, kanalın dağ silsiləsinin cənubu ilə uzanan hissəsini sel sularından mühafizə etmək məqsədi ilə onun maneəsiz keçməsi üçün kanalın sol sahili boyu 80,52 km uzunluğunda dağ ətəyi kanal çəkilmişdir.
Bu kanalın üzərində tikilmiş 51 ədəd sel ötürücü qurğu vasitəsilə sel suları YŞK-nın sağ sahilinə ötürülür.
YŞK-nın Əlciyançay, Türyançay, Göyçay, Girdimançay və onun qolu olan Dəvəbatançay çayı ilə kəsişmə yerlərində 6 ədəd düker, Ağsuçay və Nəzriçayla kəsişmə yerlərində isə 2 ədəd akveduk və Potu kəndi ərazisində bir ədəd cəldaxıdan tikilib.
Göstərilən rayonların ərazilərində lazımi olan yerlərdə YŞK-dan su götürmək məqsədi ilə onun üzərində 33 ədəd suburaxıcı şlüz tikilib.
Yay mövsümündə Türyançay, Göyçay, Girdimançay çaylarında suyun az olması və yaxud hər hansı təhlükə yaranan zaman kanalın boşaldılması üçün 15–20 m³/san su buraxmaq qabiliyyətinə malik olan dükerlərin giriş hissəsində şlüzlar quraşdırılıb.
YŞK-nın yalnız bir yerində səviyyə qaldıran qurğu, əhalinin, maşın və mexanizmlərin onun sağ və sol sahillərinə hərəkətini maneəsiz həyata keçirmək üçün 29 yerdə körpü tikilib.
YŞK-nın 99,25 km-i torpaq məcrada tikilib, 29,95 km-ində isə beton üzlük çəkilib.
YŞK 56 ildən artıqdır ki, istismar edilir. Bu illər ərzində kanalda lazımi cari və əsaslı təmir işləri həyata keçirilməsinə baxmayaraq, həm kanalın trassasının yamaclarında uçqunlar, həm də onun üzərində tikilən hidrotexniki qurğularda müəyyən aşınmaların miqdarı getgedə çoxalır. Amma kanala suyun verilməsi və axıdılması proseslərinin həyata keçirilməsində əsas rolu olan baş suqəbulediçi qurğunun hidravliki ölçülərində hər hansı dəyişiklik aşkarlanarsa, o, dərhal aradan qaldırılır. Baş qurğudan 2 qapı vasitəsilə suyun kanala lazımi həcmdə verilməsi tənzimlənir.
Yuxarı Şirvan kanalının üzərində nasos stansiyaları da quraşdırılmışdır. Kanalın dibdən eni 8–3 m, inşaat dərinliyi 4,6-3,75 m, yamaclığı m = 2,0, m = 1,5 və kanalda suyun sürəti 0,72-0,5 m/san-dir.
Yuxarı Şirvan kanalının istismara verilməsindən sonra, Şirvan düzündə suvarılan əkin sahələrinin 1950-ci ildə 90 min hektardan 1965-ci ildə 167 min hektara çatdırılmışdır. Yuxarı Şirvan kanalı və onun su ötürdüyü təsərrüfatlararası və təsərrüfatdaxili kanallar torpaq məcrada çəkildiyindən, onlardan sızan sular hesabına qrunt sularının səviyyəsi tədricən qalxaraq, torpaqlar şorlaşmağa başlayır. Ona görə də, Şirvan düzündə 1960-cı illərdən başlayaraq, kollektor-drenaj şəbəkəsinin tikintisinə başlanılmışdır. Kanalın istismarını həyata keçirmək məqsədi ilə onun trassası boyu dambanın üstü ilə maşın və mexanizmlərin normal hərəkəti üçün yol çəkilmişdir.
Xarici keçidlər
Yuxarı Şirvan kanalı növbəti ilin suvarma kampaniyasına hazırlanır 2012-10-03 at the Wayback Machine
Suvarma sistemləri
Azərbaycan Respublikasında Kiçik Hidroelektrik stansiyaların (KSES) inkişaf perspektivləri
Mənbə
Su ehtiyatlarından suvarmada istifadənin ekoloji problemləri
Məmmədova Esmiralda Allahverdi qızı. Meliorativ hidrogeologiya. Dərslik. Bakı, “Ləman nəşriyyat poliqrafiya” MMC, 2016, 268 s.
Ensiklopediya: Meliorasiya və Su təsərrüfatı. Bakı, 2016 (elektron variant)
↑ Ensiklopediya: Meliorasiya və Su təsərrüfatı. Bakı, 2016, s.479-480 (elektron variantından istifadə edilib)
Paşayev E.P., Həsənov F.H. "Azdövsutəslayihə” institutunun tarixi və inkişaf yolu. Bakı: Şərq-Qərb, 2010, s. 53
Paşayev E.P., Həsənov F.H. "Azdövsutəslayihə” institutunun tarixi və inkişaf yolu, s. 60
Paşayev E.P., Həsənov F.H. "Azdövsutəslayihə” institutunun tarixi və inkişaf yolu, s. 58
Avqust 12, 2021
yuxarı, şirvan, kanalı, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, 1958, ildə, istismara, verilmiş, mənbəyini, mingəçevir, anbarı, kür, çayından, götürən, uzunluğu, olan, suvarma, ka. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Yuxari Sirvan kanali 1958 si ilde istismara verilmis Menbeyini Mingecevir su anbari ve Kur cayindan goturen uzunlugu 123 5 km olan suvarma kanali 1 Yuxari Sirvan kanaliAxdigi yerler Yevlax Agdas Goycay Zerdab Agsu Kurdemir Samaxi ve Haciqabul rayonlariGiris Xanabat bendindeki bas qurguUzunlugu 123 5 kmMundericat 1 Haqqinda 2 Xarici kecidler 3 Menbe 4 Hemcinin bax 5 IstinadlarHaqqinda Redakte1954 cu ilde Yuxari Sirvan kanalinin layihelendirilmesine baslanildi Teleb olunan muddetlerde kanallarin layihe tapsiriqlari ve isci cizgileri hazirlandi 2 1958 ci ilde istismara verilib Yuxari Sirvan kanali suyu Xanabat bendindeki bas qurgudan alir Su qebul edilen yerde kanalin dib yuksekliyi 65 33 m dir Anbardan bas qurguya su neql eden kanalin uzunlugu 2 9 km dir Bu kanalin su qebul etdiyi yerde dib yuksekliyi 70 m olduguna gore son illerde 2000 2001 anbarda suyun seviyyesi asagi oldugundan Yuxari Sirvan kanalina teleb olunan suyun verilmesinde problemler yaranmisdir Bunu nezere alan Azerbaycan Meliorasiya ve Su Teserrufati Aciq Sehmdar Cemiyyetinin mutexessisleri anbardan su neql eden kanalda derinlesdirme ve genislendirme isleri aparmis ve su qebul edilen yerde kanalin dib yuksekliyini 68 m e qeder asagi salmislar 3 Bu kanal vasitesile Yevlax Agdas Goycay Zerdab Agsu Kurdemir Samaxi ve Haciqabul rayonlarinin ekin saheleri ve Sirvan qis otlaqlari suvarilir Kanalin uzunlugu 123 5 km serfi 78 m san 4 ve onun uzerinde muxtelif teyinatli 129 hidrotexniki qurgu tikilib Kanalin trassasi boyu relyef seraiti murekkeb olduguna gore onun uzerinde coxlu sayda hidrotexniki qurgularin tikilmesi zerureti yaranib Bele ki kanalin dag silsilesinin cenubu ile uzanan hissesini sel sularindan muhafize etmek meqsedi ile onun maneesiz kecmesi ucun kanalin sol sahili boyu 80 52 km uzunlugunda dag eteyi kanal cekilmisdir Bu kanalin uzerinde tikilmis 51 eded sel oturucu qurgu vasitesile sel sulari YSK nin sag sahiline oturulur YSK nin Elciyancay Turyancay Goycay Girdimancay ve onun qolu olan Devebatancay cayi ile kesisme yerlerinde 6 eded duker Agsucay ve Nezricayla kesisme yerlerinde ise 2 eded akveduk ve Potu kendi erazisinde bir eded celdaxidan tikilib Gosterilen rayonlarin erazilerinde lazimi olan yerlerde YSK dan su goturmek meqsedi ile onun uzerinde 33 eded suburaxici sluz tikilib Yay movsumunde Turyancay Goycay Girdimancay caylarinda suyun az olmasi ve yaxud her hansi tehluke yaranan zaman kanalin bosaldilmasi ucun 15 20 m san su buraxmaq qabiliyyetine malik olan dukerlerin giris hissesinde sluzlar qurasdirilib YSK nin yalniz bir yerinde seviyye qaldiran qurgu ehalinin masin ve mexanizmlerin onun sag ve sol sahillerine hereketini maneesiz heyata kecirmek ucun 29 yerde korpu tikilib YSK nin 99 25 km i torpaq mecrada tikilib 29 95 km inde ise beton uzluk cekilib YSK 56 ilden artiqdir ki istismar edilir Bu iller erzinde kanalda lazimi cari ve esasli temir isleri heyata kecirilmesine baxmayaraq hem kanalin trassasinin yamaclarinda ucqunlar hem de onun uzerinde tikilen hidrotexniki qurgularda mueyyen asinmalarin miqdari getgede coxalir Amma kanala suyun verilmesi ve axidilmasi proseslerinin heyata kecirilmesinde esas rolu olan bas suqebuledici qurgunun hidravliki olculerinde her hansi deyisiklik askarlanarsa o derhal aradan qaldirilir Bas qurgudan 2 qapi vasitesile suyun kanala lazimi hecmde verilmesi tenzimlenir Yuxari Sirvan kanalinin uzerinde nasos stansiyalari da qurasdirilmisdir Kanalin dibden eni 8 3 m insaat derinliyi 4 6 3 75 m yamacligi m 2 0 m 1 5 ve kanalda suyun sureti 0 72 0 5 m san dir Yuxari Sirvan kanalinin istismara verilmesinden sonra Sirvan duzunde suvarilan ekin sahelerinin 1950 ci ilde 90 min hektardan 1965 ci ilde 167 min hektara catdirilmisdir Yuxari Sirvan kanali ve onun su oturduyu teserrufatlararasi ve teserrufatdaxili kanallar torpaq mecrada cekildiyinden onlardan sizan sular hesabina qrunt sularinin seviyyesi tedricen qalxaraq torpaqlar sorlasmaga baslayir Ona gore de Sirvan duzunde 1960 ci illerden baslayaraq kollektor drenaj sebekesinin tikintisine baslanilmisdir Kanalin istismarini heyata kecirmek meqsedi ile onun trassasi boyu dambanin ustu ile masin ve mexanizmlerin normal hereketi ucun yol cekilmisdir 1 Xarici kecidler RedakteYuxari Sirvan kanali novbeti ilin suvarma kampaniyasina hazirlanir Arxivlesdirilib 2012 10 03 at the Wayback Machine Suvarma sistemleri Azerbaycan Respublikasinda Kicik Hidroelektrik stansiyalarin KSES inkisaf perspektivleriMenbe RedakteSu ehtiyatlarindan suvarmada istifadenin ekoloji problemleri Memmedova Esmiralda Allahverdi qizi Meliorativ hidrogeologiya Derslik Baki Leman nesriyyat poliqrafiya MMC 2016 268 s Ensiklopediya Meliorasiya ve Su teserrufati Baki 2016 elektron variant Hemcinin bax RedakteYuxari Qarabag kanali Bas Mugan kanali Samur Abseron kanaliIstinadlar Redakte 1 2 Ensiklopediya Meliorasiya ve Su teserrufati Baki 2016 s 479 480 elektron variantindan istifade edilib Pasayev E P Hesenov F H Azdovsuteslayihe institutunun tarixi ve inkisaf yolu Baki Serq Qerb 2010 s 53 Pasayev E P Hesenov F H Azdovsuteslayihe institutunun tarixi ve inkisaf yolu s 60 Pasayev E P Hesenov F H Azdovsuteslayihe institutunun tarixi ve inkisaf yolu s 58Menbe https az wikipedia org w index php title Yuxari Sirvan kanali amp oldid 6067346, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
