Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Yeji Neyman (ing. Jerzy Spława-Neyman; 16 aprel 1894[…], Bəndər – 5 avqust 1981[…], Oklend, Kaliforniya) — polyak-amerikalı statistik, statistik hipotez testlərinin riyazi əsaslarının müəlliflərindən biri. Neyman, XX əsr statistik elminin formalaşmasında həlledici rol oynamış, eksperimental dizayn, ehtimal nəzəriyyəsi və nümunə seçmə üzrə əsaslı töhfələr vermişdir.
| Yeji Neyman | |
|---|---|
| ing. Jerzy Neyman | |
 | |
| Doğum tarixi | 16 aprel 1894[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 avqust 1981[…](87 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | riyazi statistika, riyaziyyat, statistika |
| Elmi dərəcələri |
|
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Neyman 1894-cü ildə o dövrdə Rusiya imperiyasına aid olan Benderı şəhərində anadan olmuşdur. O, əvvəlcə riyaziyyat üzrə təhsil almış, daha sonra Polşaya qayıdaraq Varşava Universitetində elmi fəaliyyətini davam etdirmişdir. Doktorluq işini 1924-cü ildə məşhur statistik tədqiqatçı rəhbərliyi altında tamamlamışdır.
Neymanın elmi irsi əsasən statistik hipotez testləri, etibarlılıq intervalları və nümunə seçmə nəzəriyyəsi ilə bağlıdır. O, 1930-cu illərdə britaniyalı statistik Eqon Pirson ilə birlikdə məşhur inkişaf etdirmişdir. Bu nəticə statistik testlərdə sıfır və alternativ hipotezlər arasında seçim üçün optimal testlərin qurulmasında fundamental rol oynayır. Bu yanaşma, Ronald Fişerin təqdim etdiyi p-dəyəri əsaslı test yanaşmasından fərqli olaraq, qərarvermə və səhv növlərinin (tip I və tip II səhvləri) nəzərə alındığı daha sistemli model təqdim edir.
Neyman həmçinin etibarlılıq intervalları anlayışının əsasını qoymuşdur. Bu yanaşma statistik parametrlərin müəyyən əminliklə hansı intervalda yerləşdiyini göstərmək məqsədi daşıyır və bu gün elmi məqalələrdə geniş şəkildə tətbiq olunur.
1938-ci ildə Neyman ABŞ-a köçmüş və Kaliforniya Universitetinin Berkli kampusunda Statistikada Tədqiqat Laboratoriyasını qurmuşdur. O, burada statistik təhsil və tədqiqatların inkişafında aparıcı rol oynamışdır. Onun rəhbərliyi altında Berkeley statistik məktəbi formalaşmış və bir çox tanınmış statistiklərin yetişməsinə zəmin yaratmışdır.
Yeji Neyman statistik metodları yalnız nəzəri səviyyədə deyil, tətbiqi sahələrdə də inkişaf etdirmişdir. O, xüsusilə kənd təsərrüfatı sınaqları, nüvə fizikasında ölçmə qeyri-müəyyənlikləri, əhali siyahıyaalması və nümunə seçmə modelləri kimi sahələrdə tədqiqatlar aparmışdır. II Dünya müharibəsi dövründə Neyman ABŞ Müdafiə Nazirliyi üçün statistik proqnoz modelləri üzərində işləmişdir.
Neymanın yanaşmaları müasir statistik nəzəriyyənin əsaslarını təşkil edir. Onun Neyman–Pirson nəzəriyyəsi, etibarlılıq intervalları və qərar nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələr statistik metodların riyazi əsaslı və ciddi formada qurulmasına imkan yaratmışdır. Onun işləri bu gün tibbi tədqiqatlardan tutmuş sosial elmlərə qədər geniş sahələrdə tətbiq olunur.
İstinadlar
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam.
- Salsburg, David. The Lady Tasting Tea: How Statistics Revolutionized Science in the Twentieth Century. Macmillan. 2002. 122. ISBN .
- Выпускники Каменец-Подольской гимназии 1883-1920
- Neyman, Jerzy. 1923 [1990]. “On the Application of Probability Theory to Agricultural Experiments. Essay on Principles. Section 9.” Statistical Science 5 (4): 465–472. Trans. Dorota Dabrowska and Terence P. Speed.
- Neyman, Jerzy. "Outline of a Theory of Statistical Estimation Based on the Classical Theory of Probability". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series A, Mathematical and Physical Sciences. 236 (767). 1937: 333–380. Bibcode:1937RSPTA.236..333N. doi:10.1098/rsta.1937.0005. JSTOR 91337.
- Neyman, J. Probabilistic theory of clustering of galaxies with particular reference to the hypothesis of an expanding universe // In: Proceedings of the International Congress of Mathematicians: Amsterdam, 1954. 2. 1954. 298–299.
- Neyman, J. On methods of testing hypotheses // In: Atti del Congresso Internazionale dei Matematici: Bologna del 3 al 10 de settembre di 1928. 6. 35–42.
Ədəbiyyat
- Fisher, Ronald "Statistical methods and scientific induction" Journal of the Royal Statistical Society, Series B 17 (1955), 69–78. (criticism of statistical theories of Jerzy Neyman and Abraham Wald)
- Neyman, Jerzy. "Note on an Article by Sir Ronald Fisher". Journal of the Royal Statistical Society, Series B. 18 (2). 1956: 288–294. doi:10.1111/j.2517-6161.1956.tb00236.x. JSTOR 2983716. (reply to Fisher 1955)
- Reid, Constance, Jerzy Neyman—From Life, Springer Verlag, (1982), ISBN .
Xarici keçidlər
- ASA biographical article by Chin Long Chiang
- Biography of Jerzy Neyman from the Institute for Operations Research and the Management Sciences
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yeji Neyman ing Jerzy Splawa Neyman 16 aprel 1894 2 3 Bender 5 avqust 1981 2 3 Oklend Kaliforniya polyak amerikali statistik statistik hipotez testlerinin riyazi esaslarinin muelliflerinden biri Neyman XX esr statistik elminin formalasmasinda helledici rol oynamis eksperimental dizayn ehtimal nezeriyyesi ve numune secme uzre esasli tohfeler vermisdir 6 Yeji Neymaning Jerzy Neyman Dogum tarixi 16 aprel 1894 1894 04 16 2 3 Dogum yeri Bender Rusiya imperiyasi Vefat tarixi 5 avqust 1981 1981 08 05 2 3 87 yasinda Vefat yeri Oklend Alamida qrafligi Kaliforniya ABS Elm saheleri riyazi statistika riyaziyyat 1 statistika 1 Elmi dereceleri felsefe doktoru 1924 4 Is yerleri Berkli Kaliforniya Universiteti 1938 1981 3 London Universitet Kolleci 1934 1938 3 Tehsili Varsava Universiteti 1924 3 Xarkov Universiteti 1912 1919 4 London Universitet Kolleci 1925 1926 3 Sorbonne Paris Universiteti 1926 1927 3 Uzvluyu London Kral Cemiyyeti 1979 Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi 1976 Polsa Elmler Akademiyasi d ABS Milli Elmler Akademiyasi 1963 Ekonometrik Cemiyyet 1950 5 Mukafatlari nbsp Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Bioqrafiyasi 2 Istinadlar 3 Edebiyyat 4 Xarici kecidlerBioqrafiyasiredakteNeyman 1894 cu ilde o dovrde Rusiya imperiyasina aid olan Benderi seherinde anadan olmusdur O evvelce Xarkov Universitetinde riyaziyyat uzre tehsil almis daha sonra Polsaya qayidaraq Varsava Universitetinde elmi fealiyyetini davam etdirmisdir Doktorluq isini 1924 cu ilde meshur statistik tedqiqatci Tadeus Banaxevicin rehberliyi altinda tamamlamisdir Neymanin elmi irsi esasen statistik hipotez testleri etibarliliq intervallari ve numune secme nezeriyyesi ile baglidir O 1930 cu illerde britaniyali statistik Eqon Pirson ile birlikde meshur Neyman Pirson lemmasini inkisaf etdirmisdir Bu netice statistik testlerde sifir ve alternativ hipotezler arasinda secim ucun optimal testlerin qurulmasinda fundamental rol oynayir Bu yanasma Ronald Fiserin teqdim etdiyi p deyeri esasli test yanasmasindan ferqli olaraq qerarverme ve sehv novlerinin tip I ve tip II sehvleri nezere alindigi daha sistemli model teqdim edir 7 Neyman hemcinin etibarliliq intervallari anlayisinin esasini qoymusdur Bu yanasma statistik parametrlerin mueyyen eminlikle hansi intervalda yerlesdiyini gostermek meqsedi dasiyir ve bu gun elmi meqalelerde genis sekilde tetbiq olunur 8 1938 ci ilde Neyman ABS a kocmus ve Kaliforniya Universitetinin Berkli kampusunda Statistikada Tedqiqat Laboratoriyasini qurmusdur O burada statistik tehsil ve tedqiqatlarin inkisafinda aparici rol oynamisdir Onun rehberliyi altinda Berkeley statistik mektebi formalasmis ve bir cox taninmis statistiklerin yetismesine zemin yaratmisdir 9 Yeji Neyman statistik metodlari yalniz nezeri seviyyede deyil tetbiqi sahelerde de inkisaf etdirmisdir O xususile kend teserrufati sinaqlari nuve fizikasinda olcme qeyri mueyyenlikleri ehali siyahiyaalmasi ve numune secme modelleri kimi sahelerde tedqiqatlar aparmisdir II Dunya muharibesi dovrunde Neyman ABS Mudafie Nazirliyi ucun statistik proqnoz modelleri uzerinde islemisdir 10 Neymanin yanasmalari muasir statistik nezeriyyenin esaslarini teskil edir Onun Neyman Pirson nezeriyyesi etibarliliq intervallari ve qerar nezeriyyesine verdiyi tohfeler statistik metodlarin riyazi esasli ve ciddi formada qurulmasina imkan yaratmisdir Onun isleri bu gun tibbi tedqiqatlardan tutmus sosial elmlere qeder genis sahelerde tetbiq olunur 11 Istinadlarredakte 1 2 3 4 Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi 1 2 3 4 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru nbsp fr aciq melumat platformasi 2011 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 1 2 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 https www econometricsociety org society organization and governance fellows memoriam Salsburg David The Lady Tasting Tea How Statistics Revolutionized Science in the Twentieth Century Macmillan 2002 122 ISBN nbsp 9780805071344 Vypuskniki Kamenec Podolskoj gimnazii 1883 1920 Neyman Jerzy 1923 1990 On the Application of Probability Theory to Agricultural Experiments Essay on Principles Section 9 Statistical Science 5 4 465 472 Trans Dorota Dabrowska and Terence P Speed Neyman Jerzy Outline of a Theory of Statistical Estimation Based on the Classical Theory of Probability Philosophical Transactions of the Royal Society of London Series A Mathematical and Physical Sciences 236 767 1937 333 380 Bibcode 1937RSPTA 236 333N doi 10 1098 rsta 1937 0005 JSTOR nbsp 91337 Neyman J Probabilistic theory of clustering of galaxies with particular reference to the hypothesis of an expanding universe In Proceedings of the International Congress of Mathematicians Amsterdam 1954 2 1954 298 299 Neyman J On methods of testing hypotheses In Atti del Congresso Internazionale dei Matematici Bologna del 3 al 10 de settembre di 1928 6 35 42 EdebiyyatredakteFisher Ronald Statistical methods and scientific induction Journal of the Royal Statistical Society Series B 17 1955 69 78 criticism of statistical theories of Jerzy Neyman and Abraham Wald Neyman Jerzy Note on an Article by Sir Ronald Fisher Journal of the Royal Statistical Society Series B 18 2 1956 288 294 doi 10 1111 j 2517 6161 1956 tb00236 x JSTOR nbsp 2983716 reply to Fisher 1955 Reid Constance Jerzy Neyman From Life Springer Verlag 1982 ISBN nbsp 0 387 90747 5 Xarici kecidlerredakte nbsp Vikianbarda Yeji Neyman ile elaqeli mediafayllar var nbsp Vikisitatda Yeji Neyman ile elaqedar sitatlar var ASA biographical article by Chin Long Chiang Biography of Jerzy Neyman from the Institute for Operations Research and the Management Sciences Menbe https az wikipedia org w index php title Yeji Neyman amp oldid 8220419