Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Yeddi Qari (ərəb. القرّاء السبعة) – Qurani-Kərimin oxunuşunda istifadə olunan yeddi əsas qiraət formasının baniləridir. Bu qiraətlər mütəvatir (etibarlı və çoxsaylı ravilərlə ötürülmüş) qiraətlər hesab olunur və hicri II–III əsrlərdə yaşamış, İslam dünyasında geniş qəbul olunmuş qiraət imamlarının adı ilə bağlıdır.
Yeddi qari və onların raviləri
- Nafi (v. 169/785). Əbu Ruveym Nafi ibn Əbdürrəhman ibn Əbu Nuaym əl-Leysi. Əslən isfahanlıdır, Mədinədə vəfat etmişdir. Nafinin raviləri bunlardır:
- Qalun (v. 220/835). İsa ibn Mina. Mədinədə vəfat etmişdir.
- Vərş (v. 197/812). Osman ibn Səid əl-Misri. Misirdə vəfat etmişdir.
- İbn Kəsir (v. 120/738). Abdullah ibn Kəsir. Tabiin nəslindəndir. Məkkədə vəfat etmişdir. İbn Kəsirin raviləri:
- əl-Bəzzi (v. 250/864). Əhməd ibn Məhəmməd ibn Abdullah ibn Əbu Bəzzə.
- Qunbul (v. 291/904). Məhəmməd ibn Əbdürrəhman ibn Məhəmməd ibn Xalid ibn Səid. Məkkədə vəfat etmişdir.
- Əbu Amr (v. 154/771). Zeyyan ibn Əla ibn Əmmar əl-Məzini əl-Bəsri. Adının Yəhya olduğu da rəvayət edilmişdir. Kufədə vəfat etmişdir. Əbu Amrın raviləri:
- əd-Duri (v. 246/860). Əbu Amr Həfs ibn Ömər ibn Əbdüləziz əd-Duri.
- əs-Susi (v. 261/875). Əbu Şüeyb Saleh ibn Zeyyad ibn Abdullah əs-Susi.
- İbn Amir (v. 118/736). Abdullah ibn Amir əş-Şəmi əl-Yəhsubi. Vəlid ibn Əbdülməlik zamanında Dəməşqin qazısı olmuşdur. Tabiin nəslindəndir. Dəməşqdə vəfat etmişdir. İbn Amirin raviləri:
- Hişam (v. 245/859). Hişam ibn Ammar ibn Nusair əl-Qadı əd-Dəməşqi. Dəməşqdə vəfat etmişdir.
- İbn Zəkvan (v. 242/856). Abdullah ibn Əhməd ibn Bəşir ibn Zəkvan əl-Qurayşi əd-Dəməşqi. Dəməşqdə vəfat etmişdir.
- Asim (v. 127/745). Asim ibn Əbun-Nücud. Künyəsi Əbu Bəkirdir. Tabiin nəslindəndir. Kufədə vəfat etmişdir. Asimin raviləri:
- Əbu Bəkr Şubə (v. 193/809). Əbu Bəkr Şubə ibn Ayyəş ibn Salim əl-Kufi. Kufədə vəfat etmişdir.
- Həfs (v. 180/796). Həfs ibn Süleyman ibn əl-Muğirə əl-Bəzzar əl-Kufi.
- Həmzə (v. 156/773). Həmzə ibn Həbib ibn Ammarə əz-Zeyyat əl-Fərdi ət-Təmimi. Əbu Cəfərin xilafəti dövründə Hilvanda (İraq) vəfat etmişdir. Həmzənin raviləri:
- Xələf (v. 229/844). Xələf ibn Hişam əl-Bəzzar. Bağdadda vəfat etmişdir.
- Xəllad (v. 220/835). Xəllad ibn Xalid. Kufədə vəfat etmişdir. Xələf və Xəllad qiraəti imam Həmzədən Əbu İsa Süleym ibn İsa əl-Hənəfi vasitəsilə rəvayət etmişlər.
- əl-Kisai (v. 189/805). Əli ibn Həmzə. Xorasan səfəri zamanı Rey şəhərinin Rənbəviyə bölgəsində vəfat etmişdir. əl-Kisainin raviləri:
- Əbul Haris (v. 240/854). əl-Leys ibn Xalid əl-Bağdadi.
- əd-Duri (v. 246/860). Əbu Amr Həfs ibn Ömər ibn Əbdüləziz əd-Duri (Əd-Duri eyni zamanda Əbu Amrın da birinci ravisidir).
Bu imamların qiraətləri "Qiraəti-Səba" (Yeddi qiraət) adlanır. Bu Yeddi qiraətə sonradan (etibarlı hesab edilən) üç qiraətə əlavə (Əbu Cəfər, Yaqub əl-Hədrami, Xələf) edilərək "əl-Qiraətül-Əşrə" (On qiraət) sistemi yaranmışdır. Bunların arasında ən populyarı Asim ibn Bəhdələnin (Qirati-Asim) qiraətidir.
Tarixi kontekst və əhəmiyyəti
Quran Peyğəmbər Məhəmmədə yeddi müxtəlif ləhcə (hərif) ilə nazil olmuşdur (bu, "əhruf əs-səbə" kimi tanınır). Sonrakı nəsillər bu qiraətləri qoruyub saxlamış, qiraət elmini inkişaf etdirmişdir. Hicri III əsrdə məşhur qiraət alimi İbn Mücahid bu yeddi qiraətçini seçərək rəsmi şəkildə "Yeddi Qari" anlayışını formalaşdırmışdır. Onların qiraətləri həm əqaid, həm fiqh, həm də təcvid elmləri üçün əsas mənbələrdəndir.
İstifadə sahələri və qəbul
Ən geniş yayılmış qiraət, Asim ibn Bəhdələnin Həfs rəvayətidir. Bu, günümüzdə dünya müsəlmanlarının böyük əksəriyyəti tərəfindən istifadə olunur. Digər qiraətlər Mərakeş, Əlcəzair, Tunis, Yəmən və digər ölkələrdə regional səviyyədə oxunur.
İsitnadlar
- İbn əl-Cəzəri. ən-Nəşr (ərəb). I. 33–36.
- Əbu Hənifə, Numan İbn Sabit; Tərcümə və şərh edən: Hüsiyev, Fizuli. əl-Fiqhul-Əkbər (az.). Bakı: İpəkyolu Nəşriyyatı. 2014. 28. ISBN .
- Azami. The History of the Qur’anic Text (ingilis). UK Islamic Academy. 2003. 144–145. ISBN .
- Müslim. Səhih (ərəb). № 818.
- Buxari. Səhih (ərəb). № 2419.
- Dutton, Yasin. The Origins of Islamic Law (ingilis). Curzon Press (indiki Routledge). 1999. 72. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yeddi Qari ereb القر اء السبعة Qurani Kerimin oxunusunda istifade olunan yeddi esas qiraet formasinin banileridir Bu qiraetler mutevatir etibarli ve coxsayli ravilerle oturulmus qiraetler hesab olunur ve hicri II III esrlerde yasamis Islam dunyasinda genis qebul olunmus qiraet imamlarinin adi ile baglidir Mundericat 1 Yeddi qari ve onlarin ravileri 2 Tarixi kontekst ve ehemiyyeti 3 Istifade saheleri ve qebul 4 IsitnadlarYeddi qari ve onlarin ravileriredakteEsas meqale Qiraet Nafi v 169 785 Ebu Ruveym Nafi ibn Ebdurrehman ibn Ebu Nuaym el Leysi Eslen isfahanlidir Medinede vefat etmisdir Nafinin ravileri bunlardir Qalun v 220 835 Isa ibn Mina Medinede vefat etmisdir Vers v 197 812 Osman ibn Seid el Misri Misirde vefat etmisdir Ibn Kesir v 120 738 Abdullah ibn Kesir Tabiin neslindendir Mekkede vefat etmisdir Ibn Kesirin ravileri el Bezzi v 250 864 Ehmed ibn Mehemmed ibn Abdullah ibn Ebu Bezze Qunbul v 291 904 Mehemmed ibn Ebdurrehman ibn Mehemmed ibn Xalid ibn Seid Mekkede vefat etmisdir Ebu Amr v 154 771 Zeyyan ibn Ela ibn Emmar el Mezini el Besri Adinin Yehya oldugu da revayet edilmisdir Kufede vefat etmisdir Ebu Amrin ravileri ed Duri v 246 860 Ebu Amr Hefs ibn Omer ibn Ebduleziz ed Duri es Susi v 261 875 Ebu Sueyb Saleh ibn Zeyyad ibn Abdullah es Susi Ibn Amir v 118 736 Abdullah ibn Amir es Semi el Yehsubi Velid ibn Ebdulmelik zamaninda Demesqin qazisi olmusdur Tabiin neslindendir Demesqde vefat etmisdir Ibn Amirin ravileri Hisam v 245 859 Hisam ibn Ammar ibn Nusair el Qadi ed Demesqi Demesqde vefat etmisdir Ibn Zekvan v 242 856 Abdullah ibn Ehmed ibn Besir ibn Zekvan el Quraysi ed Demesqi Demesqde vefat etmisdir Asim v 127 745 Asim ibn Ebun Nucud Kunyesi Ebu Bekirdir Tabiin neslindendir Kufede vefat etmisdir Asimin ravileri Ebu Bekr Sube v 193 809 Ebu Bekr Sube ibn Ayyes ibn Salim el Kufi Kufede vefat etmisdir Hefs v 180 796 Hefs ibn Suleyman ibn el Mugire el Bezzar el Kufi Hemze v 156 773 Hemze ibn Hebib ibn Ammare ez Zeyyat el Ferdi et Temimi Ebu Ceferin xilafeti dovrunde Hilvanda Iraq vefat etmisdir Hemzenin ravileri Xelef v 229 844 Xelef ibn Hisam el Bezzar Bagdadda vefat etmisdir Xellad v 220 835 Xellad ibn Xalid Kufede vefat etmisdir Xelef ve Xellad qiraeti imam Hemzeden Ebu Isa Suleym ibn Isa el Henefi vasitesile revayet etmisler el Kisai v 189 805 Eli ibn Hemze Xorasan seferi zamani Rey seherinin Renbeviye bolgesinde vefat etmisdir el Kisainin ravileri Ebul Haris v 240 854 el Leys ibn Xalid el Bagdadi ed Duri v 246 860 Ebu Amr Hefs ibn Omer ibn Ebduleziz ed Duri Ed Duri eyni zamanda Ebu Amrin da birinci ravisidir Bu imamlarin qiraetleri Qiraeti Seba Yeddi qiraet adlanir Bu Yeddi qiraete sonradan etibarli hesab edilen uc qiraete elave Ebu Cefer Yaqub el Hedrami Xelef edilerek el Qiraetul Esre On qiraet sistemi yaranmisdir 1 Bunlarin arasinda en populyari Asim ibn Behdelenin Qirati Asim qiraetidir 2 3 Tarixi kontekst ve ehemiyyetiredakteQuran Peygember Mehemmede yeddi muxtelif lehce herif ile nazil olmusdur bu ehruf es sebe kimi taninir 4 5 Sonraki nesiller bu qiraetleri qoruyub saxlamis qiraet elmini inkisaf etdirmisdir Hicri III esrde meshur qiraet alimi Ibn Mucahid bu yeddi qiraetcini secerek resmi sekilde Yeddi Qari anlayisini formalasdirmisdir Onlarin qiraetleri hem eqaid hem fiqh hem de tecvid elmleri ucun esas menbelerdendir Istifade saheleri ve qebulredakteEn genis yayilmis qiraet Asim ibn Behdelenin Hefs revayetidir Bu gunumuzde dunya muselmanlarinin boyuk ekseriyyeti terefinden istifade olunur Diger qiraetler Merakes Elcezair Tunis Yemen ve diger olkelerde regional seviyyede oxunur 6 Isitnadlarredakte Ibn el Cezeri en Nesr ereb I 33 36 Ebu Henife Numan Ibn Sabit Tercume ve serh eden Husiyev Fizuli el Fiqhul Ekber az Baki Ipekyolu Nesriyyati 2014 28 ISBN 978 9952 8221 7 5 Azami The History of the Qur anic Text ingilis UK Islamic Academy 2003 144 145 ISBN 978 1872531656 Muslim Sehih ereb 818 Buxari Sehih ereb 2419 Dutton Yasin The Origins of Islamic Law ingilis Curzon Press indiki Routledge 1999 72 ISBN 978 0700710621 Menbe https az wikipedia org w index php title Yeddi Qari amp oldid 8177538