Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Asim ibn Bəhdələ (ərəb. عاصم بن بهدلة), Asim ibn Əbin-Nəcud (ərəb. عاصم بن أبي النجود) və ya tam adı ilə Əbu Bəkr Asim ibn Əbin-Nəcud Bəhdələ əl-Əsədi əl-Kufi (VII əsr, Kufə – 745, Kufə) — on mütəvatir qiraətdən ən məşhurunun və dünyada ən çox yayılmışının (Asim qiraətinin) imamı. Tabiindəndir. Rəmzi ərəb əlifbasındakı "ن" hərfidir.
| Asim ibn Bəhdələ | |
|---|---|
| ərəb. عاصم بن بهدلة | |
 | |
| Doğum tarixi | VII əsr |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 745 |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | qiraət |
| Tanınmış yetirmələri | Əbu Hənifə İmam Həfs İmam Şöbə |
Bioqrafiyası
Asim ibn Bəhdələ, Əbu Rəmsə, Rüfaə ət-Təmimi, əl-Haris ibn əl-Həsən əl-Bəkri və başqalarından hədis nəql etmişdir. Quran qiraətini Əbu Əbdürrəhman əs-Süləmi, Əbu Məryəm Zirr ibn Hübeyş əl-Əsədi və Əbu Əmr Səid ibn İlyas əş-Şeybanidən, onlar isə Abdullah ibn Məsuddan almışdır. Zirr ibn Hübeyş və Əbdürrəhman əs-Süləmi eyni zamanda Əli və Osmandan qiraət öyrənərək nəql etmişdir. Süləmi digərlərindən fərqli olaraq Übeyy ibn Kəb və Zeyd ibn Sabitdən də qiraət nəql etmişdir. Süləminin qiraət istadları olan səhabələr Osman, Əli, Übeyy ibn Kəb və Zeyd ibn Sabit isə qiraəti Məhəmməd peyğəmbərdən almışdır. Ustadı Süləmidən sonra Kufədə qiraət ustadlığı Asimə keçmişdir. Əbu Hənifə Quran qiraətini ondan öyrənmişdir. Asimin qiraətinin ən məşhur raviləri (nəql edənlər) isə Həfs və Şöbədir. Asim hicri 127-ci ilin (744) axırlarına yaxın Kufədə vəfat etmişdir.
Hədis elmindəki yeri
Qiraət sahəsində mahir olmasına baxmayaraq hədis elmində onun haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Əbu Züra və Əhməd ibn Hənbəl onu "siqa", Əbu Hatim "saduq" olaraq adlandırmışdır. Onun hədis əzbərinin kifayət etmədiyinə və "siqa" olmasına baxmayaraq, hədisdə çoxlu səhvlərə yol verdiyinə işarə edənlər də olmuşdur. Lakin onun rəvayətlərinə "Kütübi-sittə"də yer verilmişdir.
Qiraətinin xüsusiyyətləri
İbn Mücahid, Asim qiraətinin kufəlilər tərəfindən çox da üstün tutulmadığını, bu bölgədə daha çox Həmzə ibn Həbib əz-Zəyyatın qiraətinin yayğın olduğunu qeyd edir. O, səbəb kimi, ravisi Əbu Bəkr istisna olmaqla, Asimdən bu qiraəti bütün incəlikləri ilə öyrənənlərin az olduğunu və bu sahədə ravisi Əbu Bəkrdən başqa heç kimə etibar etmədiklərini, bunun nəticəsində isə Kufədə Asim qiraətində yetişən insan sayının az olduğunu bildirir. Lakin hicri 500-cü (1106) ildən sonra vəfat edən Əhməd əl-Əndərabi fərqli bir fikir irəli sürərək kufəlilərin onun qiraətini qəbul etdiklərini və tabiin nəsli keçdikdən sonra gələnlərin də öz dövrünə qədər bu qiraətə tabe olduqlarını qeyd edir. İbn Mücahiddən əvvəl geniş yayıla bilməyən Asim qiraəti, xüsusilə Həfsin rəvayəti ilə – bəlkə də İbn Mücahidin ölümündən sonra başlayan dövrlərdən etibarən – Kufə şəhərini, hətta bütün Yaxın Şərqin hüdudlarını aşaraq, nəhayət XX əsr müsəlmanlarının təxminən doxsan faizinin üstünlük verdiyi bir oxunuş formasına çevrilmişdir. Bu geniş yayılmanın səbəbi, Asim qiraətinin sənəd baxımından etibarlı olması ilə yanaşı, Həfsin rəvayətinin sadə və aydın olmasıdır. Qurandakı bəzi istisna hallar (məsələn, Furqan surəsinin 69-cu ayəsində zamirin uzun oxunduğu "qiihi", Qiyamə surəsinin 27-ci ayəsində idğamsız oxunan "mən raqin" və Mutaffifin surəsinin 14-cü ayəsində yenə idğamsız oxunan "bəl ranə" nümunələrində olduğu kimi) istisna olmaqla, qayda xarici oxunuşlara rast gəlinmir. Bununla yanaşı, "bəynə-bəynə", "ixtilas" və yalnız müəyyən ayələrdə istisna edilən (məsələn: Hud 41; Yusif 11; Fussilət 44) "imalə", "işmam" və "təsil" kimi bəzi yerli ləhcə və şivələrdən qaynaqlanan, xüsusilə ərəb dilli olmayan xalqlar üçün çətinlik yarada biləcək tələffüz xüsusiyyətləri də Həfsin rəvayətində yer almır. Bütün bunlar onun geniş yayılmasında mühüm rol oynamışdır. Həmçinin Asim, bəzi surələrin əvvəlindəki hurufu muqattanı müstəqil bir ayə kimi qəbul etməmişdir.
İstinadlar
- "İmam Asim ibn Bəhdələ". meneviyyat.az.
- Mürsəlov, Mirniyaz. "On qiraət imamı və onların raviləri" (PDF). Bakı Dövlət Universitetinin İlahiyyat fakültəsinin elmi məcmuəsi. 13 aprel 2010: 137.
- Əbu Hənifə Numan İbn Sabit, Tərcümə və şərh edən: Fizuli Hüsiyev. əl-Fiqhul-Əkbər (az.). Bakı: İpəkyolu Nəşriyyatı. 2014. 28–29. ISBN .
- "Kıraat Imamlarinin Ve Ravilerinin Rumuzlari". 26.04.2014. 28.03.25 tarixində arxivləşdirilib.
- "ÂSIM b. BEHDELE". 08.03.2025 tarixində arxivləşdirilib.
- Zəhəbi. Mizənül-itidəl, cild II (ərəb). 358.
- Aləmun-nübəla, cild V (ərəb). 260.
- Kitabus-səba (ərəb). Qahirə. 1972. 71.
- Əndərabi. Qiraətul-qurrail-mərufin (ərəb). Beyrut. 1985. 95.
- "Kırklareli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kıraat İlminin Öncüleri Sergisi Hazırlayan: Dr. Öğr. Üyesi Eyüp ÖZTÜRK" (PDF). 06.04.2025 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Asim ibn Behdele ereb عاصم بن بهدلة Asim ibn Ebin Necud ereb عاصم بن أبي النجود ve ya tam adi ile Ebu Bekr Asim ibn Ebin Necud Behdele el Esedi el Kufi VII esr Kufe 745 Kufe on mutevatir qiraetden en meshurunun ve dunyada en cox yayilmisinin Asim qiraetinin imami Tabiindendir Remzi ereb elifbasindaki ن herfidir Asim ibn Behdeleereb عاصم بن بهدلة Dogum tarixi VII esrDogum yeri Kufe IraqVefat tarixi 745Vefat yeri Kufe IraqElm sahesi qiraetTaninmis yetirmeleri Ebu Henife Imam Hefs Imam SobeBioqrafiyasiAsim ibn Behdele Ebu Remse Rufae et Temimi el Haris ibn el Hesen el Bekri ve basqalarindan hedis neql etmisdir Quran qiraetini Ebu Ebdurrehman es Sulemi Ebu Meryem Zirr ibn Hubeys el Esedi ve Ebu Emr Seid ibn Ilyas es Seybaniden onlar ise Abdullah ibn Mesuddan almisdir Zirr ibn Hubeys ve Ebdurrehman es Sulemi eyni zamanda Eli ve Osmandan qiraet oyrenerek neql etmisdir Sulemi digerlerinden ferqli olaraq Ubeyy ibn Keb ve Zeyd ibn Sabitden de qiraet neql etmisdir Suleminin qiraet istadlari olan sehabeler Osman Eli Ubeyy ibn Keb ve Zeyd ibn Sabit ise qiraeti Mehemmed peygemberden almisdir Ustadi Sulemiden sonra Kufede qiraet ustadligi Asime kecmisdir Ebu Henife Quran qiraetini ondan oyrenmisdir Asimin qiraetinin en meshur ravileri neql edenler ise Hefs ve Sobedir Asim hicri 127 ci ilin 744 axirlarina yaxin Kufede vefat etmisdir Hedis elmindeki yeriQiraet sahesinde mahir olmasina baxmayaraq hedis elminde onun haqqinda muxtelif fikirler vardir Ebu Zura ve Ehmed ibn Henbel onu siqa Ebu Hatim saduq olaraq adlandirmisdir Onun hedis ezberinin kifayet etmediyine ve siqa olmasina baxmayaraq hedisde coxlu sehvlere yol verdiyine isare edenler de olmusdur Lakin onun revayetlerine Kutubi sitte de yer verilmisdir Qiraetinin xususiyyetleriAsim ibn Behdelenin Mehemmed peygembere qeder gedib catan qiraet senedinin sxemi Ibn Mucahid Asim qiraetinin kufeliler terefinden cox da ustun tutulmadigini bu bolgede daha cox Hemze ibn Hebib ez Zeyyatin qiraetinin yaygin oldugunu qeyd edir O sebeb kimi ravisi Ebu Bekr istisna olmaqla Asimden bu qiraeti butun incelikleri ile oyrenenlerin az oldugunu ve bu sahede ravisi Ebu Bekrden basqa hec kime etibar etmediklerini bunun neticesinde ise Kufede Asim qiraetinde yetisen insan sayinin az oldugunu bildirir Lakin hicri 500 cu 1106 ilden sonra vefat eden Ehmed el Enderabi ferqli bir fikir ireli surerek kufelilerin onun qiraetini qebul etdiklerini ve tabiin nesli kecdikden sonra gelenlerin de oz dovrune qeder bu qiraete tabe olduqlarini qeyd edir Ibn Mucahidden evvel genis yayila bilmeyen Asim qiraeti xususile Hefsin revayeti ile belke de Ibn Mucahidin olumunden sonra baslayan dovrlerden etibaren Kufe seherini hetta butun Yaxin Serqin hududlarini asaraq nehayet XX esr muselmanlarinin texminen doxsan faizinin ustunluk verdiyi bir oxunus formasina cevrilmisdir Bu genis yayilmanin sebebi Asim qiraetinin sened baximindan etibarli olmasi ile yanasi Hefsin revayetinin sade ve aydin olmasidir Qurandaki bezi istisna hallar meselen Furqan suresinin 69 cu ayesinde zamirin uzun oxundugu qiihi Qiyame suresinin 27 ci ayesinde idgamsiz oxunan men raqin ve Mutaffifin suresinin 14 cu ayesinde yene idgamsiz oxunan bel rane numunelerinde oldugu kimi istisna olmaqla qayda xarici oxunuslara rast gelinmir Bununla yanasi beyne beyne ixtilas ve yalniz mueyyen ayelerde istisna edilen meselen Hud 41 Yusif 11 Fussilet 44 imale ismam ve tesil kimi bezi yerli lehce ve sivelerden qaynaqlanan xususile ereb dilli olmayan xalqlar ucun cetinlik yarada bilecek teleffuz xususiyyetleri de Hefsin revayetinde yer almir Butun bunlar onun genis yayilmasinda muhum rol oynamisdir Hemcinin Asim bezi surelerin evvelindeki hurufu muqattani musteqil bir aye kimi qebul etmemisdir Istinadlar Imam Asim ibn Behdele meneviyyat az Murselov Mirniyaz On qiraet imami ve onlarin ravileri PDF Baki Dovlet Universitetinin Ilahiyyat fakultesinin elmi mecmuesi 13 aprel 2010 137 Ebu Henife Numan Ibn Sabit Tercume ve serh eden Fizuli Husiyev el Fiqhul Ekber az Baki Ipekyolu Nesriyyati 2014 28 29 ISBN 978 9952 8221 7 5 Kiraat Imamlarinin Ve Ravilerinin Rumuzlari 26 04 2014 28 03 25 tarixinde arxivlesdirilib ASIM b BEHDELE 08 03 2025 tarixinde arxivlesdirilib Zehebi Mizenul itidel cild II ereb 358 Alemun nubela cild V ereb 260 Kitabus seba ereb Qahire 1972 71 Enderabi Qiraetul qurrail merufin ereb Beyrut 1985 95 Kirklareli Universitesi Ilahiyat Fakultesi Kiraat Ilminin Onculeri Sergisi Hazirlayan Dr Ogr Uyesi Eyup OZTURK PDF 06 04 2025 tarixinde arxivlesdirilib PDF