Həmzə ibn Həbib ibn əmarə ibn ismail Zeyyat əl Kufi hicri 80 156 ərəb ح م ز ة ب ن ح ب يب ب ن ع م ار ة ب ن إس م اع يل الك

Həmzə ibn Həbib ibn Əmarə ibn İsmail Zeyyat əl-Kufi (hicri 80-156, ərəb. حَمْزَة بْنُ حَبِيبٍ بْنُ عِمَارَة بْنُ إسْمَاعِيل الكُوفيُّ ) — şiələrin 6-cı imamı Cəfər Sadiqin əshabından biri və Quranın mütəşabih ayələri barədə kitab yazan ilk şəxs,yeddi qaridən biri, iranlı şiə mühəddis.

Həmzə ibn Həbib Kufi
ərəb. حمزة الزيت‎

Doğum tarixi	699
Vəfat tarixi	772
Milliyyəti	iranlı
Elm sahələri	qiraət, hədis
Tanınmış yetirmələri	Xəllad, Xələf

Həyatı

Həmzə Zeyyat əl-Kufi, Kufəli yeddi qaridən biridir. Dövrün bir çox hədis nəql edənləri kimi o da Kufəyə gəlmiş və Kufi nisbəsiylə məşhurlaşmışdır. O şiələrin 6-cı imamı olan Cəfər əs-Sadiqdən dərs almış və ondan hədis nəql etmişdir. Həmzə Zeyyat hədis alimi Həmran ibn Əyunun yaxın dostlarından olmuşdur. Həmzə Zeyyat Kufi həmçinin şiələrin 8-ci imamı İmam Rza ilə də məktublaşmışdır.

Hicri 156-cı ildə Həlvan şəhərində vəfat etmişdir

Qiraəti və hədis elmindəki rolu

Həmzə Zeyyat Quran qiraəti barədə məşhurlaşsa da, o həm də mühəddisdir. Kitablarda Həmzə Zeyyatın Quran alimi, ərəb dilini və fərzləri yüksək səviyyədə bilən biri olduğu qeyd edilmişdir. Quran elmi barədə Asim və Əməşdən sonra ən bilikli şəxslərdən biri olduğu bildirilir.

Onun nəql etdiyi hədislər hədis kitablarında qeyd edilmişdir. Quranın 7 qarisindən biri kimi məşhurlaşmış və Fəthullah Kaşaninin qeydinə əsasən, Cəfər bin Muhəmməd Sadiqin yanında Quran oxumuşdur.

Şeyx Təbərsi də Həmzə Zeyyat Kufinin Cəfər bin Muhəmməd Sadiqin, həmçinin Əməş Süleyman bin Məhranın yanında qiraət öyrəndiyini qeyd etmişdir.

Mühəqqiq Tehrani onun Cəfər əs-Sadiq və Əməşdən savayı, Zürarə bin Əyunun qardaşı Həmran bin Əyunun da yanında qiraət öyrəndiyini bildirmişdir.

Müsəlman alimlərinin qeydinə əsasən Quranın 7 qarisindən biri olan Həmzə Zeyyat Kufəlilərin əksəriyyəti kimi şiələrdən və onların böyük şəxsiyyətlərindən biri idi. Belə ki Ağa Bozorg Tehrani onu şiələrin şeyxlərindən hesab etmişdir.

Yaqut Həməvi belə deyir: “O, qiraəti Əməşdən və İmam Cəfər bin Muhəmməd Sadiqdən öyrənmişdir...”

Zəhəbi də Həmzənin şiələrin imamı Cəfər əs-Sadiqin yanında Quran oxuduğunu qeyd etmişdir

Əsərləri

Seyid Muhsin Əmin Həmzə Zeyyat Kufinin Quranın mütəşabih ayələri barədə yazan şiə müəlliflərindən biri olduğunu qeyd etmişdir.

Muhəqqiq Tehrani Həmzə Zeyyatın “Əsbaul-Quran” kitabı barədə danışarkən deyir: Bu kitab qarilərin imamı yeddi qaridən biri Həmzə bin Həbib Kufinindir.

İstinadlar

Zəhəbi, Mərifəttul-qurrail-kibar, s. 66
Fəthullah Kaşani, Zubdətut-təfasir, c. 1, s. 9.
Seyid Həsən Sədr, əş-Şiə və fununul-islam, s. 32, 33.
Seyid Muhsin Əmin, Əyanuş-şiə, c. 1, s. 128
Mühəqqiq Tehrani, əz-Zəriə, c. 17, s. 104
Seyid Xoyi, Mucəmi ricalil-hədis, c. 7, s. 297.
Şeyx Abbas Qummi, əl-Kuna vəl-əlqab, c. 2, s. 303
Kəlbi Ğərənati, ət-Təshil li ulumit-tənzil, c. 1, s. 56.
Fəthullah Kaşani, Zubdətut-təfasir, c. 1, s. 9.
Şeyx Təbərsi, Məcməul-bəyan, c. 1, s. 37.
Mühəqqiq Tehrani, əz-Zəriə, c. 17, s. 104
Yaqut Həməvi, Mucəmul-udəba, c. 10, s. 290, 291
Zəhəbi, Mərifəttul-qurrail-kibar, s. 66
Seyid Muhsin Əmin, Əyanuş-şiə, c. 1, s. 128
Muhəqqiq Tehrani, əz-Zəriə, c. 17, s. 104

[1] Zəhəbi, Mərifəttul-qurrail-kibar, s. 66

[2] Fəthullah Kaşani, Zubdətut-təfasir, c. 1, s. 9.

[3] Seyid Həsən Sədr, əş-Şiə və fununul-islam, s. 32, 33.

[4] Seyid Muhsin Əmin, Əyanuş-şiə, c. 1, s. 128

[5] Mühəqqiq Tehrani, əz-Zəriə, c. 17, s. 104

[6] Seyid Xoyi, Mucəmi ricalil-hədis, c. 7, s. 297.

[7] Şeyx Abbas Qummi, əl-Kuna vəl-əlqab, c. 2, s. 303

[8] Kəlbi Ğərənati, ət-Təshil li ulumit-tənzil, c. 1, s. 56.

[9] Fəthullah Kaşani, Zubdətut-təfasir, c. 1, s. 9.

[10] Şeyx Təbərsi, Məcməul-bəyan, c. 1, s. 37.

[11] Mühəqqiq Tehrani, əz-Zəriə, c. 17, s. 104

[12] Yaqut Həməvi, Mucəmul-udəba, c. 10, s. 290, 291

[13] Zəhəbi, Mərifəttul-qurrail-kibar, s. 66

[14] Seyid Muhsin Əmin, Əyanuş-şiə, c. 1, s. 128

[15] Muhəqqiq Tehrani, əz-Zəriə, c. 17, s. 104