Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Xədicə Bikə — Quba xanı Fətəli xanın bacısı, Bakı xanı Məlik Məhəmməd xanın həyat yoldaşı, dövlət xadimi.
| Xədicə Bikə | |
|---|---|
| Xədicə Bikə Hüseynəli xan qızı | |
| Doğum tarixi | 1739 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1803 (63–64 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı | |
| Uşağı | |
Həyatı
1739-cu ildə Qubada doğulub. Quba xanı Hüseynəli xanın, rudbarlı Hüseyn xanın qızından olan övladıdır.
1767-ci ildə Fətəli xan bacısı Xədicə Bikəni Mirzə Məhəmməd xanın dövründə Bakını idarə edən Məlik Məhəmməd bəyə verdi. Xədicə Bikə qardaşının məsləhətləri ilə Bakı xanlığının idarəçilik işlərinə qarışır, Quba xanlığının xeyrinə çalışırdı. Məlik Məhəmməd xan müxtəlif işlərlə bağlı Bakını tərk etdikdə xanlığı Xədicə Bikə idarə edirdi. Həyat yoldaşı Qarabağ xanının iki il əsiri olduqda, habelə Məkkəyə ziyarət etdiyi vaxt xanlığı Xədicə Bikə idarə etmişdi. Rus hökuməti tərəfindən İrana konsul təyin edilən İ. Tumanovski 1780-ci ildə Bakıdan Ənzəliyə gedərkən Xədicə Bikənin hərəkətlərini müşahidə edərək yazırdı ki, "dövlət hakimiyyətinə başçılıq onun tərəfindən həyata keçirilir. Bakıda xanlıq olsa da, o Qubaya tabe edilmişdi." 1770-ci ildə Bakıda olmuş S. Q. Qmelin Saray kəndində Quba xanlığının qarnizonunun yerləşdiyini və Bakı xanlığının Quba xanının himayəsi altında Fətəli xanın vassal asılılığında olduğunu bildirdi. O, Fətəli xana illik xərac verir, bütün hərbi yürüşlərində iştirak edirdi. Fətəli xan 1780-ci ildə Məlik Məhəmmədin oğlu Mirzə Məhəmmədi Bakı xanı elan etmiş, anası Xədicə Bikə isə qəyyum olmuşdu.
Fətəli xan siyasi məqsədlərinə nail olmaq üçün bacısı Xədicə Bikəni Bakı xanı Məlik Məhəmmədə ərə verərək Bakı xanlığını özündən asılı vəziyyətə salmağa nail olmuşdu. Bununla belə, bu addım ona siyasi dividendlərlə yanaşı, ciddi şəxsi və siyasi çətinliklər də gətirdi. Belə ki, Fətəli xan əvvəllər bacısını həyat yoldaşı Tuti Bikənin qardaşı, Qaytaq usmisi Əmir Həmzəyə ərə verməyi vəd etmişdi. Lakin sonrakı qərarının nəticəsində Əmir Həmzə ilə münasibətlər pozuldu və o, Quba xanının düşməninə çevrildi.
1789-cu ildə Fətəli xan bacısının yanına gedərək orada vəfat etmişdir. Xədicə Bikənin özü isə, 1803-cü ildə vəfat edib və Bakıda, Bibiheybətdə dəfn edilib.
Filmoqrafiya
1947-ci ildə Bakı kinostudiyasında rejissor Yefim Dziqan tərəfindən "Fətəli xan" filmi çəkilmişdir. Filmdə Azərbaycan SSR xalq artisti Nəcibə Məlikova tərəfindən "Xədicə Bikə" obrazı canlandırılıb.
Ailəsi
1767-ci ildə II Bakı xanı Məlik Məhəmməd xan ilə ailə həyatı qurub. Bu evlilikdən 5 övladı olmuşdur:
- II Mirzə Məhəmməd xan — Bakı xanı və Qubanın müvəqqəti valisi oldu. Məşhur ictimai-siyasi xadimlər olmuş Abbasqulu ağa, Cəfərqulu ağa və Abdulla ağa Bakıxanovların atasıdır.
- Əbdürrəhim ağa — 1769-cu ildə doğulub və 1800-cü ildə vəfat edib, Qubada dəfn edilib.
- Kərbəlayi Hüseyn ağa — 1776-ci ildə doğulub və 1814-cü ildə vəfat edib. Maarifçi qadın Səkinə Bakıxanovanın atasıdır.
- Zibanisə bəyim — 1795-ci ildə Şeyxəli xanla ailə qurub və 1816-cı ildə uşaqsız vəfat edib.
- Fatmasultan Bikə — 1776-ci ildə doğulub, 1801-ci ildə Hüseynqulu xanla ailə qurub və 1804-cü ildə vəfat edib.
Xədicə Bikə Azərbaycan elm tarixşünaslığının banisi, alim, mütəfəkkir və yazıçı Abbasqulu ağa Bakıxanovun nənəsidir.
İstinadlar
- Акты, собранные Кавказской археографической комиссией (PDF) (rus). Т. VI, ч.II. Тифлис: Тип. Главного Управления Наместника Кавказского. 1875. 907.
- Mustafazadə, 2005. səh. 103
- Mustafazadə, 2005. səh. 104.
- Aydın Kazımzadə. Azərbaycan kinosu. Filmlərin izahlı kataloqu: 1898-2002. 2 cilddə. 1-ci cild. Bakı: Nağıl evi, 2003.
Ədəbiyyat
- Mustafazadə, Tofiq. Quba xanlığı (az.). Bakı: Elm. 2005. 480 səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 22 saat evvel Shahdag muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Xedice Bike Quba xani Feteli xanin bacisi Baki xani Melik Mehemmed xanin heyat yoldasi dovlet xadimi Xedice BikeXedice Bike Huseyneli xan qiziDogum tarixi 1739 1739 Dogum yeri QubaVefat tarixi 1803 1803 63 64 yasinda Vefat yeri BakiDefn yeri Bibiheybet mescidiHeyat yoldasi Melik Mehemmed xanUsagi II Mirze Mehemmed xanHeyati1739 cu ilde Qubada dogulub Quba xani Huseyneli xanin rudbarli Huseyn xanin qizindan olan ovladidir 1767 ci ilde Feteli xan bacisi Xedice Bikeni Mirze Mehemmed xanin dovrunde Bakini idare eden Melik Mehemmed beye verdi Xedice Bike qardasinin meslehetleri ile Baki xanliginin idarecilik islerine qarisir Quba xanliginin xeyrine calisirdi Melik Mehemmed xan muxtelif islerle bagli Bakini terk etdikde xanligi Xedice Bike idare edirdi Heyat yoldasi Qarabag xaninin iki il esiri olduqda habele Mekkeye ziyaret etdiyi vaxt xanligi Xedice Bike idare etmisdi Rus hokumeti terefinden Irana konsul teyin edilen I Tumanovski 1780 ci ilde Bakidan Enzeliye gederken Xedice Bikenin hereketlerini musahide ederek yazirdi ki dovlet hakimiyyetine basciliq onun terefinden heyata kecirilir Bakida xanliq olsa da o Qubaya tabe edilmisdi 1770 ci ilde Bakida olmus S Q Qmelin Saray kendinde Quba xanliginin qarnizonunun yerlesdiyini ve Baki xanliginin Quba xaninin himayesi altinda Feteli xanin vassal asililiginda oldugunu bildirdi O Feteli xana illik xerac verir butun herbi yuruslerinde istirak edirdi Feteli xan 1780 ci ilde Melik Mehemmedin oglu Mirze Mehemmedi Baki xani elan etmis anasi Xedice Bike ise qeyyum olmusdu Feteli xan siyasi meqsedlerine nail olmaq ucun bacisi Xedice Bikeni Baki xani Melik Mehemmede ere vererek Baki xanligini ozunden asili veziyyete salmaga nail olmusdu Bununla bele bu addim ona siyasi dividendlerle yanasi ciddi sexsi ve siyasi cetinlikler de getirdi Bele ki Feteli xan evveller bacisini heyat yoldasi Tuti Bikenin qardasi Qaytaq usmisi Emir Hemzeye ere vermeyi ved etmisdi Lakin sonraki qerarinin neticesinde Emir Hemze ile munasibetler pozuldu ve o Quba xaninin dusmenine cevrildi 1789 cu ilde Feteli xan bacisinin yanina gederek orada vefat etmisdir Xedice Bikenin ozu ise 1803 cu ilde vefat edib ve Bakida Bibiheybetde defn edilib Filmoqrafiya1947 ci ilde Baki kinostudiyasinda rejissor Yefim Dziqan terefinden Feteli xan filmi cekilmisdir Filmde Azerbaycan SSR xalq artisti Necibe Melikova terefinden Xedice Bike obrazi canlandirilib Ailesi1767 ci ilde II Baki xani Melik Mehemmed xan ile aile heyati qurub Bu evlilikden 5 ovladi olmusdur II Mirze Mehemmed xan Baki xani ve Qubanin muveqqeti valisi oldu Meshur ictimai siyasi xadimler olmus Abbasqulu aga Ceferqulu aga ve Abdulla aga Bakixanovlarin atasidir Ebdurrehim aga 1769 cu ilde dogulub ve 1800 cu ilde vefat edib Qubada defn edilib Kerbelayi Huseyn aga 1776 ci ilde dogulub ve 1814 cu ilde vefat edib Maarifci qadin Sekine Bakixanovanin atasidir Zibanise beyim 1795 ci ilde Seyxeli xanla aile qurub ve 1816 ci ilde usaqsiz vefat edib Fatmasultan Bike 1776 ci ilde dogulub 1801 ci ilde Huseynqulu xanla aile qurub ve 1804 cu ilde vefat edib Xedice Bike Azerbaycan elm tarixsunasliginin banisi alim mutefekkir ve yazici Abbasqulu aga Bakixanovun nenesidir IstinadlarAkty sobrannye Kavkazskoj arheograficheskoj komissiej PDF rus T VI ch II Tiflis Tip Glavnogo Upravleniya Namestnika Kavkazskogo 1875 907 Mustafazade 2005 seh 103 Mustafazade 2005 seh 104 Aydin Kazimzade Azerbaycan kinosu Filmlerin izahli kataloqu 1898 2002 2 cildde 1 ci cild Baki Nagil evi 2003 EdebiyyatMustafazade Tofiq Quba xanligi az Baki Elm 2005 480 seh