Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Xrizip (lat. Danais chrysippus) — Pulcuqqanadlılar fəsiləsinin nimfalidlər fəsiləsinə aid kəpənək növü.
| Xrizip | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Xrizip | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Təsviri
Qanadları açıq halda 66–88 mm-dir. Ön qanadın uzunluğu 33–43 mm-dir. Başı və döşü qara olub, parlaq dairəvi ağ ləkələrlədir. Ön qanadların zirvəsindən çoxsaylı ağ dairəvi ləkələrdən ibarət çəpinə enli zolaq keçir. Alt səthdə də anoloji naxış vardır, lakin ağ zolaqla qanadın zirvəsi arasında sarı və ya kərpici-sarı zolaq yerləşir. Qanadın qalan hissəsi şabalıdı-qəhvəyi rəngdədir. Arxa qanadlar dairəvi formada və kərpici-sarı rəngdədir. Dişi fərdin arxa qanadları üzrində 3, erkək fərddə isə 4 qara ləkə vardır. Cinsi dimorfizm zəif ifadə olunmuşdur.
Yayılması
Yunanıstan, İspaniya, Kiçik Asiya, Suriya, Kipr, İran, Hindistan, cənub-qərbi Çin, şimali, mərkəzi və şərqi Afrika, Madaqaskar, Kanar adaları, Orta Asiya, Qərbi Qazaxıstan, Cənubi Qafqaz ərazilərində rast gəlinir. Azərbaycanda Lənkəran ovalağında yayılmışlar.
Həyat tərzi
Arx, kanal və su hovuzları yaxınlığında sıx bitkili açıq sahələrdə yayılırlar. Kəpənəklər sentyabr-oktyabr aylarında uçuşur, elə bu vaxt yumurtalarını fəsiləsindən olan Cynanchum acutum, bitkisi üzərinə qoyur, may-iyun aylarında tırtıllar bu bitkilərin yarpaqları ilə qidalanır. Azərbaycanda ildə bir, tropiklərdə isə 12 nəsil verir. Təbii düşməni və xəstəlikləri məlum deyil.
Sayı
Talışda R. Əffəndi tərəfindən 2 kəpənəyi qeydə alınmışdır.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Hirkan qoruğundan kənar ərazilərdə kəpənəyin yayıldığı biotopların insanlar tərəfindən istifadəsi, qida bitkilərinin biçilməsi.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Azərbaycanın Qırmızı kitabının I nəşrinə daxildir. Hirkan Milli Parkında qorunur.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Hirkan qoruğundan kənarda qalan təbii yaşayış yerlərində kəpənəyin qida bitkilərinin qorunması.
Şəkillər
İstinadlar
- Azərbaycan Qırmızı Kitabı. 1989 İl
- Azərbaycan Qırmızı Kitabı, Bakı, II Cild, 2013
- Щеткин Ю.Л. Высшие чешуекрылые Вахшской долины (Таджикистан). Сталинабад, 1960, 303 с.;
Ədəbiyyat
- Azərbaycan Qırmızı Kitabı. 1989 İl
- Azərbaycan Qırmızı Kitabı, Bakı, II Cild, 2013
- Рябов М.А. Чешуекрылые Кавказа. Животный мир СССР, т. V, М.–Л., изд-во АН СССР, 1958, с. 351–475;
- Щеткин Ю.Л. Высшие чешуекрылые Вахшской долины (Таджикистан). Сталинабад, 1960, 303 с.;
- Эффенди Р.М. Высшие чешуекрылые Азербайджана. Автореф. дис. канд. биол. наук, Баку, 1971, 24 с.;
- Коршунов Ю.П. Каталог булавоусых чешуекрылых (Lepidoptera, Rhopalocera) фауны СССР. Энтомологич. обозрение, т. LI, вып.1–2, 1972, с. 136–154, 352–368;
- Staudinger O. Catalog der Lepidopteren des palaearctischen Faunengebietes. I Theil. Berlin, 1901, 411 p.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xrizip lat Danais chrysippus Pulcuqqanadlilar fesilesinin nimfalidler fesilesine aid kepenek novu XrizipElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir XrizipBeynelxalq elmi adiDanaus chrysippus L 1758Sekil axtarisiNCBI 151541EOL 152069TesviriQanadlari aciq halda 66 88 mm dir On qanadin uzunlugu 33 43 mm dir Basi ve dosu qara olub parlaq dairevi ag lekelerledir On qanadlarin zirvesinden coxsayli ag dairevi lekelerden ibaret cepine enli zolaq kecir Alt sethde de anoloji naxis vardir lakin ag zolaqla qanadin zirvesi arasinda sari ve ya kerpici sari zolaq yerlesir Qanadin qalan hissesi sabalidi qehveyi rengdedir Arxa qanadlar dairevi formada ve kerpici sari rengdedir Disi ferdin arxa qanadlari uzrinde 3 erkek ferdde ise 4 qara leke vardir Cinsi dimorfizm zeif ifade olunmusdur YayilmasiYunanistan Ispaniya Kicik Asiya Suriya Kipr Iran Hindistan cenub qerbi Cin simali merkezi ve serqi Afrika Madaqaskar Kanar adalari Orta Asiya Qerbi Qazaxistan Cenubi Qafqaz erazilerinde rast gelinir Azerbaycanda Lenkeran ovalaginda yayilmislar Heyat terziArx kanal ve su hovuzlari yaxinliginda six bitkili aciq sahelerde yayilirlar Kepenekler sentyabr oktyabr aylarinda ucusur ele bu vaxt yumurtalarini fesilesinden olan Cynanchum acutum bitkisi uzerine qoyur may iyun aylarinda tirtillar bu bitkilerin yarpaqlari ile qidalanir Azerbaycanda ilde bir tropiklerde ise 12 nesil verir Tebii dusmeni ve xestelikleri melum deyil SayiTalisda R Effendi terefinden 2 kepeneyi qeyde alinmisdir Mehdudlasdirici amillerHirkan qorugundan kenar erazilerde kepeneyin yayildigi biotoplarin insanlar terefinden istifadesi qida bitkilerinin bicilmesi Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerAzerbaycanin Qirmizi kitabinin I nesrine daxildir Hirkan Milli Parkinda qorunur Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerHirkan qorugundan kenarda qalan tebii yasayis yerlerinde kepeneyin qida bitkilerinin qorunmasi SekillerIstinadlarAzerbaycan Qirmizi Kitabi 1989 Il Azerbaycan Qirmizi Kitabi Baki II Cild 2013 Shetkin Yu L Vysshie cheshuekrylye Vahshskoj doliny Tadzhikistan Stalinabad 1960 303 s EdebiyyatAzerbaycan Qirmizi Kitabi 1989 Il Azerbaycan Qirmizi Kitabi Baki II Cild 2013 Ryabov M A Cheshuekrylye Kavkaza Zhivotnyj mir SSSR t V M L izd vo AN SSSR 1958 s 351 475 Shetkin Yu L Vysshie cheshuekrylye Vahshskoj doliny Tadzhikistan Stalinabad 1960 303 s Effendi R M Vysshie cheshuekrylye Azerbajdzhana Avtoref dis kand biol nauk Baku 1971 24 s Korshunov Yu P Katalog bulavousyh cheshuekrylyh Lepidoptera Rhopalocera fauny SSSR Entomologich obozrenie t LI vyp 1 2 1972 s 136 154 352 368 Staudinger O Catalog der Lepidopteren des palaearctischen Faunengebietes I Theil Berlin 1901 411 p Xarici kecidler