Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xor (yun. χορός yığıncaq, camaat) — Vokal musiqinin kollektiv ifası.
Tarixçə
Yəhudilik, xristianlıq və islam oxumalarının əsasını birsəsli oxuma tərzi tutur. Bu həm şərq xalqlarının musiqi təfəkkürü ilə, həm də monoteizmin ideologiyası ilə əlaqədardır:
- Allah tərəfindən verilən səs ən mükəmməldir əqidəsi vokal ifanı.
- "Allah tərəfindən bəxş olunan səs, insan əməlinin nəticəsi olan alətlərdən mükəmməldir" əqidəsi instrumental müşayətsiz ifanı.
- Təksəsli oxuma, hətta xor (kollektiv) oxumaların unison ifası allahın vahidlik rəmzi ilə bağlı olub islam dini oxumalarının ifa qanunlarının əsasını qoyur.
Təksəsli oxuma tərzi barəsində ədəbiyyatda belə yanlış fikirlərə rast gəlmək olur ki, təksəslilik musiqini çoxsəslinin o biri səslərlə birləşib çətinlik yaratmasından azad edib. Beləliklə, çoxsəslilik təksəslinin mürəkkəb forması kimi tarixin inkişaf mərhələsində meydana gəlməsi fikri ortaya atılır. M. Xarlap qeyd edir ki, musiqişünasları düşündürən "çoxsəslinin nə vaxt yaranması" problemini, təksəslinin nə vaxt yaranması ilə əvəz etsələr, daha düzgün olar. Belə ki, musiqi əvvəlcə çoxsəsli yaranmışdır".
Skrebkov isə yazır: "Təksəsli oxuma çoxsəsli oxumanın bir növ monodik təkrarıdır. Təksəsliliyə kollektivdən yaranma kimi baxmaq lazımdır."
Xor ifaçılığı Avropa ölkələrində
Qədim tarixi əhəmiyyətə malik olan Yunanıstanın xor mədəniyyəti xüsusi maraq doğurur. Burada gənclərin tərbiyəsində əsas vasitə kimi çıxış edən xor musiqisi birincilik təşkil edərək, təlim-tərbiyə prosesində əsas yer tuturdu. Təsadüfi deyil ki, Yunanıstanda xorda oxuya bilməyənə "savadsız" adı verilirdi. Qədim zamanlardan bu ölkədə xor musiqisi xalq bayramlarında ifa olunurdu, bu da əsas məhsul yığımı ilə bağlı idi. Burada pantomik (qiporxemi) xarakter daşıyan rəqslər xalq arasında geniş yayılaraq, çox populyar olmuşdular. Ölkənin müxtəlif şəhərlərində xor ansamblının açıq və ümumi yarışları keçirilirdi.
Bizansın xor mədəniyyəti ancaq feodalizm dövründə yüksək inkişaf pilləsinə qalxmışdı. Onun çiçəklənmə dövrü isə VI–VII əsrlərə aid edilir. Öz melodikliyi, ahəngliyi və zəngin peşəkar yazı üslubu ilə fərqlənən himn musiqisi bu ölkədə xüsusi şöhrət qazanmışdı. Mədh edən mahnı-himnlərin yaradıcıları məşhur müğənni – bir çox kondakların (çoxbəndli lirik-dramatik məzmunlu, solist və xor üçün bəstələnmiş əsər) müəllifi – və Kritli Andrey ilə Dəməşqli İoannın kanon (kondakdan daha mürəkkəb musiqili poetik əsər) quruluşunda yazılan əsərlərin yaradıcıları idilər.
Orta əsrlərdə Qərbi Avropa ölkələrinin profesional xor sənəti katolik kilsələri ilə monopoliya edilmişdi. Qriqorian oxuması adı katolik kilsəsində oxuyan reformatorlardan biri Roma papası böyük Qriqorinin adı ilə bağlıdır (reforma 590-cı ildən 690-cı ilə kimi) oxu musiqisi unison quruluşda və yalnız həmcins kişi xoruna aid edilirdi. Bu xor sənəti qapalı sistem kimi VII əsrdə tamamlanmışdır. Çox axtarışlardan sonra mahnı toplusu "antifonoriy" yaradılır, bu da ciddi üslübda yazılan melodiyalardan ibarət idi. Bu mahnılar orta əsr ladlarında yazılsa da, ciddi və sərt, lakin çox gözəl melodikliyi ilə fərqlənirdi. Ən qədim Qriqorian oxu formalarından sayılan psalmodiyalar — kiçik diapazon çərçivəsində yazılsa da, melodik hərəkətlərlə, ametrik ritmində, latın dilində yazılmış melodik reçitativ ifaya malik idi.
Xor ifaçılığı Asiya və müsəlman ölkələrində
Xor musiqisi qədim Misirdə və Babildə xalq hərəkatı zamanı səslənirdi. Qədim Hindistanın mahnıları rəqs və instrumental musiqi ilə sıx bağlıdır. Hindistanda qadın xorları yalnız çar və radja dövrlərində yüksək peşəkar səviyyəyə çatmışdılar. Qədim Fələstinin mahnıları, rəqsləri, kütləvi yürüşlərin xorla səslənməsi və müxtəlif alətlərlə müşayiəti haqqında "Əhdi-ətiq" ("Vetxiy zavet") kitablarında oxumaq olar.
Tarixi qaynaqlardan belə aydın olur ki, islam aləmində xor ifaçılığı müədzinlərin minarələrdə və sufi dərvişlərin Səma (dinləmə) zamanı kollektiv şəklində oxuması, eləcə də kölə qadınların məclislərdə oxuması şəklində olub.
Xor ifaçılığı Azərbaycanda
Azərbaycanda ilk peşəkar xor mədəniyyətinin banisi dahi Üzeyir Hacıbəyov olub. O, tək bəstəkar deyil, həm xormeyster də və jurnalist kimi də xor sənətinin yayılmasında və sevilməsində çox işlər görmüşdür.
Xor mədəniyyətinin inkişafının nəinki musiqidə, həm də ictimaiyyətdə lazım və vacib olmasını Üzeyir bəyin silahdaşı Müslüm Maqomayev də dərk edərək (onlar Qori seminariyasında birlikdə oxumuşlar) 1905 – 1906-cı illərdə Lənkəran şəhərində işlərkən öz tələbələrindən və həvəskar musiqiçilərdən ibarət xor təşkil etmişdir.
Bakıda həvəskar və kilsə xorlarının təşkili nəticəsində milli klassik musiqisinin banisi Üzeyir Hacıbəyov ilk opera səhnə əsərlərini həyata keçirirdi. E. Abasova öz monoqrafiyasında Üz. Hacıbəyovun belə bir fikrini irəli sürür: "Mənim üçün və eləcə də Azərbaycan operası üçün Slavinskinin və Şatkovsinin simfonik orkestri və yəhudi xor qruppasının ifaçılarının köməyinin böyük rolu oldu", lakin yalnız bunlarla milli xor mədəniyyətinin problemlərini həll etmək mümkün deyildi. Musiqi mədəniyyətinin müvəffəqiyyətli inkişafı həmişə peşəkar təhsil ilə əlaqədardır.
Xorla oxuma fənni Bakı Musiqi Akademiyasının və tədrisinə 1922-ci ildə Üzeyir Hacıbəyov tərəfindən daxil edilmişdir. Milli repertuar yaratmaq üçün Ü. Hacıbəyov kiçik xor əsərləri yazır. Bunun üçün o, öz məşhur melodiyalarını ikisəsli xor üçün işləyir.
1926-cı ildə Ü. Hacıbəyov Azərbaycan Dövlət Koservatoriyasında ilk çoxsəsli Azərbaycan xoru yaratdı. Bu kollektiv çox az müddət fəaliyyət göstərdi. Yalnız 1936-cı ildə, 10 ildən sonra Hacıbəyov arzusuna nail olur. O, M. Maqomayev adına Azərbaycan filarmoniyasında vokal sahədə bacarıqlı, lakin xüsusi hazırlıqlı olmayan gənclərdən ibarət ilk Azərbaycan Dövlət xor kollektivi yaratdı.
Azərbaycanda çoxsəsli xor oxuması ənənələrinin olmamasını Üzeyir Hacıbəyov belə izah edirdi:
"Qədim zamandan xalqımızın vokal mədəniyyəti tarın və dəfin muşayiəti ilə solo muğamatla kifayətlənirdi. Ancaq nadir hallarda (kəndlərdə) toy zamanı, gəlinlə bəyi xor oxuması ilə tərifləyirdilər. Bu zaman da ifaçılar bir səslə – unison oxuyurdular. Xor oxumasının formasında Lənkəranda yaşayan talışlar bir az dəyişikliklər etmişlər. Onlar xoru iki yerə, qruppaya ayırmışlar. Birinci qruppa melodiyanı bitirəndə, ikincilər həmin tonla oxumağa başlayırdılar. Xor musiqisində çoxsəsli quruluşun olmamasını polifonik və harmonik fakturanın böyük çətinliklərlə rastlaşması ilə izah etmək olar".
Üzeyir Hacıbəyov tərəfindən işlənilib, hazırlıqlı milli intonasiyalar əsasında xor fakturasının tədricən mürəkkəbləşməsi metodikası müsbət nəticələr verdi. Azərbaycan bəstəkarlarının xor musiqisinə çoxsəslilik – mürəkkəb faktura əsaslı surətdə daxil olaraq möhkəm yer tutur.
Xor növləri
Xor üçün zəruri sayılan əlamətlər — ansambl, kök, nüanslardan ibarətdir. Xor opera, oratoriya, kantatanın önəmli iştirakçısıdır, eləcə də sərbəst ansamlı kimi instrumental müşayiətli və müşayiətsiz (a kapella) böyük rol oynayır.
Xor səslərinin sayına və keyfiyyətinə görə fərqlənir:
- yekcins (həmcins) xor
- qadın xoru — tərkibinə iki əsas xor partiyası – soprano və altolar partiyaları daxildir;
- kişi xoru — tərkibinə üç əsas partiya – tenor, bariton, bas partiyaları daxildir;
- uşaq xoru — tərkibində iki əsas xor partiyası – diskant və altolar partiyaları daxildir.
- çoxsəsli xor
Xor dörd səs qrupuna bölünür: soprano, alt, tenor, bas.
Fərdxan — xor əsərinin başlanğıc melodiyasını oxuyan müğənni.
Xor üçün əsərlər
Messa – xor üçün (o cümlədən, müğənni solistlər üçün) çoxhissəli əsər. İnstrumental müşayiətdən istifadə olunur, bəzən müşayiətsiz olur. Katolik kilsədə sübh və ya günorta ibadəti zamanı ifa olunmaq üçün nəzərdə tutulan latın mətnləri əsasında bəstələnir.
Motet (lat. motetus, motus — söz) – XII–XIV əsrlərdə yaranmış çoxsəsli mahnı, eynivaxtda müxtəlif məzmunlu, müstəqil melodiyaların uzlaşmasından ibarətdir; sonralar a kapella ifa olunan çoxsəsli əsər növü
Oratoriya (lat. oratorium – nitq, bəlağət) — xor, solist, orkestr üçün yazılmış böyük həcmli musiqi əsəri; epik-dramatik xarakterə və inkişaflı süjetə malikdir.
Kantata (it. cantata, cantare – oxumaq) – 1. solist müğənnilər, orkestr, həmçinin xor üçün yazılmış, bitmiş nömrələrdən ibarət olan və konsert planında ifa olunması nəzərdə tutulan əsər ; 2. XVII əsrin əvvəllərində (İtaliyada) sonatadan fərqli olaraq, oxumaq üçün müşayiətli əsər.
İfa tərzinə görə kantata oratoriyaya bənzəyir; tədricən kantata və oratoriyanın müəyyənləşdirən fərqlər yox olmuşdur; böyük həcmli kantata oratoriyaya yaxınlaşır və adətən daha bütöv və inkişaflı süjetə malik olan lirik elementlərlə seçilir.
Opera (it. opera – hadisə, əsər) – orkestrin müşayiətilə səhnədə ifa olunan musiqili dram.
A kapella (it. a capella – "kapella üslubunda" deməkdir) — xorun müşayiətsiz oxunması. Orta çağlarda katolik kilsəsində musiqiçilər üçün ayrılan yer. Əvvəllər kilsə musiqiçiləri yalnız müğənnilərdən ibarət olduğu üçün kapella sözü xoru bildirirdi, sonralar isə kilsə musiqisində alətlərdən istifadə olunması və kübar musiqinin inkişafı ilə əlaqədar olaraq hər hansı bir yerdə (kilsədə və ya sarayda) xidmət edən musiqiçilər qrupu Kapella adlandırılmağa başladı.
Nümunələr
- Üzeyir Hacıbəyov — "Ey, səba yeli"
- Üzeyir Hacıbəyov — "Axşam oldu"
- Üzeyir Hacıbəyov — "Cürətimin sirrini bil" ("Şah Abbas və Xurşid Banu (opera)" operasından Xurşidbanunun ariyasının ikisəsli işləməsi)
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Muğam Ensiklopediyası — Xor". 2021-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- Səadət Seyidova. Dini musiqinin bəzi prinsipləri haqqında. 2021-09-24 at the Wayback Machine "Musiqi dünyası" jurnalı.
- "Mirzəyeva N. Xorşünaslıq. Bakı, 2007" (PDF). 2022-01-21 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "Лейла Кафарoва. К истoрии вoзникнoвения жанра хoрала в западнoеврoпейскoй музыке. Междунарoдный музыкальный культурoлoгический журнал "Harmony"". 2021-09-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "Лейла Мамедoва. Ислам и хoрoвoе пение. Междунарoдный музыкальный культурoлoгический журнал "Harmony"". 2021-09-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- Абасoва Е., Гасымoв Г. Oчерки музыкальнoгo искусства coветскoгo Азербайджана. 1970, с. 27.
- "Leyla Məmmədova. Üzeyir Hacıbəyov və Azərbaycanda xor ifaçılıq sənəti (bəzi sənədlərin izi ilə). "Musiqi dünyası" jurnalı". 2022-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "Allahverdi Xələfov. Uşaq xor ifaçılığının yaranmasında Üzeyir Hacıbəyovun rolu. "Musiqi dünyası" jurnalı". 2022-01-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "У. Гаджибекoв. Первый азербайджанский нарoдный хoр. Сб. "Азгoсфилармoния им. М. Магoмаева"; изд. Управления пo делам искусств при Сoвете Нарoдных Кoмиссарoв Азерб. ССР, Баку, 1928 г." 2021-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- Üzeyir Hacıbəyov. İlk Azərbaycan xalq xoru 2022-06-15 at the Wayback Machine
- "Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti" — Yekcins xor". 2021-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti" — Fərdxan". 2021-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti" — Messa". 2021-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti" — Motet". 2021-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti" — Oratoriya". 2021-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti" — Kantata". 2021-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti" — A kapella". 2021-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
- "Xumar Bayramova. Üzeyir Hacıbəyovun xor əsərləri. "Musiqi dünyası" jurnalı". 2021-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-12.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xor yun xoros yigincaq camaat Vokal musiqinin kollektiv ifasi TarixceYehudilik xristianliq ve islam oxumalarinin esasini birsesli oxuma terzi tutur Bu hem serq xalqlarinin musiqi tefekkuru ile hem de monoteizmin ideologiyasi ile elaqedardir Allah terefinden verilen ses en mukemmeldir eqidesi vokal ifani Allah terefinden bexs olunan ses insan emelinin neticesi olan aletlerden mukemmeldir eqidesi instrumental musayetsiz ifani Teksesli oxuma hetta xor kollektiv oxumalarin unison ifasi allahin vahidlik remzi ile bagli olub islam dini oxumalarinin ifa qanunlarinin esasini qoyur Teksesli oxuma terzi baresinde edebiyyatda bele yanlis fikirlere rast gelmek olur ki tekseslilik musiqini coxseslinin o biri seslerle birlesib cetinlik yaratmasindan azad edib Belelikle coxseslilik tekseslinin murekkeb formasi kimi tarixin inkisaf merhelesinde meydana gelmesi fikri ortaya atilir M Xarlap qeyd edir ki musiqisunaslari dusunduren coxseslinin ne vaxt yaranmasi problemini tekseslinin ne vaxt yaranmasi ile evez etseler daha duzgun olar Bele ki musiqi evvelce coxsesli yaranmisdir Skrebkov ise yazir Teksesli oxuma coxsesli oxumanin bir nov monodik tekraridir Teksesliliye kollektivden yaranma kimi baxmaq lazimdir Xor ifaciligi Avropa olkelerinde Qedim tarixi ehemiyyete malik olan Yunanistanin xor medeniyyeti xususi maraq dogurur Burada genclerin terbiyesinde esas vasite kimi cixis eden xor musiqisi birincilik teskil ederek telim terbiye prosesinde esas yer tuturdu Tesadufi deyil ki Yunanistanda xorda oxuya bilmeyene savadsiz adi verilirdi Qedim zamanlardan bu olkede xor musiqisi xalq bayramlarinda ifa olunurdu bu da esas mehsul yigimi ile bagli idi Burada pantomik qiporxemi xarakter dasiyan reqsler xalq arasinda genis yayilaraq cox populyar olmusdular Olkenin muxtelif seherlerinde xor ansamblinin aciq ve umumi yarislari kecirilirdi Bizansin xor medeniyyeti ancaq feodalizm dovrunde yuksek inkisaf pillesine qalxmisdi Onun ciceklenme dovru ise VI VII esrlere aid edilir Oz melodikliyi ahengliyi ve zengin pesekar yazi uslubu ile ferqlenen himn musiqisi bu olkede xususi sohret qazanmisdi Medh eden mahni himnlerin yaradicilari meshur mugenni bir cox kondaklarin coxbendli lirik dramatik mezmunlu solist ve xor ucun bestelenmis eser muellifi ve Kritli Andrey ile Demesqli Ioannin kanon kondakdan daha murekkeb musiqili poetik eser qurulusunda yazilan eserlerin yaradicilari idiler Orta esrlerde Qerbi Avropa olkelerinin profesional xor seneti katolik kilseleri ile monopoliya edilmisdi Qriqorian oxumasi adi katolik kilsesinde oxuyan reformatorlardan biri Roma papasi boyuk Qriqorinin adi ile baglidir reforma 590 ci ilden 690 ci ile kimi oxu musiqisi unison qurulusda ve yalniz hemcins kisi xoruna aid edilirdi Bu xor seneti qapali sistem kimi VII esrde tamamlanmisdir Cox axtarislardan sonra mahni toplusu antifonoriy yaradilir bu da ciddi uslubda yazilan melodiyalardan ibaret idi Bu mahnilar orta esr ladlarinda yazilsa da ciddi ve sert lakin cox gozel melodikliyi ile ferqlenirdi En qedim Qriqorian oxu formalarindan sayilan psalmodiyalar kicik diapazon cercivesinde yazilsa da melodik hereketlerle ametrik ritminde latin dilinde yazilmis melodik recitativ ifaya malik idi Xor ifaciligi Asiya ve muselman olkelerinde Xor musiqisi qedim Misirde ve Babilde xalq herekati zamani seslenirdi Qedim Hindistanin mahnilari reqs ve instrumental musiqi ile six baglidir Hindistanda qadin xorlari yalniz car ve radja dovrlerinde yuksek pesekar seviyyeye catmisdilar Qedim Felestinin mahnilari reqsleri kutlevi yuruslerin xorla seslenmesi ve muxtelif aletlerle musayieti haqqinda Ehdi etiq Vetxiy zavet kitablarinda oxumaq olar Tarixi qaynaqlardan bele aydin olur ki islam aleminde xor ifaciligi muedzinlerin minarelerde ve sufi dervislerin Sema dinleme zamani kollektiv seklinde oxumasi elece de kole qadinlarin meclislerde oxumasi seklinde olub Xor ifaciligi Azerbaycanda Azerbaycanda ilk pesekar xor medeniyyetinin banisi dahi Uzeyir Hacibeyov olub O tek bestekar deyil hem xormeyster de ve jurnalist kimi de xor senetinin yayilmasinda ve sevilmesinde cox isler gormusdur Xor medeniyyetinin inkisafinin neinki musiqide hem de ictimaiyyetde lazim ve vacib olmasini Uzeyir beyin silahdasi Muslum Maqomayev de derk ederek onlar Qori seminariyasinda birlikde oxumuslar 1905 1906 ci illerde Lenkeran seherinde islerken oz telebelerinden ve heveskar musiqicilerden ibaret xor teskil etmisdir Bakida heveskar ve kilse xorlarinin teskili neticesinde milli klassik musiqisinin banisi Uzeyir Hacibeyov ilk opera sehne eserlerini heyata kecirirdi E Abasova oz monoqrafiyasinda Uz Hacibeyovun bele bir fikrini ireli surur Menim ucun ve elece de Azerbaycan operasi ucun Slavinskinin ve Satkovsinin simfonik orkestri ve yehudi xor qruppasinin ifacilarinin komeyinin boyuk rolu oldu lakin yalniz bunlarla milli xor medeniyyetinin problemlerini hell etmek mumkun deyildi Musiqi medeniyyetinin muveffeqiyyetli inkisafi hemise pesekar tehsil ile elaqedardir Xorla oxuma fenni Baki Musiqi Akademiyasinin ve tedrisine 1922 ci ilde Uzeyir Hacibeyov terefinden daxil edilmisdir Milli repertuar yaratmaq ucun U Hacibeyov kicik xor eserleri yazir Bunun ucun o oz meshur melodiyalarini ikisesli xor ucun isleyir 1926 ci ilde U Hacibeyov Azerbaycan Dovlet Koservatoriyasinda ilk coxsesli Azerbaycan xoru yaratdi Bu kollektiv cox az muddet fealiyyet gosterdi Yalniz 1936 ci ilde 10 ilden sonra Hacibeyov arzusuna nail olur O M Maqomayev adina Azerbaycan filarmoniyasinda vokal sahede bacariqli lakin xususi hazirliqli olmayan genclerden ibaret ilk Azerbaycan Dovlet xor kollektivi yaratdi Azerbaycanda coxsesli xor oxumasi enenelerinin olmamasini Uzeyir Hacibeyov bele izah edirdi Qedim zamandan xalqimizin vokal medeniyyeti tarin ve defin musayieti ile solo mugamatla kifayetlenirdi Ancaq nadir hallarda kendlerde toy zamani gelinle beyi xor oxumasi ile terifleyirdiler Bu zaman da ifacilar bir sesle unison oxuyurdular Xor oxumasinin formasinda Lenkeranda yasayan talislar bir az deyisiklikler etmisler Onlar xoru iki yere qruppaya ayirmislar Birinci qruppa melodiyani bitirende ikinciler hemin tonla oxumaga baslayirdilar Xor musiqisinde coxsesli qurulusun olmamasini polifonik ve harmonik fakturanin boyuk cetinliklerle rastlasmasi ile izah etmek olar Uzeyir Hacibeyov terefinden islenilib hazirliqli milli intonasiyalar esasinda xor fakturasinin tedricen murekkeblesmesi metodikasi musbet neticeler verdi Azerbaycan bestekarlarinin xor musiqisine coxseslilik murekkeb faktura esasli suretde daxil olaraq mohkem yer tutur Xor novleriXor ucun zeruri sayilan elametler ansambl kok nuanslardan ibaretdir Xor opera oratoriya kantatanin onemli istirakcisidir elece de serbest ansamli kimi instrumental musayietli ve musayietsiz a kapella boyuk rol oynayir Xor seslerinin sayina ve keyfiyyetine gore ferqlenir yekcins hemcins xor qadin xoru terkibine iki esas xor partiyasi soprano ve altolar partiyalari daxildir kisi xoru terkibine uc esas partiya tenor bariton bas partiyalari daxildir usaq xoru terkibinde iki esas xor partiyasi diskant ve altolar partiyalari daxildir coxsesli xor Xor dord ses qrupuna bolunur soprano alt tenor bas Ferdxan xor eserinin baslangic melodiyasini oxuyan mugenni Xor ucun eserlerMessa xor ucun o cumleden mugenni solistler ucun coxhisseli eser Instrumental musayietden istifade olunur bezen musayietsiz olur Katolik kilsede subh ve ya gunorta ibadeti zamani ifa olunmaq ucun nezerde tutulan latin metnleri esasinda bestelenir Motet lat motetus motus soz XII XIV esrlerde yaranmis coxsesli mahni eynivaxtda muxtelif mezmunlu musteqil melodiyalarin uzlasmasindan ibaretdir sonralar a kapella ifa olunan coxsesli eser novu Oratoriya lat oratorium nitq belaget xor solist orkestr ucun yazilmis boyuk hecmli musiqi eseri epik dramatik xaraktere ve inkisafli sujete malikdir Kantata it cantata cantare oxumaq 1 solist mugenniler orkestr hemcinin xor ucun yazilmis bitmis nomrelerden ibaret olan ve konsert planinda ifa olunmasi nezerde tutulan eser 2 XVII esrin evvellerinde Italiyada sonatadan ferqli olaraq oxumaq ucun musayietli eser Ifa terzine gore kantata oratoriyaya benzeyir tedricen kantata ve oratoriyanin mueyyenlesdiren ferqler yox olmusdur boyuk hecmli kantata oratoriyaya yaxinlasir ve adeten daha butov ve inkisafli sujete malik olan lirik elementlerle secilir Opera it opera hadise eser orkestrin musayietile sehnede ifa olunan musiqili dram A kapella it a capella kapella uslubunda demekdir xorun musayietsiz oxunmasi Orta caglarda katolik kilsesinde musiqiciler ucun ayrilan yer Evveller kilse musiqicileri yalniz mugennilerden ibaret oldugu ucun kapella sozu xoru bildirirdi sonralar ise kilse musiqisinde aletlerden istifade olunmasi ve kubar musiqinin inkisafi ile elaqedar olaraq her hansi bir yerde kilsede ve ya sarayda xidmet eden musiqiciler qrupu Kapella adlandirilmaga basladi Numuneler Uzeyir Hacibeyov Ey seba yeli Uzeyir Hacibeyov Axsam oldu Uzeyir Hacibeyov Curetimin sirrini bil Sah Abbas ve Xursid Banu opera operasindan Xursidbanunun ariyasinin ikisesli islemesi Hemcinin baxVeryovka adina Ukraynanin Milli Emekdar Akademik Xalq xoruIstinadlar Mugam Ensiklopediyasi Xor 2021 09 23 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Seadet Seyidova Dini musiqinin bezi prinsipleri haqqinda 2021 09 24 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Mirzeyeva N Xorsunasliq Baki 2007 PDF 2022 01 21 tarixinde PDF Istifade tarixi 2013 06 12 Lejla Kafarova K istorii vozniknoveniya zhanra horala v zapadnoevropejskoj muzyke Mezhdunarodnyj muzykalnyj kulturologicheskij zhurnal Harmony 2021 09 18 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Lejla Mamedova Islam i horovoe penie Mezhdunarodnyj muzykalnyj kulturologicheskij zhurnal Harmony 2021 09 18 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Abasova E Gasymov G Ocherki muzykalnogo iskusstva covetskogo Azerbajdzhana 1970 s 27 Leyla Memmedova Uzeyir Hacibeyov ve Azerbaycanda xor ifaciliq seneti bezi senedlerin izi ile Musiqi dunyasi jurnali 2022 06 15 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Allahverdi Xelefov Usaq xor ifaciliginin yaranmasinda Uzeyir Hacibeyovun rolu Musiqi dunyasi jurnali 2022 01 25 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 U Gadzhibekov Pervyj azerbajdzhanskij narodnyj hor Sb Azgosfilarmoniya im M Magomaeva izd Upravleniya po delam iskusstv pri Sovete Narodnyh Komissarov Azerb SSR Baku 1928 g 2021 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Uzeyir Hacibeyov Ilk Azerbaycan xalq xoru 2022 06 15 at the Wayback Machine Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Yekcins xor 2021 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Ferdxan 2021 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Messa 2021 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Motet 2021 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Oratoriya 2021 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Kantata 2021 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti A kapella 2021 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Xumar Bayramova Uzeyir Hacibeyovun xor eserleri Musiqi dunyasi jurnali 2021 09 23 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 12 Hemcinin baxHimnXarici kecidler